غیبت کبری: تفاوت بین نسخهها
جز (8پروژه: رتبه بندی، اولویت بندی ، سنجش کیفی) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
||
سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{متوسط}} | {{متوسط}} | ||
− | با پایان یافتن [[غیبت صغری]] در سال | + | با پایان یافتن [[غیبت صغری]] در سال ۳۲۹ هـ.ق، غیبت کبری [[امام زمان]] آغاز شده و تاکنون ادامه دارد. غیبت صغرى زمینهاى بود تا [[شیعه|شیعیان]] براى غیبت کبرى آماده گردند. |
==آغاز غیبت کبری== | ==آغاز غیبت کبری== | ||
− | + | غیبت کبری پس از [[غیبت صغری]] و با وفات آخرین نائب خاص امام زمان، [[علی بن محمد سمری|علی بن محمد سَمری]] آغاز میشود. طبق بیشتر منابع [[شیعه]] وی در نیمه [[ماه شعبان|شعبان]] سال ۳۲۹ قمری وفات یافته است؛ اما [[شیخ صدوق]] و [[شیخ طبرسی|فضل بن حسن طبرسی]] وفات او را در سال ۳۲۸ هجری میدانند. | |
− | + | به گزارش منابع شیعه، یک هفته پیش از درگذشت علی بن محمد سمری، [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|امام زمان]] در [[توقیعات امام زمان (عج)|توقیعی]] از وفات او و آغاز غیبتی طولانی خبر داد و به او امر کرد که جانشینی برای خود انتخاب نکند. در این توقیع زمان پایان این غیبت مشخص نشده است؛ تنها آمده است هنگامی پایان مییابد که بیعدالتی جهان را فراگرفته باشد. | |
− | + | ==اثبات غیبت امام زمان== | |
− | + | آغاز غیبت کبرى و قطع ارتباط با [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|امام زمان]] و حملههاى اعتقادى مخالفان، موجب حیرت و سرگردانى شمار بسیارى از شیعیان شد؛ چنان که در روایات نیز پیشبینى شده بود.<ref>بحارالانوار، ۵۱/۶۸.</ref> از این رو، علماى [[شیعه]] مجبور شدند کتابهایى درباره [[غیبت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه)|غیبت امام]] علیه السلام بنگارند، از جمله: «[[الغیبة (نعمانى) (کتاب)|الغیبة]]» نوشته [[محمد بن ابراهیم النعمانى|نعمانى]]، «[[کمال الدین و تمام النعمه (کتاب)|کمال الدین]]» نوشته [[شیخ صدوق]]. | |
− | + | از اواخر قرن چهارم، علماى [[امامیه|امامیه]] در کنار [[حدیث|احادیث]] از استدلالهاى [[علم کلام|کلامى]] و عقلى نیز براى اثبات غیبت امام زمان سود بردند. [[شیخ مفید]] (م، ۴۱۳ق) از پیشگامان این حرکت است. وى در کتاب «[[الفصول العشرة فى الغيبة]]» مىکوشد تا وجود امام غایب را با دو اصل ثابت کند: یکى ضرورت وجود امام علیه السلام در هر دوره زمانى و دیگر، [[عصمت]] امام علیه السلام. | |
− | + | دانشمندان دیگر امامیه، مانند [[سید مرتضى]] و [[شیخ طوسى]] شیوه او را پى گرفتند. شیخ طوسى کتابى به نام «[[الغیبة (طوسی) (کتاب)|الغیبة]]» نوشت و جدیدترین استدلالهاى روایى و کلامى را براى توجیه غیبت کبرى بکار گماشت.<ref>تاریخ سیاسى غیبت امام دوازدهم، ۲۲۳.</ref> | |
− | + | ==وظایف شیعه در عصر غیبت== | |
− | امام زمان | + | بنابر روایات، شیعیان در عصر [[غیبت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه)|غیبت]] دو گونه وظیفه دارند: |
− | آنان جز | + | *الف. وظایفى که در برابر [[احکام]] و [[تکلیف|تکالیف]] شرعى دارند: این وظیفه ویژه عصر غیبت نیست. مؤمنین همواره باید به وظایف دینى خویش وفا کنند و تکالیف خود را ارج نهند؛ امّا در عصر غیبت ناگزیر مىباید در فهم احکام دینى به [[فقیه|فقهاى]] شیعه رجوع کنند. در [[توقیعات امام زمان (عج)|توقیع]] مبارک [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|حضرت مهدى]] علیه السلام آمده است که شیعیان باید براى حوادثى که پیش رو دارند به راویان [[حدیث|حدیث]] اهل بیت علیهم السلام رجوع کنند. [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|امام زمان]] علیه السلام در این روایت به صراحت فرموده است: «آنان حجّت من بر شمایند، و من حجّت خدا بر آنانم».<ref>الاحتجاج، طبرسى/ ۲- ۱/ ۴۷۰.</ref> فقهاى عادل در عصر غیبت از سوى امام علیه السلام داراى نیابت عامّاند. آنان جز تبیین احکام دینى، وظیفه قضاوت و تأسیس حکومت دینى را نیز بر عهده دارند. وظیفه تأسیس حکومت بر فقها در این عصر واجب کفایى است. ([[ولایت فقیه]]) اگر فقیهى در تأسیس حکومت توفیق یابد، پیروى از او بر فقهاى دیگر واجب است. در صورتى که تأسیس حکومت اسلامى نیازمند حرکت و قیام همگانى است، قیام بر همه واجب است. چنانچه فقها در تشکیل حکومت توفیق نیابند، این ولایت براى آنان ثابت است.<ref>کتاب البیع، امام خمینى، ۲/۴۶۶.</ref> بدین سان، شیعیان مىباید در فراهم آوردن زمینههاى حکومت اسلامى، فقها را یارى رسانند. |
− | * ب. | + | *ب. وظایف خاص عصر غیبت: غایب بودن امام [[معصوم]] علیه السلام وظایف و تکالیفى ویژه براى شیعیان مىآفریند. محققین در بیان وظایف شیعه در عصر غیبت به این گونه از وظایف مىپردازند و با استفاده از آیات و روایات وظایفى را براى شیعیان برمىشمارند. عالم فقیه سید محمدتقى موسوى اصفهانى در کتاب «[[مکیال المکارم (کتاب)|مکيال المکارم فى فوائد الدعاء للقائم]]» به تفصیل در این باره سخن رانده است و هشتاد وظیفه از وظایف شیعیان را برشمرده است. برخى از این وظایف عبارتاند از: |
− | # | + | #کسب معرفت درست از امام زمان علیه السلام: امامشناسى از بنیادهاى اعتقادى [[شیعه|شیعه]] است و بنابر آن شیعیان در هر عصرى باید امام معصوم علیه السلام را بشناسند و از او معرفتى درست و استوار بدست آورند. در روایاتى از [[پیامبر اسلام|پیامبر اسلام]] صلی الله علیه و آله نیز بدین وظیفه اشارت رفته است؛ همانند روایتى که مىفرماید: «هر کس بمیرد در حالى که امام زمان علیه السلام خویش را نمىشناسد، به مرگ [[جاهلیت|جاهلیت]] مرده است».<ref>الاصول من الکافى، ۱/۳۷۷.</ref> وظیفه شناخت امام علیه السلام در عصر غیبت به صورتى اکیدتر خود مىنماید؛ زیرا بنابر روایات در این روزگار زمینه شبهات و انحرافات بیشتر است و شیعیان به آزمونهاى دشوار گرفتار مىآیند و بسیارى از آنان مىلغزند و از راه بدر مىروند. از این رو [[ائمه اطهار|امامان]] معصوم علیهم السلام پیروان خویش را سفارش کردهاند که در عصر غیبت به خدا پناه آورند و از او بخواهند تا با شناخت ژرف و استوار از امام، ایمن مانند و از لغزش در دین مصونیت یابند.<ref>ر.ک الاصول من الکافى، ۱/۳۳۶ و ۳۳۷؛ امامت و مهدویت، ۲/ ۲۵۹-۱۹۱.</ref> |
− | # انتظار فرج و دعا براى ظهور (انتظار) | + | #انتظار فرج و دعا براى ظهور ([[انتظار ظهور امام زمان (عج)|انتظار]]) |
− | # | + | #رعایت ادب در نام بردن امام زمان علیه السلام: در عصر غیبت نباید نام مبارک امام زمان علیه السلام را بر زبان آورد؛ بلکه باید از او با القاب خجستهاش یاد کرد؛ همانند حجت، قائم، مهدى و صاحب الامر علیه السلام. روایات و آراى برخی علما در این باره بسیارند. بنابر برخى از آنها به هیچ روى نباید نام آن حضرت (یعنى م، ح، م، د) را بر زبان آورد. |
− | # محبت به حضرت مهدى علیه السلام | + | #محبت به حضرت مهدى علیه السلام |
− | # اظهار شوق براى | + | #اظهار شوق براى دیدار امام علیه السلام و دعا براى آن و اندوهگین بودن براى فراق آن حضرت. (ملاقات با امام زمان علیه السلام) |
− | # | + | #تبلیغ فضائل و [[مناقب]] امام علیه السلام |
− | # دعا و صدقه براى سلامتى امام علیه السلام | + | #دعا و [[صدقه]] براى سلامتى امام علیه السلام |
− | # انجام اعمال و عبادات مستحبى به | + | #انجام اعمال و عبادات [[مستحب|مستحبى]] به نیابت از امام علیه السلام |
− | # | + | #تسلیم بودن و بىتابى نکردن براى ظهور |
− | # | + | #تعیین نکردن وقت ظهور و تکذیب کسانى که وقتى براى آن معین مىکنند. |
− | # | + | #پیوسته به یاد امام علیه السلام بودن و دلشکستگى هنگام یاد آن حضرت علیه السلام |
− | # خوشحال | + | #خوشحال کردن مؤمنین و یارى رساندن به آنان |
− | # احترام به | + | #احترام به نزدیکان و منسوبین به امام علیه السلام |
− | # بزرگداشت | + | #بزرگداشت اماکن منسوب به امام علیه السلام |
− | # عرضه حاجات به امام علیه السلام | + | #عرضه حاجات به امام علیه السلام |
− | # مقدم داشتن خواستههاى امام علیه السلام بر خواستههاى | + | #مقدم داشتن خواستههاى امام علیه السلام بر خواستههاى خویش |
− | # توسّل و طلب شفاعت | + | #[[توسّل|توسّل]] و طلب [[شفاعت]] |
− | # دعوت مردم به آن حضرت علیه السلام | + | #دعوت مردم به آن حضرت علیه السلام |
− | # برخاستن هنگام | + | #برخاستن هنگام شنیدن نام امام علیه السلام: در روایات است که در مجلسى نزد [[امام رضا]] علیه السلام از آن حضرت نام برده شد. امام رضا علیه السلام برخاست و دست بر سر نهاد و فرمود: «اللَّهُمَّ عَجلْ فَرَجَهُ وَ سَهِّلْ مَخْرَجَه».<ref>منتخب الاثر، ۵۰۶.</ref> |
− | # درخواست صبر از خداوند در زمان | + | #درخواست صبر از خداوند در زمان غیبت. |
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
− | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
− | * فرهنگ | + | *[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، جمعی از نویسندگان، ذیل مداخل ''غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف'' و ''وصایت''. |
+ | *[[ویکی شیعه]]. | ||
{{اعتقادات شیعه}} | {{اعتقادات شیعه}} |
نسخهٔ ۱۰ مارس ۲۰۲۰، ساعت ۰۷:۳۶
با پایان یافتن غیبت صغری در سال ۳۲۹ هـ.ق، غیبت کبری امام زمان آغاز شده و تاکنون ادامه دارد. غیبت صغرى زمینهاى بود تا شیعیان براى غیبت کبرى آماده گردند.
آغاز غیبت کبری
غیبت کبری پس از غیبت صغری و با وفات آخرین نائب خاص امام زمان، علی بن محمد سَمری آغاز میشود. طبق بیشتر منابع شیعه وی در نیمه شعبان سال ۳۲۹ قمری وفات یافته است؛ اما شیخ صدوق و فضل بن حسن طبرسی وفات او را در سال ۳۲۸ هجری میدانند.
به گزارش منابع شیعه، یک هفته پیش از درگذشت علی بن محمد سمری، امام زمان در توقیعی از وفات او و آغاز غیبتی طولانی خبر داد و به او امر کرد که جانشینی برای خود انتخاب نکند. در این توقیع زمان پایان این غیبت مشخص نشده است؛ تنها آمده است هنگامی پایان مییابد که بیعدالتی جهان را فراگرفته باشد.
اثبات غیبت امام زمان
آغاز غیبت کبرى و قطع ارتباط با امام زمان و حملههاى اعتقادى مخالفان، موجب حیرت و سرگردانى شمار بسیارى از شیعیان شد؛ چنان که در روایات نیز پیشبینى شده بود.[۱] از این رو، علماى شیعه مجبور شدند کتابهایى درباره غیبت امام علیه السلام بنگارند، از جمله: «الغیبة» نوشته نعمانى، «کمال الدین» نوشته شیخ صدوق.
از اواخر قرن چهارم، علماى امامیه در کنار احادیث از استدلالهاى کلامى و عقلى نیز براى اثبات غیبت امام زمان سود بردند. شیخ مفید (م، ۴۱۳ق) از پیشگامان این حرکت است. وى در کتاب «الفصول العشرة فى الغيبة» مىکوشد تا وجود امام غایب را با دو اصل ثابت کند: یکى ضرورت وجود امام علیه السلام در هر دوره زمانى و دیگر، عصمت امام علیه السلام.
دانشمندان دیگر امامیه، مانند سید مرتضى و شیخ طوسى شیوه او را پى گرفتند. شیخ طوسى کتابى به نام «الغیبة» نوشت و جدیدترین استدلالهاى روایى و کلامى را براى توجیه غیبت کبرى بکار گماشت.[۲]
وظایف شیعه در عصر غیبت
بنابر روایات، شیعیان در عصر غیبت دو گونه وظیفه دارند:
- الف. وظایفى که در برابر احکام و تکالیف شرعى دارند: این وظیفه ویژه عصر غیبت نیست. مؤمنین همواره باید به وظایف دینى خویش وفا کنند و تکالیف خود را ارج نهند؛ امّا در عصر غیبت ناگزیر مىباید در فهم احکام دینى به فقهاى شیعه رجوع کنند. در توقیع مبارک حضرت مهدى علیه السلام آمده است که شیعیان باید براى حوادثى که پیش رو دارند به راویان حدیث اهل بیت علیهم السلام رجوع کنند. امام زمان علیه السلام در این روایت به صراحت فرموده است: «آنان حجّت من بر شمایند، و من حجّت خدا بر آنانم».[۳] فقهاى عادل در عصر غیبت از سوى امام علیه السلام داراى نیابت عامّاند. آنان جز تبیین احکام دینى، وظیفه قضاوت و تأسیس حکومت دینى را نیز بر عهده دارند. وظیفه تأسیس حکومت بر فقها در این عصر واجب کفایى است. (ولایت فقیه) اگر فقیهى در تأسیس حکومت توفیق یابد، پیروى از او بر فقهاى دیگر واجب است. در صورتى که تأسیس حکومت اسلامى نیازمند حرکت و قیام همگانى است، قیام بر همه واجب است. چنانچه فقها در تشکیل حکومت توفیق نیابند، این ولایت براى آنان ثابت است.[۴] بدین سان، شیعیان مىباید در فراهم آوردن زمینههاى حکومت اسلامى، فقها را یارى رسانند.
- ب. وظایف خاص عصر غیبت: غایب بودن امام معصوم علیه السلام وظایف و تکالیفى ویژه براى شیعیان مىآفریند. محققین در بیان وظایف شیعه در عصر غیبت به این گونه از وظایف مىپردازند و با استفاده از آیات و روایات وظایفى را براى شیعیان برمىشمارند. عالم فقیه سید محمدتقى موسوى اصفهانى در کتاب «مکيال المکارم فى فوائد الدعاء للقائم» به تفصیل در این باره سخن رانده است و هشتاد وظیفه از وظایف شیعیان را برشمرده است. برخى از این وظایف عبارتاند از:
- کسب معرفت درست از امام زمان علیه السلام: امامشناسى از بنیادهاى اعتقادى شیعه است و بنابر آن شیعیان در هر عصرى باید امام معصوم علیه السلام را بشناسند و از او معرفتى درست و استوار بدست آورند. در روایاتى از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نیز بدین وظیفه اشارت رفته است؛ همانند روایتى که مىفرماید: «هر کس بمیرد در حالى که امام زمان علیه السلام خویش را نمىشناسد، به مرگ جاهلیت مرده است».[۵] وظیفه شناخت امام علیه السلام در عصر غیبت به صورتى اکیدتر خود مىنماید؛ زیرا بنابر روایات در این روزگار زمینه شبهات و انحرافات بیشتر است و شیعیان به آزمونهاى دشوار گرفتار مىآیند و بسیارى از آنان مىلغزند و از راه بدر مىروند. از این رو امامان معصوم علیهم السلام پیروان خویش را سفارش کردهاند که در عصر غیبت به خدا پناه آورند و از او بخواهند تا با شناخت ژرف و استوار از امام، ایمن مانند و از لغزش در دین مصونیت یابند.[۶]
- انتظار فرج و دعا براى ظهور (انتظار)
- رعایت ادب در نام بردن امام زمان علیه السلام: در عصر غیبت نباید نام مبارک امام زمان علیه السلام را بر زبان آورد؛ بلکه باید از او با القاب خجستهاش یاد کرد؛ همانند حجت، قائم، مهدى و صاحب الامر علیه السلام. روایات و آراى برخی علما در این باره بسیارند. بنابر برخى از آنها به هیچ روى نباید نام آن حضرت (یعنى م، ح، م، د) را بر زبان آورد.
- محبت به حضرت مهدى علیه السلام
- اظهار شوق براى دیدار امام علیه السلام و دعا براى آن و اندوهگین بودن براى فراق آن حضرت. (ملاقات با امام زمان علیه السلام)
- تبلیغ فضائل و مناقب امام علیه السلام
- دعا و صدقه براى سلامتى امام علیه السلام
- انجام اعمال و عبادات مستحبى به نیابت از امام علیه السلام
- تسلیم بودن و بىتابى نکردن براى ظهور
- تعیین نکردن وقت ظهور و تکذیب کسانى که وقتى براى آن معین مىکنند.
- پیوسته به یاد امام علیه السلام بودن و دلشکستگى هنگام یاد آن حضرت علیه السلام
- خوشحال کردن مؤمنین و یارى رساندن به آنان
- احترام به نزدیکان و منسوبین به امام علیه السلام
- بزرگداشت اماکن منسوب به امام علیه السلام
- عرضه حاجات به امام علیه السلام
- مقدم داشتن خواستههاى امام علیه السلام بر خواستههاى خویش
- توسّل و طلب شفاعت
- دعوت مردم به آن حضرت علیه السلام
- برخاستن هنگام شنیدن نام امام علیه السلام: در روایات است که در مجلسى نزد امام رضا علیه السلام از آن حضرت نام برده شد. امام رضا علیه السلام برخاست و دست بر سر نهاد و فرمود: «اللَّهُمَّ عَجلْ فَرَجَهُ وَ سَهِّلْ مَخْرَجَه».[۷]
- درخواست صبر از خداوند در زمان غیبت.
پانویس
منابع
- فرهنگ شیعه، جمعی از نویسندگان، ذیل مداخل غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و وصایت.
- ویکی شیعه.
اعتقادات شیعه | |
توحید | توحید ذاتی * توحید صفاتی * توحید افعالی * توحید در عبادت * بداء * اسماء و صفات الهی |
عدل | قضا و قدر * اختیار * امر بین الامرین |
نبوت | عصمت پیامبران * خاتمیت * وحی * اعجاز * عدم تحریف قرآن |
امامت |
باورها: ضرورت وجود امام * عصمت امامان * اهل بیت * چهارده معصوم * ولایت تكوینی * علم غیب امامان * غیبت امام زمان (عج) * انتظار * رجعت * توسل * شفاعت * آخر الزمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله * امام علی(ع) * امام حسن(ع) * امام حسین(ع) * امام سجاد(ع) * امام باقر(ع) * امام صادق(ع) * امام کاظم(ع) * امام رضا(ع) * امام جواد(ع) * امام هادی(ع) * امام عسکری(ع) * امام مهدی(عج) |
معاد | برزخ * معاد جسمانی * حشر * صراط * میزان * بهشت * جهنم |