حور العین

حورالعین از واژه های قرآن به معنای زنان بهشتی زیباروی است که خصایل اخلاقی نیکو نیز دارند.

واژه حورالعین در لغت

حورالعین در لغت همان زنان بهشتی است، حور جمع «حَوَر، احور و حوراء» است و «حَوْراء» به معنای شدت سفیدی چشم همراه با شدت سیاهی آن است.

برخی گفته‌اند: حَوَر به معنای پدیدار شدن اندکی از سفیدی چشم از میان سیاهی [آن] است. «عین» جمع «عیناء» و آن مؤنث اَعْیَن به معنی درشت چشم است، حورالعین یعنی زنان سیمین تن و درشت چشم. حورالعین به معنی زنان سپیدپوست فراخ چشم، چه حور جمع حوراء است و حوراء به معنی زن سپیدپوست که موی سر و سیاهی چشمش بغایت سیاه و پوست بدنش بغایت سپید باشد و عین جمع عیناء است و لفظ عیناء به معنی زن فراخ چشم. حور به تنهایی یا بصورت مرکب در فارسی بصیغه مفرد استعمال می شود.

ویژگی‌های حورالعین در قرآن

همچون مروارید در صدف

خدای متعال حوریان بهشتی را به خاطر این که در نهایت صفا و طراوت هستند به مروارید نهفته در صدف تشبیه کرده که دستی بر آن نخورده است: «وحورٌ عینْ کَأمثالِ اللؤلؤِ المکنون»؛(سوره واقعه/22و23) همسرانی از حورالعین دارند همچون مروارید در صدف پنهان.

و به خاطر زیبا و جذّاب بودنشان به یاقوت و مرجان تشبیه کرده است: «کانّهُنّ الیاقوتُ والمَرجانُ»؛ گویا آنان (در سرخی) چون یاقوت (و در سفیدی پوست) چون مرجانند.

در مجمع البیان ذیل همین آیه گفته است: در حدیث آمده که زنان بهشتی آن قدر لطیفند که مغز استخوان ساق پایشان دیده می‌شود هر چند که هفتاد جامه از حریر پوشیده باشند.

اخلاق نیکو و صورت زیبا

«فیهنّ خَیْراتٌ حِسانٌ»؛ در آن باغهای بهشتی رنانی نیکو خلق و زیبایند.

مستور در خیمه‌ها و پنهان از دید مردان بیگانه

«حُورٌ مَقصُوراتٌ فی الخیام»؛ حوریانی که در خیمه‌های بهشتی مستورند.

معنایش این است که از دستبرد دیگران محفوظند، زنانی مبتذل نیستند که غیر شوهرانشان نیز ایشان را تماشا کنند.

همیشه جوان و زیبا

«إنّا أنْشَأناهُنَّ إنْشاءاً فجعلناهُنّ أبکاراً»؛ ما آنها را آفرینشی نوین بخشیدیم و همه را دوشیزه قرار دادیم.

یعنی ما آن زنان را ایجاد و تربیت کردیم، ایجادی خاص و تربیتی مخصوص در این آیه اشاره‌ای هم به این نکته هست که وضع زنان بهشتی از نظر جوانی و پیری و زیبایی و زشتی اختلاف ندارد و معنای این که فرمود: «فجَعلناهُنّ أبْکارا» این است که ما زنان بهشتی را همیشه بکر قرار دادیم به طوری که هر بار که همسران ایشان با آنان بیامیزند، ایشان را بکر بیابند.

«لم یَطمِثْهُنَّ إنْسٌ قَبْلَهُمْ ولاجآنٌّ»؛(سوره الرحمن/74) هیچ انس و جن پیش از شوهران با آنها تماس نگرفته (و دوشیزه‌اند).

شیفته شوهران خود

«عُرُباً اَتْراباً»؛ زنانی که تنها به همسرشان عشق می‌ورزند و خوش زبان و فصیح و هم سنّ و سالند.

عُرُب جمع عروب و به معنای زنی است که به شوهرش عشق می‌ورزد و یا حداقل او را دوست می‌دارد و در برابرش ناز و کرشمه می‌کند و کلمه «اَتراب» جمع «تَرَب» به معنای مثل است می‌فرماید: ما زنان بهشتی را امثال یکدیگر کردیم و یا از نظر سنّ و سال، همسان شوهرانشان قرار دادیم. در سوره نبأ آیه 33 در مورد حوریان تعبیر به کواعب آورده که جمع کاعب و آن، دختر و دوشیزه جوانیست که تازه پستانهای وی بزرگ شده است.

زیبا چشم

«وعندهم قاصراتُ الطَرفِ عینٌ کَأنهُنّ بَیْضٌ مکنونٌ»؛ و نزد آنها همسرانی زیباچشم است که جز به همسران خود عشق نمی‌ورزند گویی از (لطافت و سفیدی) همچون تخم مرغهایی هستند که (در زیر بال و پرمرغ) پنهان مانده (و دست انسانی هرگز آن را لمس نکرده است)».

بعضی از مفسرین گفته‌اند: «منظور از تشبیه حوریان به "بیض مکنون" باطن تخم مرغ است، قبل از این که شکسته شود و دست خورده گردد». «قاصرات الطَرف» کنایه از اینکه نگاه کردن آنان با کرشمه و ناز است و موید آن این است که دنبال کلمه «عین» را آورده که جمع «عیناء» و به معنای چشمی است که درشت و در عین حال زیبا باشد.(مانند چشم آهو)

حورالعین؛ حوریان بهشتی همسران أصحاب یمین در بهشت هستند و یا در سوره دخان می‌فرماید: «كَذَٰلِكَ وَزَوَّجْنَاهُمْ بِحُورٍ عِينٍ».

«اینچنین‌اند بهشتیان (اهل تقوا) و آنها را با "حورالعین" تزویج می‌کنیم» و در سوره صافات آیه 48 از حوریان به عنوان همسرانی زیبا برای مخلصین یاد کرده است و در سوره طور آیه 17 و 20 از ازدواج متقین با حوریان بهشتی به عنوان پاداش و نعمتی الهی یاد شده است.

همسران بهشتي برای زنان و مردان

قرآن كريم جريان همسران بهشتي را براي بهشتيان در چند جاي مطرح كرده از جمله مي فرمايد: «وزوّجناهم بحورٍ عين» يعني ما آنها را با حورالعين تزويج مي كنيم. اما اين كه آيا اين تزويج با حوريان بهشتي اختصاص به مردان دارد و يا نصيب زنان هم مي شود؟ پاسخ آن است كه هيچ دليلي وجود ندارد كه اين وعده هاي الهي اختصاص به مردان داشته باشد. بخصوص آن كه اگر در واژه (حور) و واژه (عين) دقت شود و از نظر مفهوم لغوي بخوبي مشخص گردد معلوم خواهد شد نعمت حورالعين اختصاص به مردان ندارد. از تحليل استاد علامه حسن زاده آملي «توضيح واژه (حورالعين) بدست مي آيد كه اگر در متون ديني (آيات و روايات و دعاها) سخن از ازدواج با حورالعين به ميان آمده اختصاص به مردان ندارد بلكه زنان بهشتي نيز با مردي كه به اصطلاح (احور) و (اعين) است يعني چشم هاي درشت آهوي دارد و زيباست ازدواج مي كند پس اين نعمت بهشتي يعني همسر (حورالعين) داشتن اختصاص به مردها نخواهد داشت و زنان بهشتي نيز از آن بي نصيب نخواهد بود.

منابع

• لغت نامه دهخدا، ذیل واژه حورالعین، در دسترس در واژه یاب.
• کاظم احمدزاده، حورالعين، پژوهشکده باقرالعلوم، بازیابی: 22 دی ماه 1392.
• اندیشه قم.