قاعده الاقرب فالاقرب: تفاوت بین نسخه‌ها
(الگوی فقه) |
Heidariyan47 (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | قاعده الاقرب | + | قاعده الاقرب فالاقرب، از جمله قواعذ فقهی است .خلاصه این قاعده این است که هر گاه بنا باشد حکمی همچون پرداخت دیه برای فردی اجرا شود و به جهتی اخذ دیه از محکوم علیه ممکن نباشد، کسانی که به او نزدیکتر هستند به ترتیب نزدیکی، باید دیه را تدارک بینند . |
==بیان قاعده== | ==بیان قاعده== | ||
| سطر ۸: | سطر ۸: | ||
1. اگر کسی عمداً کسی را بکشد و فرار کند نخست دیه را از مال او می گیرند و اگر نداشته باشد از بستگانش بر اساس الْأَقْرَبِ فَالْأَقْرَبِ گرفته می شود. <ref> کلینی، کافی، ج 7، ص 365، چاپ چهارم دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1365 هـ ش. </ref> | 1. اگر کسی عمداً کسی را بکشد و فرار کند نخست دیه را از مال او می گیرند و اگر نداشته باشد از بستگانش بر اساس الْأَقْرَبِ فَالْأَقْرَبِ گرفته می شود. <ref> کلینی، کافی، ج 7، ص 365، چاپ چهارم دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1365 هـ ش. </ref> | ||
| − | 2. دیه عاقله<ref> عاقله کسانی هستند که خویشاوندی و بستگی نزدیک از جانب پدر به قاتل داشته | + | 2. دیه عاقله<ref> عاقله کسانی هستند که خویشاوندی و بستگی نزدیک از جانب پدر به قاتل داشته باشند. مانند برادران ، عموها و فرزندان آنان. دیه قتل خطائی محض بر عهده عاقله است که در مدت سه سال باید آن را بپردازند و هر سال قسطی از آن که برابر یک سوم دیه است در ذمه عاقله موجود در وقت آن قسط ثابت می شود. |
| − | </ref> که بر اساس الاقرب فالاقرب تقسیم می شود<ref> حلی، حسن بن یوسف بن مطهر أسدی، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، | + | </ref> که بر اساس الاقرب فالاقرب تقسیم می شود<ref> حلی، حسن بن یوسف بن مطهر أسدی، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، ص، 206، ناشر، مؤسسة طبع و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد، چاپ اول، تهران، 1411 هـ ق. </ref> |
| − | 3.در پرداخت نفقه نیز گفته شده الأقرب فالأقرب رعایت می شود<ref> فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف اسدی حلّی، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج 3، ص 286، | + | 3.در پرداخت نفقه نیز گفته شده الأقرب فالأقرب رعایت می شود.<ref> فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف اسدی حلّی، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج 3، ص 286، ناشر، مؤسسة إسماعیلیان برای چاپ و نشر، چاپ اول، قم، 1387 هـ ق. </ref> |
4. اما این اصطلاح بیشتر در بخش ارث مطرح می شود و معنای قاعده "الاقرب فالاقرب" این است که با وجود دسته اول، ارث به دسته دوم و سوم نمی رسد و در صورت نبودن دسته اول، ارث به دسته دوم می رسد و به دسته سوم نمی رسد و با نبودن دسته اول و دوم ارث به دسته سوم می رسد. | 4. اما این اصطلاح بیشتر در بخش ارث مطرح می شود و معنای قاعده "الاقرب فالاقرب" این است که با وجود دسته اول، ارث به دسته دوم و سوم نمی رسد و در صورت نبودن دسته اول، ارث به دسته دوم می رسد و به دسته سوم نمی رسد و با نبودن دسته اول و دوم ارث به دسته سوم می رسد. | ||
| سطر ۲۵: | سطر ۲۵: | ||
طبقه سوم: که یک بخش است: عمو و عمّه و دایى و خاله و فرزندان آنها<ref> توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج 2، ص 704. </ref> | طبقه سوم: که یک بخش است: عمو و عمّه و دایى و خاله و فرزندان آنها<ref> توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج 2، ص 704. </ref> | ||
| − | به عبارت | + | به عبارت دیگر، کسانى که بواسطه خویشاوندى ارث مى‌برند سه دسته هستند: |
| سطر ۳۲: | سطر ۳۲: | ||
دسته دوم: جد یعنى پدر بزرگ و پدر او هر چه بالا رود و جدّه یعنى مادر بزرگ و مادر او هر چه بالا رود پدرى باشند یا مادرى و خواهر و برادر و با نبودن برادر و خواهر، اولاد ایشان هر کدام آنان که به میت نزدیک تر است ارث مى‌برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته سوم ارث نمى‌برند. | دسته دوم: جد یعنى پدر بزرگ و پدر او هر چه بالا رود و جدّه یعنى مادر بزرگ و مادر او هر چه بالا رود پدرى باشند یا مادرى و خواهر و برادر و با نبودن برادر و خواهر، اولاد ایشان هر کدام آنان که به میت نزدیک تر است ارث مى‌برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته سوم ارث نمى‌برند. | ||
| − | دسته سوم: عمو و عمه و دایى و خاله (هر چه بالا روند) و اولاد آنان هر چه پایین روند و تا یک نفر از عموها و عمه‌ها و دایى‌ها و خاله‌هاى میت زنده‌اند، اولاد آنان ارث نمى‌برند ولى اگر میت عموى پدرى و پسر عموى پدر و مادرى داشته باشد (و غیر از اینها وارثى نداشته باشد) ارث به پسر عموى پدر و مادرى مى‌رسد و عموى پدرى ارث نمى‌برد<ref> توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج 2، ص 706، مسأله 2728 </ref> | + | دسته سوم: عمو و عمه و دایى و خاله (هر چه بالا روند) و اولاد آنان هر چه پایین روند و تا یک نفر از عموها و عمه‌ها و دایى‌ها و خاله‌هاى میت زنده‌اند، اولاد آنان ارث نمى‌برند ولى اگر میت عموى پدرى و پسر عموى پدر و مادرى داشته باشد (و غیر از اینها وارثى نداشته باشد) ارث به پسر عموى پدر و مادرى مى‌رسد و عموى پدرى ارث نمى‌برد.<ref> توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج 2، ص 706، مسأله 2728 </ref> |
==پانویس== | ==پانویس== | ||
نسخهٔ ۷ مهٔ ۲۰۱۵، ساعت ۰۷:۲۵
قاعده الاقرب فالاقرب، از جمله قواعذ فقهی است .خلاصه این قاعده این است که هر گاه بنا باشد حکمی همچون پرداخت دیه برای فردی اجرا شود و به جهتی اخذ دیه از محکوم علیه ممکن نباشد، کسانی که به او نزدیکتر هستند به ترتیب نزدیکی، باید دیه را تدارک بینند .
بیان قاعده
بحث "الاقرب فالاقرب" در موارد متعددی از فقه به کار برده می شود که به برخی از آنها اشاره می نماییم.
نمونه هائی از کاربرد قاعده
1. اگر کسی عمداً کسی را بکشد و فرار کند نخست دیه را از مال او می گیرند و اگر نداشته باشد از بستگانش بر اساس الْأَقْرَبِ فَالْأَقْرَبِ گرفته می شود. [۱]
2. دیه عاقله[۲] که بر اساس الاقرب فالاقرب تقسیم می شود[۳]
3.در پرداخت نفقه نیز گفته شده الأقرب فالأقرب رعایت می شود.[۴]
4. اما این اصطلاح بیشتر در بخش ارث مطرح می شود و معنای قاعده "الاقرب فالاقرب" این است که با وجود دسته اول، ارث به دسته دوم و سوم نمی رسد و در صورت نبودن دسته اول، ارث به دسته دوم می رسد و به دسته سوم نمی رسد و با نبودن دسته اول و دوم ارث به دسته سوم می رسد.
وارثان خویشاوند نسبى در سه طبقه قرار دارند.
طبقه اوّل: داراى دو بخش است: بخش اوّل: پدر و مادر. بخش دوم: فرزندان (بى واسطه یا با واسطه).
طبقه دوم: داراى دو بخش است: بخش اوّل: پدر بزرگ و مادر بزرگ (بى واسطه یا با واسطه). بخش دوم: برادر و خواهر و برادرزاده و خواهرزاده (بى واسطه یا با واسطه).
طبقه سوم: که یک بخش است: عمو و عمّه و دایى و خاله و فرزندان آنها[۵]
به عبارت دیگر، کسانى که بواسطه خویشاوندى ارث مى‌برند سه دسته هستند:
دسته اول: پدر و مادر و اولاد میت است و با نبودن اولاد، اولادِ اولاد هر چه پایین روند هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث مى‌برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته دوم ارث نمى‌برند.
دسته دوم: جد یعنى پدر بزرگ و پدر او هر چه بالا رود و جدّه یعنى مادر بزرگ و مادر او هر چه بالا رود پدرى باشند یا مادرى و خواهر و برادر و با نبودن برادر و خواهر، اولاد ایشان هر کدام آنان که به میت نزدیک تر است ارث مى‌برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته سوم ارث نمى‌برند.
دسته سوم: عمو و عمه و دایى و خاله (هر چه بالا روند) و اولاد آنان هر چه پایین روند و تا یک نفر از عموها و عمه‌ها و دایى‌ها و خاله‌هاى میت زنده‌اند، اولاد آنان ارث نمى‌برند ولى اگر میت عموى پدرى و پسر عموى پدر و مادرى داشته باشد (و غیر از اینها وارثى نداشته باشد) ارث به پسر عموى پدر و مادرى مى‌رسد و عموى پدرى ارث نمى‌برد.[۶]
پانویس
- ↑ کلینی، کافی، ج 7، ص 365، چاپ چهارم دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1365 هـ ش.
- ↑ عاقله کسانی هستند که خویشاوندی و بستگی نزدیک از جانب پدر به قاتل داشته باشند. مانند برادران ، عموها و فرزندان آنان. دیه قتل خطائی محض بر عهده عاقله است که در مدت سه سال باید آن را بپردازند و هر سال قسطی از آن که برابر یک سوم دیه است در ذمه عاقله موجود در وقت آن قسط ثابت می شود.
- ↑ حلی، حسن بن یوسف بن مطهر أسدی، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، ص، 206، ناشر، مؤسسة طبع و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد، چاپ اول، تهران، 1411 هـ ق.
- ↑ فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف اسدی حلّی، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج 3، ص 286، ناشر، مؤسسة إسماعیلیان برای چاپ و نشر، چاپ اول، قم، 1387 هـ ق.
- ↑ توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج 2، ص 704.
- ↑ توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج 2، ص 706، مسأله 2728
منبع
قاعده الاقرب فالاقرب، اسلام کوئیست، بازیابی: دهم اردیبهشت 1394
| فقه | ||
| کلیات: | تاریخ فقه، ابواب فقه، احکام، اجتهاد، منابع اجتهاد در فقه شیعه، تقلید، اصول فقه، قواعد فقهی | |
| منابع: | عروة الوثقى، شرایع الاسلام، علل الشرائع، لمعه، جواهرالكلام، المكاسب المحرمه، مدارک الاحکام و ... | |
| ↓ رده ها ↓ | ||
| فقه: | فقیهان، منابع فقهی، اصطلاحات فقهی، آیات الاحکام، منابع اجتهاد در فقه شیعه، قواعد فقه | |
| اصول فقه: | اصول فقه، اصولیون، منابع اصول فقه، اصطلاحات اصول فقه | |
| احکام: | احکام، احکام عبادی، احکام اقتصادی، احکام خانواده، احکام روابط اجتماعی، احکام قضایی و جزایی، احکام اطعمه و اشربه، اصطلاحات احكام | |
