سید حسین بادکوبه ای

یکی از مهمترین خاستگاه‌های مذهب حقه جعفری سرزمین عالم‌خیز آذربایجان است. این منطقه مستعد، صدها فقه متبحر و ده‌ها عارف و عالم فاضل را در دامان خویش پرورانده تحویل جهان اسلام داده است. یکی از چهره‌های پرفروغ حوزه‌های علمیه، فیلسوف بزرگ شیعه حضرت آیت الله سید حسین بادکوبه‌ای است. او با تدریس‌های ماهرانه، رسالت الاهی خویش را به خوبی انجام داد و ستارگان فروزانی را در آسمان دانش و فضیلت پروراند. برای آشنایی با مقام علمی ‌‌ایشان به فرازهایی از زندگانی او اشاره می‌‌کنیم.

ولادت

سید حسین در سال 1293 هـ.ق در روستای زیبای «خوددلان» پا به عالم خاکی گذارد. پدرش، سید رضا، فرزند سید موسی حسینی لاهیجی، از بزرگان و شخصیت های مورد احترام بود. او در سلک روحانیت بوده و به مسائل شرعی مردم رسیدگی می‌‌نمود.

تحصیلات

دانشمند فرزانه، بادکوبه‌ای از ابتدای نوجوانی به تحصیل دانش اسلامی‌‌ روی آورد و مقدمات علوم حوزوی را نزد پدر فراگرفت. پس از رحلت پدر گرامی‌‌اش جهت فراگیری علوم اسلامی ‌‌وطن خود را ترک گفت و به تهران رفت و در مدرسه «صدر» ساکن شد. ایشان به مدت هفت سال در تهران اقامت گزید و از محضر علمی ‌‌نوابغ روزگار مانند: حکیم متأله سید ابوالحسن جلوه (1238ـ1314 هـ.ق) فیلسوف نامی ‌‌میرزا هاشم اشکوری (متوفای 1332 هـ.ق) و علامه علی آقا زنوزی (1234ـ1307 هـ.ق) خوشه‌ها چید و در فقه، اصول و فلسفه تبحر یافت.

هجرت به نجف اشرف

ایشان در عنفوان جوانی با عشق به آقا امیرالمومنین علی علیه السلام راهی عراق گردید و در حوزه کهن نجف اشرف مشغول فراگیری علوم اسلامی ‌‌شد. وی در ابتدای ورود، در حوزه درسی و پربار ملا محمدکاظم خراسانی (1255ـ1329 هـ.ق) حاضر گردید و بهره‌ها برد. در همان زمان در درس فقه آقا شیخ محمدحسن مامقانی (1237ـ1323 هـ.ق) حاضر شد و شایستگی علمی ‌‌خویش را به اثبات رسانید.

تدریس

این عالم فرهیخته، در پی سال‌ها تحقیق و پژوهش در محضر فرزانگان مشهور حوزه به چنان درجه‌ای از علم دست یازید که نامش زبانزد فضلا و دانشوران حوزه علمیه نجف گردید. محفل درس او آکنده از حضور مشتاقان علوم اسلامی ‌‌بود و حدود چهار دهه به تدریس سطوح عالیه فقه، اصول، فلسفه، عرفان و کلام پرداخت. در اثر نبوغ و استعداد ذاتی وی، تدریس فلسفه‌اش شهرت بسزایی یافت و از درس فقه و اصول او پیشی گرفت و در نجف کمتر کسی در علوم عقلی همتراز او بود.

شاگردان

وی در طول سال‌ها تدریس در حوزه علمیه نجف، عالمان بسیاری پرورش داد و آنان را به سر منزل مقصود رسانید. دانشورانی که از استادان بزرگ و عالمان ردیف اول حوزه بشمار می‌‌رفتند و چرخ تدریس، تألیف و تحقیق به برکت وجود آن‌ها به حرکت درمی‌‌آمد. برخی از شاگردان ممتاز ایشان عبارتند از:

1. سید ابوالقاسم خویی (1317ـ1413 هـ.ق).
2. سید محمدحسین قاضی طباطبایی (1321ـ1402 هـ.ق).
3. سید محمدحسن الهی قاضی طباطبایی (1325ـ1388 هـ.ق).
4. سید مرتضی مرعشی نجفی (1325ـ1416 هـ.ق).
5. سید محمد بادکوبه‌ای (1285ـ1389 هـ.ق).
6. میرزا علی‌اکبر آقا مرندی (1314ـ1415 هـ.ق).
7. شیخ مجتبی لنکرانی (متوفای 1406 هـ.ق).
8. سید عبدالاعلی سبزواری (1328ـ1414 هـ.ق).
9. سید علی‌اصغر خویی (1313ـ1402 هـ.ق).
10. سید علی‌اکبر طسوجی (متولد 1319 هـ.ق).
11. سید محمد اشکوری (1320ـ1394 هـ.ق).
12. سید صدرالدین کوه‌پایی اصفهانی.
13. میرزا کاظم دینوری (1323ـ1416 هـ.ق).
14. شیخ غلامحسین جعفری همدانی (متولد 1325 هـ.ق).
15. شیخ محمدرضا مهدوی قمشه‌ای (متوفای 1388 هـ.ق).
16. شیخ محمدتقی آملی (1304ـ1391 هـ.ق).
17. آقا سید محمد نجفی بادکوبه‌ای (1314ـ1399 هـ.ق).

ویژگی‌های اخلاقی

صفات پسندیده آیت الله بادکوبه‌ای زبانزد خاص و عام بود. تواضع، زهد، تقوا، ساده‌زیستی مطالعه بسیار، برخورداری از حافظه قوی و ذوق سرشار و علاقه وافر به علم و عمل از صفات نیکویی است که در وجود آن بزرگوار جمع شده بود. این فقیه و فیلسوف بزرگ الهی از برجسته‌ترین استادان حوزه بوده و بیشتر کتاب‌های فلسفی و عرفانی را تدریس می‌‌نمود. وی به شاگردانش عشق می‌‌ورزید و علاقه فراوانی به تعلیم و تربیت آن‌ها داشت. و در شکوفانمودن استعداد شاگردانش نقش بسزایی ایفا می‌‌کرد.

از نگاه اندیشمندان

مرجع تقلید شیعه، آیت الله خویی همیشه از ایشان به بزرگی یاد می‌‌نمود و معتقد بود که او بهتر از محقق اصفهانی، اسفار و دیگر کتاب‌های فلسفی را تدریس می‌‌کرده است.

علامه حسن زاده آملی در ذکر استادان علامه طباطبایی به بعد معنوی مرحوم آیت الله بادکوبه‌ای اشاره کرده می‌‌نویسد: «مرحوم آقا سید حسین بادکوبه‌ای هم، خیلی مراقب بود. حرف نمی‌‌زد مگر به ضرورت».

علامه فرزانه شیخ آقا بزرگ تهرانی درباره بعد علمی ‌‌ایشان می‌‌نویسد: «آیت الله سید حسین بادکوبه‌ای در فلسفه و علوم عقلی اشتهار پیدا نمود و در آن رشته با مهارت، خبرویت و تحقیق و تدقیق شناخته شد و جمعی از افاضل طلاب از حوزه درسی او فارغ التحصیل شدند. او و علامه شیخ محمدحسین اصفهانی، مشهور به کمپانی، دو چهره ممتاز و متمایز بودند که علوم خود را بین مشتغلین پخش می‌‌نمودند و آسیاب درس‌های علوم عقلی بر محور این دو شخصیت علمی ‌‌می‌‌چرخید و حقیقتاً شایسته این مقام بودند».

مفسر بزرگ قرآن و شاگرد ممتاز آیت الله بادکوبه‌ای در مورد تحصیل خود در محضر استاد خود می‌‌نویسد: «در فلسفه نیز به درس حکیم و فیلسوف معروف وقت مرحوم آقا سید حسین بادکوبه‌ای موفق شدم. در ظرف شش سال که نزد معظم‌له تلمذ می‌‌کردم منظومه سبزواری و اسفار و مشاعر ملاصدرا و دوره شفای بوعلی و کتاب «اثولوجیا و تمهید القواعد» ابن ترکه که در عرفان و اخلاق ابن مسکویه را خواندم. مرحوم بادکوبه‌ای از فرط عنایتی که به تعلیم و تربیت نویسنده داشت برای این که مرا به طرز تفکر برهانی آشنا سازد و به ذوق فلسفی من تقویت بخشد، امر فرمود به تعلیم ریاضیات بپردازم و در امتثال امر معظم‌له به درس مرحوم سید ابوالقاسم خوانساری که ریاضیدان زبردستی بود، حاضر شدم و یک دوره حساب استدلالی یک دوره هندسه مسطحه و فضایی و جبر استدلالی را از معظم‌له فراگرفتم».

استاد زبردست حوزه، آیت الله سبحانی در مورد شخصیت بی‌نظیر ایشان می‌‌نویسد: «در نجف اشرف او (علامه طباطبایی) با حکیم بزرگی برخورد می‌‌کند که از فحول فلاسفه و از استادان بس لایق این دانش بوده، یعنی حکیم فیلسوف وقت خود سید حسین بادکوبه‌ای رضوان الله علیه آشنا می‌‌گردد این حکیم معروف که هنوز حتی جامعه علمی ‌‌او را به خوبی نشناخته است یکی از متفکران عصر خود بود و او بود که توانست علامه طباطبایی را با حقیقت فلسفه و عرفان، بالاخص تفکر فلسفی آشنا سازد».

رحلت

سرانجام دانشور نامی ‌‌و فیلسوف بزرگ الاهی آیت الله سید حسین بادکوبه‌ای پس از شصت و پنج سال تلاش و مجاهدت و احیا و بزرگرداشت شعائر دینی در بیست و هشتم شوال (1358 هـ.ق) دارفانی را وداع گفت و به دیار معبود شتافت. پیکر مطهر وی پس از تشییع و اقامه نماز، در جوار مرقد قدسی حضرت امام علی علیه السلام به خاک سپرده شد.

منبع

• محمد الوانساز خويي،سيد حسين بادکوبه اي، تلخيص از كتاب گلشن ابرار، جلد 4، صفحه 324