سید علی فانی اصفهانی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(ویرایش)
سطر ۱: سطر ۱:
==ولادت==
+
'''آیت الله سید على فانی اصفهانی''' (۱۴۰۹-۱۳۳۳ ق)، از علمای بزرگ [[شیعه]] در قرن ۱۴ هجری و از شاگردان [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانى]] بود. علامه فانى عمرش را در تدریس و تألیف و تحقیق علوم [[اهل  بیت]] علیهم السلام سپرى کرد و توانست کتاب‌هاى ارزشمندى براى طالبان علم و حقیقت به یادگار گذارد.
آيت الله سيد على فانی در ظهر روز پنجشنبه 26 [[ربيع الاول]] به دنيا آمد
+
{{شناسنامه عالم
 +
||نام کامل = سید على فانی اصفهانی
 +
||تصویر= [[پرونده:Fani.jpg|200px]]
 +
||زادروز = ۱۳۳۳ قمری
 +
|زادگاه = [[اصفهان]]
 +
|وفات =  ۱۴۰۹ قمری
 +
|مدفن = [[قم]]، [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]]
 +
|اساتید = [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانى]]، [[محمدرضا نجفی اصفهانی|شیخ محمدرضا نجفى اصفهانى]]، [[شیخ محمدکاظم شیرازی|شیخ محمدکاظم شیرازى]]،...
 +
|شاگردان = [[سید محمدعلی صادقی|سید محمدعلى حسینى صادقى]]، سید محمود ده‌سرخى اصفهانى، سید نورالدین جزائرى،...
 +
|آثار = آراء حول  القرآن، البداء، الفوائد الرجالیة، قبسات  العقول فى  الفروع والاصول،...
 +
}}
 +
 
 
==تحصیلات و استادان==
 
==تحصیلات و استادان==
سيد على فانی متولد سال 1333 هـ.ق در شهر [[اصفهان]] است. ایشان در اندك زمانى تحصيل مقدمات را به پايان رسانيد. وى كتاب‌هاى زير را در نزد اساتيد مختلف علوم به سرعت آموخت و مدارج ترقى را طى نمود.
+
سید على فانی فرزند سید محمدحسن، متولد سال ۱۳۳۳ هـ.ق در شهر [[اصفهان]] است. ایشان در اندک زمانى تحصیل مقدمات را به پایان رسانید. وى کتاب‌هاى زیر را در نزد اساتید مختلف علوم به سرعت آموخت و مدارج ترقى را طى نمود.
 
 
*[[قوانین الاصول (کتاب)|قوانين]]: نزد استاد شيخ محمد حكيم خراسانى، متوفاى سال 1355 هـ.ق.
 
 
 
*[[فرائد الاصول (کتاب)|فرائد الاصول]] [[شیخ مرتضی انصاری|شيخ انصارى]]: نزد استاد مرتضى انصارى خراسانى، متوفاى سال 1358 هـ.ق.
 
 
 
*[[مکاسب (کتاب)|مكاسب]] و [[کفایة الاصول (کتاب)|كفاية الاصول]]: در محضر استاد سيد محمد نجف آبادى؛ متوفاى سال 1358 هـ.ق.
 
 
 
آن گاه درس خارج [[فقه]] و [[اصول]] را در مكتب مرحوم آيت الله العظمى سيد على نجف‌آبادى؛ متوفاى سال 1362 هـ.ق آموخت و تا آخرين لحظات عمر آن عالم بزرگوار، بهره هاى بسيار از او گرفت. علامه فانى از حوزه ى درسى [[محمدرضا نجفی اصفهانی|شيخ محمدرضا نجفى اصفهانى]]؛ متوفاى سال 1362 هـ.ق نيز استفاده هاى بسيار برد.
 
 
 
'''هجرت'''
 
 
 
علامه پس از وفات دو استاد بزرگوارش شهر اصفهان را ترك گفت و به [[نجف]]؛ ديار علم و فضيلت كوچ كرد و از اساتيد بزرگوارى بهره هاى فراوان گرفت. استادانى كه هر كدام مرجعى بزرگ براى عالم [[تشيع]] بودند. از جمله از محفل درس آيات عظام [[سید ابوالحسن اصفهانی|سيد ابوالحسن اصفهانى]]، [[شیخ محمدکاظم شیرازی|شيخ محمدكاظم شيرازى]]، [[سید عبدالهادی شیرازی|سيد عبدالهادى شيرازى]] و ديگران استفاده علمى فراوان برد. اما بيشترين استفاده را در طول 13 سال از استادش، سيد على نجف آبادى در شهر اصفهان برد. از اين رو در مباحث علمى هميشه از مبانى اصولى و فقهى او ياد مى كرد و گاه به نقد مى كشيد و برخى اوقات نيز يادى از سخنان پندآموز استاد مى كرد و در تذكرات [[اخلاق|اخلاقى]] به سخنانش استناد مى نمود.
 
 
 
هوش و ذكاوت و سرعت درك علامه فانى چنان بود كه در سن نوجوانى به درس خارج حاضر مى شد و در همان سن و سال مجتهد و يا قريب به [[اجتهاد]] بود. در سرودن [[شعر]] به فارسى و عربى نيز مهارت داشت و در زبان عربى، انگليسى، فرانسوى به مرتبه استادى رسيده بود. به اين خاطر زمانى كه رساله توضيح‌ المسائل او را به اين سه زبان ترجمه كردند تصحيح متن را خود به عهده گرفت.
 
 
 
'''برگشت به ايران '''
 
 
 
در سال 1350 شمسى حكومت بعث [[عراق]]، ايراني‌هاى مقيم در عراق را اخراج كرد و شهر [[كربلا]] و [[نجف]] را از شيعيان [[امیرالمومنین]] علیه السلام خالى و فضلا و طلاب علوم دينى را از حوزه مباركه نجف اشرف بيرون كرد و علامه فانى در ماه [[رجب]] سال 1393 هـ.ق از عراق به [[ایران|ايران]] بازگشت و [[حوزه علميه قم]] را براى سكونت و تدريس انتخاب كرد. خود درباره علت بازگشت به ايران مى گفت: «چون حوزه نجف از طلاب و فضلا خالى شد و براى حضور در درس كسى پيدا نمى شد، ماندن من در نجف ضرورتى نداشت و چون طالبان علم در حوزه [[قم]] بودند، اين حوزه مرا به خود جلب نمود و من هم آهنگ شهر قم نمودم».
 
 
 
==در نظر تراجم نويسان==
 
 
 
*1- محمد شريف  رازى در وصف او گوید: سيدالفقهاء و المجتهدين آيت  الله فى  العالمين  الحاج سيد على.(1)
 
 
 
*2- نويسنده كتاب سبل  الهداية: حضرت آيت  الله  العظمى سيد على علامه فانى فرزند مرحوم سيد محمدحسن فانى يزدى اصفهانى از اكابر علما و فقها و مجتهدين معاصر.(2)
 
 
 
*3- [[علامه امينى]]: الشريف  العلامة الحجة حسنة الوقت و مفخرة علماء العصر السيد على  الفانى الاصفهانى احد اساتذة النجف  الاشرف دام فضله و معاليه.(3)
 
 
 
*4- نويسنده كتاب ارمغان اصفهان: عالم جليل القدر آقاى حاج سيد على  بن سيد محمد حسن علامه فانى اصفهانى از اعاظم علما و مجتهدين و اكابر مدرسين.(4)
 
  
*5- نويسنده كتاب رجال  الفكر والادب فى  النجف: مجتهد محقق محدث عالم متتبع من اساتذة الفقه والاصول و ائمةالتقليد والجماعة والفتيا.(5)
+
*[[قوانین الاصول (کتاب)|قوانین]]: نزد استاد شیخ محمد حکیم خراسانى، متوفاى سال ۱۳۵۵ هـ.ق.
  
==تأليفات==
+
*[[فرائد الاصول (کتاب)|فرائد الاصول]] [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصارى]]: نزد سید مرتضى انصارى خراسانى، متوفاى سال ۱۳۵۸ هـ.ق.
  
علامه فانى عمرش را در تدريس و تأليف و تحقيق علوم [[اهل  بيت]] علیهم السلام سپرى كرد و توانست كتاب‌هاى ارزشمندى براى طالبان علم و حقيقت به يادگار گذارد. در نوشته هاى استاد، دقت، تحقيق و نوآورى در سبك نوشتارى نمايان بود. تأليفات ارزشمندى كه از او برجاى مانده، به اين ترتيب است:
+
*[[مکاسب (کتاب)|مکاسب]] و [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایة الاصول]]: در محضر استاد سید محمد نجف آبادى؛ متوفاى سال ۱۳۵۸ هـ.ق.
  
*1- آراء حول  القرآن؛ 1399 هـ.ق، قم.
+
آن گاه درس خارج [[فقه]] و [[اصول]] را در مکتب مرحوم آیت الله العظمى سید على نجف‌آبادى؛ متوفاى سال ۱۳۶۲ هـ.ق آموخت و تا آخرین لحظات عمر آن عالم بزرگوار، بهره هاى بسیار از او گرفت. علامه فانى از حوزه ى درسى [[محمدرضا نجفی اصفهانی|شیخ محمدرضا نجفى اصفهانى]]؛ متوفاى سال ۱۳۶۲ هـ.ق نیز استفاده هاى بسیار برد.
  
*2- آراء حول مبحث  الارادة؛ 1405 هـ.ق.
+
'''هجرت به نجف:'''
  
*3- البداء؛ 1394 هـ.ق.
+
علامه پس از وفات دو استاد بزرگوارش شهر اصفهان را ترک گفت و به [[نجف]]؛ دیار علم و فضیلت کوچ کرد و از اساتید بزرگوارى بهره هاى فراوان گرفت. استادانى که هر کدام مرجعى بزرگ براى عالم [[تشیع]] بودند. از جمله از محفل درس آیات عظام [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانى]]، [[شیخ محمدکاظم شیرازی|شیخ محمدکاظم شیرازى]]، [[سید عبدالهادی شیرازی|سید عبدالهادى شیرازى]] و دیگران استفاده علمى فراوان برد. اما بیشترین استفاده را در طول ۱۳ سال از استادش، سید على نجف آبادى در شهر اصفهان برد. از این رو در مباحث علمى همیشه از مبانى اصولى و فقهى او یاد مى کرد و گاه به نقد مى کشید و برخى اوقات نیز یادى از سخنان پندآموز استاد مى کرد و در تذکرات [[اخلاق|اخلاقى]] به سخنانش استناد مى نمود.
  
*4- ترجمه تقويم  المحسنين؛ تأليف [[فیض کاشانی|مولى محسن فيض كاشانى]]، 1368 هـ.ق.
+
هوش و ذکاوت و سرعت درک علامه فانى چنان بود که در سن نوجوانى به درس خارج حاضر مى شد و در همان سن و سال مجتهد و یا قریب به [[اجتهاد]] بود. در سرودن [[شعر]] به فارسى و عربى نیز مهارت داشت و در زبان عربى، انگلیسى، فرانسوى به مرتبه استادى رسیده بود. به این خاطر زمانى که رساله توضیح‌ المسائل او را به این سه زبان ترجمه کردند تصحیح متن را خود به عهده گرفت.  
  
*5- حاشيه بر [[عروة الوثقى (کتاب)|عروة الوثقى]]؛ 1391 جلد اول و سال 1394 جلد دوم.
+
'''برگشت به ایران:'''
  
*6- ترجمه نصايح  الهدى؛ 1370 هـ.ق اصفهان.
+
در سال ۱۳۵۰ شمسى حکومت بعث [[عراق]]، ایرانی‌هاى مقیم در عراق را اخراج کرد و شهر [[کربلا]] و [[نجف]] را از شیعیان [[امیرالمومنین]] علیه السلام خالى و فضلا و طلاب علوم دینى را از حوزه مبارکه نجف اشرف بیرون کرد و علامه فانى در ماه [[رجب]] سال ۱۳۹۳ هـ.ق از عراق به [[ایران|ایران]] بازگشت و [[حوزه علمیه قم]] را براى سکونت و تدریس انتخاب کرد. خود درباره علت بازگشت به ایران مى گفت: «چون حوزه نجف از طلاب و فضلا خالى شد و براى حضور در درس کسى پیدا نمى شد، ماندن من در نجف ضرورتى نداشت و چون طالبان علم در حوزه [[قم]] بودند، این حوزه مرا به خود جلب نمود و من هم آهنگ شهر قم نمودم».
  
*7- تفسير [[سوره جمعه]].
+
==تدریس و شاگردان==
 +
استاد سید على علامه فانى هنگامى که در [[مسجد اعظم قم]] تدریس [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] را داشت، گاهى شاگردان او از صد نفر تجاوز مى کرد و در میان آن ها از فضلاى حوزه بسیار بودند. برخی شاگردان او عبارتند از:
  
*8- تفسير [[سوره حمد]].
+
'''<I>۱- سید محمدعلى اصفهانى:</I>'''
  
*9- توضيح المسائل؛ به زبان‌هاى فارسى، عربى، انگليسى، فرانسوى و اردو.
+
عالم عامل و فقیه کامل حاج [[سید محمدعلی صادقی|سید محمدعلى حسینى صادقى]] (م، ۱۴۱۷ ق) از علماى بزرگوار حوزه علمیه [[اصفهان]] بود. وی به حلقه درس مرحوم آیت الله سید على علامه فانى اصفهانى پیوست و پیوسته به دنبال استادش روان بود و به مدت ۲۰ سال تحقیقات [[فقه]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]، [[کلام]]، [[رجال]] و [[تفسیر قرآن|تفسیر]] ایشان را ضبط و به رشته تحریر درآورد.  
  
*10- حاشيه بر وسيله  النجاة [[سید ابوالحسن اصفهانی|سيد ابوالحسن اصفهانى]]، چاپ دوم.
+
'''<I>۲- سید محمود ده سرخى اصفهانى:</I>'''
  
*11- دستور [[حج]] و [[عمره]]؛ زبان عربى.
+
از تألیفات اوست: ۱- سراج  المبتدئین فى شرح منییة المرید [[شهید ثانى ]] ؛ ۲- هدایة الطالبین فى شرح آداب المتعلمین؛ ۳- مفاتیح الصحة فى طب  النبى والائمه علیهم السلام و... .
  
*12- [[دیوان (شعر)|دیوان]] اشعار.
+
'''<I>۳- سید محمد کوه کمرى:</I>'''
  
*13- رسالة فى حكم الخراج.
+
پس از ورود حضرت آیت الله علامه فانى اصفهانى به شهر [[قم]] در حلقه درسى فقه و اصول او پیوست و مدت ۱۲ سال در محضر ایشان کسب فیض نمود.
  
*14- رسالة فى  الامر بالمعروف والنهى عن  المنكر.
+
'''<I>۴- سید نورالدین جزائرى:</I>'''
  
*15- رسالة فى جوائز السلطان.
+
سید نورالدین شریعتمدار جزائرى از نوادگان [[سید نعمت الله جزائری|سید نعمت  الله جزائرى]] است. برخی تألیفات وی عبارتند از: ۱- شرح استدلالى کتاب [[منهاج الصالحین (کتاب)|منهاج الصالحین]]؛ ۲- یک دوره اصول استدلالى؛ ۳- ترجمه کتاب الحجر والاختیار و ... .
  
*16- رسالة فى  الذباحة.
+
==آثار و تألیفات==
  
*17- رسالة فى علم  الامام علیه السلام.
+
در نوشته هاى استاد فانی، دقت، تحقیق و نوآورى در سبک نوشتارى نمایان بود. تألیفات ارزشمندى که از او برجاى مانده، به این ترتیب است:
  
*18- رسالة فى المعاملات الربوية.
+
*۱- آراء حول القرآن؛ ۱۳۹۹ هـ.ق، قم.
  
*19- رسالة فى المعاصى  الكبيرة.
+
*۲- آراء حول مبحث الارادة؛ ۱۴۰۵ هـ.ق.
  
*20- غالية البيان فى عدم تحريف  القرآن.
+
*۳- البداء؛ ۱۳۹۴ هـ.ق.
  
*21- الفوائد الرجالية.
+
*۴- ترجمه تقویم  المحسنین؛ تألیف [[فیض کاشانی|مولى محسن فیض کاشانى]]، ۱۳۶۸ هـ.ق.
  
*22- قبسات  العقول فى  الفروع والاصول كه صاحب [[الذریعه الی تصانیف الشیعه|الذريعة]] نام آن را ذكر كرده است.(6)
+
*۵- حاشیه بر [[عروة الوثقى (کتاب)|عروة الوثقى]]؛ ۱۳۹۱ جلد اول و سال ۱۳۹۴ جلد دوم.
  
*23- المتعة المشروعه؛ 1408، قم.
+
*۶- ترجمه نصایح  الهدى؛ ۱۳۷۰ هـ.ق اصفهان.
  
*24- المعارف  العلوية فى  الكلام.
+
*۷- تفسیر [[سوره جمعه]].
  
*25- مقدمات  التفسير.
+
*۸- تفسیر [[سوره حمد]].
  
*26- مناسك حج فارسى، عربى و اردو.
+
*۹- توضیح  المسائل؛ به زبان‌هاى فارسى، عربى، انگلیسى، فرانسوى و اردو.
  
*27- منظومه چهارده معصوم علیهم السلام.
+
*۱۰- حاشیه بر وسیله  النجاة [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانى]]، چاپ دوم.
  
*28- [[ابن عباس|عبدالله  بن عباس]]. علمه و تفسيره و منطقه و ورعه و علة اتهامه بالاختلاس، 1398 هـ.ق.
+
*۱۱- دستور [[حج]] و [[عمره]]؛ زبان عربى.
  
'''تقريرات دروس''' '''به زبان عربى و''' '''فارسى:'''
+
*۱۲- [[دیوان (شعر)|دیوان]] اشعار.
  
بيشترين تقريرات دروس [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] استاد توسط شاگردش؛ علامه [[سید محمدعلی صادقی|سيد محمدعلى صادقى اصفهانى]]، به تحرير آمده است.
+
*۱۳- رسالة فى حکم  الخراج.
  
*1- بحوث فى فقه الرجال؛ 1410 هـ.ق.
+
*۱۴- رسالة فى  الامر بالمعروف والنهى عن  المنکر.
  
*2- المختار فى الجبر والاختيار.
+
*۱۵- رسالة فى جوائز السلطان.
  
*3- آراء الاصول؛ 2 جلد در مباحث الفاظ.
+
*۱۶- رسالة فى الذباحة.
  
*4- كتاب الطهارة؛ 5 جلد.
+
*۱۷- رسالة فى علم الامام علیه السلام.
  
*5- كتاب الصلاة؛ 5 جلد.
+
*۱۸- رسالة فى المعاملات الربویة.
  
*6- كتاب الاجارة؛ 1 جلد.
+
*۱۹- رسالة فى المعاصى  الکبیرة.
*7- زن از ديدگاه شريعت اسلام ؛
 
  
*8- گناه و كيفر.(7)
+
*۲۰- غالیة البیان فى عدم تحریف  القرآن.
  
*9- ترجمة المختار فى  الجبر والاختيار.(8)
+
*۲۱- الفوائد الرجالیة.
  
==شاگردان==
+
*۲۲- قبسات  العقول فى  الفروع والاصول، که صاحب [[الذریعه الی تصانیف الشیعه|الذریعة]] نام آن را ذکر کرده است.<ref>الذریعة؛ ج ۱۷، ص ۳۴.</ref>
استاد سيد على علامه فانى هنگامى كه در [[مسجد اعظم قم]] تدريس [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] را داشت، گاهى شاگردان او از صد نفر تجاوز مى كرد و در ميان آن ها از فضلاى حوزه بسيار بودند. برخی شاگردان او عبارتند از:
 
  
'''<I>1- سيد محمدعلى اصفهانى:</I>'''
+
*۲۳- المتعة المشروعه؛ ۱۴۰۸، قم.
  
عالم عامل و فقيه كامل حاج [[سید محمدعلی صادقی|سيد محمدعلى حسينى صادقى]] (م، 1417 ق) از علماى بزرگوار حوزه علميه [[اصفهان]] بود. وی به حلقه درس مرحوم آيت الله سيد على علامه فانى اصفهانى پيوست و پيوسته به دنبال استادش روان بود و به مدت 20 سال تحقيقات [[فقه]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]، [[كلام]]، [[رجال]] و [[تفسیر قرآن|تفسير]] ايشان را ضبط و به رشته تحرير درآورد.  
+
*۲۴- المعارف العلویة فى  الکلام.
  
'''<I>2- سيد محمود ده سرخى اصفهانى:</I>'''
+
*۲۵- مقدمات  التفسیر.
  
از تأليفات اوست: 1- سراج  المبتدئين فى شرح منيية المريد [[شهيد ثانى ]]؛ 2- هداية الطالبين فى شرح آداب المتعلمين؛ 3- مفاتيح الصحة فى طب  النبى والائمه علیهم السلام و... .
+
*۲۶- مناسک حج فارسى، عربى و اردو.
  
'''<I>3- سيد محمد كوه كمرى:</I>'''
+
*۲۷- منظومه چهارده معصوم علیهم السلام.
  
پس از ورود حضرت آيت  الله علامه فانى اصفهانى به شهر [[قم]] در حلقه درسى فقه و اصول او پيوست و مدت 12 سال در محضر ايشان كسب فيض نمود.
+
*۲۸- [[ابن عباس|عبدالله  بن عباس]]، علمه و تفسیره و منطقه و ورعه و علة اتهامه بالاختلاس، ۱۳۹۸ هـ.ق.
  
'''<I>4- سيد نورالدين جزائرى :</I>'''
+
'''تقریرات دروس به زبان عربى و فارسى:'''
  
سيد نورالدين شريعتمدار جزائرى از نوادگان [[سيد نعمت الله جزائری|سيد نعمت  الله جزائرى]] است. برخی تألیفات وی عبارتند از: 1- شرح استدلالى كتاب [[منهاج الصالحین (کتاب)|منهاج الصالحين]]؛ 2- يك دوره اصول استدلالى؛ 3- ترجمه كتاب الحجر والاختيار و ... .
+
بیشترین تقریرات دروس [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] استاد توسط شاگردش؛ علامه [[سید محمدعلی صادقی|سید محمدعلى صادقى اصفهانى]]، به تحریر آمده است.
  
==وفات ==
+
*۱- بحوث فى فقه  الرجال؛ ۱۴۱۰ هـ.ق.
  
مرحوم سيد على فانى اصفهانی سرانجام در ماه [[شوال]] 1409 هـ.ق در [[تهران]] نداى حق را لبيك گفت و چشم از جهان فروبست. پس از ارتحال پيكر پاكش را به [[قم]] منتقل كردند. مرحوم [[سید محمدرضا موسوی گلپایگانی|آيت الله گلپايگانى]] بر جنازه ايشان [[نماز میت|نماز]] خواند. پیکر مطهر آن مرحوم را در يكى از حجره هاى صحن مطهر [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها به خاك سپردند.
+
*۲- المختار فى  الجبر والاختیار.
  
== پانویس ==
+
*۳- آراء الاصول؛ ۲ جلد در مباحث  الفاظ.
(1). كتاب گنجينة دانشمندان؛ ج 2، ص 210.
 
  
(2). سبل الهداية؛ ج 2، ص 329.
+
*۴- کتاب الطهارة؛ ۵ جلد.
  
(3). [[الغدير]]؛ ج 11.
+
*۵- کتاب  الصلاة؛ ۵ جلد.
  
(4). ارمغان اصفهان؛ ص 63.
+
*۶- کتاب  الاجارة؛ ۱ جلد.
 +
*۷- زن از دیدگاه شریعت اسلام ؛
  
(5). رجال  الفكر والادب فى النجف؛ ص 327.
+
*۸- گناه و کیفر.
  
(6). [[الذريعة]]؛ ج 17، ص 34.
+
*۹- ترجمة المختار فى  الجبر والاختیار.
  
(7). از نگارنده مقاله.
+
==در نظر تراجم نویسان==
  
(8). همان.
+
* محمد شریف  رازى در وصف او گوید: سیدالفقهاء و المجتهدین آیت  الله فى  العالمین  الحاج سید على.<ref>کتاب گنجینة دانشمندان؛ ج ۲، ص ۲۱۰.</ref>
  
(9). همان.
+
* نویسنده کتاب سبل الهدایة: حضرت آیت  الله  العظمى سید على علامه فانى فرزند مرحوم سید محمدحسن فانى یزدى اصفهانى از اکابر علما و فقها و مجتهدین معاصر.<ref>سبل  الهدایة؛ ج ۲، ص ۳۲۹.</ref>
  
(10). گنجينه دانشمندان 7؛ 309.
+
* [[علامه امینى]]: الشریف  العلامة الحجة حسنة الوقت و مفخرة علماء العصر السید على  الفانى الاصفهانى احد اساتذة النجف  الاشرف دام فضله و معالیه.<ref>الغدیر؛ ج ۱۱.</ref>
  
(11). همان، ص 311.
+
* نویسنده کتاب ارمغان اصفهان: عالم جلیل القدر آقاى حاج سید على  بن سید محمد حسن علامه فانى اصفهانى از اعاظم علما و مجتهدین و اکابر مدرسین.<ref>ارمغان اصفهان؛ ص ۶۳.</ref>
  
(12). آئينه پژوهش شماره 4، سال 1375.
+
* نویسنده کتاب رجال  الفکر والادب فى  النجف: مجتهد محقق محدث عالم متتبع من اساتذة الفقه والاصول و ائمةالتقلید والجماعة والفتیا.<ref>رجال الفکر والادب فى النجف؛ ص ۳۲۷.</ref>
  
(13). گنجينه دانشمندان 2؛ 146.
+
==وفات==
  
(14). نوشتارى از معظم له.
+
مرحوم سید على فانى اصفهانی سرانجام در ماه [[شوال]] ۱۴۰۹ هـ.ق (مطابق با ۱۳۶۸ ش) در [[تهران]] نداى حق را لبیک گفت و چشم از جهان فروبست. پس از ارتحال پیکر پاکش را به [[قم]] منتقل کردند. مرحوم [[سید محمدرضا موسوی گلپایگانی|آیت الله گلپایگانى]] بر جنازه ایشان [[نماز میت|نماز]] خواند. پیکر مطهر آن مرحوم را در یکى از حجره هاى صحن مطهر [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها به خاک سپردند.
  
==منبع==
+
==پانویس==
 +
{{پانویس}}
 +
==منابع==
  
*سيد نورالدين جزائرى، "فانى اصفهانى"، [[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، جلد 5.
+
*سید نورالدین جزائرى، "فانى اصفهانى"، [[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، جلد ۵.
  
 
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]
 
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]
 
[[رده:فقیهان]]
 
[[رده:فقیهان]]

نسخهٔ ‏۷ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۰۰

آیت الله سید على فانی اصفهانی (۱۴۰۹-۱۳۳۳ ق)، از علمای بزرگ شیعه در قرن ۱۴ هجری و از شاگردان سید ابوالحسن اصفهانى بود. علامه فانى عمرش را در تدریس و تألیف و تحقیق علوم اهل بیت علیهم السلام سپرى کرد و توانست کتاب‌هاى ارزشمندى براى طالبان علم و حقیقت به یادگار گذارد.

Fani.jpg
نام کامل سید على فانی اصفهانی
زادروز ۱۳۳۳ قمری
زادگاه اصفهان
وفات ۱۴۰۹ قمری
مدفن قم، حرم حضرت معصومه

Line.png

اساتید

سید ابوالحسن اصفهانى، شیخ محمدرضا نجفى اصفهانى، شیخ محمدکاظم شیرازى،...

شاگردان

سید محمدعلى حسینى صادقى، سید محمود ده‌سرخى اصفهانى، سید نورالدین جزائرى،...

آثار

آراء حول القرآن، البداء، الفوائد الرجالیة، قبسات العقول فى الفروع والاصول،...


تحصیلات و استادان

سید على فانی فرزند سید محمدحسن، متولد سال ۱۳۳۳ هـ.ق در شهر اصفهان است. ایشان در اندک زمانى تحصیل مقدمات را به پایان رسانید. وى کتاب‌هاى زیر را در نزد اساتید مختلف علوم به سرعت آموخت و مدارج ترقى را طى نمود.

  • قوانین: نزد استاد شیخ محمد حکیم خراسانى، متوفاى سال ۱۳۵۵ هـ.ق.

آن گاه درس خارج فقه و اصول را در مکتب مرحوم آیت الله العظمى سید على نجف‌آبادى؛ متوفاى سال ۱۳۶۲ هـ.ق آموخت و تا آخرین لحظات عمر آن عالم بزرگوار، بهره هاى بسیار از او گرفت. علامه فانى از حوزه ى درسى شیخ محمدرضا نجفى اصفهانى؛ متوفاى سال ۱۳۶۲ هـ.ق نیز استفاده هاى بسیار برد.

هجرت به نجف:

علامه پس از وفات دو استاد بزرگوارش شهر اصفهان را ترک گفت و به نجف؛ دیار علم و فضیلت کوچ کرد و از اساتید بزرگوارى بهره هاى فراوان گرفت. استادانى که هر کدام مرجعى بزرگ براى عالم تشیع بودند. از جمله از محفل درس آیات عظام سید ابوالحسن اصفهانى، شیخ محمدکاظم شیرازى، سید عبدالهادى شیرازى و دیگران استفاده علمى فراوان برد. اما بیشترین استفاده را در طول ۱۳ سال از استادش، سید على نجف آبادى در شهر اصفهان برد. از این رو در مباحث علمى همیشه از مبانى اصولى و فقهى او یاد مى کرد و گاه به نقد مى کشید و برخى اوقات نیز یادى از سخنان پندآموز استاد مى کرد و در تذکرات اخلاقى به سخنانش استناد مى نمود.

هوش و ذکاوت و سرعت درک علامه فانى چنان بود که در سن نوجوانى به درس خارج حاضر مى شد و در همان سن و سال مجتهد و یا قریب به اجتهاد بود. در سرودن شعر به فارسى و عربى نیز مهارت داشت و در زبان عربى، انگلیسى، فرانسوى به مرتبه استادى رسیده بود. به این خاطر زمانى که رساله توضیح‌ المسائل او را به این سه زبان ترجمه کردند تصحیح متن را خود به عهده گرفت.

برگشت به ایران:

در سال ۱۳۵۰ شمسى حکومت بعث عراق، ایرانی‌هاى مقیم در عراق را اخراج کرد و شهر کربلا و نجف را از شیعیان امیرالمومنین علیه السلام خالى و فضلا و طلاب علوم دینى را از حوزه مبارکه نجف اشرف بیرون کرد و علامه فانى در ماه رجب سال ۱۳۹۳ هـ.ق از عراق به ایران بازگشت و حوزه علمیه قم را براى سکونت و تدریس انتخاب کرد. خود درباره علت بازگشت به ایران مى گفت: «چون حوزه نجف از طلاب و فضلا خالى شد و براى حضور در درس کسى پیدا نمى شد، ماندن من در نجف ضرورتى نداشت و چون طالبان علم در حوزه قم بودند، این حوزه مرا به خود جلب نمود و من هم آهنگ شهر قم نمودم».

تدریس و شاگردان

استاد سید على علامه فانى هنگامى که در مسجد اعظم قم تدریس فقه و اصول را داشت، گاهى شاگردان او از صد نفر تجاوز مى کرد و در میان آن ها از فضلاى حوزه بسیار بودند. برخی شاگردان او عبارتند از:

۱- سید محمدعلى اصفهانى:

عالم عامل و فقیه کامل حاج سید محمدعلى حسینى صادقى (م، ۱۴۱۷ ق) از علماى بزرگوار حوزه علمیه اصفهان بود. وی به حلقه درس مرحوم آیت الله سید على علامه فانى اصفهانى پیوست و پیوسته به دنبال استادش روان بود و به مدت ۲۰ سال تحقیقات فقه، اصول، کلام، رجال و تفسیر ایشان را ضبط و به رشته تحریر درآورد.

۲- سید محمود ده سرخى اصفهانى:

از تألیفات اوست: ۱- سراج المبتدئین فى شرح منییة المرید شهید ثانى ؛ ۲- هدایة الطالبین فى شرح آداب المتعلمین؛ ۳- مفاتیح الصحة فى طب النبى والائمه علیهم السلام و... .

۳- سید محمد کوه کمرى:

پس از ورود حضرت آیت الله علامه فانى اصفهانى به شهر قم در حلقه درسى فقه و اصول او پیوست و مدت ۱۲ سال در محضر ایشان کسب فیض نمود.

۴- سید نورالدین جزائرى:

سید نورالدین شریعتمدار جزائرى از نوادگان سید نعمت الله جزائرى است. برخی تألیفات وی عبارتند از: ۱- شرح استدلالى کتاب منهاج الصالحین؛ ۲- یک دوره اصول استدلالى؛ ۳- ترجمه کتاب الحجر والاختیار و ... .

آثار و تألیفات

در نوشته هاى استاد فانی، دقت، تحقیق و نوآورى در سبک نوشتارى نمایان بود. تألیفات ارزشمندى که از او برجاى مانده، به این ترتیب است:

  • ۱- آراء حول القرآن؛ ۱۳۹۹ هـ.ق، قم.
  • ۲- آراء حول مبحث الارادة؛ ۱۴۰۵ هـ.ق.
  • ۳- البداء؛ ۱۳۹۴ هـ.ق.
  • ۶- ترجمه نصایح الهدى؛ ۱۳۷۰ هـ.ق اصفهان.
  • ۹- توضیح المسائل؛ به زبان‌هاى فارسى، عربى، انگلیسى، فرانسوى و اردو.
  • ۱۳- رسالة فى حکم الخراج.
  • ۱۴- رسالة فى الامر بالمعروف والنهى عن المنکر.
  • ۱۵- رسالة فى جوائز السلطان.
  • ۱۶- رسالة فى الذباحة.
  • ۱۷- رسالة فى علم الامام علیه السلام.
  • ۱۸- رسالة فى المعاملات الربویة.
  • ۱۹- رسالة فى المعاصى الکبیرة.
  • ۲۰- غالیة البیان فى عدم تحریف القرآن.
  • ۲۱- الفوائد الرجالیة.
  • ۲۲- قبسات العقول فى الفروع والاصول، که صاحب الذریعة نام آن را ذکر کرده است.[۱]
  • ۲۳- المتعة المشروعه؛ ۱۴۰۸، قم.
  • ۲۴- المعارف العلویة فى الکلام.
  • ۲۵- مقدمات التفسیر.
  • ۲۶- مناسک حج فارسى، عربى و اردو.
  • ۲۷- منظومه چهارده معصوم علیهم السلام.
  • ۲۸- عبدالله بن عباس، علمه و تفسیره و منطقه و ورعه و علة اتهامه بالاختلاس، ۱۳۹۸ هـ.ق.

تقریرات دروس به زبان عربى و فارسى:

بیشترین تقریرات دروس فقه و اصول استاد توسط شاگردش؛ علامه سید محمدعلى صادقى اصفهانى، به تحریر آمده است.

  • ۱- بحوث فى فقه الرجال؛ ۱۴۱۰ هـ.ق.
  • ۲- المختار فى الجبر والاختیار.
  • ۳- آراء الاصول؛ ۲ جلد در مباحث الفاظ.
  • ۴- کتاب الطهارة؛ ۵ جلد.
  • ۵- کتاب الصلاة؛ ۵ جلد.
  • ۶- کتاب الاجارة؛ ۱ جلد.
  • ۷- زن از دیدگاه شریعت اسلام ؛
  • ۸- گناه و کیفر.
  • ۹- ترجمة المختار فى الجبر والاختیار.

در نظر تراجم نویسان

  • محمد شریف رازى در وصف او گوید: سیدالفقهاء و المجتهدین آیت الله فى العالمین الحاج سید على.[۲]
  • نویسنده کتاب سبل الهدایة: حضرت آیت الله العظمى سید على علامه فانى فرزند مرحوم سید محمدحسن فانى یزدى اصفهانى از اکابر علما و فقها و مجتهدین معاصر.[۳]
  • علامه امینى: الشریف العلامة الحجة حسنة الوقت و مفخرة علماء العصر السید على الفانى الاصفهانى احد اساتذة النجف الاشرف دام فضله و معالیه.[۴]
  • نویسنده کتاب ارمغان اصفهان: عالم جلیل القدر آقاى حاج سید على بن سید محمد حسن علامه فانى اصفهانى از اعاظم علما و مجتهدین و اکابر مدرسین.[۵]
  • نویسنده کتاب رجال الفکر والادب فى النجف: مجتهد محقق محدث عالم متتبع من اساتذة الفقه والاصول و ائمةالتقلید والجماعة والفتیا.[۶]

وفات

مرحوم سید على فانى اصفهانی سرانجام در ماه شوال ۱۴۰۹ هـ.ق (مطابق با ۱۳۶۸ ش) در تهران نداى حق را لبیک گفت و چشم از جهان فروبست. پس از ارتحال پیکر پاکش را به قم منتقل کردند. مرحوم آیت الله گلپایگانى بر جنازه ایشان نماز خواند. پیکر مطهر آن مرحوم را در یکى از حجره هاى صحن مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها به خاک سپردند.

پانویس

  1. الذریعة؛ ج ۱۷، ص ۳۴.
  2. کتاب گنجینة دانشمندان؛ ج ۲، ص ۲۱۰.
  3. سبل الهدایة؛ ج ۲، ص ۳۲۹.
  4. الغدیر؛ ج ۱۱.
  5. ارمغان اصفهان؛ ص ۶۳.
  6. رجال الفکر والادب فى النجف؛ ص ۳۲۷.

منابع