علل الشرائع (کتاب)

نویسنده	شیخ صدوق
موضوع	احادیث احکام
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کتاب علل الشرائع

مؤلف علل الشرائع

محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی(۳۰۵ -۳۸۱ق) متولد شهر قم، معروف به شیخ صدوق و ابن بابویه، از بزرگ‌ترین محدّثین قرن چهارم هجری به شمار می‌آید. کتاب من لایحضره الفقیه از کتب اربعه شیعه اثر اوست. و از آثار وی: مدینة العلم، كمال‌الدین و تمام النعمة، التوحید، الخصال، معانی الأخبار، عیون أخبار الرضا(ع)، أمالی شیخ صدوق، المقنع فی الفقه، الهدایة (فی الأصول و الفروع) می باشد. از اساتید وی می توان به محمد بن حسن بن احمد بن ولید، حمزة بن محمد بن احمد بن جعفر بن محمد بن زید بن على(ع)، ابوالحسن، محمد بن قاسم اشاره کرد. شیخ صدوق در سال 381 ه. وفات نمود.

موضوع علل الشرائع

اين اثر، مجموعه رواياتي از پیامبر اسلام صلي الله عليه و آله و ائمه اطهار عليهم السلام درباره علت برخي از احکام شرعي و عقيدتي است.

اعتبار علل الشرائع

اين کتاب مانند کتاب هاي ديگر شيخ صدوق، پيوسته مورد توجه علماء و فقهاي شيعه قرار داشته و از معتبرترين اصول روايي شيعه مي باشد که در مجموعه هاي روايتي بزرگ شيعه مانند بحارالانوار و وسائل الشیعة از آن استفاده شده و به آن استناد نموده اند.

انگيزه نگارش‌ شيخ صدوق كه خود يكى از بزرگترين روات شيعه به شمار مى‌آيد عمر خود را صرف شنيدن و نقل روايات اهل بيت عصمت و طهارت نمود تا سخنان گهربار آن بزرگواران را به گوش ديگر انسان‌ها و آيندگان برساند. وى با نگارش اين كتاب خدمتى بزرگ در راه شناخت معارف اسلام و انگيزه و علتهاى احكام شرعى نموده است.

تنوع مطالب علل الشرائع

علل الشرائع براي شناخت علت برخي از احکام اسلام و فلسفه وجودي آن ها ـ مانند اين که چرا خداوند نماز را واجب گردانيده و... ـ بسيار راهگشا است. همچنين دليل برخي از مباحث عقيدتي در اين کتاب بيان شده است. به عنوان مثال: علت برتري پیامبران از فرشتگان و علت احتياج ما به پيامبر و امام به صورت مبسوط توضيح داده شده است. علاوه بر اين، دليل برخي از مباحث تاريخي به طور مستند ذکر شده است؛ مانند علت حرمت شکار در روز شنبه بر يهوديان و اين که چرا حضرت فاطمه زهرا عليهاالسلام شبانه دفن شد و مباحث مفيد ديگر.

در مجموع، علل الشرايع کتابي ارزشمند و قابل توجه مي باشد که با توجه به روايات اهل بيت رسول خدا عليه السلام نگاشته شده است.

علامه مجلسی مي فرمايد: کتاب هاي شيخ صدوق در حد کتب اربعه اند و او در اجازات روايي ما از مشايخ بزرگ شيعه بوده و بسياري از علماء و فقهاي شيعه از آنها روايت نقل کرده اند.

برخي موضوعات مورد بحث در اين کتاب عبارت اند از: چگونگي ازدواج فرزندان حضرت آدم عليه السلام، علت ورود حضرت امام علی عليه السلام به شورا، دليل بلند خواندن نماز صبح، علت وجوب زکات، چرا وصيت در يک سوم اموال صحيح است، سند حرمت گوشت حيوانات وحشي.

سخن بزرگان‌

علامه مجلسى در اين باره مى‌فرمايد: « كتاب‌هاى شيخ صدوق در حدّ كتب اربعه می‌باشند و در اجازات روايى ما از مشايخ بزرگ شيعه موجود است و بسيارى از علما و فقهاى شيعه از آنها روايت نقل كرده‌اند و به لطف خداوند نسخه‌هاى قديمى و تصحيح شده‌اى از آن در اختيار ما مى‌باشد.»

علامه، شيخ آقا بزرگ تهرانى نيز مى‌فرمايد: « كتاب‌علل الشرايع و الأحكام‌ نوشته شيخ صدوق، ابو جعفر محمد بن على بن حسين بن موسى بن بابويه قمى است. اين كتاب به وسيله شيخ ابراهيم كفعمى با نام« اختصار علل الشرايع» و به وسيله شيخ شرف الدين يحيى بحرانى با نام« تلخيص علل الشرايع» خلاصه شده است. همچنين توسط آقا نجفى، شيخ محمد تقى اصفهانى به فارسى ترجمه شده است.»

شروح و تعليقات علل الشرائع

اين کتاب به وسيله شيخ شرف الدين يحيي بحراني با نام «اختصار علل الشرايع» خلاصه شده و به وسيله آيت الله شيخ محمدتقي آقانجفي اصفهاني به فارسي برگردانده شده است.

وضعيت نشر

اين کتاب، در دو جلد به زبان عربي به همت مکتبه الحيدريه نجف در سال 1385 هـ.ق به چاپ رسيده است.

منابع

• محمدرضا ضميري، کتابشناسي تفصيلي مذاهب اسلامي، صفحه 359.
• مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار جامع الحادیث 3 [لوح فشرده]، بخش کتابشناسی

متن کتاب علل الشرائع

• کتاب علل الشرائع

فقه
کلیات:	تاریخ فقه، ابواب فقه، احکام، اجتهاد، منابع اجتهاد در فقه شیعه، تقلید، اصول فقه، قواعد فقهی
منابع:	عروة الوثقى، شرایع الاسلام، علل الشرائع، لمعه، جواهرالكلام، المكاسب المحرمه، مدارک الاحکام و ...
↓ رده ها ↓
فقه:	فقیهان، منابع فقهی، اصطلاحات فقهی، آیات الاحکام، منابع اجتهاد در فقه شیعه، قواعد فقه
اصول فقه:	اصول فقه، اصولیون، منابع اصول فقه، اصطلاحات اصول فقه
احکام:	احکام، احکام عبادی، احکام اقتصادی، احکام خانواده، احکام روابط اجتماعی، احکام قضایی و جزایی، احکام اطعمه و اشربه، اصطلاحات احكام