المسلسلات (کتاب)

نویسنده	ابن رازی، جعفر بن احمد القمی
موضوع	احادیث شیعه
زبان	عربی
تعداد جلد	1
مصحح	محمد حسينى نيشابورى

نام کتاب

نام مشهور این کتاب "المسلسلات" است. و علامه مجلسی به هنگام ذکر مصادر بحارالانوار با عنوان "الاخبار المسلسله" از آن یاد نموده است.

مولف

نام نويسنده، جعفر است و درباره نام پدرش دو نقل هست: اول «احمد بن على» و دوم «على بن احمد».

نظر مرحوم علامه شعرانى آن است که او همان استاد قابل وثوق ابومحمد جعفر بن احمد بن على قمى ايلاقى، که در شهر ری ساكن بوده است و این که در برخى نسخه ها ابن على بن احمد ذكر شده، نادرست است. شیخ آقا بزرگ نیز به همان صورت احمد بن علی ضبط نموده است. و او را مطابق آن چه الدروع سید بن طاووس به نقل از کراجکی آورده است صاحب 220 کتاب دانسته است.

تواریخ دقیق ولادت و وفات جعفر بن احمد قمی مشخص نیست ولی مطابق با آن چه شیخ آقا بزرگ گفته، شیخ صدوق در معانی الاخبار از مولف این کتاب نقل حدیث نموده و او نیز خود از شیخ صدوق و صاحب ابن عباد نقل روایت کرده است. لذا از معاصرین شیخ صدوق (م 381 هـ) بوده است. در مورد وثاقت مولف همین بس است که مورد اعتماد کسی چون رئیس المحدثین شیخ صدوق بوده است.

معرفی اجمالی کتاب

اين کتاب، شامل چهل حديث مسلسل در 38 صفحه است. حديث مسلسل، نوعى از احاديث است كه زنجيره راويانش همه بر يك حالت يا صفت يا گفتار و كردار مى باشند؛ گاهى هم تسلسل در تشابه نام، كنيه، لقب، نام پدر، شهر و يا عناوينى مثل خلافت، قرائت، فقاهت و... است. این کتاب از مصادر بحارالانوار و مستدرک الوسائل محدث نوری است.

دو نمونه از مسلسلات اين كتاب

...قال حدثني أبوالحسن (محمد بن عبدالرحيم التسترى او على بن عبدالرحمان التسترى) قال حدثني أبوالحسن (على بن احمد البصرى التمار) قال حدثني أبوالحسن (على بن محمد الواقدى) قال حدثني الحسن (حسن بن عرفة) قال حدثني الحسن (حسن بن ابى الحسن البصرى) قال حدثني الحسن عليه السلام: «إن أحسن الحسن الخلق الحسن». {صفحه 256}

نمونه ديگر: ...حدثنا أبوالحسن محمد بن جعفر الحلواني، حدثنا على بن محمد بن جعفر الأهوازي، مولى الرشيد، حدثنا بكر بن أحمد القصرى، حدثتنا فاطمة بنت علي بن موسى الرضا، حدثتني فاطمة و زينب و أم كلثوم بنات موسى بن جعفر، قلن حدثتنا فاطمة بنت جعفر بن محمد الصادق، حدثتني فاطمة بنت محمد بن علي، حدثتني فاطمة بنت علي بن الحسين، حدثتني فاطمة و سكينة ابنتا الحسين بن على، عن أم كلثوم بنت فاطمة بنت النبي صلى الله عليه و آله و سلم، عن فاطمة بنت رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم و رضي عنها، قالت: «أنسيتم قول رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم يوم غديرخم: من كنت مولاه فعليه مولاه؟ و قوله صلى الله عليه و آله و سلم: أنت مني بمنزلة هارون من موسى عليهماالسلام؟». {صفحه 273}

در مقدمه مصحح (سيد محمد حسينى نيشابورى) آمده است: «قابل توجه است كه اين كتاب نه اولين تصنيف در باب مسلسلات است و نه آخرين؛ در ايامى كه ما در اين باره كاوش مى كرديم، به نسخه اى خطى و قديمى به نام الجواهر المكللة في الأحاديث المسلسلة از سخاوى برخورديم كه در كتابخانه قاسميه پاكستان نگهدارى مى شود و مؤلفش، 101 مورد از اين دست را جمع آورى كرده و نام برخى از گردآورندگان را از قدما و متأخران عامه ذكر كرده است.» و چهل و شش نفر را نام مى برد. {صفحه 22ـ25}

وضغیت نشر کتاب

این کتاب به عنوان یکی از رساله های مجموعه "«جامع الأحاديث» به همراه پنج رساله ديگر" اولین بار توسط مرحوم علامه شعرانی علیه الرحمه در سال تصحیح شد و به اهتمام مدير چاپخانه اسلاميه در تهران به طبع رسید و پس از آن در سال 1371 شمسى با تصحیح سيد محمد حسينى نيشابورى توسط انتشارات مجمع بررسي هاى اسلامى، وابسته به بنياد پژوهش هاى اسلامى آستان قدس رضوى چاپ شد.

منابع

• بحارالانوار، علامه مجلسی، بخش مصادر الکتاب.
• نقد و بررسی جامع الاحادیث، علی مختاری، علوم حديث / شماره 2، زمستان 1375.
• الذریعه فی تصانیف الشیعه، شیخ آقا بزرگ تهرانی.