فتوحات مکیه (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | کتاب '''«فتوحات مکیه»''' اثر [[محیی الدین ابن عربی|ابن عربی]] بوده و به موضوع [[تصوف]] و [[عرفان]] نظری اختصاص دارد، هر چند در این کتاب آموزه هاى فراوانى از علوم مختلف گرد آمده و از این جهت به آن عنوان دایرة المعارف داده اند اما همه این آموزه ها در راستاى غرض اصلى کتاب که تبیین اصول اساسى عرفان نظرى و بیان منازل و مقامات در سیر و سلوک عرفانى است قرار گرفته است و لذا این کتاب یکى از مبسوط ترین و بهترین منابع عرفانى به شمار مى رود. | |
{{مشخصات کتاب | {{مشخصات کتاب | ||
| سطر ۷: | سطر ۷: | ||
[[پرونده:فتوحات مکیه.jpg|240px|وسط]] | [[پرونده:فتوحات مکیه.jpg|240px|وسط]] | ||
| − | |نویسنده=محمد بن | + | |نویسنده=محمد بن علی ابن عربی |
|موضوع=عرفان | |موضوع=عرفان | ||
| سطر ۲۶: | سطر ۲۶: | ||
}} | }} | ||
| + | ==مؤلف== | ||
| + | محیی الدین محمد بن علی، معروف به «[[محیی الدین ابن عربی|ابن العربی]]» از اولاد عبدالله بن حاتم، برادر «[[عدى بن حاتم طائى|عدى بن حاتم]]» از [[صحابه]] بزرگوار، در شب ۷ [[ماه رمضان|رمضان]] ۵۶۰ ه.ق ، برابر با ۲۸ ژوئیه ۱۱۶۵.م، در بلده‌ی «مرسیه» از بلاد [[اندلس]] متولد شد. معروف‌ترین لقب او در بین پیروانش، «الشیخ الاکبر» است. دو اثر فتوحات مکیه و [[فصوص الحکم ابن عربی (کتاب)|فصوص الحکم]] او مشهور است و او را پدر [[عرفان]] نظری خوانده اند. او بعد از هشتاد سال ریاضت و تألیف، در شب ۲۸ [[ماه ربیع الثانی|ربیع الاخر]] سال ۶۳۸ ه. برابر با ۱۶ نوامبر ۱۲۴۰ م. در شهر [[دمشق]] از دنیا رفت. | ||
| + | |||
==معرفی اجمالی کتاب== | ==معرفی اجمالی کتاب== | ||
| + | «فتوحات مکیه» کتاب معروف و مهم ابن عربی در [[تصوف]] شامل چهار مجلد بزرگ و دربرگیرنده همه معارف و علوم صوفیه مطابق مذهب و طریقة محی الدین است. انتخاب این نام از آن جهت است که کتاب دربردارنده مجموعه اى از مکاشفات غیبى مؤلف در [[مكه|مکه]] معظمه و در هنگام [[طواف کعبه|طواف]] [[بیت الله الحرام]] و عکوف در بارگاه الهى است. چنانکه مى گوید: «و سمیتها رسالة الفتوحات المکیة فی معرفة الأسرار المالکیة و الملکیة إذ کان الأغلب فیما أودعت هذه الرسالة ما فتح الله به علی عند طوافی ببیته المکرم أو قعودی مراقبا له بحرمه الشریف المعظم.» | ||
| + | |||
| + | فتوحات مکیه مفصل‌ترین کتاب متصوفه و مشتمل بر ۵۶۰ فصل است که مولف در فصل پایانی تمام مندرجات آن را خلاصه کرده است. لازم به ذکر است بسیاری از مطالب این کتاب را بدون تاویل به رموز و اسرار نمی‌توان قبول کرد. | ||
| + | |||
| + | فتوحات مکیه را صدا و انعکاس صوفیانة احیاء العلوم غزالی خوانده‌اند و گفته‌اند وقتی محی‌الدین از [[ابن فارض]] اجازه خواست تا قصیدة تائیة او را شرح کند، وی گفت که فتوحات مکیة تو، شرح آن است. | ||
| + | |||
| + | == اهمیت کتاب == | ||
| + | موقعیت علمى و اهمیت فتوحات را مى توان چنین بیان نمود: | ||
| + | |||
| + | ۱- حاصل و نتیجه تلاش علمى و [[عرفان|عرفانى]] ابن عربى را که در مجموعه اى از تألیفات او از کتاب‌ها و رساله ها پراکنده است، در این کتاب مى توان مشاهده نمود، کتابى که مؤلف آن حدود سى سال جهت پدید آوردنش تلاش نمود و حاصل فکر و تحقیق و کشف و شهود خود را در آن به ودیعه نهاد. | ||
| + | |||
| + | ۲- فتوحات، دایرة المعارفى است که در آن معارف اسلامى در ابعاد مختلفش از [[قرآن]] و [[حدیث]] و [[فقه]] و [[علم کلام|کلام]] و [[تفسیر قرآن|تفسیر]] و تاریخ و ادبیات و آداب سلوک و تأملات و مکاشفات با صبغه اى عرفانى عرضه شده است. | ||
| − | + | ۳- مجموعه اى است بى بدیل از مهم‌ترین مسائل عرفان عملى از مراحل، منازل و مقامات سیر و سلوک و حالات و مقامات اقطاب و ابدال و اولیا و مباحث عرفان نظرى از وحدت وجود و ولایت و انسان کامل و مراتب تجلیات اسماء و صفات حق و... | |
| − | + | ۴- کتابى است بسیار تاثیرگذار در تحول فکر و اندیشه در جهان [[اسلام]]، که نمونه هایى از این تأثیر را در حوزه هاى عرفانى و خانقاهى و ادبى به خصوص شعر و [[فلسفه]] به ویژه حکمت متعالیه شاهدیم. | |
| + | |||
| + | == ابواب و فصول کتاب == | ||
| + | بر اساس فهرستى که ابن عربى در جزء دوم از سفر اول آورده است، کتاب به ۶۰ فصل و هر فصل به ابوابى تقسیم شده و مجموع ابواب ۵۶۰ باب است. عناوین فصول و تعداد ابواب هر فصل به شرح زیر است: | ||
| + | |||
| + | * فصل اول در معارف با ۷۳ باب | ||
| + | * فصل دوم در معاملات با ۱۱۶ باب | ||
| + | * فصل سوم در احوال با ۸۰ باب | ||
| + | * فصل چهارم در منازل با ۱۱۴ باب | ||
| + | * فصل پنجم در منازلات با ۷۸ باب | ||
| + | * فصل ششم در مقامات با ۹۹ باب | ||
| + | |||
| + | علاوه بر این، تقسیم دیگرى نیز در کتاب مشاهده مى شود که طبق آن کتاب به اسفار و اجزایى تقسیم شده است. در پایان باب ۵۵۹ یعنى قبل از آخرین باب چنین آمده است: «انتهى الباب بانتهاء المجلدة الخامسة و الثلاثین من هذا الکتاب» که با احتساب آخرین باب از کتاب، اسفار و مجلدات آن به ۳۶ سفر بالغ مى شود. ابن عربى در باب ۸۸ در مورد ترتیب فتوحات مى گوید: «فإنا ما قصدنا هذا الترتیب عن اختیار، و لو کان -ترتیب الکتاب- عن نظر فکری لم یکن -هذا الباب- هذا موضعه فی ترتیب الحکمة فأشبه آیة قوله تعالى «حافظوا على الصلوات و الصلوة الوسطى» بین آیات طلاق و نکاح و عدة وفاة یتقدمها و یتأخرها... فالله تعالى رتب على یدنا هذا الترتیب، فترکناه و لم ندخل فیه برأینا و لا بعقولنا». | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * [http://www.ketab.ir/bookview.aspx?bookid=1465261 سایت خانه کتاب]، ( | + | |
| + | *[http://www.ketab.ir/bookview.aspx?bookid=1465261 سایت خانه کتاب]، (۱۸ خرداد ۱۳۹۱). | ||
| + | *ویکی فقه. | ||
[[رده:کتاب‌های عرفانی]] | [[رده:کتاب‌های عرفانی]] | ||
[[رده:آثار ابن عربی]] | [[رده:آثار ابن عربی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۷ نوامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۶:۴۱
کتاب «فتوحات مکیه» اثر ابن عربی بوده و به موضوع تصوف و عرفان نظری اختصاص دارد، هر چند در این کتاب آموزه هاى فراوانى از علوم مختلف گرد آمده و از این جهت به آن عنوان دایرة المعارف داده اند اما همه این آموزه ها در راستاى غرض اصلى کتاب که تبیین اصول اساسى عرفان نظرى و بیان منازل و مقامات در سیر و سلوک عرفانى است قرار گرفته است و لذا این کتاب یکى از مبسوط ترین و بهترین منابع عرفانى به شمار مى رود.
 | |
| نویسنده | محمد بن علی ابن عربی |
| موضوع | عرفان |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 9 |
|
| |
مؤلف
محیی الدین محمد بن علی، معروف به «ابن العربی» از اولاد عبدالله بن حاتم، برادر «عدى بن حاتم» از صحابه بزرگوار، در شب ۷ رمضان ۵۶۰ ه.ق ، برابر با ۲۸ ژوئیه ۱۱۶۵.م، در بلده‌ی «مرسیه» از بلاد اندلس متولد شد. معروف‌ترین لقب او در بین پیروانش، «الشیخ الاکبر» است. دو اثر فتوحات مکیه و فصوص الحکم او مشهور است و او را پدر عرفان نظری خوانده اند. او بعد از هشتاد سال ریاضت و تألیف، در شب ۲۸ ربیع الاخر سال ۶۳۸ ه. برابر با ۱۶ نوامبر ۱۲۴۰ م. در شهر دمشق از دنیا رفت.
معرفی اجمالی کتاب
«فتوحات مکیه» کتاب معروف و مهم ابن عربی در تصوف شامل چهار مجلد بزرگ و دربرگیرنده همه معارف و علوم صوفیه مطابق مذهب و طریقة محی الدین است. انتخاب این نام از آن جهت است که کتاب دربردارنده مجموعه اى از مکاشفات غیبى مؤلف در مکه معظمه و در هنگام طواف بیت الله الحرام و عکوف در بارگاه الهى است. چنانکه مى گوید: «و سمیتها رسالة الفتوحات المکیة فی معرفة الأسرار المالکیة و الملکیة إذ کان الأغلب فیما أودعت هذه الرسالة ما فتح الله به علی عند طوافی ببیته المکرم أو قعودی مراقبا له بحرمه الشریف المعظم.»
فتوحات مکیه مفصل‌ترین کتاب متصوفه و مشتمل بر ۵۶۰ فصل است که مولف در فصل پایانی تمام مندرجات آن را خلاصه کرده است. لازم به ذکر است بسیاری از مطالب این کتاب را بدون تاویل به رموز و اسرار نمی‌توان قبول کرد.
فتوحات مکیه را صدا و انعکاس صوفیانة احیاء العلوم غزالی خوانده‌اند و گفته‌اند وقتی محی‌الدین از ابن فارض اجازه خواست تا قصیدة تائیة او را شرح کند، وی گفت که فتوحات مکیة تو، شرح آن است.
اهمیت کتاب
موقعیت علمى و اهمیت فتوحات را مى توان چنین بیان نمود:
۱- حاصل و نتیجه تلاش علمى و عرفانى ابن عربى را که در مجموعه اى از تألیفات او از کتاب‌ها و رساله ها پراکنده است، در این کتاب مى توان مشاهده نمود، کتابى که مؤلف آن حدود سى سال جهت پدید آوردنش تلاش نمود و حاصل فکر و تحقیق و کشف و شهود خود را در آن به ودیعه نهاد.
۲- فتوحات، دایرة المعارفى است که در آن معارف اسلامى در ابعاد مختلفش از قرآن و حدیث و فقه و کلام و تفسیر و تاریخ و ادبیات و آداب سلوک و تأملات و مکاشفات با صبغه اى عرفانى عرضه شده است.
۳- مجموعه اى است بى بدیل از مهم‌ترین مسائل عرفان عملى از مراحل، منازل و مقامات سیر و سلوک و حالات و مقامات اقطاب و ابدال و اولیا و مباحث عرفان نظرى از وحدت وجود و ولایت و انسان کامل و مراتب تجلیات اسماء و صفات حق و...
۴- کتابى است بسیار تاثیرگذار در تحول فکر و اندیشه در جهان اسلام، که نمونه هایى از این تأثیر را در حوزه هاى عرفانى و خانقاهى و ادبى به خصوص شعر و فلسفه به ویژه حکمت متعالیه شاهدیم.
ابواب و فصول کتاب
بر اساس فهرستى که ابن عربى در جزء دوم از سفر اول آورده است، کتاب به ۶۰ فصل و هر فصل به ابوابى تقسیم شده و مجموع ابواب ۵۶۰ باب است. عناوین فصول و تعداد ابواب هر فصل به شرح زیر است:
- فصل اول در معارف با ۷۳ باب
- فصل دوم در معاملات با ۱۱۶ باب
- فصل سوم در احوال با ۸۰ باب
- فصل چهارم در منازل با ۱۱۴ باب
- فصل پنجم در منازلات با ۷۸ باب
- فصل ششم در مقامات با ۹۹ باب
علاوه بر این، تقسیم دیگرى نیز در کتاب مشاهده مى شود که طبق آن کتاب به اسفار و اجزایى تقسیم شده است. در پایان باب ۵۵۹ یعنى قبل از آخرین باب چنین آمده است: «انتهى الباب بانتهاء المجلدة الخامسة و الثلاثین من هذا الکتاب» که با احتساب آخرین باب از کتاب، اسفار و مجلدات آن به ۳۶ سفر بالغ مى شود. ابن عربى در باب ۸۸ در مورد ترتیب فتوحات مى گوید: «فإنا ما قصدنا هذا الترتیب عن اختیار، و لو کان -ترتیب الکتاب- عن نظر فکری لم یکن -هذا الباب- هذا موضعه فی ترتیب الحکمة فأشبه آیة قوله تعالى «حافظوا على الصلوات و الصلوة الوسطى» بین آیات طلاق و نکاح و عدة وفاة یتقدمها و یتأخرها... فالله تعالى رتب على یدنا هذا الترتیب، فترکناه و لم ندخل فیه برأینا و لا بعقولنا».
منابع
- سایت خانه کتاب، (۱۸ خرداد ۱۳۹۱).
- ویکی فقه.
