حضرت فاطمه معصومه علیها السلام: تفاوت بین نسخه‌ها
(اصلاحاتی در زندگی نامه) |
|||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | حضرت معصومه سلام الله | + | '''حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها''' دختر [[امام کاظم|امام کاظم]] علیه‌السلام و خواهر تنی [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]] علیه السلام است. آن بانو پس از [[حضرت فاطمه سلام الله علیها|حضرت فاطمه]] و [[حضرت زینب سلام الله علیها|حضرت زینب]] سلام الله علیهما با فضیلت ترین بانوان خاندان [[اهل بیت]] علیهم السلام می باشد. مرقد ایشان در شهر [[قم]] واقع است و در روایات بر فضیلت زیاد زیارت ایشان تاکید شده است. |
| − | ==ولادت== | + | {{شناسنامه ائمه |
| − | + | |عنوان امام= | |
| − | + | |تصویر = پرونده:معصومه.jpg | |
| + | |نام=فاطمه | ||
| + | |لقب=معصومه، کریمه اهل‌بیت | ||
| + | |کنیه= | ||
| + | |پدر=امام کاظم علیه السلام | ||
| + | |مادر=نجمه | ||
| + | |تاریخ ولادت = ۱۷۳ هجری | ||
| + | |محل ولادت = مدینه | ||
| + | |مدت امامت = | ||
| + | |مدت عمر = | ||
| + | |تاریخ شهادت=۲۰۱ قمری | ||
| + | |علت شهادت = | ||
| + | |قاتل= | ||
| + | |محل دفن = قم | ||
| + | }} | ||
| + | ==زندگینامه== | ||
| + | تاریخ‌های ولادت و وفات فاطمه معصومه مشخص نیست و نخستین کتابی که در آن، تاریخی ذکر شده است، نورالآفاق نوشته جواد شاه‌عبدالعظیمی است<ref>استادی، «آشنایی با حضرت عبدالعظیم و مصادر شرح‌حال او»، ص۳۰۱.</ref> که در سال ۱۳۴۴ق منتشر شد.<ref>استادی، «آشنایی با حضرت عبدالعظیم و مصادر شرح‌حال او»، ص۲۹۷.</ref> در این کتاب، تاریخ ولادت حضرت معصومه [[۱ ذی‌القعده]] [[سال ۱۷۳ق]] و تاریخ وفات او [[۱۰ ربیع‌الثانی]] سال ۲۰۱ق ذکر شده و از آن کتاب به دیگر کتابها راه یافته است.<ref>استادی، «آشنایی با حضرت عبدالعظیم و مصادر شرح‌حال او»، ص۳۰۱.</ref> از این‌رو در تقویم رسمی [[جمهوری اسلامی ایران]] روز اول ذی‌القعده به عنوان روز دختران نامگذاری شده است.<ref> شورای مرکز تقویم مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، تقویم رسمی کشور سال ۱۳۹۸ هجری شمسی، ص۹.</ref> | ||
| + | برخی از علما مانند [[آیت‌الله مرعشی نجفی]]،<ref>محلاتی، ریاحین الشریعه، ۱۳۷۳ش، ج۵، ص۳۲.</ref> [[آیت‌الله شبیری زنجانی]]،<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۹۴ش، ج۲، ص۵۱۹.</ref> [[رضا استادی]]<ref>استادی، «آشنایی با حضرت عبدالعظیم و مصادر شرح‌حال او»، ص۳۰۱.</ref> و [[ذبیح‌الله محلاتی]]<ref>محلاتی، ریاحین الشریعه، ۱۳۷۳ش، ج۵، ص۳۱و۳۲.</ref> با این نظر شاه‌عبدالعظیمی مخالفت کرده و تاریخ‌های ذکر شده در این کتاب را ساختگی دانسته‌اند. | ||
| − | + | پدر بزرگوار حضرت معصومه سلام الله علیها، [[امام موسی کاظم علیه السلام|حضرت موسی بن جعفر]] علیه السلام -امام هفتم [[شیعه|شیعیان]]- و مادر گرامی ایشان «[[نجمه خاتون مادر امام رضا علیه السلام|نجمه]]» مادر بزرگوار [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]] علیه السلام می باشد. نجمه از بانوان با فضیلت و از اسوه های تقوا و شرافت و از مخدرات کم نظیر تاریخ بشریت است. | |
| − | + | درباره تعداد فرزندان حضرت موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ و این که چند تن از آنها فاطمه نام داشته اند اختلاف است. [[شیخ مفید|شیخ مفید]] تعداد آنان را سی و هفت تن ذکر کرده است؛ نوزده پسر و هجده دختر که دو تن از دختران، فاطمه نام داشتند. فاطمة‌الکبری و فاطمة الصغری. حضرت فاطمه معصومه بعد از امام رضا ـ علیه السّلام ـ از دیگر فرزندان حضرت موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ فاضل تر و دارای مقامی شامخ تر می باشد.<ref> زندگینامه حضرت معصومه(س)، مختار اصلانی </ref> | |
| − | |||
| − | + | برپایه کتاب [[تاریخ قم (کتاب)|تاریخ قم]]، حضرت معصومه در [[سال ۲۰۱ قمری]] برای دیدار برادرش [[امام رضا(ع)]] از [[مدینه]] راهی [[ایران]] شد.<ref>قمی، تاریخ قم، توس، ص۲۱۳.</ref> | |
| − | |||
| − | به | + | حضرت معصومه سلام الله علیها یکسال بعد از اینکه [[مأمون]] برادر ایشان [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]] علیه السلام را به اقامت اجباری در [[خراسان]] وادار نمود، برای دیدار برادر به قصد مرو بیرون آمد. بنا به روایتی حضرت معصومه سلام الله علیها در بین راه و در شهر ساوه بیمار شد و خدمتکار خود را فرمود تا او را برداشته و به قم آورد و در خانه موسی بن جعفر خزرج بن سعد اشعری فرود آمدند. |
| − | + | به روایت دیگر و به نوشته حسن بن محمد بن حسن قمی در «تاریخ قم» چون خبر ورود آن حضرت به ساوه به آل سعد رسید، موسی بن خزرج به نمایندگی آنان از قم به قصد ساوه بیرون آمد تا ایشان را به قم دعوت کند. پس از دیدار حضرت و پذیرفتن دعوت وی، خود افسار شتر ایشان را گرفت و به سمت قم و به منزل خویش آورد. حضرت پس از هفده روز اقامت در خانه موسی بن خزرج و در حال بیماری درگذشت. پیکر مطهرش پس از اقامه [[نماز میت|نماز]] توسط موسی بن خزرج، در باغ «بابلان» (مکان فعلی) مدفون گردید. | |
| − | نظر به این که پدرشان، [[امام کاظم|امام موسی‌کاظم]] علیه‌السلام در سال | + | درباره عمر حضرت معصومه علیهاالسلام نیز روایات متفاوت است. برخی سن ایشان را هیجده و بیشتر نیز نوشته‌اند. به گفته بعضی دیگر، نظر به این که پدرشان، [[امام کاظم|امام موسی‌کاظم]] علیه‌السلام در سال ۱۷۹ قمری به دستور [[هارون الرشید]] دستگیر و زندانی شدند و چهار سال در زندان ماندند و همان جا به شهادت رسیدند و نیز حضرت معصومه علیهاالسلام در سال ۲۰۱ از دنیا رفتند، سن ایشان حداقل ۲۲ سال بوده است.<ref> معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران, بانوان عالمه و آثار آنها </ref> برخی نیز تاریخ ولادت حضرت معصومه را ۱ ذی‌القعده سال ۱۷۳ قمری و تاریخ وفات او ۱۰ [[ماه ربیع الثانی|ربیع‌الثانی]] سال ۲۰۱ قمری ذکر کرده اند.<ref>نورالآفاق، جواد شاه‌عبدالعظیمی.</ref> |
| − | == | + | ==جایگاه علمی و اجتماعی== |
| − | از زنان عالم و محدث بود و روایات متعددی از طریق ایشان در کتب [[حدیث]] شیعه و اهل سنت آمده است. <ref> معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران, بانوان عالمه و آثار آنها </ref> | + | حضرت معصومه سلام الله علیها از زنان عالم و [[محدث]] بود و روایات متعددی از طریق ایشان در کتب [[حدیث]] شیعه و [[اهل سنت]] آمده است. <ref> معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران, بانوان عالمه و آثار آنها </ref> |
| − | + | بر اساس پاره ای از روایات، لقب «معصومه» از سوی [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]] (ع) به این بانوی والامقام داده شده است. [[علامه مجلسى|علامه مجلسی]] (ع) در این باره می‌گوید: امام رضا (ع) در جایی فرمود: «هرکس معصومه را در قم زیارت کند، مانند کسی است که مرا زیارت کرده است». | |
| − | روایت شده است که حضرت [[امام صادق علیه السلام]] به گروهی از مردم ری که به دیدنشان رفته بودند خبر دفن یکی از نوادگانشان را در قم دادند و در فضیلت [[زیارت]] مرقد آن بانو تأکید نمودند.<ref> معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران, بانوان عالمه و آثار آنها </ref> | + | روایت شده است که حضرت [[امام صادق علیه السلام|امام صادق]] (علیه السلام) به گروهی از مردم ری که به دیدنشان رفته بودند خبر دفن یکی از نوادگانشان را در [[قم]] دادند و در فضیلت [[زیارت]] مرقد آن بانو تأکید نمودند.<ref> معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران, بانوان عالمه و آثار آنها </ref> |
| − | + | هنگامی که یکی از [[محدث|محدثان]] برجسته قم، به نام [[سعد بن سعد اشعری قمی|سعد بن سعد]] به محضر مقدس [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]] (علیه السلام) شرفیاب می شود، امام هشتم خطاب به ایشان می فرماید: ای سعد! از ما در نزد شما قبری است. سعد می گوید: فدایت شوم! آیا قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر (علیهما السلام) را می فرمایید؟ می فرماید: آری، هر کس او را زیارت کند، در حالی که به حق او آگاه باشد، [[بهشت]] از آن اوست. | |
| − | همچنین از امام جواد ( | + | همچنین از [[امام جواد علیه السلام|امام جواد]] (علیه السلام) نقل شده که فرمود: هر کس عمه ام را در قم زیارت کند، بهشت از آن اوست.<ref> نگاهی گذرا بر زندگینامه حضرت معصومه (س)، سایت موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج) </ref> |
| − | + | یکی از ویژگیهای حضرت معصومه (س)، ورود [[زیارتنامه|زیارتنامه]] ای از سوی معصومان (س) درباره ایشان است که پس از [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه زهرا]] (س)، او تنها بانوی بزرگواری است که زیارت مأثور دارد. بانوان برجسته ای چون: [[آمنه|آمنه بنت وهب]]، [[فاطمه بنت اسد]]، [[خدیجه کبری|خدیجه بنت خویلد]]، [[ام البنین|فاطمه ام البنین]]، [[حضرت زینب سلام الله علیها|زینب کبری]]، [[حکیمه دختر امام جواد|حکیمه خاتون]] و [[نرجس خاتون]] که هیچ شک و تردیدی در مقام بلند و جایگاه رفیع آن ها نیست، هیچ کدام زیارت مأثور از سوی معصومان (س) ندارند و این نشان دهنده مقام والای حضرت معصومه است. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| − | + | ==منابع== | |
| − | == منابع == | + | *معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران، [[بانوان عالمه و آثار آنها (کتاب)|بانوان عالمه و آثار آنها]]. |
| − | + | *[http://www.andisheqom.com/public/application/index/viewData?c=2480&t=article زندگینامه حضرت معصومه(س)، مختار اصلانی، سایت اندیشه قم]، بازیابی: ۵ مرداد ۱۳۹۳. | |
| − | * معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه | + | *[http://www.valiasr-aj.com/fa/page.php?bank=notepad&id=48 نگاهی گذرا بر زندگینامه حضرت معصومه (س)، موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج)]، بازیابی: ۵ مرداد ۱۳۹۳. |
| − | * [http://www.andisheqom.com/public/application/index/viewData?c=2480&t=article | ||
| − | * [http://www.valiasr-aj.com/fa/page.php?bank=notepad&id=48 | ||
[[رده:زنان نمونه قرن دوم]] | [[رده:زنان نمونه قرن دوم]] | ||
[[رده:زنان راوی حدیث]] | [[رده:زنان راوی حدیث]] | ||
[[رده:وابستگان امام کاظم علیه السلام]] | [[رده:وابستگان امام کاظم علیه السلام]] | ||
| + | [[رده:وابستگان امام رضا علیه السلام]] | ||
[[رده:امامزادگان]] | [[رده:امامزادگان]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۲۸
حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها دختر امام کاظم علیه‌السلام و خواهر تنی امام رضا علیه السلام است. آن بانو پس از حضرت فاطمه و حضرت زینب سلام الله علیهما با فضیلت ترین بانوان خاندان اهل بیت علیهم السلام می باشد. مرقد ایشان در شهر قم واقع است و در روایات بر فضیلت زیاد زیارت ایشان تاکید شده است.
 | |
| مقام | |
| نام | فاطمه |
| القاب | معصومه، کریمه اهل‌بیت |
| کنیه | |
| پدر | امام کاظم علیه السلام |
| مادر | نجمه |
| زادروز | ۱۷۳ هجری |
| زادگاه | مدینه |
| مدت امامت | |
| مدت عمر | |
| تاریخ شهادت | ۲۰۱ قمری |
| علت شهادت | |
| قاتل | |
| مدفن | قم |
زندگینامه
تاریخ‌های ولادت و وفات فاطمه معصومه مشخص نیست و نخستین کتابی که در آن، تاریخی ذکر شده است، نورالآفاق نوشته جواد شاه‌عبدالعظیمی است[۱] که در سال ۱۳۴۴ق منتشر شد.[۲] در این کتاب، تاریخ ولادت حضرت معصومه ۱ ذی‌القعده سال ۱۷۳ق و تاریخ وفات او ۱۰ ربیع‌الثانی سال ۲۰۱ق ذکر شده و از آن کتاب به دیگر کتابها راه یافته است.[۳] از این‌رو در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران روز اول ذی‌القعده به عنوان روز دختران نامگذاری شده است.[۴] برخی از علما مانند آیت‌الله مرعشی نجفی،[۵] آیت‌الله شبیری زنجانی،[۶] رضا استادی[۷] و ذبیح‌الله محلاتی[۸] با این نظر شاه‌عبدالعظیمی مخالفت کرده و تاریخ‌های ذکر شده در این کتاب را ساختگی دانسته‌اند.
پدر بزرگوار حضرت معصومه سلام الله علیها، حضرت موسی بن جعفر علیه السلام -امام هفتم شیعیان- و مادر گرامی ایشان «نجمه» مادر بزرگوار امام رضا علیه السلام می باشد. نجمه از بانوان با فضیلت و از اسوه های تقوا و شرافت و از مخدرات کم نظیر تاریخ بشریت است.
درباره تعداد فرزندان حضرت موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ و این که چند تن از آنها فاطمه نام داشته اند اختلاف است. شیخ مفید تعداد آنان را سی و هفت تن ذکر کرده است؛ نوزده پسر و هجده دختر که دو تن از دختران، فاطمه نام داشتند. فاطمة‌الکبری و فاطمة الصغری. حضرت فاطمه معصومه بعد از امام رضا ـ علیه السّلام ـ از دیگر فرزندان حضرت موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ فاضل تر و دارای مقامی شامخ تر می باشد.[۹]
برپایه کتاب تاریخ قم، حضرت معصومه در سال ۲۰۱ قمری برای دیدار برادرش امام رضا(ع) از مدینه راهی ایران شد.[۱۰]
حضرت معصومه سلام الله علیها یکسال بعد از اینکه مأمون برادر ایشان امام رضا علیه السلام را به اقامت اجباری در خراسان وادار نمود، برای دیدار برادر به قصد مرو بیرون آمد. بنا به روایتی حضرت معصومه سلام الله علیها در بین راه و در شهر ساوه بیمار شد و خدمتکار خود را فرمود تا او را برداشته و به قم آورد و در خانه موسی بن جعفر خزرج بن سعد اشعری فرود آمدند.
به روایت دیگر و به نوشته حسن بن محمد بن حسن قمی در «تاریخ قم» چون خبر ورود آن حضرت به ساوه به آل سعد رسید، موسی بن خزرج به نمایندگی آنان از قم به قصد ساوه بیرون آمد تا ایشان را به قم دعوت کند. پس از دیدار حضرت و پذیرفتن دعوت وی، خود افسار شتر ایشان را گرفت و به سمت قم و به منزل خویش آورد. حضرت پس از هفده روز اقامت در خانه موسی بن خزرج و در حال بیماری درگذشت. پیکر مطهرش پس از اقامه نماز توسط موسی بن خزرج، در باغ «بابلان» (مکان فعلی) مدفون گردید.
درباره عمر حضرت معصومه علیهاالسلام نیز روایات متفاوت است. برخی سن ایشان را هیجده و بیشتر نیز نوشته‌اند. به گفته بعضی دیگر، نظر به این که پدرشان، امام موسی‌کاظم علیه‌السلام در سال ۱۷۹ قمری به دستور هارون الرشید دستگیر و زندانی شدند و چهار سال در زندان ماندند و همان جا به شهادت رسیدند و نیز حضرت معصومه علیهاالسلام در سال ۲۰۱ از دنیا رفتند، سن ایشان حداقل ۲۲ سال بوده است.[۱۱] برخی نیز تاریخ ولادت حضرت معصومه را ۱ ذی‌القعده سال ۱۷۳ قمری و تاریخ وفات او ۱۰ ربیع‌الثانی سال ۲۰۱ قمری ذکر کرده اند.[۱۲]
جایگاه علمی و اجتماعی
حضرت معصومه سلام الله علیها از زنان عالم و محدث بود و روایات متعددی از طریق ایشان در کتب حدیث شیعه و اهل سنت آمده است. [۱۳]
بر اساس پاره ای از روایات، لقب «معصومه» از سوی امام رضا (ع) به این بانوی والامقام داده شده است. علامه مجلسی (ع) در این باره می‌گوید: امام رضا (ع) در جایی فرمود: «هرکس معصومه را در قم زیارت کند، مانند کسی است که مرا زیارت کرده است».
روایت شده است که حضرت امام صادق (علیه السلام) به گروهی از مردم ری که به دیدنشان رفته بودند خبر دفن یکی از نوادگانشان را در قم دادند و در فضیلت زیارت مرقد آن بانو تأکید نمودند.[۱۴]
هنگامی که یکی از محدثان برجسته قم، به نام سعد بن سعد به محضر مقدس امام رضا (علیه السلام) شرفیاب می شود، امام هشتم خطاب به ایشان می فرماید: ای سعد! از ما در نزد شما قبری است. سعد می گوید: فدایت شوم! آیا قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر (علیهما السلام) را می فرمایید؟ می فرماید: آری، هر کس او را زیارت کند، در حالی که به حق او آگاه باشد، بهشت از آن اوست.
همچنین از امام جواد (علیه السلام) نقل شده که فرمود: هر کس عمه ام را در قم زیارت کند، بهشت از آن اوست.[۱۵]
یکی از ویژگیهای حضرت معصومه (س)، ورود زیارتنامه ای از سوی معصومان (س) درباره ایشان است که پس از حضرت فاطمه زهرا (س)، او تنها بانوی بزرگواری است که زیارت مأثور دارد. بانوان برجسته ای چون: آمنه بنت وهب، فاطمه بنت اسد، خدیجه بنت خویلد، فاطمه ام البنین، زینب کبری، حکیمه خاتون و نرجس خاتون که هیچ شک و تردیدی در مقام بلند و جایگاه رفیع آن ها نیست، هیچ کدام زیارت مأثور از سوی معصومان (س) ندارند و این نشان دهنده مقام والای حضرت معصومه است.
پانویس
- ↑ استادی، «آشنایی با حضرت عبدالعظیم و مصادر شرح‌حال او»، ص۳۰۱.
- ↑ استادی، «آشنایی با حضرت عبدالعظیم و مصادر شرح‌حال او»، ص۲۹۷.
- ↑ استادی، «آشنایی با حضرت عبدالعظیم و مصادر شرح‌حال او»، ص۳۰۱.
- ↑ شورای مرکز تقویم مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، تقویم رسمی کشور سال ۱۳۹۸ هجری شمسی، ص۹.
- ↑ محلاتی، ریاحین الشریعه، ۱۳۷۳ش، ج۵، ص۳۲.
- ↑ شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۹۴ش، ج۲، ص۵۱۹.
- ↑ استادی، «آشنایی با حضرت عبدالعظیم و مصادر شرح‌حال او»، ص۳۰۱.
- ↑ محلاتی، ریاحین الشریعه، ۱۳۷۳ش، ج۵، ص۳۱و۳۲.
- ↑ زندگینامه حضرت معصومه(س)، مختار اصلانی
- ↑ قمی، تاریخ قم، توس، ص۲۱۳.
- ↑ معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران, بانوان عالمه و آثار آنها
- ↑ نورالآفاق، جواد شاه‌عبدالعظیمی.
- ↑ معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران, بانوان عالمه و آثار آنها
- ↑ معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران, بانوان عالمه و آثار آنها
- ↑ نگاهی گذرا بر زندگینامه حضرت معصومه (س)، سایت موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج)
منابع
- معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران، بانوان عالمه و آثار آنها.
- زندگینامه حضرت معصومه(س)، مختار اصلانی، سایت اندیشه قم، بازیابی: ۵ مرداد ۱۳۹۳.
- نگاهی گذرا بر زندگینامه حضرت معصومه (س)، موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج)، بازیابی: ۵ مرداد ۱۳۹۳.
