جامعیت مقاله متوسط
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

محبت اهل بیت علیهم السلام: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (8پروژه: رتبه بندی، اولویت بندی ، سنجش کیفی)
 
(۲۴ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{متوسط}}
+
{{خوب}}
{{و}}
+
خداوند، دوستى و مودت خاندان [[پیامبر اسلام|پیامبر]] صلی الله علیه و آله را در [[قرآن]]، اجر [[رسالت]] آن حضرت قرار داده و [[واجب]] ساخته است: {{متن قرآن|«قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَىٰ»}} ([[سوره شورى]]، آیه ۲۳.)؛ بگو من برای رسالت خود از شما مزدی نمی خواهم مگر محبت اهل بیتم. بر این اساس وجوب محبت [[اهل البیت]] علیهم السلام اعتقاد مشترک [[شیعه]] و [[اهل سنت]] است. محبت اهل بیت در برخی از روایات، اساس اسلام یا ایمان معرفی شده است.
خداوند، دوستى و مودت خاندان پيامبر صلی الله علیه و آله را در [[قرآن]]، اجر [[رسالت]] آن حضرت قرار داده و واجب ساخته است: «قل لااسئلكم عليه اجرا الا المودة فى القربى‌».<ref>[[سوره شورى]]، آيه 23.</ref>؛ بگو من برای رسالت خود از شما مزدی نمی خواهم مگر محبت اهل بیتم.
 
  
وجوب محبت اهل البیت علیهم السلام اعتقاد مشترک شیعه و اهل سنت است. امام شافعى ‌در این مورد می گوید:
+
==جایگاه محبت اهل بیت علیهم السلام==
{{بیت|يا اهل بيت رسول الله حبكم|فرض من الله فى القرآن انزله}}
+
راهی که مومن برای رسیدن به کمال شایسته خویش و قرب به خدا دارد، پیروی از پیامبر و اهل بیت پیامبر است که قرآن آنان را به عنوان [[اولی الامر]] و اسوه مومنان معرفی می‌نماید و دوست داشتن ایشان این پیروی را بر او آسان می نماید. پس در حقیقت دوست داشتن اهل بیت ریشه در خدا دوستی مومن دارد. از یان روست که در زیارت جامعه کبیره آمده است دوستدار این خانواده، دوستدار خداست و دشمنان آنان دشمن خدایند.<ref>[[زیارت جامعه کبیره|زیارت جامعه کبیره]].</ref> و رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلم فرمود: {{متن حدیث|«أساس الاسلام حبّی و حبّ أهل بیتی»}}؛ <ref>کنزالعمال، ج12، ص105، ح34206؛ درالمنثور، ج6، ص7.</ref> اساس اسلام، دوستی من و اهل بیت من است.
{{بیت|كفاكم من عظيم القدر انكم|من لم يصل عليكم لا صلاة له|منبع =<ref> الغدیر، ج2، ص 303 </ref>}}
 
  
اى خاندان پيامبر خدا! حب شما فريضه‌ اى است‌ خدايى كه خداوند در قرآن آورده است، براى افتخار بزرگ شما همين بس كه هر كس (در نماز) بر شما صلوات و درود نفرستد، نمازش درست نيست و نماز ندارد. محبت ‌خاندان رسول، مرز حركت در خط صحيح دين است.
+
==دوستی اهل بیت علیهم السّلام در قرآن کریم==
  
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است كه مردم را دوستدار اهل بيت‌ بار آوريد و بر مبناى اين محبت، تربيت كنيد: «ادبوا اولادكم على حبى و حب اهل بيتى والقرآن‌؛ فرزندانتان را با محبت من و محبت ‌خاندان من و محبت قرآن تربيت و تاديب كنيد».
+
خداوند متعال در [[قرآن کریم]] می فرماید: {{متن قرآن|« قُل لَّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى»}}<ref>[[سوره شوری]](42)، آیه 23.</ref>؛ ای رسول ما به امت بگو من از شما اجر و رسالت جز این نمی خواهم که مودّت و محبّت مرا در حق خویشاوندانم منظور دارید.
  
امام صادق‌ عليه السلام نيز فرموده است: «رحم الله عبدا حببنا الى الناس ولم يبغضنا اليهم‌؛ خدا رحمت كند كسى را كه ما را محبوب مردم سازد و ما را در نظر مردم ‌مبغوض و منفور نسازد».
+
بر اساس منابع مختلف شیعی و سنی این آیه که به [[آیه مودت]] معروف است در خصوص اهل بیت پیامبر (ص) یعنی حضرت علی (ع)، حضرت زهرا(س)، امام حسن و امام حسین(ع) نازل شده است.  
  
نيز از سخنان آن حضرت در توصيه به [[شيعه]] است: «احبونا الى الناس و لا تبغضونا اليهم، جروا الينا كل مودة‌وادفعوا عنا كل قبيح‌؛ ما را در نظر مردم محبوب سازيد و در نظرشان ما را منفور نگردانيد، هر مودت و دوستى را به طرف ما بكشيد و هر زشتى را از ما دور سازيد».
+
#سیوطی از دانشمندان اهل سنت در تفسیر این آیه به اسناد خود از ابن عباس نقل می کند: هنگامی که این آیه: {{متن قرآن|«قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَىٰ»}}؛ بر پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلم نازل شد، صحابه عرض کردند: ای رسول خدا! خویشاوندان تو کیانند که مودت آنان بر ما واجب است؟ حضرت صلّی الله علیه و آله و سلم فرمود: «علی و فاطمه و دو فرزندان او».<ref>درالمنثور، ج6، ص7؛ مستدرک حاکم، ج3، ص172؛ مجمع الزوائد، ج9، ص168 و کشاف، ج4، ص 219 و...</ref>
{{بیت|تولاى شما فرض خدايى است|قبول و رد آن مرز جدايى است}}
+
#در خطبه ای که [[امام حسن]] علیه السّلام بعد از شهادت [[امیرالمومنین]] علیه السّلام ایراد کردند، بعد از حمد وثنای الهی فرمود: «... و أنا من أهل البیت الذی افترض الله مودّتهم علی کلّ مسلم، فقال تبارک و تعالی: {{متن قرآن|«قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَىٰ وَمَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا»}} فاقتراف الحسنه مودّتنا أهل البیت؛ ...و من از أهل بیتی هستم که خداوند مودّت آنان را بر هر مسلمانی واجب نموده است پس فرمود: من از شما برای رسالتم مزدی نمی‌خواهم جز مودّت خویشاوندانم. و هر کس کار نیکی کند، بر نیکی اش می افزاییم. انجام کار نیک مودت ما اهل بیت است.
{{بیت|ديانت بى شما كامل نگردد|بجز با عشقتان دل، دل نگردد}}
+
#امام صادق علیه السّلام به أبی جعفر احول فرمود: چه می گویند اهل بصره در این آیه: {{متن قرآن|«قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَىٰ»}}عرض کرد: فدایت گردم، آنان می گویند: این آیه درشأن خویشاوندان رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلم است. حضرت فرمود: دروغ می گویند تنها در حق ما اهل بیت علی و فاطمه و حسن و حسین اصحاب کسا نازل شده است. <ref>کافی، ج8، ص79، ح66؛ قرب الاسناد، ص128.</ref>
{{بیت| هر آن كس را كه در دين رسول است|ولايت، مهر و امضاى قبول است|منبع=<ref> مثنوى‌ «اهل بيت آفتاب‌» از جواد محدثی. </ref>}}
 
دوستدار اين خانواده، دوستدار خداست و دشمنان آنان دشمن خدايند.<ref>زيارت جامعه كبيره.</ref>
 
  
تاكيد به دوست داشتن اهل بيت، استفاده از اهرمى نيرومند در جهت ‌سازندگى انسان و حركت تربيتى و اجتماعى اوست. آن كه طعم محبت اهل بيت را بچشد، محبت هاى ديگر برايش جذاب نيست. رشته محبت اين دودمان تا درون خانه‌هاى شيعيان كشيده شده و همه جا را روشن و گرم مى‌سازد. اتصال به اين رشته محبت، مايه گرمى جان و روشنايى‌دل است و محب آنان، محبوب خدا مى‌شود. محبت‌ [[امام حسين]] علیه السلام در اين ميان، ويژگى خاصى دارد.
+
==دوستی اهل بیت علیهم السّلام در روایات==
  
پيامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «حسين منى و انا من حسين، احب الله من احب حسينا».<ref>حياة الامام الحسين علیه السلام، ج 1، ص 94.</ref> و درباره حسن و حسين‌ علیهم السلام و ثمره دوستى و محبت اين دو ريحانه رسول فرمود: «من ‌احب هذين الغلامين و اباهما و امهما فهو معى فى درجتى يوم القيامة‌».<ref>سفينة البحار، ج 1، ص 257.</ref> هر كس اين دو نوجوان و پدر و مادرشان را دوست بدارد، روز قيامت در رتبه من همراهم خواهد بود.
+
در روایات نیز تأکید فراوانی بر محبت اهل بیت علیهم السلام شده و آثار و برکات فراوانی برای آن ذکر شده است:
  
هر چه محبت و دلباختگى و ارتباط قلبى بيشتر باشد، تبعيت و همرنگى و همراهى و همدلى هم بيشتر خواهد شد. نقش عشق و محبت‌ در ايجاد همسانى و همفكرى و همراهى و هم‌سويى بسيار عظيم است و مردم پيوسته از چهره‌هاى محبوبشان الگو و سرمشق مى‌گيرند. ايمان‌ عاطفى به رهبرى حتى در اطاعت‌ سياسى و اجتماعى هم تاثير مى‌گذارد و زمينه‌ساز تبعيتى عاشقانه مى‌شود، نه صرفا تشكيلاتى و رسمى.
+
===دوستی اهل بیت دوستی خدا و رسول خدا است===
  
از اين رو، ارتباط [[شيعه]] با اهل بيت را علاوه بر جنبه‌هاى اعتقادى بر مبناى علمى و [[احاديث]] و منابع دينى، بايد عاطفى و روحى و احساسى قرار داد و «آگاهى عقلى‌» را با «عاطفه قلبى‌» در هم آميخت و عقل و عشق را با هم پيوند زد. همچنان كه در آموزش هم اگر معلم بيش از رابطه علمى، رابطه قلبى و زمزمه محبت و مودت باشد «جمعه به مكتب آورد طفل‌ گريزپاى را» در ارتباط هاى ولايى با ائمه نيز دل، قلمرو فرمانروايى آنان‌ مى‌گردد.
+
*رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلم فرمود: {{متن حدیث|«أحبّوا الله لما یغذوکم من نعمه، و أحبّونی لحبّ الله، و أحبّوا أهل بیتی لحبّی»}}؛<ref>سنن ترمذی، ج5، ص664، ح3789؛ مستدرک حاکم3، ص150.</ref> خدا را دوست بدارید به جهت آن که از نعمت هایش به شما روزی می دهد و مرا نیز به جهت دوستی خدا دوست بدارید و اهل بیتم را به جهت دوستی من دوست بدارید.
  
در اين صورت، ميان «شناخت‌»، «عشق‌» و «پيروى‌» رابطه‌اى‌ مستحكم پديد مى‌آيد و «معرفت‌»، محبت مى‌آورد و محبت «ولايت و تبعيت‌». در حديثى رسول اكرم‌ صلى الله عليه و آله به اين سه عنصر و نقش آن در سعادت ‌انسان اشاره فرموده است: «معرفة آل محمد برائة من‌ النار و حب آل محمد جواز على ‌الصراط والولاية لآل محمد امان من العذاب‌».
+
*زید بن ارقم می گوید: در خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بودم که دیدم فاطمه زهرا علیهاالسّلام داخل حجره ی پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلم شد، در حالی که با او دو فرزندش حسن و حسین بودند و علی علیه السّلام نیز پشت سر آنان وارد شد، پیامبر  صلی الله علیه و آله و سلم به آنان نظر کرده و فرمود: {{متن حدیث|«من أحبّ هولاء فقد أحبّنی، و من ابغضهم فقد أبغضنی»}}؛<ref>امام حسین علیه السّلام از تاریخ دمشق، ج91، ص126.</ref> هر کس اینان را دوست بدارد، مرا دوست داشته و هر کس که اینان را دشمن بدارد، مرا دشمن داشته است.
  
معرفت و شناخت آل محمد، برائت و نجات از دوزخ است و «محبت‌» آل‌ محمد، جواز عبور از صراط است و «ولايت‌» نسبت ‌به آل محمد، امان از عذاب است.
+
*امام صادق علیه السّلام فرمود: {{متن حدیث|«من عرف حقّنا و أحبّنا فقد أحبّ فقد احبّ الله تبارک و تعالی»}}؛<ref>کافی، ج8، ص112، ح98.</ref> هر کس حق ما را شناخته و ما را دوست بدارد در حقیقت خداوند تبارک و تعالی را دوست داشته است.
  
اين رابطه را مى‌توان چنين ترسيم كرد: معرفت محبت اطاعت.
+
=== حقیقت ایمان محبت اهل بیت است===
 +
*رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلم  فرمود: {{متن حدیث|«لا یومن عبد حتی أکون أحب الیه من نفسه، و أهلی أحبّ الیه من أهله و عترتی أحب إلیه من عترته و ذاتی أحب الیه من ذاته»}}؛ <ref>المعجم الکبیر، ج7، ص86، ح6416؛ امالی صدوق، ص274، ح9.</ref> هیچ بنده ای ایمان کامل پیدا نمی کند، مگر در صورتی که من دوست داشتنی تر نزد او از خودش باشم و نیز اهل بیتم از اهلش محبوبتر و عترتم از عترتش دوست داشتنی تر و ذاتم از ذاتش محبوبتر باشد.
  
در حديث [[امام صادق‌]] عليه السلام نيز آمده است: «الحب فرع المعرفة‌؛ محبت، فرع و شاخه شناخت است».
+
=== محبّت اهل بیت علیهم السّلام عبادت است===
  
در سيره پيامبر اكرم نيز آمده است كه هر كس با او از روى معرفت و شناخت، رفاقت و نشست و برخاست مى‌كرد، محبت او در دلش مى‌افتاد.
+
*رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: {{متن حدیث|«حبّ آل محمد یوماً خیر من عبادة سنه، و من مات علیه دخل الجنّه»}}؛<ref>نورالابصار، ص 127؛ کافی، ج2، ص46، ح3.</ref> یک روز دوستی آل محمد، بهتر از یک سال عبادت است و کسی که بر آن دوستی بمیرد داخل بهشت می شود.
 +
*امیرالمومنین علیه السّلام فرمود: {{متن حدیث|«أحسن الحسنات حبّنا، و أسوأالسیئات بغضنا»}}؛ <ref>غررالحکم، ج1، ص211، ح3363.</ref>بهترین نیکی ها حبّ ما و بدترین بدی ها بغض ما اهل بیت علیهم السّلام است.
  
اين نشان‌دهنده تاثير معرفت در پيدايش محبت است. ايجاد محبت و عشق را بايد از مراحل ساده و بسيط و عاطفى شروع‌ كرد و در مراحل بعدى با بصيرت و شناخت‌ بيشتر آن را تعميق داد، تا آنجا كه «حب‌»، جزء سرشت انسان گردد و «محبت اهل بيت‌»، جزء دين يك‌ مسلمان و شيعه درآيد.
+
=== محبت اهل بیت پس از مرگ === 
 +
*پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : {{متن حدیث|«حُبّي و حُبُّ أهلِ بَيْتي نافِعٌ في سَبعةِ مَواطِنَ أهْوالُهنَّ عظيمةٌ : عِند الوَفاةِ ، و في القَبرِ ، و عِند النُّشورِ، و عِند الكِتابِ ، و عِند الحِسابِ ، و عِند الميزانِ ، و عِند الصِّراطِ»}} دوست داشتن من و دوست داشتن خاندان من در هفت جاى بسيار وحشتناك به كار آيد: هنگام مردن، در گور، هنگام رستاخيز، هنگام ديدن نامه اعمال، هنگام حسابرسى [اعمال]، نزد ترازو[ى اعمال ]و صراط <ref>الخصال : ۳۶۰/۴۹</ref>
  
امام صادق‌ عليه السلام فرمود: هل الدين الاالحب‌؟؛ آيا دين جز محبت است؟ و امام باقر عليه السلام فرمود: الدين هوالحب والحب هوالدين‌؛ دين همان محبت است و محبت همان دين است.
+
*در حدیثى دیگری از رسول اکرم‌ صلى الله علیه و آله آمده است: {{متن حدیث|«معرفة آل محمد برائة من‌ النار و حب آل محمد جواز على ‌الصراط والولایة لآل محمد امان من العذاب‌».}} معرفت و شناخت آل محمد، برائت و نجات از دوزخ است و «محبت‌» آل‌ محمد، جواز عبور از صراط است و «ولایت‌» نسبت ‌به آل محمد، امان از عذاب است. این رابطه را مى‌توان چنین ترسیم کرد: معرفت، محبت، اطاعت.
  
روشن است كه محبت راستين به عمل و تبعيت هم مى‌انجامد و از عصيان و تخلف دور مى‌سازد.  
+
===تربیت فرزندان بر محبت اهل بیت علیهم السلام===
 +
[[پیامبر اسلام|رسول خدا]] صلى الله علیه و آله فرموده است که مردم را دوستدار اهل بیت‌ بار آورید و بر مبناى این محبت، تربیت کنید: «{{متن حدیث|ادبوا اولادکم على حبى و حب اهل بیتى والقرآن‌}}؛ فرزندانتان را با محبت من و محبت ‌خاندان من و محبت قرآن تربیت و تادیب کنید».
  
براى اين كار بايد زمينه‌هاى روحى و آمادگى‌هاى قبلى افراد را در نظر گرفت وگرنه محبت اهل بيت‌ به دلهاى غيرمستعد و غيرآماده ‌نمى‌چسبد، آنچنان كه كاشى به ديوار كاهگلى نمى‌چسبد. گاهى هم بايد موانع را زدود، همچنان كه در لحيم‌كارى ابتدا با سنباده و مواد ديگر چربي ها، آلودگي ها و جرم ها را از محل مى‌زدايند تا لحيم بچسبد و جوش‌ بخورد.
+
==اهل سنت و محبت اهل بیت علیهم السلام==
 +
لزوم مودت اهل بیت اعتقاد مشترک شیعه و اهل سنت است. اهل سنت گرچه اهل بیت را به عنوان پیشوایان دینی و مذهبی نپذیرفته اند، اما در عین حال بر مبنای [[آیه مودت]] احترام اهل بیت را لازم دانسته و  محبت آنان را بر مسلمانان واجب می دانند. [[شافعی|امام شافعى]] ‌پیشوای مذهب شافعی از مذاهب فقهی اهل سنت در این مورد می گوید:
 +
{{بیت|یا اهل بیت رسول الله حبکم|فرض من الله فى القرآن انزله}}
 +
{{بیت|کفاکم من عظیم القدر انکم|من لم یصل علیکم لا صلاة له|منبع =<ref> ابن حجر، صواعق المحرقة، ص 148 به نقل از الغدیر، ج۲، ص ۳۰۳.</ref>}}
 +
:اى خاندان پیامبر خدا! حب شما فریضه‌ اى است‌ خدایى که خداوند در قرآن آورده است، براى افتخار بزرگ شما همین بس که هر کس (در [[نماز]]) بر شما [[صلوات]] و درود نفرستد، نمازش درست نیست و نماز ندارد.
 +
 +
و امام عبدالقاهر بغدادی، ضمن شرح عقیده اهل سنت درباره اهل بیت نبوی می‌نویسد: اهل سنت به موالات حسن وحسین واسباط(نوادگان) معروف رسول الله (ص) امثال حسن بن حسن، عبدالله بن حسن وعلی بن حسین- زین العابدین- محمد بن علی بن حسین معروف به باقر، جعفر صادق، موسی بن جعفر، علی بن موسی الرضا (رضی الله عنهم) قائل هستند.<ref>عبد القاهر بغدادى، الفرق بين الفرق، ص353 و 354</ref>
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
<references/>
+
<references />
  
 
==منابع==
 
==منابع==
*[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource/34909/%D8%B9%D8%B4%D9%82_%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1_%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%87%D8%A7%D9%8A%E2%80%8C_%D8%A7%D9%8A%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D8%A8%D8%AA%E2%80%8C_%D8%A7%D9%87%D9%84%E2%80%8C_%D8%A8%D9%8A%D8%AA%E2%80%8C_%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%E2%80%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%83%D9%88%D8%AF%D9%83%D8%A7%D9%86%E2%80%8C_%D9%88_%D9%86%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86%E2%80%8C/&from=search&&query=%D8%B9%D8%B4%D9%82%20%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1&field=&collectionPID=&lang=&count=20&execute=true#!resource  جواد محدثی، عشق برتر راههاي‌ ايجاد محبت‌ اهل‌ بيت‌ عليهم‌السلام‌ در كودكان‌ و نوجوانان‌]
+
*جواد محدثی، [[فرهنگ عاشورا(کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، نشر معروف.
*جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.
+
*علي اصغر رضواني، شيعه شناسي، ج2.
 +
*عبد القاهر بغدادى، الفرق بين الفرق، بيروت، 1408ق.
 +
*علامه امينى، الغدير فى الكتاب و السنة و الادب، قم، مرکز الغدیر، چاپ اول، 1416ق.
  
 +
 +
==پیوند==
 +
*[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource/34909/%D8%B9%D8%B4%D9%82_%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1_%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%87%D8%A7%D9%8A%E2%80%8C_%D8%A7%D9%8A%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D8%A8%D8%AA%E2%80%8C_%D8%A7%D9%87%D9%84%E2%80%8C_%D8%A8%D9%8A%D8%AA%E2%80%8C_%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%E2%80%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%83%D9%88%D8%AF%D9%83%D8%A7%D9%86%E2%80%8C_%D9%88_%D9%86%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86%E2%80%8C/&from=search&&query=%D8%B9%D8%B4%D9%82%20%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1&field=&collectionPID=&lang=&count=20&execute=true#!resource جواد محدثی، عشق برتر راههاي‌ ايجاد محبت‌ اهل‌ بيت‌ عليهم‌السلام‌ در كودكان‌ و نوجوانان‌]
 +
 +
[[رده:مقاله های ضروری]]
 +
[[رده:اهل البیت]]
 +
[[رده:ارزش های اسلامی]]
 
[[رده:اهل البیت]]
 
[[رده:اهل البیت]]
 
[[رده:جایگاه اهل البیت]]
 
[[رده:جایگاه اهل البیت]]
 
[[رده:اعتقادات]]
 
[[رده:اعتقادات]]
 +
[[رده: مقاله های مهم]]
 +
 +
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= خوب
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= متوسط
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده= دارد
 +
}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ دسامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۷:۳۵

خداوند، دوستى و مودت خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله را در قرآن، اجر رسالت آن حضرت قرار داده و واجب ساخته است: «قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَىٰ» (سوره شورى، آیه ۲۳.)؛ بگو من برای رسالت خود از شما مزدی نمی خواهم مگر محبت اهل بیتم. بر این اساس وجوب محبت اهل البیت علیهم السلام اعتقاد مشترک شیعه و اهل سنت است. محبت اهل بیت در برخی از روایات، اساس اسلام یا ایمان معرفی شده است.

جایگاه محبت اهل بیت علیهم السلام

راهی که مومن برای رسیدن به کمال شایسته خویش و قرب به خدا دارد، پیروی از پیامبر و اهل بیت پیامبر است که قرآن آنان را به عنوان اولی الامر و اسوه مومنان معرفی می‌نماید و دوست داشتن ایشان این پیروی را بر او آسان می نماید. پس در حقیقت دوست داشتن اهل بیت ریشه در خدا دوستی مومن دارد. از یان روست که در زیارت جامعه کبیره آمده است دوستدار این خانواده، دوستدار خداست و دشمنان آنان دشمن خدایند.[۱] و رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلم فرمود: «أساس الاسلام حبّی و حبّ أهل بیتی»؛ [۲] اساس اسلام، دوستی من و اهل بیت من است.

دوستی اهل بیت علیهم السّلام در قرآن کریم

خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: « قُل لَّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى»[۳]؛ ای رسول ما به امت بگو من از شما اجر و رسالت جز این نمی خواهم که مودّت و محبّت مرا در حق خویشاوندانم منظور دارید.

بر اساس منابع مختلف شیعی و سنی این آیه که به آیه مودت معروف است در خصوص اهل بیت پیامبر (ص) یعنی حضرت علی (ع)، حضرت زهرا(س)، امام حسن و امام حسین(ع) نازل شده است.

  1. سیوطی از دانشمندان اهل سنت در تفسیر این آیه به اسناد خود از ابن عباس نقل می کند: هنگامی که این آیه: «قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَىٰ»؛ بر پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلم نازل شد، صحابه عرض کردند: ای رسول خدا! خویشاوندان تو کیانند که مودت آنان بر ما واجب است؟ حضرت صلّی الله علیه و آله و سلم فرمود: «علی و فاطمه و دو فرزندان او».[۴]
  2. در خطبه ای که امام حسن علیه السّلام بعد از شهادت امیرالمومنین علیه السّلام ایراد کردند، بعد از حمد وثنای الهی فرمود: «... و أنا من أهل البیت الذی افترض الله مودّتهم علی کلّ مسلم، فقال تبارک و تعالی: «قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَىٰ وَمَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا» فاقتراف الحسنه مودّتنا أهل البیت؛ ...و من از أهل بیتی هستم که خداوند مودّت آنان را بر هر مسلمانی واجب نموده است پس فرمود: من از شما برای رسالتم مزدی نمی‌خواهم جز مودّت خویشاوندانم. و هر کس کار نیکی کند، بر نیکی اش می افزاییم. انجام کار نیک مودت ما اهل بیت است.
  3. امام صادق علیه السّلام به أبی جعفر احول فرمود: چه می گویند اهل بصره در این آیه: «قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَىٰ»عرض کرد: فدایت گردم، آنان می گویند: این آیه درشأن خویشاوندان رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلم است. حضرت فرمود: دروغ می گویند تنها در حق ما اهل بیت علی و فاطمه و حسن و حسین اصحاب کسا نازل شده است. [۵]

دوستی اهل بیت علیهم السّلام در روایات

در روایات نیز تأکید فراوانی بر محبت اهل بیت علیهم السلام شده و آثار و برکات فراوانی برای آن ذکر شده است:

دوستی اهل بیت دوستی خدا و رسول خدا است

  • رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلم فرمود: «أحبّوا الله لما یغذوکم من نعمه، و أحبّونی لحبّ الله، و أحبّوا أهل بیتی لحبّی»؛[۶] خدا را دوست بدارید به جهت آن که از نعمت هایش به شما روزی می دهد و مرا نیز به جهت دوستی خدا دوست بدارید و اهل بیتم را به جهت دوستی من دوست بدارید.
  • زید بن ارقم می گوید: در خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بودم که دیدم فاطمه زهرا علیهاالسّلام داخل حجره ی پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلم شد، در حالی که با او دو فرزندش حسن و حسین بودند و علی علیه السّلام نیز پشت سر آنان وارد شد، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به آنان نظر کرده و فرمود: «من أحبّ هولاء فقد أحبّنی، و من ابغضهم فقد أبغضنی»؛[۷] هر کس اینان را دوست بدارد، مرا دوست داشته و هر کس که اینان را دشمن بدارد، مرا دشمن داشته است.
  • امام صادق علیه السّلام فرمود: «من عرف حقّنا و أحبّنا فقد أحبّ فقد احبّ الله تبارک و تعالی»؛[۸] هر کس حق ما را شناخته و ما را دوست بدارد در حقیقت خداوند تبارک و تعالی را دوست داشته است.

حقیقت ایمان محبت اهل بیت است

  • رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلم فرمود: «لا یومن عبد حتی أکون أحب الیه من نفسه، و أهلی أحبّ الیه من أهله و عترتی أحب إلیه من عترته و ذاتی أحب الیه من ذاته»؛ [۹] هیچ بنده ای ایمان کامل پیدا نمی کند، مگر در صورتی که من دوست داشتنی تر نزد او از خودش باشم و نیز اهل بیتم از اهلش محبوبتر و عترتم از عترتش دوست داشتنی تر و ذاتم از ذاتش محبوبتر باشد.

محبّت اهل بیت علیهم السّلام عبادت است

  • رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «حبّ آل محمد یوماً خیر من عبادة سنه، و من مات علیه دخل الجنّه»؛[۱۰] یک روز دوستی آل محمد، بهتر از یک سال عبادت است و کسی که بر آن دوستی بمیرد داخل بهشت می شود.
  • امیرالمومنین علیه السّلام فرمود: «أحسن الحسنات حبّنا، و أسوأالسیئات بغضنا»؛ [۱۱]بهترین نیکی ها حبّ ما و بدترین بدی ها بغض ما اهل بیت علیهم السّلام است.

محبت اهل بیت پس از مرگ

  • پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : «حُبّي و حُبُّ أهلِ بَيْتي نافِعٌ في سَبعةِ مَواطِنَ أهْوالُهنَّ عظيمةٌ : عِند الوَفاةِ ، و في القَبرِ ، و عِند النُّشورِ، و عِند الكِتابِ ، و عِند الحِسابِ ، و عِند الميزانِ ، و عِند الصِّراطِ» دوست داشتن من و دوست داشتن خاندان من در هفت جاى بسيار وحشتناك به كار آيد: هنگام مردن، در گور، هنگام رستاخيز، هنگام ديدن نامه اعمال، هنگام حسابرسى [اعمال]، نزد ترازو[ى اعمال ]و صراط [۱۲]
  • در حدیثى دیگری از رسول اکرم‌ صلى الله علیه و آله آمده است: «معرفة آل محمد برائة من‌ النار و حب آل محمد جواز على ‌الصراط والولایة لآل محمد امان من العذاب‌». معرفت و شناخت آل محمد، برائت و نجات از دوزخ است و «محبت‌» آل‌ محمد، جواز عبور از صراط است و «ولایت‌» نسبت ‌به آل محمد، امان از عذاب است. این رابطه را مى‌توان چنین ترسیم کرد: معرفت، محبت، اطاعت.

تربیت فرزندان بر محبت اهل بیت علیهم السلام

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرموده است که مردم را دوستدار اهل بیت‌ بار آورید و بر مبناى این محبت، تربیت کنید: «ادبوا اولادکم على حبى و حب اهل بیتى والقرآن‌؛ فرزندانتان را با محبت من و محبت ‌خاندان من و محبت قرآن تربیت و تادیب کنید».

اهل سنت و محبت اهل بیت علیهم السلام

لزوم مودت اهل بیت اعتقاد مشترک شیعه و اهل سنت است. اهل سنت گرچه اهل بیت را به عنوان پیشوایان دینی و مذهبی نپذیرفته اند، اما در عین حال بر مبنای آیه مودت احترام اهل بیت را لازم دانسته و محبت آنان را بر مسلمانان واجب می دانند. امام شافعى ‌پیشوای مذهب شافعی از مذاهب فقهی اهل سنت در این مورد می گوید:

یا اهل بیت رسول الله حبکم فرض من الله فى القرآن انزله

کفاکم من عظیم القدر انکم من لم یصل علیکم لا صلاة له[۱۳]

اى خاندان پیامبر خدا! حب شما فریضه‌ اى است‌ خدایى که خداوند در قرآن آورده است، براى افتخار بزرگ شما همین بس که هر کس (در نماز) بر شما صلوات و درود نفرستد، نمازش درست نیست و نماز ندارد.

و امام عبدالقاهر بغدادی، ضمن شرح عقیده اهل سنت درباره اهل بیت نبوی می‌نویسد: اهل سنت به موالات حسن وحسین واسباط(نوادگان) معروف رسول الله (ص) امثال حسن بن حسن، عبدالله بن حسن وعلی بن حسین- زین العابدین- محمد بن علی بن حسین معروف به باقر، جعفر صادق، موسی بن جعفر، علی بن موسی الرضا (رضی الله عنهم) قائل هستند.[۱۴]

پانویس

  1. زیارت جامعه کبیره.
  2. کنزالعمال، ج12، ص105، ح34206؛ درالمنثور، ج6، ص7.
  3. سوره شوری(42)، آیه 23.
  4. درالمنثور، ج6، ص7؛ مستدرک حاکم، ج3، ص172؛ مجمع الزوائد، ج9، ص168 و کشاف، ج4، ص 219 و...
  5. کافی، ج8، ص79، ح66؛ قرب الاسناد، ص128.
  6. سنن ترمذی، ج5، ص664، ح3789؛ مستدرک حاکم3، ص150.
  7. امام حسین علیه السّلام از تاریخ دمشق، ج91، ص126.
  8. کافی، ج8، ص112، ح98.
  9. المعجم الکبیر، ج7، ص86، ح6416؛ امالی صدوق، ص274، ح9.
  10. نورالابصار، ص 127؛ کافی، ج2، ص46، ح3.
  11. غررالحکم، ج1، ص211، ح3363.
  12. الخصال : ۳۶۰/۴۹
  13. ابن حجر، صواعق المحرقة، ص 148 به نقل از الغدیر، ج۲، ص ۳۰۳.
  14. عبد القاهر بغدادى، الفرق بين الفرق، ص353 و 354

منابع

  • جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.
  • علي اصغر رضواني، شيعه شناسي، ج2.
  • عبد القاهر بغدادى، الفرق بين الفرق، بيروت، 1408ق.
  • علامه امينى، الغدير فى الكتاب و السنة و الادب، قم، مرکز الغدیر، چاپ اول، 1416ق.


پیوند