الهی نامه‌ی عطار: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | {{مشخصات کتاب | |
| + | |عنوان= | ||
| + | |تصویر=[[پرونده:الهی نامه.jpg|240px|وسط]] | ||
| − | = | + | |نویسنده=عطار نیشابوری |
| + | |موضوع=شعر عرفانی | ||
| − | + | |زبان=فارسی | |
| + | |تعداد جلد=۱ | ||
| + | |عنوان افزوده1= | ||
| − | + | |افزوده1= | |
| + | |عنوان افزوده2= | ||
| − | + | |افزوده2= | |
| + | |لینک= | ||
| + | |||
| + | }} | ||
| + | '''«الهی‌نامه»''' اثری [[عرفان|عرفانی]] منظوم در قالب [[مثنوی (قالب شعر)|مثنوی]] از [[عطار نیشابوری|فریدالدین عطار نیشابوری]] (م، ۶۲۷ ق)، شاعر و عارف نامدار [[ایران|ایرانی]] مسلمان در قرن هفتم هجری است. عطار در این منظومه، بسیارى از مطالب عرفانى، [[فلسفه|فلسفى]] و [[اخلاق|اخلاقى]] را به کمک استعاره و تمثیل بیان کرده و از همه مقامات و حالات سالک سخن گفته است. | ||
| − | + | ==مؤلف== | |
| − | + | فریدالدین ابوحامد محمد بن ابوبکر ابراهیم بن اسحاق عطّار نیشابورى (۵۳۷-۶۲۷ق)، از شعرا و عارفان نام‌آور [[ایران]] در قرن ششم و هفتم قمری و متولد نیشابور است. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | آثار شیخ عطار به دو دسته‌ى منظوم و منثور تقسیم مى‌شود. یکى از معروفترین آثار منثور عطّار، «[[تذکرة الاولیاء (کتاب)|تذکرة الاولیاء]]» است که در این کتاب، عطار به معرفى ۷۲ تن از اولیاء، مشایخ و عرفاى صوفیه پرداخته است. «[[منطق الطیر (کتاب)|منطق الطیر]]» و «الهى‌نامه» او نیز از آثار منظوم معروف او می باشند. | |
| − | + | ==معرفی کتاب== | |
| + | «الهى‌نامه»، از سروده‌هاى معروف [[عطار نیشابوری]] و شاهکارهاى شایسته و نمونه‌هاى استادانه ادب پارسى به شمار مى‌رود که در قالب [[مثنوی (قالب شعر)|مثنوی]] سامان یافته است. این کتاب افزون بر شیوایى درون‌مایه، از ترتیب زیبایى برخوردار است. زبان عطار ساده و از پیرایه‌هاى شعرى شاعران پیش از خود تهى است. به گفته خود عطار، او الهى‌نامه را در پیرى نوشته است. | ||
| − | + | عطار، دو مثنوى عارفانه «الهى‌نامه» و «[[منطق الطیر (کتاب)|منطق الطیر]]» را براى راهنمایى سالکانِ طریقت [[معرفت]] سرود و در سده ششم هجرى آنها را با شگردى رمزناک (سمبولیک)، طرح‌ریزى کرد و به حکایات و تمثیلات آراست تا بتواند راهروان مکتب [[عرفان]] را به آسانى یارى و هدایت کند تا در ریاضت و کوشش معنوى خویش براى کشتن نفس اماره توفیق و به شناخت حقیقت و درک معنویت و کیفیت هستى دست یابند. | |
| − | + | منظومه «الهى‌نامه»، افزون بر فصاحت و زیبایى درخشانش، اطلاعات گسترده‌اى درباره مشایخ بزرگ [[تصوف]] و دیگر افراد شهیر متقدم بر عطار (نسل سلف)، همچون شیخ ابوالحسن خرقانى، [[ابوسعید ابوالخیر|ابوسعید ابوالخیر]]، شبلى، [[ابراهیم ادهم]]، [[بایزید بسطامی|بایزید بسطامى]] و [[اویس قرنی]] و یاران [[رسول خدا]] و چهار خلیفه او عرضه مى‌کند. | |
| − | + | «الهى‌نامه» عطار در جرگه منظومه‌هایى جاى مى‌گیرد که شاعر در آن، همه موضوع‌ها و نکته‌هاى عرفانى را به کمک داستان‌ها، مثل‌ها، پندها و اندرزها، نقل گفتار و کردار بزرگان، به‌ویژه آیات [[قرآن]] و [[احادیث]] بازگو مى‌کند و در آغاز و پایان و گاه در درون آن، به راز و نیاز و مناجات به درگاه خداوند زبان مى‌گشاید. | |
| − | + | ==محتوای کتاب== | |
| + | «الهی نامه» -که نام اصلی آن «خسرونامه» بوده- در [[بحر شعری|بحر]] هزج مسدس محذوف سروده شده و ابیات آن بالغ بر ۶۵۱۱ [[بیت (شعر)|بیت]] است. این [[مثنوی (قالب شعر)|مثنوی]] با مقدمه‌اى آغاز مى‌شود که مناجات و نعت [[پیامبر اسلام|پیامبر]] و مدح [[خلفای نخستین|خلفا]] و تحسین نفس ناطقه را در بر مى‌گیرد و شش فصل مهم و ۲۲ مقاله و یک خاتمه دارد. | ||
| + | عطار نیشابورى در «الهى‌نامه»، به بازگویى مقاصد اهل [[تصوف]] مى‌پردازد و همچون صوفیان به جاى [[برهان]] (استدلال منطقى)، از تمثیل بهره مى‌گیرد و با آوردن افسانه یا سرگذشتى، خواسته‌اش را اثبات مى‌کند. حقایق [[عرفان]] و تصوف در سروده متصوفانه و استادانه وى آشکارا رخ نموده است. | ||
| + | طرح اصلی کتاب، مناظره پدری است با شش پسر خود که هر کدام از وی چیزی و مرادی خواسته‌اند. چکیده داستان کتاب به این صورت است که خلیفه‌اى دانا و توانا شش پسر داشت که همه دانستنى‌ها را آموخته و به هر چیز دل‌خواهى راه یافته بودند، اما باز هم هر یک آرزویى در دل داشت و از ناکامى خود اندوهناک بود. روزى پدر، آنان را نزد خود نشاند و گفت: اگر شما مرا از آرزوهاى خود آگاه کنید، شاید بتوانم راه کام‌یابى را به هر یک از شما نشان دهم. پسران، فرموده پدر را پذیرفتند و یکى پس از دیگرى، آرزوى خود را بازگفتند. هر یک از بخش‌هاى شش گانه کتاب، میدان گفتار یک فرزند و پاسخ پدر به اوست. نخستین فرزند، دل‌باخته دختر شاه پریان بود و آرزویى جز وصال وى نداشت. فرزند دوم دیوانه‌وار به سحر و جادو عشق مى‌ورزید. فرزند سوم جام جمشید مى‌خواست، فرزند چهارم آب حیات مى‌جست، فرزند پنجم در اندیشه یافتن انگشتر سلیمان و فرزند ششم، جویاى کیمیا بود. پدر در پاسخ هر یک از آنان به کمک حکایات و بیانات حکیمانه‌اى، بیهودگى این آرزوها را باز مى‌نماید و فرزندانش را اندرز مى‌دهد که از خواهش‌هاى نفس دست بکشند و دل، در جهان بالا ببندند. | ||
| − | + | عطار نیشابوری، در این منظومه مى‌کوشد که در آن سوى هر یک از آرزوهاى دست‌نیافتنى انسان که از پس سال‌ها تخیل پدید آمده‌اند، به وى بیاموزد که اگر حقیقت هر [[آرزو]] را مى‌خواهد، آن را در درون خودش باید بجوید. پیام اصلی «الهى‌نامه»، از دیدى متفاوت با «منطق الطیر» یا «مصیبت‌نامه» چنین است: «اى انسان! هر چه هست، تویى و هر چه هست، در جان و روان تو نهفته است». | |
| − | |||
| − | |||
| + | عطار در این گفت و شنود، جا را براى بسیارى از مطالب [[عرفان|عرفانى]]، [[فلسفه|فلسفى]] و [[اخلاق|اخلاقى]] باز کرده و معانى لطیفى را به کمک استعاره و تمثیل و اسرارى را به زبان دیوانگان فرزانه بازگفته و از همه مقامات و حالات سالک سخن رانده است. هیچ‌یک از مقامات، مانند طلب، [[توبه]]، عشق، حیرت، [[توکل]]، [[رضا]]، [[معرفت]]، [[توحید]]، فقر و فنا، از چارچوب «الهى‌نامه» بیرون نیست و این کتاب، به راستى، گنجینه‌اى از حقایق معنوى به شمار مى‌رود. | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | *"الهی نامه"، ویکی نور. | ||
| + | *کتاب الهی نامه، تالیف: شیخ فریدالدین محمد عطار نیشابوری، انتشارات سخن، چاپ ششم، ۱۳۸۷. | ||
| + | *[http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=161990 سایت موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان، کتابشناسی عطار نیشابوری]. | ||
| + | *"الهی نامه عطار نیشابوری"، محمدرضا شفیعی کدکنی، سارا ساورسفلی، آینه پژوهش، آذر ۱۳۸۷، شماره ۱۱۳. | ||
[[رده:منظومه‌های عرفانی]] | [[رده:منظومه‌های عرفانی]] | ||
| − | |||
[[رده:کتاب‌های عرفانی]] | [[رده:کتاب‌های عرفانی]] | ||
| + | [[رده:دیوان‌های شعر]][[رده:آثار عطار نیشابوری]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۴ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۲۲
 | |
| نویسنده | عطار نیشابوری |
| موضوع | شعر عرفانی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | ۱ |
|
| |
«الهی‌نامه» اثری عرفانی منظوم در قالب مثنوی از فریدالدین عطار نیشابوری (م، ۶۲۷ ق)، شاعر و عارف نامدار ایرانی مسلمان در قرن هفتم هجری است. عطار در این منظومه، بسیارى از مطالب عرفانى، فلسفى و اخلاقى را به کمک استعاره و تمثیل بیان کرده و از همه مقامات و حالات سالک سخن گفته است.
محتویات
مؤلف
فریدالدین ابوحامد محمد بن ابوبکر ابراهیم بن اسحاق عطّار نیشابورى (۵۳۷-۶۲۷ق)، از شعرا و عارفان نام‌آور ایران در قرن ششم و هفتم قمری و متولد نیشابور است.
آثار شیخ عطار به دو دسته‌ى منظوم و منثور تقسیم مى‌شود. یکى از معروفترین آثار منثور عطّار، «تذکرة الاولیاء» است که در این کتاب، عطار به معرفى ۷۲ تن از اولیاء، مشایخ و عرفاى صوفیه پرداخته است. «منطق الطیر» و «الهى‌نامه» او نیز از آثار منظوم معروف او می باشند.
معرفی کتاب
«الهى‌نامه»، از سروده‌هاى معروف عطار نیشابوری و شاهکارهاى شایسته و نمونه‌هاى استادانه ادب پارسى به شمار مى‌رود که در قالب مثنوی سامان یافته است. این کتاب افزون بر شیوایى درون‌مایه، از ترتیب زیبایى برخوردار است. زبان عطار ساده و از پیرایه‌هاى شعرى شاعران پیش از خود تهى است. به گفته خود عطار، او الهى‌نامه را در پیرى نوشته است.
عطار، دو مثنوى عارفانه «الهى‌نامه» و «منطق الطیر» را براى راهنمایى سالکانِ طریقت معرفت سرود و در سده ششم هجرى آنها را با شگردى رمزناک (سمبولیک)، طرح‌ریزى کرد و به حکایات و تمثیلات آراست تا بتواند راهروان مکتب عرفان را به آسانى یارى و هدایت کند تا در ریاضت و کوشش معنوى خویش براى کشتن نفس اماره توفیق و به شناخت حقیقت و درک معنویت و کیفیت هستى دست یابند.
منظومه «الهى‌نامه»، افزون بر فصاحت و زیبایى درخشانش، اطلاعات گسترده‌اى درباره مشایخ بزرگ تصوف و دیگر افراد شهیر متقدم بر عطار (نسل سلف)، همچون شیخ ابوالحسن خرقانى، ابوسعید ابوالخیر، شبلى، ابراهیم ادهم، بایزید بسطامى و اویس قرنی و یاران رسول خدا و چهار خلیفه او عرضه مى‌کند.
«الهى‌نامه» عطار در جرگه منظومه‌هایى جاى مى‌گیرد که شاعر در آن، همه موضوع‌ها و نکته‌هاى عرفانى را به کمک داستان‌ها، مثل‌ها، پندها و اندرزها، نقل گفتار و کردار بزرگان، به‌ویژه آیات قرآن و احادیث بازگو مى‌کند و در آغاز و پایان و گاه در درون آن، به راز و نیاز و مناجات به درگاه خداوند زبان مى‌گشاید.
محتوای کتاب
«الهی نامه» -که نام اصلی آن «خسرونامه» بوده- در بحر هزج مسدس محذوف سروده شده و ابیات آن بالغ بر ۶۵۱۱ بیت است. این مثنوی با مقدمه‌اى آغاز مى‌شود که مناجات و نعت پیامبر و مدح خلفا و تحسین نفس ناطقه را در بر مى‌گیرد و شش فصل مهم و ۲۲ مقاله و یک خاتمه دارد.
عطار نیشابورى در «الهى‌نامه»، به بازگویى مقاصد اهل تصوف مى‌پردازد و همچون صوفیان به جاى برهان (استدلال منطقى)، از تمثیل بهره مى‌گیرد و با آوردن افسانه یا سرگذشتى، خواسته‌اش را اثبات مى‌کند. حقایق عرفان و تصوف در سروده متصوفانه و استادانه وى آشکارا رخ نموده است.
طرح اصلی کتاب، مناظره پدری است با شش پسر خود که هر کدام از وی چیزی و مرادی خواسته‌اند. چکیده داستان کتاب به این صورت است که خلیفه‌اى دانا و توانا شش پسر داشت که همه دانستنى‌ها را آموخته و به هر چیز دل‌خواهى راه یافته بودند، اما باز هم هر یک آرزویى در دل داشت و از ناکامى خود اندوهناک بود. روزى پدر، آنان را نزد خود نشاند و گفت: اگر شما مرا از آرزوهاى خود آگاه کنید، شاید بتوانم راه کام‌یابى را به هر یک از شما نشان دهم. پسران، فرموده پدر را پذیرفتند و یکى پس از دیگرى، آرزوى خود را بازگفتند. هر یک از بخش‌هاى شش گانه کتاب، میدان گفتار یک فرزند و پاسخ پدر به اوست. نخستین فرزند، دل‌باخته دختر شاه پریان بود و آرزویى جز وصال وى نداشت. فرزند دوم دیوانه‌وار به سحر و جادو عشق مى‌ورزید. فرزند سوم جام جمشید مى‌خواست، فرزند چهارم آب حیات مى‌جست، فرزند پنجم در اندیشه یافتن انگشتر سلیمان و فرزند ششم، جویاى کیمیا بود. پدر در پاسخ هر یک از آنان به کمک حکایات و بیانات حکیمانه‌اى، بیهودگى این آرزوها را باز مى‌نماید و فرزندانش را اندرز مى‌دهد که از خواهش‌هاى نفس دست بکشند و دل، در جهان بالا ببندند.
عطار نیشابوری، در این منظومه مى‌کوشد که در آن سوى هر یک از آرزوهاى دست‌نیافتنى انسان که از پس سال‌ها تخیل پدید آمده‌اند، به وى بیاموزد که اگر حقیقت هر آرزو را مى‌خواهد، آن را در درون خودش باید بجوید. پیام اصلی «الهى‌نامه»، از دیدى متفاوت با «منطق الطیر» یا «مصیبت‌نامه» چنین است: «اى انسان! هر چه هست، تویى و هر چه هست، در جان و روان تو نهفته است».
عطار در این گفت و شنود، جا را براى بسیارى از مطالب عرفانى، فلسفى و اخلاقى باز کرده و معانى لطیفى را به کمک استعاره و تمثیل و اسرارى را به زبان دیوانگان فرزانه بازگفته و از همه مقامات و حالات سالک سخن رانده است. هیچ‌یک از مقامات، مانند طلب، توبه، عشق، حیرت، توکل، رضا، معرفت، توحید، فقر و فنا، از چارچوب «الهى‌نامه» بیرون نیست و این کتاب، به راستى، گنجینه‌اى از حقایق معنوى به شمار مى‌رود.
منابع
- "الهی نامه"، ویکی نور.
- کتاب الهی نامه، تالیف: شیخ فریدالدین محمد عطار نیشابوری، انتشارات سخن، چاپ ششم، ۱۳۸۷.
- سایت موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان، کتابشناسی عطار نیشابوری.
- "الهی نامه عطار نیشابوری"، محمدرضا شفیعی کدکنی، سارا ساورسفلی، آینه پژوهش، آذر ۱۳۸۷، شماره ۱۱۳.
