اکتحال: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{خوب}} | {{خوب}} | ||
| − | + | '''«اِکتحال»''' به معنی سُرمه‌کشیدن، یکی از دستورات [[استحباب|مستحبى]] و از [[سنت|سنت‌های]] مؤکد [[اسلام]] است که هم جنبه پیشگیرى دارد و هم به عنوان درمان برخى بیمارى‌ها معرفى شده است. سرمه‌کشیدن از [[آداب و سنن اسلامی|آداب]] زینت و یکی از اعمال پسندیده در [[شریعت]] است که براى تمام افراد مرد و زن سفارش شده است؛ البته سرمه برای زن -مانند سایر زینت‌ها- در مقابل نامحرم [[حرام]] است. | |
| − | + | ==تأکید بر سنت اکتحال در روایات== | |
| − | + | *[[شیخ طبرسى]] در کتاب «[[مکارم الاخلاق (کتاب)|مکارم الاخلاق]]» در بیان آداب [[پیامبر اسلام]] صلى الله علیه وآله مى گوید: «و کان لایفارقه فی اسفاره قارورة الدُهن و المکحلة والمقراض و المرآة و السواک و المشط»؛ پیامبر اکرم همیشه شش چیز در سفر همراه داشت: شیشه کوچکى از روغن و کِرِم، سرمه دان، قیچى، آینه، مسواک و شانه.<ref>مستدرک الوسائل، جلد اوّل، ابواب آداب الحمام، باب ۲۹، حدیث۲.</ref> | |
| − | + | *در کتاب «[[دعائم الاسلام (کتاب)|دعائم الاسلام]]» از پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله نقل شده است: «انه امر بالاکتحال بالاثمِد و قال صلى الله علیه وآله: علیکم به فانه مذهبة لِلْقَذى<ref>«قذى» (بر وزن قضا) به گفته مقاییس اللغة، مفهومى برخلاف صفا و خلوص دارد و به همین جهت به شىء آلوده اى که در آب بیفتد و آن را خراب کند «قذى» مى گویند. و نیز به چیزهاى که در چشم مى افتد و چشم را ناراحت مى کند «قذى» گفته مى شود.</ref> مصفاة للبصر»؛ پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله سفارش کردند که مسلمانان با «اِثمِد»<ref>إثمد یعنی سنگ سیاه سرمه‌ی اصفهان.</ref> سرمه بکشند. و ضمن تأکید بر این نوع از سرمه، فرمودند: سرمه به اثمد خار و خاشاک (و آشغالهاى داخل چشم) را خارج نموده و چشم را پاک مى کند.<ref>مستدرک الوسائل، جلد اوّل، ابواب آداب الحمام، باب ۳۰، حدیث اوّل.</ref> | |
| − | + | *[[امام باقر]] علیه السلام فرمودند: «الاکتحال بالاثمد ینبت الاشفار و یحدّ البصر و یعین على طول السجود»؛ سرمه کشیدن با اثمد موجب رشد مژه ها مى شود و چشم را تیزبین مى کند و به [[عبادت]] و [[تهجد|شب زنده دارى]] کمک مى نماید.<ref>مکارم الاخلاق، صفحه ۴۹ به نقل از بحارالانوار، جلد ۷۳، صفحه ۹۶.</ref> نکته جالب این که طبق این روایت، سرمه علاوه بر آثار مادى اثر معنوى نیز دارد. | |
| − | + | *[[امام صادق]] علیه السلام فرمودند: «الکحل ینبت الشَعر و یجفّف الدِّمعه و یعذِبُ الریق و یجلو البصر»؛ سرمه (چهار فایده دارد): به رشد موها کمک مى کند، از ریزش اشک زیاد (از حدّ معمول) جلوگیرى مى نماید، آب دهان را گوارا مى سازد و چشم را جلا مى دهد.<ref>خصال، جلد ۱، صفحه ۱۶، به نقل از بحارالانوار، جلد۷۳، صفحه ۹۴.</ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | * [[امام باقر]] | ||
| − | |||
| − | نکته جالب | ||
| + | *[[امام رضا علیه السلام|امام رضا]] علیه السلام فرمودند: «مَنْ أَصَابَهُ ضَعْفٌ فِی بَصَرِهِ فَلْیکتَحِلْ بِسَبْعَةِ مَرَاوِدَ عِنْدَ مَنَامِهِ مِنَ الْإِثْمِدِ».<ref>بحارالانوار، محمدباقر مجلسی، ج۷۳، ص۹۵.</ref> هرکس چشمش ضعیف شده، هنگام خوابش هفت بار به پلک های پایینش سرمه اثمد بکشد. روایت [[مجمل و مبین|مجمل]] است و مبینش روایات دیگر است که وقتی میخواهی سرمه بکشی، پلک پایینِ چشم راست چهار بار و پلک پایین چشم چپ سه مرتبه بکش. | ||
| + | *در کتاب [[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح الجنان]]، در باب اعمال شب و روز آمده است: هنگام خواب هفت میل سرمه بکش، چهار میل در چشم راست و سه میل در چشم چپ، و در وقت سرمه کشیدن این [[دعا]] را بخوان: «اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُک بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ اَنْ تُصَلِىَّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تَجْعَلَ النُّورَ فى بَصَرى وَالْبَصیرَةَ فى دینى وَالْیقینَ فى قَلْبى وَالاِْ خْلاصَ فى عَمَلى وَالسَّلامَةَ فى نَفْسى وَالسَّعَةَ فى رِزْقى وَالشُکرَ لَک اَبَدا ما اَبْقَیتَنى اِنَّک عَلى کلِّ شَىْءٍ قَدیرٌ»؛ خدایا به حق محمّد و خاندان محمّد از تو مى خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى و قرار دهى روشنایى را در چشمم و بینش را در دینم و یقین را در قلبم و اخلاص را در عملم و سلامت را در نهادم و گستردگى را در روزى ام و سپاسگذارى در برابرت را همواره تا زنده ام دارى، تو بر هر چیز توانایى. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * آداب و فضیلت سرمه | + | *"آداب و فضیلت سرمه کشیدن"، ابوالقاسم عليان نژادى، [http://makarem.ir/articles/?lid=0&mid=252855&TypeInfo=1&CatID=25445 پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله مکارم شیرازی، بخش مقالات فقهی]. |
| − | * [http://thesaurus.islamicdoc.org/thesaurus/ | + | *[http://thesaurus.islamicdoc.org/thesaurus/ "اکتحال"، اصطلاحنامه جامع علوم اسلامی]، بازیابی: ۵ اسفند ۹۲. |
| − | + | *[https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/zeiaei/teb/94/941113/ "اکتحال - طب المعصومين"، سایت مدرسه فقاهت]. | |
| − | [ | + | [[رده:سنت های پیامبر اکرم]] |
| − | [[رده: | ||
[[رده:آداب و سنن]] | [[رده:آداب و سنن]] | ||
| − | |||
| − | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۷ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۵:۳۵
«اِکتحال» به معنی سُرمه‌کشیدن، یکی از دستورات مستحبى و از سنت‌های مؤکد اسلام است که هم جنبه پیشگیرى دارد و هم به عنوان درمان برخى بیمارى‌ها معرفى شده است. سرمه‌کشیدن از آداب زینت و یکی از اعمال پسندیده در شریعت است که براى تمام افراد مرد و زن سفارش شده است؛ البته سرمه برای زن -مانند سایر زینت‌ها- در مقابل نامحرم حرام است.
تأکید بر سنت اکتحال در روایات
- شیخ طبرسى در کتاب «مکارم الاخلاق» در بیان آداب پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله مى گوید: «و کان لایفارقه فی اسفاره قارورة الدُهن و المکحلة والمقراض و المرآة و السواک و المشط»؛ پیامبر اکرم همیشه شش چیز در سفر همراه داشت: شیشه کوچکى از روغن و کِرِم، سرمه دان، قیچى، آینه، مسواک و شانه.[۱]
- در کتاب «دعائم الاسلام» از پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله نقل شده است: «انه امر بالاکتحال بالاثمِد و قال صلى الله علیه وآله: علیکم به فانه مذهبة لِلْقَذى[۲] مصفاة للبصر»؛ پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله سفارش کردند که مسلمانان با «اِثمِد»[۳] سرمه بکشند. و ضمن تأکید بر این نوع از سرمه، فرمودند: سرمه به اثمد خار و خاشاک (و آشغالهاى داخل چشم) را خارج نموده و چشم را پاک مى کند.[۴]
- امام باقر علیه السلام فرمودند: «الاکتحال بالاثمد ینبت الاشفار و یحدّ البصر و یعین على طول السجود»؛ سرمه کشیدن با اثمد موجب رشد مژه ها مى شود و چشم را تیزبین مى کند و به عبادت و شب زنده دارى کمک مى نماید.[۵] نکته جالب این که طبق این روایت، سرمه علاوه بر آثار مادى اثر معنوى نیز دارد.
- امام صادق علیه السلام فرمودند: «الکحل ینبت الشَعر و یجفّف الدِّمعه و یعذِبُ الریق و یجلو البصر»؛ سرمه (چهار فایده دارد): به رشد موها کمک مى کند، از ریزش اشک زیاد (از حدّ معمول) جلوگیرى مى نماید، آب دهان را گوارا مى سازد و چشم را جلا مى دهد.[۶]
- امام رضا علیه السلام فرمودند: «مَنْ أَصَابَهُ ضَعْفٌ فِی بَصَرِهِ فَلْیکتَحِلْ بِسَبْعَةِ مَرَاوِدَ عِنْدَ مَنَامِهِ مِنَ الْإِثْمِدِ».[۷] هرکس چشمش ضعیف شده، هنگام خوابش هفت بار به پلک های پایینش سرمه اثمد بکشد. روایت مجمل است و مبینش روایات دیگر است که وقتی میخواهی سرمه بکشی، پلک پایینِ چشم راست چهار بار و پلک پایین چشم چپ سه مرتبه بکش.
- در کتاب مفاتیح الجنان، در باب اعمال شب و روز آمده است: هنگام خواب هفت میل سرمه بکش، چهار میل در چشم راست و سه میل در چشم چپ، و در وقت سرمه کشیدن این دعا را بخوان: «اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُک بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ اَنْ تُصَلِىَّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تَجْعَلَ النُّورَ فى بَصَرى وَالْبَصیرَةَ فى دینى وَالْیقینَ فى قَلْبى وَالاِْ خْلاصَ فى عَمَلى وَالسَّلامَةَ فى نَفْسى وَالسَّعَةَ فى رِزْقى وَالشُکرَ لَک اَبَدا ما اَبْقَیتَنى اِنَّک عَلى کلِّ شَىْءٍ قَدیرٌ»؛ خدایا به حق محمّد و خاندان محمّد از تو مى خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى و قرار دهى روشنایى را در چشمم و بینش را در دینم و یقین را در قلبم و اخلاص را در عملم و سلامت را در نهادم و گستردگى را در روزى ام و سپاسگذارى در برابرت را همواره تا زنده ام دارى، تو بر هر چیز توانایى.
پانویس
- ↑ مستدرک الوسائل، جلد اوّل، ابواب آداب الحمام، باب ۲۹، حدیث۲.
- ↑ «قذى» (بر وزن قضا) به گفته مقاییس اللغة، مفهومى برخلاف صفا و خلوص دارد و به همین جهت به شىء آلوده اى که در آب بیفتد و آن را خراب کند «قذى» مى گویند. و نیز به چیزهاى که در چشم مى افتد و چشم را ناراحت مى کند «قذى» گفته مى شود.
- ↑ إثمد یعنی سنگ سیاه سرمه‌ی اصفهان.
- ↑ مستدرک الوسائل، جلد اوّل، ابواب آداب الحمام، باب ۳۰، حدیث اوّل.
- ↑ مکارم الاخلاق، صفحه ۴۹ به نقل از بحارالانوار، جلد ۷۳، صفحه ۹۶.
- ↑ خصال، جلد ۱، صفحه ۱۶، به نقل از بحارالانوار، جلد۷۳، صفحه ۹۴.
- ↑ بحارالانوار، محمدباقر مجلسی، ج۷۳، ص۹۵.
منابع
- "آداب و فضیلت سرمه کشیدن"، ابوالقاسم عليان نژادى، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله مکارم شیرازی، بخش مقالات فقهی.
- "اکتحال"، اصطلاحنامه جامع علوم اسلامی، بازیابی: ۵ اسفند ۹۲.
- "اکتحال - طب المعصومين"، سایت مدرسه فقاهت.
