شیخ علی کاشانی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (صفحه‌ای جدید حاوی ' {{بخشی از یک کتاب}} <keywords content='کلید واژه: شیخ علی کاشانی، آثار شیخ علی کاشانی، ' /> ...' ایجاد کرد)
 
(منابع)
 
(۸ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{بخشی از یک کتاب}}
+
'''آیت الله على کاشانی''' (۱۳۴۹ - ۱۳۷۴ ق) مشهور به «فریدة الاسلام کاشانى» روحانی جوان و از شاگردان [[آیت الله بروجردی|آیت الله بروجردى]] و [[امام خمینى]] بود. اطلاعات وسیع از مسائل و موضوعات [[فقه]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] و [[کلام]] و [[عرفان]]، طریقه نقد و بررسى آراء و نظریات فقیهان و اصولیان در مناظره هاى علمى و استدلالى او با مخالفان، دارا بودن کمالات و فضایل معنوى، او را در شمار نوابغى قرار داد که در آغاز جوانى به رتبه عالى و قله رفیع [[اجتهاد]] درآورد.<ref> مقدمه مجمع الفرائد. شهید سید عبدالکریم هاشمى‌نژاد.</ref>
  
 +
{{شناسنامه عالم
 +
|نام کامل = على کاشانی
 +
|تصویر=[[پرونده:Ak.jpg|۲3۰px|center]]
 +
|زادروز =  ۱۳۴۹ قمری
 +
|زادگاه =  کاشان
 +
|وفات =  ۱۳۷۴ قمری
 +
|مدفن =  [[قم]] - قبرستان نو
 +
|اساتید =  میرزا محمدهاشم قزوینى، [[آیت الله بروجردی|آیت الله العظمی سید حسین بروجردی]]، [[امام خمینی]] و ...
 +
|شاگردان = [[شهید سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد|سید عبدالکریم هاشمى‌نژاد]]، شیخ محمد امامى کاشانى، آیت الله یحیى انصارى شیرازى و دکتر غلامحسین ابراهیمى دینانى
 +
|آثار = منظومه مجمع الفرائد، مجمع الفرائد در [[اصول فقه‌‌‌‌|علم اصول]]، رساله اى در لباس مشکوک (تقریرات درس فقه [[آیت الله بروجردی|آیت الله بروجردى]])
 +
}}
  
 +
==تحصیلات ==
  
 +
شیخ على کاشانی فرزند محمدحسین متولد سال ۱۳۴۹ قمرى (برابر با ۱۳۰۹ شمسى) در کاشان بود. در نه سالگى پاى به مکتب گذاشت و خواندن و نوشتن را فراگرفت. در آستانه سیزدهمین بهار زندگى به توصیه پدر و تشویق آیت الله رضوى، براى کسب معارف دینى، عازم [[اصفهان]] گردید. در آن جا نیز اساتید گرانمایه دروس حوزوى را تا مرحله سطح، گذراند. آن گاه براى بهره‌وری‌هاى علمى بیشتر و کسب کمالات بیشتر راهى [[آستان قدس رضوی|آستان قدس رضوى]] شد و در مدرسه علمیه نواب ساکن شد.
  
'''منبع:''' ستارگان حرم، جلد 1
+
مدت اقامتش در [[مشهد]] چهار سال بود که در این دوره از محضر اساتید بزرگى همچون؛ آیت الله آقا [[میرزا محمدهاشم قزوینی|میرزا محمدهاشم قزوینى]]، آقا سید محمد یزدى و در کوهستان اطراف بهشهر نزد عالم مذهب حضرت آیت الله سید محمد کوهستانى استفاده ها برد.<ref> مقدمه کتاب مجمع الفرائد فى الاصول، ج ۱، چاپ قم، سال ۱۳۶۸.</ref>
  
'''نویسنده:''' حبيب الله سلمانى آرانى
+
شیخ على ضمن کسب علم در مدرسه میرزا جعفر که اسم اکنون بخشى از دانشگاه علوم رضوى تبدیل شده است، به تدریس و تعلیم طلاب و مشتاقان علم و در همان دوران جزو چهره هاى سرشناس علمى مردان با [[تقوا|تقواى]] حوزه بشمار آمد. پس از اقامتى کوتاه در مشهد آهنگ هجرت به [[حوزه علمیه قم]] کرد. در [[قم]] امامت [[مسجد]] کیهان را به عهده داشت و در منزل جنب مسجد، با [[شهید سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد|شهید هاشمى نژاد]] و... بسر برد بعد از آن در یکى از حجره هاى قسمت شرقى مدرسه حجتیه سکنى گزید.<ref> همان و مصاحبه با خانواده و شاگردان.</ref>
  
فريدة الاسلام
+
با جدیت تمام در سال‌هاى ۱۳۲۵ شمسی در درس‌هاى خارج [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] [[آیت الله بروجردی|آیت الله بروجردى]] و خارج اصول [[امام خمینى]] شرکت کرد و در کنار آن در مسجد کوچک گذرخان به تدریس دروس سطح عالى و درس خارج خصوصى براى شهید هاشمى‌نژاد پرداخت.<ref> مصاحبه با شاگردانى که نامشان برده مى شود.</ref>
  
'''ولادت و تحصيل '''
+
==استادان و شاگردان==
  
در سال 1349 هجرى قمرى برابر با 1309 هجرى شمسى در محله گذر حاجى، يكى از محله هاى قديمى دارالمؤمنين كاشان خانه محمدحسين و بتول آغا از ارادتمندان آيت الله آقا سيد محمدحسين رضوى كاشانى، پسرى به دنيا آمد كه او را على نام نهادند بيش از شش سال از ولادتش نگذشته بود كه مادر را از دست داد.<ref> مصاحبه نويسنده با حاج آقا محمد برادر و خانم آغا نامادرى شيخ على در منزل شيخ در كاشان.</ref>
+
شیخ على کاشانى، نزد اساتید و بزرگان سه حوزه مهم [[اصفهان]]، [[مشهد]] و [[قم]]، به تحصیل پرداخت. برخى از اساتید او عبارتند از:
  
در نه سالگى پاى به مكتب گذاشت و خواندن و نوشتن را فراگرفت. در آستانه سيزدهمين بهار زندگى به توصيه پدر و تشويق آيت الله رضوى، براى كسب معارف دينى، عازم [[اصفهان]] گرديد. در آن جا نيز اساتيد گرانمايه دروس حوزوى را، تا مرحله سطح، گذراند. آن گاه براى بهره‌وري‌هاى علمى بيشتر و كسب كمالات بيشتر راهى آستان قدس رضوى شد و در مدرسه علميه نواب ساكن شد.
+
*آیت الله آقا سید محمدحسین رضوى کاشانى؛ (۱۲۹۱-۱۳۸۵ ق) او از شاگردان آیات عظام آقا [[سید محمدکاظم طباطبائی یزدی|سید محمدکاظم یزدى]]، [[آخوند خراسانی|آخوند خراسانى]] و... است. وى صاحب تألیفات متعدد چون اصول المعتبره، بهجة التنزیل و العندبیل و غیره بود. در بقعه چهل تن کاشان دفن شده است.<ref> نقباءالبشر، آقا بزرگ تهرانى، ص  ۶۶۸.</ref>
 +
*آیت الله سید محمد علوى بروجردى معروف به باغ؛ (۱۲۶۲-۱۳۶۲ ق) از شاگردان ملا حبیب الله شریف کاشانى و صاحب تألیفات زیادى چون ریاض المسائل و منظومه‌هایى در نحو، معانى بیان و [[فقه]] است و از مراجع دینى کاشان محل دفن او در قبرستان فیض واقع است.<ref> لباب القاب، ص  ۱۵۸.</ref> او به خاطر نبوغى که در شیخ على دید، لقب «فریدة الاسلام» را به او داد.<ref> مصاحبه نویسنده با نامادرى شیخ على.</ref>
 +
*آیت الله آقا میرزا محمدهاشم قزوینى؛ (۱۲۷۰-۱۳۲۹ ق) وى از شاگردان آیات بزرگ کلباسى فشارکى، میرزا مهدى اصفهانى و آخوند خراسانى بود که حدود چهل سال حوزه هاى علمیه [[خراسان]] را اداره کرد.<ref> کیهان فرهنگى، اسفند ماه ۱۳۷۱، ص  ۳۷.</ref>
 +
*آیت الله شیخ محمد کوهستانى؛ (۱۳۰۸-۱۳۹۲ ق) عالمى مهذب و زاهد متقى که از شاگردان فاضل اثرآبادى و... بود<ref> مقدمه یادنامه آیت الله کوهستانى، محمدرضا روحانى‌نژاد.</ref> اجداد آیت الله کوهستانى از کاشان بودند و همین امر سبب ارتباط بیشتر آیت الله کوهستانى و [[شهید سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد|شهید هاشمى‌نژاد]] گردید.<ref> بنا به نقل آیت الله یثربى (امام جمعه کاشان) در مصاحبه حضورى با نویسنده.</ref>
 +
*آیت الله [[آیت الله بروجردی|حسین طباطبایى بروجردى]]؛ (۱۲۹۲-۱۳۸۰ ق) مرجع و استاد بزرگ حوزه علمیه قم.
 +
*[[امام خمینى]]؛ (۱۳۲۰-۱۴۰۹ ق)، مرجع و استاد بزرگ علوم [[فقه]]، [[اصول]]، [[فلسفه]] و [[اخلاق]] و بنیانگذار نظام جمهورى اسلامى.
  
مدت اقامتش در [[مشهد]] چهار سال بود كه در اين دوره از محضر اساتيد بزرگى همچون؛ آيت الله آقا ميرزا محمدهاشم قزوينى، آقا سيد محمد يزدى و در كوهستان اطراف بهشهر نزد عالم مهذب حضرت آيت الله سيد محمد كوهستانى استفاده ها برد.<ref> مقدمه كتاب مجمع الفرائد فى الاصول، ج  1، چاپ قم، سال 1368.</ref>
+
از شاگردان معروف فریدة الاسلام کاشانى که بیشترین بهره هاى علمى و معنوى را در مکتب وى کسب کردند، این افراد هستند:<ref> مقدمه مجمع الفرائد، سید عبدالکریم هاشمى‌نژاد.</ref>  
  
شيخ على ضمن كسب در مدرسه ميرزا جعفر كه اسم اكنون بخشى از دانشگاه علوم رضوى تبديل شده است، به تدريس و تعليم طلاب و مشتاقان علم و در همان دوران جزو چهره هاى سرشناس علمى مردان باتقواى حوزه بشمار آمد. پس از اقامتى كوتاه در مشهد آهنگ هجرت به [[حوزه علميه]] [[قم]] كرد. در قم امامت مسجد كيهان را به عهده داشت و در منزل جنب مسجد، با شهيد هاشمى نژاد و... بسر برد بعد از آن در يكى از حجره هاى قسمت شرقى مدرسه حجتيه سكنى گزيد.<ref> همان و مصاحبه با خانواده و شاگردان.</ref>
+
*شهید والامقام حجت الاسلام والمسلمین [[شهید سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد|سید عبدالکریم هاشمى‌نژاد]] (۱۳۱۱-۱۳۶۰ ش)
 +
*حجت الاسلام والمسلمین سید حسن ابطحى خراسانى
 +
*سید حبیب الله اهرى گرگانى
 +
*حاج شیخ غلامرضا عرفانیان خراسانى
 +
*حاج شیخ على‌اصغر مسلمى کاشانى
 +
*حاج شیخ حسن شریعتى نیاسرى
 +
*حاج شیخ محمد امامى کاشانى
 +
*حاج شیخ یحیى انصارى شیرازى
 +
*دکتر غلامحسین ابراهیمى دینانى
  
با جديت تمام در سال‌هاى 1325 ش در درس‌هاى خارج [[فقه]] و [[اصول]] آيت الله بروجردى و خارج اصول [[امام خمينى]] شركت كرد و در كنار آن در مسجد كوچك گذرخان به تدريس دروس سطح عالى و درس خارج خصوصى براى شهيد هاشمى‌نژاد پرداخت.<ref> مصاحبه با شاگردانى كه نامشان برده مى شود.</ref>
+
==تألیفات==
  
اطلاعات وسيع از مسائل و موضوعات [[فقه]]، [[اصول]] و [[كلام]] و [[عرفان]]، طريقه نقد و بررسى آراء و نظريات فقيهان و اصوليان در مناظره هاى علمى و استدلالى او با مخالفان، دارابودن كمالات و فضايل معنوى، او را در شمار نوابغى قرار داد كه در آغاز جوانى به رتبه عالى و قله رفيع اجتهاد درآورد.<ref> مقدمه مجمع الفرائد. شهيد سيد عبدالكريم هاشمى‌نژاد.</ref>
+
فریدة الاسلام کاشانى رساله و کتاب‌هاى زیر را به صورت چاپ شده یا خطى نام برده اند:
  
'''استادان و شاگردان '''
+
*۱- منظومه مجمع الفرائد. شامل ۲۵۲ [[بیت (شعر)|بیت]] در قواعد [[علم نحو|نحو]] که در مشهد به چاپ رسیده است.
  
شيخ على كاشانى، نزد اساتيد و بزرگان سه حوزه مهم، [[اصفهان]]، [[مشهد]] و [[قم]]، به تحصيل پرداخت. برخى از اساتيد او عبارتند از:
+
*۲- مجمع الفرائد در [[اصول فقه‌‌‌‌|علم اصول]] دو جلد چاپ شده در قم، سال ۱۳۶۸.
  
آيت الله آقا سيد محمدحسين رضوى كاشانى؛ (1291-1385 ق) او از شاگردان آيات عظام آقا سيد محمدكاظم يزدى، آخوند خراسانى و... است. وى صاحب تأليفات متعدد چون اصول المعتبره، بهجة التنزيل والعندبيل و غيره بود. در بقعه چهل تن كاشان دفن شده است.<ref> [[نقباءالبشر]]، [[آقا بزرگ تهرانى]]، ص  668.</ref>
+
- رساله اى در لباس مشکوک (تقریرات درس فقه [[آیت الله بروجردی|آیت الله بروجردى]]) خطى.
  
آيت الله سيد محمد علوى بروجردى معروف به باغ؛ (1262-1362 ق) از شاگردان ملا حبيب الله شريف كاشانى و صاحب تأليفات زيادى چون رياض المسائل و منظومه‌هايى در نحو، معانى بيان و [[فقه]] است و از مراجع دينى كاشان محل دفن او در قبرستان فيض واقع است.<ref> لباب القاب، ص  158.</ref> او به خاطر نبوغى كه در شيخ على ديد، لقب فريدة الاسلام را به او داد.<ref> مصاحبه نويسنده با نامادرى شيخ على.</ref>
+
*۴- تعلیقه بر [[فرائد الاصول (کتاب)|فرائدالاصول]] [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصارى]] (از اول بحث برائت تا باب استصحاب).
  
آيت الله آقا ميرزا محمدهاشم قزوينى؛ (1270-1329 ق) وى از شاگردان آيات بزرگ كلباسى فشاركى، ميرزا مهدى اصفهانى و آخوند ملا محمدكاظم خراسانى بود كه حدود چهل سال حوزه هاى علميه خراسان را اداره كرد.<ref> كيهان فرهنگى، اسفند ماه 1371، ص  37.</ref>
+
- منظومه اى در علم اصول.
  
آيت الله شيخ محمد كوهستانى؛ (1308-1392 ق) عالمى مهذب و زاهد متقى كه از شاگردان فاضل اثرآبادى و... بود<ref> مقدمه يادنامه آيت الله كوهستانى، محمدرضا روحانى‌نژاد.</ref> اجداد آيت الله كوهستانى از كاشان بودند و همين امر سبب ارتباط بيشتر آيت الله كوهستانى و شهيد هاشمى‌نژاد گرديد.<ref> بنا به نقل آيت الله يثربى (امام جمعه كاشان) در مصاحبه حضورى با نويسنده.</ref>
+
- منظومه اى در علم [[علم کلام|کلام]].
  
آيت الله حاج آقا حسين طباطبايى بروجردى؛ (1292-1380 ق) مرجع و استاد بزرگ حوزه علميه قم.
+
- رساله و جزواتى در مبحث فقه و اصول.
  
[[امام خمينى]]؛ (1320-1409 ق)، مرجع و استاد بزرگ علوم [[فقه]]، [[اصول]]، [[فلسفه]] و [[اخلاق]] و بنيانگذار نظام جمهورى اسلامى.
+
==ویژگی‌های علمی و اخلاقی==
  
از شاگردان معروف فريدة الاسلام كاشانى كه بيشترين بهره هاى علمى و معنوى را در مكتب وى كسب كردند؛<ref> مقدمه مجمع الفرائد، سيد عبدالكريم هاشمى‌نژاد.</ref> شهيد والامقام حجت الاسلام والمسلمين سيد عبدالكريم هاشمى‌نژاد (1311-1360 ش) است. در بين ديگر شاگردان مى توان از وى حجت الاسلام والمسلمين سيد حسن ابطحى خراسانى، سيد حبيب الله اهرى گرگانى، حاج شيخ غلامرضا عرفانيان خراسانى، حاج شيخ على‌اصغر مسلمى كاشانى، حاج شيخ حسن شريعتى نياسرى، حاج شيخ محمد امامى كاشانى، حاج شيخ يحيى انصارى شيرازى و دكتر غلامحسين ابراهيمى دينانى نام برد.<ref> مصاحبه با برخى از شاگردان ذكر شده كه هم درسان خود را نام بردند.</ref>
+
شیخ على، شانزده سال زندگى طلبگى را با پشتکار تمام در کسب علوم و فضائل و در نهایت سادگى و بى‌آلایشى سپرى کرد. او نسبت به دنیا و امور دنیوى بى‌توجه بود، در ارتباط با خالق و اولیاى الهى آن‌چنان عاشق بود که سر از پا نمى شناخت. او عاشق [[عبادت]]، [[تهجد]] و [[سجده]] هاى طولانى، ناله و زمزمه هاى شبانه بود. لباس‌هایش ساده و معمولى بود. براى خود خانه نخرید و زن اختیار نکرد. در مباحثات و مناظرات علمى با جرأت و در دریافت مطالب و سرعت انتقال قوى و پراستعداد بود.<ref> مصاحبه با شاگردان، دوستان و برادر و نامادرى فریدة الاسلام.</ref>
  
از دوستان بسيار صميمى و نزديك فريدة الاسلام نيز مرحوم حاج محمد آقا رسول‌زاده بود و هر وقت مى خواست به كاشان بيايد به ايشان اطلاع مى داد.<ref> مصاحبه با برادر و نامادرى شيخ على در منزل ايشان.</ref> و توسط او در كاشان براى شهيد هاشمى‌نژاد مجالس سخنرانى ترتيب داده مى شد.
+
در رابطه با حالات معنوى و ملکوتى شیخ به نقل گفته هاى تنى چند از شاگردان و بستگان آن مرحوم مى پردازیم. فاضل گرانمایه [[حوزه علمیه قم]] آقاى حاج شیخ حسن شریعتى مى گفت: ... در یکی از شب‌ها پس از آن که [[نماز مغرب]] و [[نماز عشاء]] را در [[مدرسه فیضیه]] خواندم به حال خود بودم که به فکرم آمد که چه خوب است امشب سرى به قبرستان نو بزنم و با اهل قبور انسى پیدا کنم. به تنهایى راهى قبرستان نو شدم. چون پاسى از شب مى گذشت و آن طرفها برق نبود مسیر خلوت و تاریک قبرستان ترسناک بود. با حالت ترس و وحشت وارد قبرستان شدم با تلقیناتى که به خود مى کردم قدم به جلو مى گذاشتم تا این که به وسط قبرستان رسیدم در آن حال زمزمه اى را شنیدم ترس، بیشتر مرا فراگرفت، در عین حال با همان تلقینات اذکار دنبال صدا رفتم. با دقت بیشترى گوش دادم: یارب، یا رب، یا قدس یا سبحان و صدا را تشخیص دادم جلوتر رفتم، شیخ على فرید را دیدم که در کنار چراغ کم‌نورى سر بر زمین نهاده و ذکر مى گوید. من او را مى دیدم ولى او مرا نمى دید در آن وقت حالتى غیرعادى به من دست داد، مدتى توقف کردم و آن چه از اذکار و ادعیه و استغفار بلد بودم خواندم و او نیز به حال خود مشغول بود او را رها کردم و به سوى منزل بازگشتم. [[اخلاص]]، نمازهاى با حال و سجده هاى طولانى آن مرد [[عارف]] انسان را منقلب مى کرد.<ref> مصاحبه حضورى نویسنده با آقاى شریعتى.</ref>
  
'''زندگى مختصر و حالات معنوى '''
+
حجة الاسلام والمسلمین آقاى حاج شیخ على‌اصغر مسلمى کاشانى نیز مى گفت: استاد بزرگوارم مرحوم آقا شیخ على فریدة الاسلام کاشانى داراى صفات نیک و کمالات بى‌نظیرى بود. بانشاط [[نماز]] مى خواند به [[نماز شب|نافله شب]]، سجده هاى طولانى، خواندن [[زیارت آل یاسین|زیارت آل یاسین]] مداومت داشت. او از کسانى بود که [[پیامبران]] و اولیاء الهى به خصوص [[ائمه اطهار|چهارده معصوم]] علیهم السلام را در عالم رؤیا مى دید و مکرر در بیدارى به حضور [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|حضرت ولى عصر]] عجل الله تعالی فرجه شرفیاب مى شد و با آن حضرت مکالمه مى نمود.<ref> این مطلب یعنى تشرف شیخ على به حضور امام زمان علیه السلام را مرحوم شهید هاشمى نژاد در مجلس ختم شیخ على در مسجد گذر بابا ولى کاشان براى مردم نقل کردند.</ref>
  
شيخ على شانزده سال زندگى طلبگى را با پشتكار تمام در كسب علوم و فضائل و در نهايت سادگى و بى‌آلايشى سپرى كرد. او نسبت به دنيا و امور دنيوى بى‌توجه بود، در ارتباط با خالق و اولياى الهى آن‌چنان عاشق بود كه سر از پا نمى شناخت. او عاشق [[عبادت]]، تهجد و سجده هاى طولانى، ناله و زمزمه هاى شبانه بود لباس‌ها ساده و وصله‌دار و حرراش معمولى بود براى خود خانه نخريد و زن اختيار نكرد. در مباحثات و مناظرات علمى با جرأت و درود يافت مطالب و سرعت انتقال قوى و پراستعداد بود.<ref> مصاحبه با شاگردان، دوستان و برادر و نامادرى فريدة الاسلام.</ref>
+
اگر به درد یا مرضى دچار مى شد از [[ائمه اطهار|ائمه]] معصومین کسب تکلیف مى کرد. زمانی که استادم در [[مشهد]] مقدس بود، مجلس بحثى با آقا سید یونس اردبیلى داشت که در آن مجلس، عده زیادى از اهل علم حاضر بودند، و مباحثه بین آن دو ساعت‌ها طول مى کشید. پس از آن آقا سید یونس از شیخ سؤال کرد این علم را در سن جوانى چگونه یافته اى؟ او در جواب مى گفت: غالب این علوم را از کسى نیاموخته ام و نزد استادى شاگردى نکرده ام بلکه آن چه یافته ام از [[توسل|توسلاتى]] است که به حضرت [[امام رضا علیه السلام|ثامن الحجج]] علیه السلام داشته ام.
  
در رابطه با حالات معنوى و ملكوتى شيخ به نقل گفته هاى تنى چند از شاگردان و بستگان آن مرحوم مى پردازيم. فاضل گرانمايه حوزه علميه قم آقاى حاج شيخ حسن شريعتى مى گفت: ...من كتاب قوانين الاصول ميرزاى قمى را نزد شيخ عارف فريدة الاسلام كاشانى در مسجد كوچكى كه در گذرخان واقع است خواندم هر چند بيان استاد برايم سنگين بود... اما خاطره اى كه از ايشان دارم و هرگز آن را فراموش نمى كنم و به آن حالات و آن روزها حسرت مى خورم. آنى است كه در يك از شب‌ها پس از آن كه [[نماز مغرب]] و [[نماز عشاء]] را در [[مدرسه فيضيه]] خواندم به حال خود بودم كه به فكرم آمد كه چه خوب است امشب سرى به قبرستان نو بزنم و با اهل قبور انسى پيدا كنم. به تنهايى راهى قبرستان نو شدم. چون پاسى از شب مى گذشت و آن طرفها برق نبود مسير خلوت و تاريك قبرستان خشمناك بود.
+
استاد در هنگام بحث با دیگران حالتى غیرعادى داشت و با کسانى که ادعاى فضل و استنباط فعلى مى کردند به مباحثه مى پرداخت و آنان را مجاب مى کرد و اگر طرف مقابل از سران فرقه هاى چون [[بهائیت|بهائیت]]، [[تصوف]]، [[شیخیه|شیخیه]] و... بود به شدت او را محکوم و مغلوب مى ساخت. حدود دو ماه قبل از وفاتش از او شنیدم که مى گفت: من دو آرزو دارم، یکى آن که با علویه اصفهانیه ([[بانو مجتهده امين|بانو امین]]) بحث علمى داشته باشم و دیگر آن که به [[نجف]] بروم و اگر کسى را در علوم از خود مطلع تر و قوى تر مى یافتم، از او بهره ببرم.<ref> مصاحبه حضورى با جناب آقاى مسلمى کاشانى.</ref>
  
با حالت ترس و وحشت وارد قبرستان شدم با تلقيناتى كه به خود مى كردم قدم به جلو مى گذاشتم تا اين كه به وسط قبرستان رسيدم در آن حال زمزمه اى را شنيدم ترس، بيشتر مرا فراگرفت، در عين حال با همان تلقينات اذكار دنبال صدا رفتم. با دقت بيشترى گوش دادم: يارب، يا رب، يا قدس يا سبحان و صدا را تشخيص دادم جلوتر رفتم، شيخ على فريد را ديدم كه در كنار چراغ كم‌نورى سر بر زمين نهاده و ذكر مى گويد. من او را مى ديدم ولى او مرا نمى ديد در آن وقت حالتى غيرعادى به من دست داد، مدتى توقف كردم و آن چه از اذكار و ادعيه و استغفار بلد بودم خواندم و او نيز به حال خود مشغول بود او را رها كردم و به سوى منزل بازگشتم.
+
حجة الاسلام والمسلمین حاج شیخ غلامرضا عرفانیان درباره [[تلاوت قرآن]] او مى گفت: زمانى که شیخ على کاشانى در [[مشهد]] بود در مدرسه نواب حجره داشت و در مدرسه میرزا جعفر تدریس مى کرد من نزد او مقدارى علم [[علم نحو|نحو]] و [[منطق]] را خواندم. او در ادبیات، فقه و اصول نابغه و در عبادات و ریاضت شرعى در اوج بود. بعضى شب‌ها نزد او مى ماندم. هنگام سحر که برمى خواستیم آیات آخر [[سوره حشر]] را مى خواندم و او گوش مى داد، گاه لرزه بر اندامش مى افتاد و مى فرمود: آیات را تکرار کن و من تکرار مى کردم... عالم خوشى داشتیم.<ref> مصاحبه حضورى.</ref>
  
اخلاص، نمازهاى باحال و سجده هاى طولانى آن مرد عارف انسان را منقلب مى كرد. از او سئوال شد كه چرا پدرت در خانه خدمت مى كند، فرمود: پدرم مى گويد، من افتخار مى كنم كه در خدمت فرزندى عالم هستم.<ref> مصاحله حضورى نويسنده با آقاى شرعتى.</ref>
+
[[شهید سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد|شهید هاشمى‌نژاد]] نیز درباره استاد و مرادش چنین مى گوید: ... او بدون شک از [[اولیاء الله|اولیاء خدا]] بوده، جز خداى بزرگ همه چیز در نظرش کوچک بود. من زمانى طولانى در خدمتش بودم، هیچگاه از او لغزش و خطایى ندیدم. خدا را گواه و شاهد مى گیرم که آن چه مى گویم راست است و... او در همه حال به یاد [[خدا]] و گوش به فرمان خدا و مخالف هواى نفس بود. وى علم و [[حلم]] را به هم آمیخته و گفتار را با کردار توأم ساخته بود. از خصایص بسیار پسندیده او شدت دوستى با [[اهل بیت]] عصمت و طهارت و شدت عداوت با دشمنان آنان بود.
  
حجة الاسلام والمسلمين آقاى حاج شيخ على‌اصغر مسلمى كاشانى نيز مى گفت: استاد بزرگوارم مرحوم آقا شيخ على فريدة الاسلام كاشانى داراى صفات نيك و كمالات بى‌نظيرى بود بانشاط [[نماز]] مى خواند به [[نافله شب]]، سجده هاى طولانى، خواندن [[زيارت آل ياسین]] مداومت داشت. او از كسانى بود كه [[پيامبران]] و اولياء الهى به خصوص چهارده معصوم علیهم السلام را در عالم رؤيا مى ديد و مكرر در بيدارى به حضور حضرت ولى عصر عجل الله تعالی فرجه شریف شرفياب مى شد و با آن حضرت مكالمه مى نمود.<ref> اين مطلب يعنى تشرف شيخ على به خصوص [[امام زمان]] علیه السلام مرحوم شهيد هاشمى نژاد در مجلس ختم شيخ على در مسجد گذر بابا ولى كاشان براى مردم نقل كردند.</ref>
+
شیخ على در مراحل و مدارج علمى به قله بلند و استنباط و [[اجتهاد]] نائل آمد. گواه بر این مطلب اعتراف جمعى از رجال علمى حوزه به آثار مکتوب و مباحثات علمى و دقیق اوست که من آن را در بعضى اجازات اجتهادى او دیدم که لازم به ذکر آن ها نیست. او بدون شک از شهدا و صالحین بود؛ چرا که وقتى [[امام زمان]] عجل الله تعالی فرجه شریف را در خواب مى بیند و شیخ به او سلام مى کند، امام عجل الله تعالی فرجه در جوابش خطاب به او مى فرماید: و علیک السلام یا شیخ الشهداء.<ref> مقدمه مجمع الفرائد، صفحه و نیز مراجعه شود به شهید هاشمى نژاد (فریاد فضیلت)، مرتضى بذرافشان، از مجموعه دیدار با ابرار ص  ۳۵ و ۳۳.</ref>
  
اگر به درد يا مرضى دچار مى شد از ائمه معصومين كسب تكليف مى كرد. زماني كه استادم در [[مشهد]] مقدس بود مجلس بحثى با آقا سيد يونس اردبيلى داشت كه در آن مجلس، عده زيادى از اهل علم حاضر بودند، و مباحثه بين آن دو ساعت‌ها طول مى كشيد. پس از آن آقا سيد يونس از شيخ سؤال كرد اين علم را در سن جوانى چگونه يافته اى؟ او در جواب مى گفت: غالب اين علوم را از كسى نياموخته ام و نزد استادى شاگردى نكرده ام بلكه آن چه يافته ام از توسلاتى است كه به حضرت ثامن الحجج علیه السلام داشته ام.
+
حجة الاسلام والمسلمین حاج آقا سید جواد میرعظیمى<ref> مصاحبه با حجة الاسلام آقاى سید جواد میرعظیمى امام جماعت مسجد کیهان.</ref> که نه سال با او آشنا بود از استعداد سرشارش سخن مى گوید: من مدت نه سال با شیخ على کاشانى حشر و نشر داشتم. سه سال در [[مشهد]] و شش سال در [[قم]]، کتاب قوانین تا کفایه را با هم خواندیم. از امتیازات او این که چندان نیازى به مطالعه نداشت در اثر استعداد فوق‌العاده اى که داشت. آن چه را که استاد مى گفت بلا فاصله مى آموخت و نقد مى کرد. الحق والانصاف این مرد عالم، عابد و [[زهد|زاهد]] و عارف به تمام معنى بود، زیاد از او مى شنیدم که مى فرمود، مى خواهم شهید بشوم.
  
در كاشان نزد آيت الله آقا مير سيد على يثربى رسيدم از ايشان سؤال كردم كه آقا شيخ على را از نظر علمى چگونه ثروى يافته ايد؟ آقا مير سيد على فرمودند: خبر شهرت علمى شيخ على به من رسيده بود و من منتظر بودم كه ايشان را حضورى ببينم. روزى شيخى به منزل، آمد من در ابتدا او را نشناختم اما با اندكى تأمل در قيافه و خصوصياتى كه آزاد برايم گفته بودند حدس زدم كه شايد شيخ على باشد او نشست و پس از تعارفات معمول سؤالاتى نمود من از نوع سؤالات متوجه شدم كه خود اوست خود را محيا و آماده براى پاسخگويى به سؤالاتش نمودم و در اين ديدار آنچه سؤال كرد پاسخ دادم. از اين ديدار و گفتگو از شيخ على سؤال كردم كه آقا مير سيد على را چگونه يافتى؟
+
==وفات==
  
شيخ در پاسخ گفت: در ديدار اول آن چه سؤال كردم آقا مير سيد على مرا مجاب كرد ولى در جلسات و گفتگوهاى بعد هر چند كه مباحثه، ساعت‌ها به طول مى انجاميد ولى هيچكدام بر ديگرى غالب نمى شديم. از شيخ على سؤال كردم بين آقا مير سيد على يثربى و حاج آقا روح الله ([[امام خمينى]]) چه امتيازى است؟ فريدة الاسلام جواب داد كه: آقا مير سيد على تمام دوره [[فقه]] و [[اصول]] را به نحو استنباط فعلى استنباط كرده اند و حاج آقا روح الله در صراط استنباط فعلى هستند. سؤال كردم مگر استنباط فعلى براى تمام دوره فقه و اصول چند سال است؟ شيخ جواب داد: پس از تحصيل ملكه اجتهاد بيست سال نياز است كه تمام دوره فقه را به استنباط فعلى استنباط كند.
+
سرانجام این عالم پارسا در مسافرتى که [[ماه محرم|محرم]] سال ۱۳۷۴ قمری به رودسر کرده بود، در شب ۱۴ آن ماه پس از اداى فریضه مغرب و عشاء در منزل یکى از آشنایان دچار سکته قلبى گردید و نداى ارجعى را لبیک گفت. جنازه آن مرحوم را به [[قم]] آورده اند و پس از [[تشییع جنازه|تشییع]] در قسمت جنوبى قبرستان نو به خاک سپردند. به دستور [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی|آیت الله نجفى مرعشى]] بر روى سنگ قبرش عبارات ذیل حک شده بود:  
  
استاد در هنگام بحث با ديگران حالتى غيرعادى داشت و با كسانى كه ادعاى فضل و استنباط فعلى مى كردند به مباحثه مى پرداخت و آنان را مجاب مى كرد و اگر طرف مقابل از سران فرقه هاى چون بهائيت، تصوف، شيخيه و... بود به شدت او را محكوم و مغلوب مى ساخت. حدود دو ماه قبل از وفاتش از او شنيدم كه مى گفت: من دو آرزو دارم يكى آن كه با علويه اصفهانيه ([[علامه امينى]]) بحث علمى داشته باشم و ديگر آن كه به [[نجف]] بروم و اگر كسى را در علوم از خود مطلع تر و قوى تر مى يافتم، از او بهره ببرم.<ref> مصاحبه حضورى با جناب آقاى مسلمى كاشانى.</ref>
+
«الناس موتى و اهل العلم احیاء. مضجع العالم التقى والفاضل الکامل النقى الشیخ على المدعو به فریدة الاسلام الکاشانى المجاز من العلماء والحجج فقها و روایة و لامجاب عن ولى العصر عجل الله تعالی فرجه شریف فى المنام و (علیک السلام یا شیخ الشهید) وله تصانیف فى الاصول والکلام والنحو و فى بعض الفروعات الفقهیة و توفى بسکتة القلب شابا فى لیلة الرابعة عشر من شهر محرم الحرام ۱۳۷۴».
  
حجة الاسلام والمسلمين حاج شيخ غلامرضا عرفانيان درباره تلاوت [[قرآن]] او مى گفت: زمانى كه شيخ على كاشانى در [[مشهد]] بود در مدرسه نواب حجره داشت و در مدرسه ميرزا جعفر تدريس مى كرد من نزد او مقدارى علم نحو و منطق را خواندم. او در ادبيات، فقه، اصول نابغه و در عبادات و رياضت شرعى در اوج بود. بعضى شب‌ها نزد او مى ماندم. هنگام سحر كه برمى خواستيم آيات آخر [[سوره حشر]] را مى خواندم و او گوش مى داد، گاه لرزه بر اندامش مى افتاد و مى فرمود: آيات را تكرار كن و من تكرار مى كردم... عالم خوشى داشتيم.<ref> مصاحبه حضورى.</ref>
+
==پانویس==
 +
<references />
 +
==منابع==
  
و شهيد هاشمى‌نژاد اين فرزند صالح و متعهد امام راحل و برادر عزيز و گرانبهاى مقام معظم رهبرى نيز درباره استاد و مرادش چنين مى گويد: ...او بدون شك از اولياء خدا بوده جز خداى بزرگ همه چيز در نظرش كوچك بود من زمانى طولانى در خدمتش بودم، هيچگاه از او لغزش و خطايى نديدم خدا را گواه و شاهد مى گيرم كه آن چه مى گويم راست است و... او در همه حال بنياد خدا و گوش به فرمان خدا و مخالف هواى نفس بود. وى علم و حلم را به هم آميخته و گفتار را با كردار توأم ساخته بود. از خصايص بسيار پسنديده او شدت دوستى با [[اهل بيت]] عصمت و طهارت و شدت عداوت با دشمنان آنان بود.
+
*[[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، جلد ۱، نویسنده: حبیب الله سلمانى آرانى.
  
شيخ على در مراحل و مدارج علمى به قله بلند و استنباط و اجتهاد نائل آمد گواه بر اين مطلب اعتراف جمعى از رجال علمى حوزه به آثار مكتوب و مباحثات علمى و دقيق اوست كه من آن را در بعضى اجازات اجتهادى او ديدم كه لازم به ذكر آن ها نيست. او بدون شك از شهدا و صالحين بود؛ چرا كه وقتى [[امام زمان]] عجل الله تعالی فرجه شریف را در خواب مى بيند و شيخ به او سلام مى كند امام عجل الله تعالی فرجه شریف در جوابش خطاب به او مى فرمايد: و عليك السلام يا شيخ الشهداء.<ref> مقدمه مجمع الفرائد، صفحه و نيز مراجعه شود به شهيد هاشمى نژاد (فرياد فضيلت)، مرتضى بذرافشان، از مجموعه ديدار با ابرار ص  35 و 33.</ref>
+
==آرشیو عکس و تصویر==
 +
<gallery mode="packed" heights="170">
 +
پرونده:کاشاني.jpg|یکی از آثار علی کاشانی
  
نامادرى شيخ على مى گويد: چند ماهى پس از درگذشت مادر شيخ من به عقد پدرش درآمدم در حد توان كارهاى او را انجام مى دادم ولى پدرش بيشتر مواظب او بود. آن موقع ها كه براى تحصيل به [[مشهد]] و [[قم]] مى رفت گاهى به كاشان مى آمد و از زمان آشنايى شيخ با آقاى هاشمى‌نژاد با هم به كاشان مى آمدند و بيشتر ماه مبارك يا [[محرم]] مدتى مى ماندند شيخ در خانه به مطالعه و [[عبادت]] مشغول بود و آقاى هاشمى‌نژاد منبر و جلسه داشت. آقا شيخ على به آيت الله رضوى علاقه بسيار داشت و به ديدن او مى رفت. علوى به ما گفت كه شيخ على مرواريد درشت اسلام است.
+
</gallery>
  
از حالات شيخ على اين كه هر وقت به آن خانه مى آمد در اطاق مخصوص خود روزها به مطالعه و شب‌ها نيز به مطالعه بيشتر به مناجات و [[دعا]] مى پرداخت. نمازش را طول مي‌داد و در [[سجده]] ها گريه مى كرد شب‌هاى ماه [[رمضان]] تا صبح نمى خوابيد. حاج آقا محمد برادر بزرگ ناتنى شيخ على مى گويد: من مدت زيادى در [[قم]] با شيخ على بودم. او دو هم اطاقى داشت يكى شهيد هاشمى‌نژاد و ديگرى آقاى صداريى بود(بلال) كه هر دو نزد او درس هم مى خواندند روزى مادرم از شيخ على سؤال كرد اين دو شاگرد تو آيا به جايى مى رسند و مفيد خواهند بود. شيخ على جواب داد: بلى آقاى هاشمى‌نژاد خيلى ترقى مى كند ولى آن يكى نه.
+
[[رده:علمای قرن چهاردهم|کاشانی،علی]]
 
+
[[رده:فقیهان]]
با برادرم و آقاى هاشمى‌نژاد و صدرايى گاهى شب‌هاى جمعه به قبرستان مى رفتيم شيخ على از ما جدا مى شد و ساعت‌ها در گوشه اى به خاك مى افتاد و ناله مى كرد و ذكر مى گفت و پس از بازگشت صورت او خاك آلود بود.<ref> مصاحبه حضورى.</ref>
+
[[رده:مدفونین در قبرستان نو]]
 
 
حجة الاسلام والمسلمين حاج آقا سيد جواد ميرعظيمى<ref> مصاحبه با حجة الاسلام آقاى سيد جواد ميرعظيمى امام جماعت مسجد كيهان.</ref> كه نه سال با است و آشنا بود از استعداد سرشارش سخن مى گويد: من مدت نه سال با شيخ على كاشانى حشر و نشر داشتم. سه سال در [[مشهد]] و شش سال در [[قم]]، كتاب قوانين تا كفايه را با هم خوانديم. از امتيازات او اين كه چندان نيازى به مطالعه نداشت در اثر استعداد فوق‌العاده اى كه داشت. آن چه را كه استاد مى گفت بال فاصله مى آموخت و نقد مى كرد. الحق والانصاف اين مرد عالم، عابد و زاهد و عارف به تمام معنى بود، زياد از او مى شنيدم كه مى فرمود، مى خواهم شهيد بشوم.
 
 
 
'''تأليفات'''<ref> مقدمه مجمع الفرائد، به قلم سيد عبداالكريم هاشمى نژاد.</ref>
 
 
 
فريدة الاسلام كاشانى رساله و كتاب‌هاى زير را به صورت چاپ شده يا خطى نام برده اند:
 
 
 
* 1- منظومه مجمع الفرائد. شامل 252 بيت در قواعد نحو كه در [[مشهد]] به چاپ رسيده است.
 
 
 
* 2- مجمع الفرائد در علم اصول دو جلد چاپ شده در قم، سال 1368.
 
 
 
* 3- رساله اى در لباس مشكوك (تقريرات درس فقه آيت الله بروجردى) خطى.
 
 
 
* 4- تعليقه بر فرائدالاصول شيخ انصارى (از اول بحث برائت تا باب استصحاب).
 
 
 
* 5- منظومه اى در علم اصول.
 
 
 
* 6- منظومه اى در علم كلام.
 
 
 
* 7- رساله و جزواتى در مبحث فقه و اصول.
 
 
 
'''وفات '''
 
 
 
سرانجام اين عالم پارسا در مسافرتى كه [[محرم]] سال 1374 به رودسر كرده بود. در شب 14 آن ماه پس از اداى قريضه مغرب و عشاء در منزل يكى از آشنايان دچار سكته قلبى گرديد و نداى ارجعى را لبيك گفت. جنازه آن مرحوم را به [[قم]] آورده اند و پس از تشييع در قسمت جنوبى قبرستان نو به خاك سپردند. به دستور آيت الله نجفى مرعشى بر روى سنگ قبرش عبارات ذيل حك شده بود:
 
 
 
الناس موتى و اهل العلم احياء. مضجع العالم التقى والفاضل الكامل النقى حة الاسلام الشيخ على المدعو به فريدة الاسلام الكاشانى المجاز من العلماء والحجج فقها و رواية و لامجاب عن ولى العصر عجل الله تعالی فرجه شریف فى المنام و (عليك السلام يا شيخ الشهيد) وله تصانيف فى الاصول والكلام والنحو و فى بعض الفروعات الفقهية و توفى بسكتة القلب شابا فى ليلة الرابعة عشر من شهر محرم الحرام 1374.
 
 
 
==پانویس ==
 
<references />
 

نسخهٔ کنونی تا ‏۹ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۳۶

آیت الله على کاشانی (۱۳۴۹ - ۱۳۷۴ ق) مشهور به «فریدة الاسلام کاشانى» روحانی جوان و از شاگردان آیت الله بروجردى و امام خمینى بود. اطلاعات وسیع از مسائل و موضوعات فقه، اصول و کلام و عرفان، طریقه نقد و بررسى آراء و نظریات فقیهان و اصولیان در مناظره هاى علمى و استدلالى او با مخالفان، دارا بودن کمالات و فضایل معنوى، او را در شمار نوابغى قرار داد که در آغاز جوانى به رتبه عالى و قله رفیع اجتهاد درآورد.[۱]

۲3۰px
نام کامل على کاشانی
زادروز ۱۳۴۹ قمری
زادگاه کاشان
وفات ۱۳۷۴ قمری
مدفن قم - قبرستان نو

Line.png

اساتید

میرزا محمدهاشم قزوینى، آیت الله العظمی سید حسین بروجردی، امام خمینی و ...

شاگردان

سید عبدالکریم هاشمى‌نژاد، شیخ محمد امامى کاشانى، آیت الله یحیى انصارى شیرازى و دکتر غلامحسین ابراهیمى دینانى

آثار

منظومه مجمع الفرائد، مجمع الفرائد در علم اصول، رساله اى در لباس مشکوک (تقریرات درس فقه آیت الله بروجردى)


تحصیلات

شیخ على کاشانی فرزند محمدحسین متولد سال ۱۳۴۹ قمرى (برابر با ۱۳۰۹ شمسى) در کاشان بود. در نه سالگى پاى به مکتب گذاشت و خواندن و نوشتن را فراگرفت. در آستانه سیزدهمین بهار زندگى به توصیه پدر و تشویق آیت الله رضوى، براى کسب معارف دینى، عازم اصفهان گردید. در آن جا نیز اساتید گرانمایه دروس حوزوى را تا مرحله سطح، گذراند. آن گاه براى بهره‌وری‌هاى علمى بیشتر و کسب کمالات بیشتر راهى آستان قدس رضوى شد و در مدرسه علمیه نواب ساکن شد.

مدت اقامتش در مشهد چهار سال بود که در این دوره از محضر اساتید بزرگى همچون؛ آیت الله آقا میرزا محمدهاشم قزوینى، آقا سید محمد یزدى و در کوهستان اطراف بهشهر نزد عالم مذهب حضرت آیت الله سید محمد کوهستانى استفاده ها برد.[۲]

شیخ على ضمن کسب علم در مدرسه میرزا جعفر که اسم اکنون بخشى از دانشگاه علوم رضوى تبدیل شده است، به تدریس و تعلیم طلاب و مشتاقان علم و در همان دوران جزو چهره هاى سرشناس علمى مردان با تقواى حوزه بشمار آمد. پس از اقامتى کوتاه در مشهد آهنگ هجرت به حوزه علمیه قم کرد. در قم امامت مسجد کیهان را به عهده داشت و در منزل جنب مسجد، با شهید هاشمى نژاد و... بسر برد بعد از آن در یکى از حجره هاى قسمت شرقى مدرسه حجتیه سکنى گزید.[۳]

با جدیت تمام در سال‌هاى ۱۳۲۵ شمسی در درس‌هاى خارج فقه و اصول آیت الله بروجردى و خارج اصول امام خمینى شرکت کرد و در کنار آن در مسجد کوچک گذرخان به تدریس دروس سطح عالى و درس خارج خصوصى براى شهید هاشمى‌نژاد پرداخت.[۴]

استادان و شاگردان

شیخ على کاشانى، نزد اساتید و بزرگان سه حوزه مهم اصفهان، مشهد و قم، به تحصیل پرداخت. برخى از اساتید او عبارتند از:

  • آیت الله آقا سید محمدحسین رضوى کاشانى؛ (۱۲۹۱-۱۳۸۵ ق) او از شاگردان آیات عظام آقا سید محمدکاظم یزدى، آخوند خراسانى و... است. وى صاحب تألیفات متعدد چون اصول المعتبره، بهجة التنزیل و العندبیل و غیره بود. در بقعه چهل تن کاشان دفن شده است.[۵]
  • آیت الله سید محمد علوى بروجردى معروف به باغ؛ (۱۲۶۲-۱۳۶۲ ق) از شاگردان ملا حبیب الله شریف کاشانى و صاحب تألیفات زیادى چون ریاض المسائل و منظومه‌هایى در نحو، معانى بیان و فقه است و از مراجع دینى کاشان محل دفن او در قبرستان فیض واقع است.[۶] او به خاطر نبوغى که در شیخ على دید، لقب «فریدة الاسلام» را به او داد.[۷]
  • آیت الله آقا میرزا محمدهاشم قزوینى؛ (۱۲۷۰-۱۳۲۹ ق) وى از شاگردان آیات بزرگ کلباسى فشارکى، میرزا مهدى اصفهانى و آخوند خراسانى بود که حدود چهل سال حوزه هاى علمیه خراسان را اداره کرد.[۸]
  • آیت الله شیخ محمد کوهستانى؛ (۱۳۰۸-۱۳۹۲ ق) عالمى مهذب و زاهد متقى که از شاگردان فاضل اثرآبادى و... بود[۹] اجداد آیت الله کوهستانى از کاشان بودند و همین امر سبب ارتباط بیشتر آیت الله کوهستانى و شهید هاشمى‌نژاد گردید.[۱۰]
  • آیت الله حسین طباطبایى بروجردى؛ (۱۲۹۲-۱۳۸۰ ق) مرجع و استاد بزرگ حوزه علمیه قم.
  • امام خمینى؛ (۱۳۲۰-۱۴۰۹ ق)، مرجع و استاد بزرگ علوم فقه، اصول، فلسفه و اخلاق و بنیانگذار نظام جمهورى اسلامى.

از شاگردان معروف فریدة الاسلام کاشانى که بیشترین بهره هاى علمى و معنوى را در مکتب وى کسب کردند، این افراد هستند:[۱۱]

  • شهید والامقام حجت الاسلام والمسلمین سید عبدالکریم هاشمى‌نژاد (۱۳۱۱-۱۳۶۰ ش)
  • حجت الاسلام والمسلمین سید حسن ابطحى خراسانى
  • سید حبیب الله اهرى گرگانى
  • حاج شیخ غلامرضا عرفانیان خراسانى
  • حاج شیخ على‌اصغر مسلمى کاشانى
  • حاج شیخ حسن شریعتى نیاسرى
  • حاج شیخ محمد امامى کاشانى
  • حاج شیخ یحیى انصارى شیرازى
  • دکتر غلامحسین ابراهیمى دینانى

تألیفات

فریدة الاسلام کاشانى رساله و کتاب‌هاى زیر را به صورت چاپ شده یا خطى نام برده اند:

  • ۱- منظومه مجمع الفرائد. شامل ۲۵۲ بیت در قواعد نحو که در مشهد به چاپ رسیده است.
  • ۲- مجمع الفرائد در علم اصول دو جلد چاپ شده در قم، سال ۱۳۶۸.
  • ۵- منظومه اى در علم اصول.
  • ۶- منظومه اى در علم کلام.
  • ۷- رساله و جزواتى در مبحث فقه و اصول.

ویژگی‌های علمی و اخلاقی

شیخ على، شانزده سال زندگى طلبگى را با پشتکار تمام در کسب علوم و فضائل و در نهایت سادگى و بى‌آلایشى سپرى کرد. او نسبت به دنیا و امور دنیوى بى‌توجه بود، در ارتباط با خالق و اولیاى الهى آن‌چنان عاشق بود که سر از پا نمى شناخت. او عاشق عبادت، تهجد و سجده هاى طولانى، ناله و زمزمه هاى شبانه بود. لباس‌هایش ساده و معمولى بود. براى خود خانه نخرید و زن اختیار نکرد. در مباحثات و مناظرات علمى با جرأت و در دریافت مطالب و سرعت انتقال قوى و پراستعداد بود.[۱۲]

در رابطه با حالات معنوى و ملکوتى شیخ به نقل گفته هاى تنى چند از شاگردان و بستگان آن مرحوم مى پردازیم. فاضل گرانمایه حوزه علمیه قم آقاى حاج شیخ حسن شریعتى مى گفت: ... در یکی از شب‌ها پس از آن که نماز مغرب و نماز عشاء را در مدرسه فیضیه خواندم به حال خود بودم که به فکرم آمد که چه خوب است امشب سرى به قبرستان نو بزنم و با اهل قبور انسى پیدا کنم. به تنهایى راهى قبرستان نو شدم. چون پاسى از شب مى گذشت و آن طرفها برق نبود مسیر خلوت و تاریک قبرستان ترسناک بود. با حالت ترس و وحشت وارد قبرستان شدم با تلقیناتى که به خود مى کردم قدم به جلو مى گذاشتم تا این که به وسط قبرستان رسیدم در آن حال زمزمه اى را شنیدم ترس، بیشتر مرا فراگرفت، در عین حال با همان تلقینات اذکار دنبال صدا رفتم. با دقت بیشترى گوش دادم: یارب، یا رب، یا قدس یا سبحان و صدا را تشخیص دادم جلوتر رفتم، شیخ على فرید را دیدم که در کنار چراغ کم‌نورى سر بر زمین نهاده و ذکر مى گوید. من او را مى دیدم ولى او مرا نمى دید در آن وقت حالتى غیرعادى به من دست داد، مدتى توقف کردم و آن چه از اذکار و ادعیه و استغفار بلد بودم خواندم و او نیز به حال خود مشغول بود او را رها کردم و به سوى منزل بازگشتم. اخلاص، نمازهاى با حال و سجده هاى طولانى آن مرد عارف انسان را منقلب مى کرد.[۱۳]

حجة الاسلام والمسلمین آقاى حاج شیخ على‌اصغر مسلمى کاشانى نیز مى گفت: استاد بزرگوارم مرحوم آقا شیخ على فریدة الاسلام کاشانى داراى صفات نیک و کمالات بى‌نظیرى بود. بانشاط نماز مى خواند به نافله شب، سجده هاى طولانى، خواندن زیارت آل یاسین مداومت داشت. او از کسانى بود که پیامبران و اولیاء الهى به خصوص چهارده معصوم علیهم السلام را در عالم رؤیا مى دید و مکرر در بیدارى به حضور حضرت ولى عصر عجل الله تعالی فرجه شرفیاب مى شد و با آن حضرت مکالمه مى نمود.[۱۴]

اگر به درد یا مرضى دچار مى شد از ائمه معصومین کسب تکلیف مى کرد. زمانی که استادم در مشهد مقدس بود، مجلس بحثى با آقا سید یونس اردبیلى داشت که در آن مجلس، عده زیادى از اهل علم حاضر بودند، و مباحثه بین آن دو ساعت‌ها طول مى کشید. پس از آن آقا سید یونس از شیخ سؤال کرد این علم را در سن جوانى چگونه یافته اى؟ او در جواب مى گفت: غالب این علوم را از کسى نیاموخته ام و نزد استادى شاگردى نکرده ام بلکه آن چه یافته ام از توسلاتى است که به حضرت ثامن الحجج علیه السلام داشته ام.

استاد در هنگام بحث با دیگران حالتى غیرعادى داشت و با کسانى که ادعاى فضل و استنباط فعلى مى کردند به مباحثه مى پرداخت و آنان را مجاب مى کرد و اگر طرف مقابل از سران فرقه هاى چون بهائیت، تصوف، شیخیه و... بود به شدت او را محکوم و مغلوب مى ساخت. حدود دو ماه قبل از وفاتش از او شنیدم که مى گفت: من دو آرزو دارم، یکى آن که با علویه اصفهانیه (بانو امین) بحث علمى داشته باشم و دیگر آن که به نجف بروم و اگر کسى را در علوم از خود مطلع تر و قوى تر مى یافتم، از او بهره ببرم.[۱۵]

حجة الاسلام والمسلمین حاج شیخ غلامرضا عرفانیان درباره تلاوت قرآن او مى گفت: زمانى که شیخ على کاشانى در مشهد بود در مدرسه نواب حجره داشت و در مدرسه میرزا جعفر تدریس مى کرد من نزد او مقدارى علم نحو و منطق را خواندم. او در ادبیات، فقه و اصول نابغه و در عبادات و ریاضت شرعى در اوج بود. بعضى شب‌ها نزد او مى ماندم. هنگام سحر که برمى خواستیم آیات آخر سوره حشر را مى خواندم و او گوش مى داد، گاه لرزه بر اندامش مى افتاد و مى فرمود: آیات را تکرار کن و من تکرار مى کردم... عالم خوشى داشتیم.[۱۶]

شهید هاشمى‌نژاد نیز درباره استاد و مرادش چنین مى گوید: ... او بدون شک از اولیاء خدا بوده، جز خداى بزرگ همه چیز در نظرش کوچک بود. من زمانى طولانى در خدمتش بودم، هیچگاه از او لغزش و خطایى ندیدم. خدا را گواه و شاهد مى گیرم که آن چه مى گویم راست است و... او در همه حال به یاد خدا و گوش به فرمان خدا و مخالف هواى نفس بود. وى علم و حلم را به هم آمیخته و گفتار را با کردار توأم ساخته بود. از خصایص بسیار پسندیده او شدت دوستى با اهل بیت عصمت و طهارت و شدت عداوت با دشمنان آنان بود.

شیخ على در مراحل و مدارج علمى به قله بلند و استنباط و اجتهاد نائل آمد. گواه بر این مطلب اعتراف جمعى از رجال علمى حوزه به آثار مکتوب و مباحثات علمى و دقیق اوست که من آن را در بعضى اجازات اجتهادى او دیدم که لازم به ذکر آن ها نیست. او بدون شک از شهدا و صالحین بود؛ چرا که وقتى امام زمان عجل الله تعالی فرجه شریف را در خواب مى بیند و شیخ به او سلام مى کند، امام عجل الله تعالی فرجه در جوابش خطاب به او مى فرماید: و علیک السلام یا شیخ الشهداء.[۱۷]

حجة الاسلام والمسلمین حاج آقا سید جواد میرعظیمى[۱۸] که نه سال با او آشنا بود از استعداد سرشارش سخن مى گوید: من مدت نه سال با شیخ على کاشانى حشر و نشر داشتم. سه سال در مشهد و شش سال در قم، کتاب قوانین تا کفایه را با هم خواندیم. از امتیازات او این که چندان نیازى به مطالعه نداشت در اثر استعداد فوق‌العاده اى که داشت. آن چه را که استاد مى گفت بلا فاصله مى آموخت و نقد مى کرد. الحق والانصاف این مرد عالم، عابد و زاهد و عارف به تمام معنى بود، زیاد از او مى شنیدم که مى فرمود، مى خواهم شهید بشوم.

وفات

سرانجام این عالم پارسا در مسافرتى که محرم سال ۱۳۷۴ قمری به رودسر کرده بود، در شب ۱۴ آن ماه پس از اداى فریضه مغرب و عشاء در منزل یکى از آشنایان دچار سکته قلبى گردید و نداى ارجعى را لبیک گفت. جنازه آن مرحوم را به قم آورده اند و پس از تشییع در قسمت جنوبى قبرستان نو به خاک سپردند. به دستور آیت الله نجفى مرعشى بر روى سنگ قبرش عبارات ذیل حک شده بود:

«الناس موتى و اهل العلم احیاء. مضجع العالم التقى والفاضل الکامل النقى الشیخ على المدعو به فریدة الاسلام الکاشانى المجاز من العلماء والحجج فقها و روایة و لامجاب عن ولى العصر عجل الله تعالی فرجه شریف فى المنام و (علیک السلام یا شیخ الشهید) وله تصانیف فى الاصول والکلام والنحو و فى بعض الفروعات الفقهیة و توفى بسکتة القلب شابا فى لیلة الرابعة عشر من شهر محرم الحرام ۱۳۷۴».

پانویس

  1. مقدمه مجمع الفرائد. شهید سید عبدالکریم هاشمى‌نژاد.
  2. مقدمه کتاب مجمع الفرائد فى الاصول، ج ۱، چاپ قم، سال ۱۳۶۸.
  3. همان و مصاحبه با خانواده و شاگردان.
  4. مصاحبه با شاگردانى که نامشان برده مى شود.
  5. نقباءالبشر، آقا بزرگ تهرانى، ص ۶۶۸.
  6. لباب القاب، ص ۱۵۸.
  7. مصاحبه نویسنده با نامادرى شیخ على.
  8. کیهان فرهنگى، اسفند ماه ۱۳۷۱، ص ۳۷.
  9. مقدمه یادنامه آیت الله کوهستانى، محمدرضا روحانى‌نژاد.
  10. بنا به نقل آیت الله یثربى (امام جمعه کاشان) در مصاحبه حضورى با نویسنده.
  11. مقدمه مجمع الفرائد، سید عبدالکریم هاشمى‌نژاد.
  12. مصاحبه با شاگردان، دوستان و برادر و نامادرى فریدة الاسلام.
  13. مصاحبه حضورى نویسنده با آقاى شریعتى.
  14. این مطلب یعنى تشرف شیخ على به حضور امام زمان علیه السلام را مرحوم شهید هاشمى نژاد در مجلس ختم شیخ على در مسجد گذر بابا ولى کاشان براى مردم نقل کردند.
  15. مصاحبه حضورى با جناب آقاى مسلمى کاشانى.
  16. مصاحبه حضورى.
  17. مقدمه مجمع الفرائد، صفحه و نیز مراجعه شود به شهید هاشمى نژاد (فریاد فضیلت)، مرتضى بذرافشان، از مجموعه دیدار با ابرار ص ۳۵ و ۳۳.
  18. مصاحبه با حجة الاسلام آقاى سید جواد میرعظیمى امام جماعت مسجد کیهان.

منابع

آرشیو عکس و تصویر