غزوه ذی قرد: تفاوت بین نسخهها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) جز (مهدی موسوی صفحهٔ غزوه ذى قرد را به غزوه ذی قرد منتقل کرد) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | «غزوه | + | '''«غزوه ذىقَرَد»''' یا «غزوه غابة»،<ref> واقدی، کتاب المغازی، ج۲، ص۵۳۷. </ref> [[غزوه|غزوهای]] است که در منطقه «ذیقرد» بین مسلمانان و عُیینة بن حصن فزارى همراه با عدهای از سواران [[غطفان|قبیله غطفان]] واقع شد. این گروه به غارت شتران [[پیامبر اسلام|رسول خدا]] صلى الله علیه وآله در منطقه «غابة» و کشتن یکی از مسلمانان دست زده بودند. |
| + | {{شناسنامه غزوات | ||
| + | |تصویر=[[پرونده:غزوه ذی قرد.jpg|۲۵۰px|center]] | ||
| + | |زمان = ماه [[ماه ربیع الثانی|ربیع الثانى]] سال ششم هجری | ||
| + | |مکان = منطقه ذی قَرَد در ۳۵ کیلومتری شمال شرق [[مدینه]] | ||
| + | |غزوه قبلی =[[غزوه بنى لحيان]] | ||
| + | |غزوه بعدی = | ||
| + | |علت غزوه = برخورد با عیینة بن حصن فزارى و برخی از «[[غطفان|بنی غطفان]]» که شتران پیامبر را دزدیده بودند. | ||
| + | |نتیجه = بازپس گیری قسمتى از شتران غارت شده و قتل برخی از دشمنان | ||
| + | |مسلمانان = مسلمانان | ||
| + | ۵۰۰ تا ۷۰۰ نفر | ||
| + | |دشمنان = عیینة بن حصن فزارى و کفار قبیله بنی غطفان | ||
| + | |فرماندهان مسلمانان = [[پیامبر اسلام|رسول خدا]](ص) | ||
| + | |فرماندهان دشمنان = عیینة بن حصن فزارى | ||
| + | |پرچم داران مسلمانان= ــــ | ||
| + | |پرچم داران دشمنان = ـــ | ||
| + | |تلفات مسلمانان = دو شهید | ||
| + | |تلفات دشمنان = سه کشته | ||
| + | |توضیحات = | ||
| + | }} | ||
| + | ==علت وقوع غزوه ذىقرد== | ||
| + | اعراب اطراف [[مدینه]]، چشم طمع به آنجا داشته و براى ضربه زدن به [[اسلام]]، از شبیخون خوددارى نمى کردهاند. بنابراین [[پیامبر اسلام|رسول خدا]] صلى الله علیه و آله حق داشت که هر از چندى به محض شنیدن کمترین گزارشى از تلاش مشرکان، به سوى آنان حرکت کند.<ref>سیره رسول خدا(ص)، رسول جعفریان، ص:۵۷۲ </ref> | ||
| − | + | طایفه [[غطفان]] گرسنگان [[شبه جزیره عربستان|شبه جزیره]] بودند که در [[جاهلیت|جاهلیت]] براى سیر کردن شکم خود به [[یثرب]] مى آمدند. عیینة بن حصن فزارى با عدهاى از سواران قبیله غطفان -که با رسول خدا صلى الله علیه و آله دشمنى دیرینه داشتند- به اطراف مدینه حمله برده و در جائى موسوم به «غابة» -که در شش کیلومترى شمال غربى مدینه و در طرف [[شام]] قرار داشت- بیست شتر از شترهاى شیرده رسول خدا صلى الله علیه و آله را به سرقت بردند، و مردى از بنى غفار را که متصدى نگهدارى شترها بود کشتند و زنش را نیز به اسارت بردند.<ref>زندگانى محمد(ص)/ترجمه، ج۲، ص:۱۹۲ </ref> | |
| − | |||
| − | + | [[محمد بن عمر واقدی|واقدی]] می نویسد: در سوم [[ماه ربیع الثانی|ربیع الثانى]] سال ششم هجری، عُیینة بن حصن با چهل سوار به شتران پیامبر یورش برده و آنان را به همراه خویش بردند.<ref> المغازى/ترجمه، ص ۴۰۷؛ سبل الهدى، ج ۵، ص ۱۶۷-۱۶۶.</ref> | |
| − | مقریزى و دیگران نوشتهاند: «[[ابوذر غفاری | + | مقریزى و دیگران نوشتهاند: «[[ابوذر غفاری]]» از رسول خدا اجازه خواست که برود و در «غابه» شترهاى شیرده رسول خدا را سرپرستى کند و رسول خدا به او گفت که: من از ناحیه «عیینه» و همراهان وى ایمن نیستم و مى ترسم پیشآمدى رخ دهد. چون ابوذر بیشتر اصرار کرد به وى فرمود: مى بینم که مى روى و روزى پسرت را مى کشند و زنت را مى برند و با عصاى خویش نزد من بازمى گردى. ابوذر با زن و پسرش رفت و روزى که «عیینة بن حصن فزارى» براى بردن بیست شتر رسول خدا حمله برد، پسرش کشته شد و زن او را بردند.<ref>المغازى/ترجمه، ص:۴۰۷ </ref> |
==وقایع مرتبط با این غزوه== | ==وقایع مرتبط با این غزوه== | ||
| − | نخستین کسى که از این جریان مطلع شد، | + | نخستین کسى که از این جریان مطلع شد، «سلمة بن عمرو بن اکوَع» بود که در آن روز بسوى غابة می رفت و از این رو خود را بجاى بلندى از کوه سلع (که در کنار مدینه قرار دارد) رسانید و با فریادهاى «وا صباحاه»! مردم [[مدینه]] را از جریان مطلع ساخت. آنگاه به سرعت، غارت کنندگان را تعقیب کرد و چون به آنها رسید، شروع به تیراندازى کرد و هر گاه عیینة و همراهانش بسوى او حمله ور می شدند فرار می کرد و چون به مسیر خود باز می گشتند دوباره آنها را تعقیب می کرد و با تیرهاى پى در پى مزاحمتى در رفتن آنها ایجاد می نمود. |
| − | + | وقتی مسلمانان از جریان مطلع شدند، نزد [[پیامبر اسلام|رسول خدا]] صلى الله علیه و آله آمدند. نخستین کسی که (از [[مهاجرین]]) خود را به در خانه آنحضرت رساند، [[مقداد|مقداد بن عمرو]] و پس از او، عباد بن بشر و سعد بن زید بن ظهیر و محرز بن نضلة و دیگران از [[انصار]] بودند که با اسبهاى تندرو خود حاضر شدند. پیامبر، مقداد<ref> ابن هشام معتقد است که رسول خدا سعد بن زید را فرمانده قرار داده است. </ref> را بر آنان امیر ساخته و فرمود: شما به تعقیب دشمن بروید تا من نیز به شما برسم. | |
| − | رسول خدا صلى الله علیه و آله | + | سپس رسول خدا صلى الله علیه و آله [[ابن ام مکتوم|ابن ام مکتوم]] را در مدینه منصوب فرمود و [[سعد بن عباده]] نیز با سیصد تن از مبارزان قبیله اش، حفاظت و حراست مدینه را بر عهده داشتند. سپس پیامبر با گروهى از مسلمانان حرکت کرد. سوارانى که از جلو رفته بودند، برخى از آنها به دنباله غارتگران رسیدند و پسر عیینة بن حصن که حبیب نام داشت، بدست یکى از سواران مسلمان کشته شد و دو نفر دیگر از آنها نیز که بر یک شتر سوار شده بودند، بدست یکى دیگر از مسلمانان به قتل رسیدند و عکاشة و ابو قتادة و دیگران که خود را به آنها رسانده بودند، موفق شدند قسمتى از شتران غارت شده را از آنها بازپس گیرند. |
| − | رسول خدا صلى الله علیه و آله نیز از عقب بدانها رسید و همچنان تا کوه «ذى قرد» به تعقیب دشمن پیش رفتند، ولى چون عیینة و همراهانش خود را به غطفان رسانده بودند، | + | رسول خدا صلى الله علیه و آله نیز از عقب بدانها رسید و همچنان تا کوه «ذى قرد» به تعقیب دشمن پیش رفتند، ولى چون عیینة و همراهانش خود را به [[غطفان]] رسانده بودند، لشکریان اسلام بدانها نرسیدند و در ذى قرد فرود آمدند.<ref>زندگانى محمد(ص)/ترجمه، ج۲،ص:۱۹۴ </ref> |
| − | رسول خدا در «ذى قرد» [[نماز خوف]] | + | رسول خدا در «ذى قرد» [[نماز خوف]] خواند و یک شبانه روز آنجا ماند و در میان اصحاب خود که پانصد یا هفتصد نفر بودند، به هر صد نفر یک شتر داد که براى خوراک خود بکشند. سعد بن عباده هم از مدینه چند بار خرما و ده شتر فرستاد که در «ذى قرد» به رسول خدا رسید. |
| − | شایان ذکر است، هنگامى که رسول خدا صلی الله علیه و آله و مسلمانان به مدینه برگشتند، دیدند برادرزاده عُیینه یکى از شتران شیرده رسول خدا | + | شایان ذکر است، هنگامى که رسول خدا صلی الله علیه و آله و مسلمانان به مدینه برگشتند، دیدند که برادرزاده عُیینه یکى از شتران شیرده رسول خدا به نام «سمراء» را برگردانید و در نزدیکى درِ خانه آن حضرت ایستاده و منتظر پیامبر است. پیامبر اکرم از جوانمردى وى اظهار خرسندى کرد و به وى جوایزى بخشید.<ref>المغازى، ج ۱، ص ۵۳۷.</ref> |
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*سیره رسول خدا صلى الله علیه و آله، رسول جعفریان، دلیل ما، قم، ۱۳۸۳ش. | *سیره رسول خدا صلى الله علیه و آله، رسول جعفریان، دلیل ما، قم، ۱۳۸۳ش. | ||
| − | * | + | *مغازى؛ تاریخ جنگهاى پیامبر، محمد بن عمر واقدى، ترجمه محمود مهدوى دامغانى، تهران، مرکز نشر دانشگاهى، ۱۳۶۹ش. |
| − | *تاریخ پیامبر اسلام، | + | *تاریخ پیامبر اسلام، محمدابراهیم آیتى، دانشگاه تهران، تهران، ۱۳۷۸ش. |
*فروغ ابدیت، آیت الله جعفر سبحانی، ج۲. | *فروغ ابدیت، آیت الله جعفر سبحانی، ج۲. | ||
| − | *تاریخ یعقوبى، ابن واضح یعقوبى، ترجمه | + | *تاریخ یعقوبى، ابن واضح یعقوبى، ترجمه محمدابراهیم آیتى، تهران، انتشارات علمى و فرهنگى، ۱۳۷۱ش. |
| − | *زندگانى محمد(ص) پیامبر اسلام، ابن هشام، ترجمه سید هاشم رسولى، تهران، انتشارات کتابچى، | + | *زندگانى محمد(ص) پیامبر اسلام، ابن هشام، ترجمه سید هاشم رسولى، تهران، انتشارات کتابچى، ۱۳۷۵ش. |
| − | *سید تقى واردى، | + | *روزشمار تاریخ اسلام، سید تقى واردى، سوم، ماه ربیع الثانی. |
{{غزوات پیامبر اکرم}} | {{غزوات پیامبر اکرم}} | ||
[[رده:جنگ های صدر اسلام]] | [[رده:جنگ های صدر اسلام]] | ||
[[رده:غزوات پیامبر اکرم]] | [[رده:غزوات پیامبر اکرم]] | ||
[[رده:سال ۶ هجری قمری]] | [[رده:سال ۶ هجری قمری]] | ||
| − | [[رده: | + | [[رده: تاریخ صدر اسلام]] |
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۱۱
«غزوه ذىقَرَد» یا «غزوه غابة»،[۱] غزوهای است که در منطقه «ذیقرد» بین مسلمانان و عُیینة بن حصن فزارى همراه با عدهای از سواران قبیله غطفان واقع شد. این گروه به غارت شتران رسول خدا صلى الله علیه وآله در منطقه «غابة» و کشتن یکی از مسلمانان دست زده بودند.
| غزوه ذی قرد | |
 | |
| زمان | ماه ربیع الثانى سال ششم هجری |
| مکان | منطقه ذی قَرَد در ۳۵ کیلومتری شمال شرق مدینه |
| غزوه قبلی | غزوه بنى لحيان |
| غزوه بعدی | |
| علت غزوه | برخورد با عیینة بن حصن فزارى و برخی از «بنی غطفان» که شتران پیامبر را دزدیده بودند. |
| نتیجه | بازپس گیری قسمتى از شتران غارت شده و قتل برخی از دشمنان |
| دوطرف درگیری و تعداد آنها | |
| مسلمانان
۵۰۰ تا ۷۰۰ نفر |
عیینة بن حصن فزارى و کفار قبیله بنی غطفان |
| فرماندهان | |
| رسول خدا(ص) | عیینة بن حصن فزارى |
| پرچم داران | |
| ـــ | |
| تلفات | |
| دو شهید | سه کشته |
علت وقوع غزوه ذىقرد
اعراب اطراف مدینه، چشم طمع به آنجا داشته و براى ضربه زدن به اسلام، از شبیخون خوددارى نمى کردهاند. بنابراین رسول خدا صلى الله علیه و آله حق داشت که هر از چندى به محض شنیدن کمترین گزارشى از تلاش مشرکان، به سوى آنان حرکت کند.[۲]
طایفه غطفان گرسنگان شبه جزیره بودند که در جاهلیت براى سیر کردن شکم خود به یثرب مى آمدند. عیینة بن حصن فزارى با عدهاى از سواران قبیله غطفان -که با رسول خدا صلى الله علیه و آله دشمنى دیرینه داشتند- به اطراف مدینه حمله برده و در جائى موسوم به «غابة» -که در شش کیلومترى شمال غربى مدینه و در طرف شام قرار داشت- بیست شتر از شترهاى شیرده رسول خدا صلى الله علیه و آله را به سرقت بردند، و مردى از بنى غفار را که متصدى نگهدارى شترها بود کشتند و زنش را نیز به اسارت بردند.[۳]
واقدی می نویسد: در سوم ربیع الثانى سال ششم هجری، عُیینة بن حصن با چهل سوار به شتران پیامبر یورش برده و آنان را به همراه خویش بردند.[۴]
مقریزى و دیگران نوشتهاند: «ابوذر غفاری» از رسول خدا اجازه خواست که برود و در «غابه» شترهاى شیرده رسول خدا را سرپرستى کند و رسول خدا به او گفت که: من از ناحیه «عیینه» و همراهان وى ایمن نیستم و مى ترسم پیشآمدى رخ دهد. چون ابوذر بیشتر اصرار کرد به وى فرمود: مى بینم که مى روى و روزى پسرت را مى کشند و زنت را مى برند و با عصاى خویش نزد من بازمى گردى. ابوذر با زن و پسرش رفت و روزى که «عیینة بن حصن فزارى» براى بردن بیست شتر رسول خدا حمله برد، پسرش کشته شد و زن او را بردند.[۵]
وقایع مرتبط با این غزوه
نخستین کسى که از این جریان مطلع شد، «سلمة بن عمرو بن اکوَع» بود که در آن روز بسوى غابة می رفت و از این رو خود را بجاى بلندى از کوه سلع (که در کنار مدینه قرار دارد) رسانید و با فریادهاى «وا صباحاه»! مردم مدینه را از جریان مطلع ساخت. آنگاه به سرعت، غارت کنندگان را تعقیب کرد و چون به آنها رسید، شروع به تیراندازى کرد و هر گاه عیینة و همراهانش بسوى او حمله ور می شدند فرار می کرد و چون به مسیر خود باز می گشتند دوباره آنها را تعقیب می کرد و با تیرهاى پى در پى مزاحمتى در رفتن آنها ایجاد می نمود.
وقتی مسلمانان از جریان مطلع شدند، نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله آمدند. نخستین کسی که (از مهاجرین) خود را به در خانه آنحضرت رساند، مقداد بن عمرو و پس از او، عباد بن بشر و سعد بن زید بن ظهیر و محرز بن نضلة و دیگران از انصار بودند که با اسبهاى تندرو خود حاضر شدند. پیامبر، مقداد[۶] را بر آنان امیر ساخته و فرمود: شما به تعقیب دشمن بروید تا من نیز به شما برسم.
سپس رسول خدا صلى الله علیه و آله ابن ام مکتوم را در مدینه منصوب فرمود و سعد بن عباده نیز با سیصد تن از مبارزان قبیله اش، حفاظت و حراست مدینه را بر عهده داشتند. سپس پیامبر با گروهى از مسلمانان حرکت کرد. سوارانى که از جلو رفته بودند، برخى از آنها به دنباله غارتگران رسیدند و پسر عیینة بن حصن که حبیب نام داشت، بدست یکى از سواران مسلمان کشته شد و دو نفر دیگر از آنها نیز که بر یک شتر سوار شده بودند، بدست یکى دیگر از مسلمانان به قتل رسیدند و عکاشة و ابو قتادة و دیگران که خود را به آنها رسانده بودند، موفق شدند قسمتى از شتران غارت شده را از آنها بازپس گیرند.
رسول خدا صلى الله علیه و آله نیز از عقب بدانها رسید و همچنان تا کوه «ذى قرد» به تعقیب دشمن پیش رفتند، ولى چون عیینة و همراهانش خود را به غطفان رسانده بودند، لشکریان اسلام بدانها نرسیدند و در ذى قرد فرود آمدند.[۷]
رسول خدا در «ذى قرد» نماز خوف خواند و یک شبانه روز آنجا ماند و در میان اصحاب خود که پانصد یا هفتصد نفر بودند، به هر صد نفر یک شتر داد که براى خوراک خود بکشند. سعد بن عباده هم از مدینه چند بار خرما و ده شتر فرستاد که در «ذى قرد» به رسول خدا رسید.
شایان ذکر است، هنگامى که رسول خدا صلی الله علیه و آله و مسلمانان به مدینه برگشتند، دیدند که برادرزاده عُیینه یکى از شتران شیرده رسول خدا به نام «سمراء» را برگردانید و در نزدیکى درِ خانه آن حضرت ایستاده و منتظر پیامبر است. پیامبر اکرم از جوانمردى وى اظهار خرسندى کرد و به وى جوایزى بخشید.[۸]
پانویس
- ↑ واقدی، کتاب المغازی، ج۲، ص۵۳۷.
- ↑ سیره رسول خدا(ص)، رسول جعفریان، ص:۵۷۲
- ↑ زندگانى محمد(ص)/ترجمه، ج۲، ص:۱۹۲
- ↑ المغازى/ترجمه، ص ۴۰۷؛ سبل الهدى، ج ۵، ص ۱۶۷-۱۶۶.
- ↑ المغازى/ترجمه، ص:۴۰۷
- ↑ ابن هشام معتقد است که رسول خدا سعد بن زید را فرمانده قرار داده است.
- ↑ زندگانى محمد(ص)/ترجمه، ج۲،ص:۱۹۴
- ↑ المغازى، ج ۱، ص ۵۳۷.
منابع
- سیره رسول خدا صلى الله علیه و آله، رسول جعفریان، دلیل ما، قم، ۱۳۸۳ش.
- مغازى؛ تاریخ جنگهاى پیامبر، محمد بن عمر واقدى، ترجمه محمود مهدوى دامغانى، تهران، مرکز نشر دانشگاهى، ۱۳۶۹ش.
- تاریخ پیامبر اسلام، محمدابراهیم آیتى، دانشگاه تهران، تهران، ۱۳۷۸ش.
- فروغ ابدیت، آیت الله جعفر سبحانی، ج۲.
- تاریخ یعقوبى، ابن واضح یعقوبى، ترجمه محمدابراهیم آیتى، تهران، انتشارات علمى و فرهنگى، ۱۳۷۱ش.
- زندگانى محمد(ص) پیامبر اسلام، ابن هشام، ترجمه سید هاشم رسولى، تهران، انتشارات کتابچى، ۱۳۷۵ش.
- روزشمار تاریخ اسلام، سید تقى واردى، سوم، ماه ربیع الثانی.
| غزوات پیامبر اکرم (ص) | ||||||
| 2 هجری | غزوه ودّان * غزوه بواط * غزوه عشيره * غزوه كدر * غزوه بنى قينقاع * غزوه سويق | |||||
| 3 هجری | غزوه بدر * غزوه غطفان * غزوه احد * غزوه حمراء الأسد | |||||
| 4 هجری | غزوه بنى نضير * غزوه ذات الرقاع * غزوه بدر الموعد | |||||
| 5 هجری | غزوه دومة الجندل * غزوه خندق یا احزاب * غزوه بنى قريظه | |||||
| 6 هجری | غزوه بنى لحيان * غزوه ذى قرد * غزوه بنى مصطلق * غزوه حديبيه | |||||
| 7 هجری | غزوه خيبر | |||||
| 8 هجری | غزوه فتح مكه * غزوه حنين * غزوه طائف | |||||
| 9 هجری | غزوه تبوك | |||||
