سجده: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
|||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{مدخل دائرة المعارف|[[فرهنگ معارف و معاریف]]}} | {{مدخل دائرة المعارف|[[فرهنگ معارف و معاریف]]}} | ||
| + | {{خوب}} | ||
| + | '''سجده''' به معنى [[خضوع]] و تذلّل است و در اصلاح شرعی آن، عبارتست از پیشانى به خاک نهادن به منظور تعظیم پروردگار. سجده در نمازهای [[واجب]] یومیه، جزء ارکان [[نماز]] است. | ||
| + | ==سجده در لغت و اصطلاح== | ||
| − | + | «سَجدَه» اسم مصدر «سجَدَ» و مصدر آن «سجود» می باشد و آن در لغت به معنى [[خضوع]] و تذلّل است و در [[شرع]] عبارتست از پیشانى به خاک نهادن به منظور تعظیم پروردگار. | |
| − | + | سجده به قصد [[عبادت]] و پرستشِ مسجود، خاص [[الله|خداوند]] است و سجده به غیرخدا [[کفر|کفر]] است، اما به قصد تکریم و تعظیمِ صرف به غیرخدا نیز روا باشد؛ چنان که در [[قرآن]] در مورد [[حضرت آدم]] علیه السلام {{متن قرآن|«وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِکةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ»}}<ref>[[سوره بقره]]: ۳۴.</ref> و نیز در مورد [[حضرت یعقوب]] و [[حضرت یوسف]] علیهماالسلام {{متن قرآن|«وَخَرُّوا لَهُ سُجَّدًا»}}<ref>[[سوره یوسف]]: ۱۰۰.</ref> آمده است. | |
| − | + | [[سجده]] را نزد خداوند مکانتى عظیم و شأنى والا است و در شأن آن همین بس که خداوند خطاب به بنده اش می فرماید: «سجده کن و به من نزدیک آى».<ref>[[سوره علق]]: ۱۹.</ref> | |
| − | + | سجده بر دو قسم است: | |
| − | + | * سجود اختیارى، چنان که در قرآن آمده: {{متن قرآن|«فَاسْجُدُوا لِلَّهِ وَاعْبُدُوا»}}.<ref>[[سوره نجم]]: ۶۲.</ref> | |
| + | * سجود تکوینى و قهرى و تسخیرى: {{متن قرآن|«وَلِلّهِ یسْجُدُ مَن فِی السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ طَوْعًا وَکرْهًا وَظِلالُهُم بِالْغُدُوِّ وَالآصَالِ»}}.<ref>[[سوره رعد]]: ۱۵.</ref> | ||
| − | == | + | ==سجده در روایات== |
| − | + | *[[پیامبر اسلام|رسول اکرم]] صلی الله علیه و آله فرمود: هیچ بنده اى نباشد که سجده اى براى خدا انجام دهد جز این که خداوند به برکت آن سجده درجه اى برایش بالا برد و گناهى از او بیفکند و حسنه اى در نامه عملش ثبت نماید.<ref>کنز العمال.</ref> | |
| − | + | *[[امیرالمومنین|امیرالمؤمنین]] علیه السلام فرمود: سجده هاى بدنى عبارتند از نهادن بهترین جاى پیشانى بر خاک و روى آوردن به زمین با دو کف دست و دو زانو و سر انگشتان پا با دلى آرام و نیتى پاک. و اما سجده هاى نفسانى عبارتند از تهى ساختن دل از آنچه فانى شدنى است و روى آوردن با تمام همت بدانچه باقى است و زدودن [[تکبر|تکبر]] و [[تعصب]] از خود و بریدگى از تعلقات دنیوى و آراسته شدن به [[اخلاق]] پیغمبر.<ref>غرر الحکم.</ref> | |
| − | + | *[[امام صادق علیه السلام|امام صادق]] علیه السلام فرمود: سجده حد اعلاى [[عبادت]] است در بنى آدم. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | *و نیز از آن حضرت نقل است که روزى [[پیامبر اسلام|پیغمبر]] صلی الله علیه و آله در یکى از حجرات همسرانش به کارى از کارهاى خانه مشغول بود. در این حال مردى (از مسلمانان) وارد شد عرض کرد: اجازه بفرما این کار را من انجام دهم. حضرت پذیرفت و چون کار را به انجام رساند پیغمبر صلی الله علیه و آله به وى فرمود: بگو چه نیازى دارى؟ عرض کرد: بهشت. حضرت لختى سر به زیر افکند و سپس فرمود: اجابت شد. و چون او خواست برود فرمود: اى بنده خدا ما را به طول سجده خویش یارى ده. | |
| − | * | + | *همچنین در [[حدیث|حدیث]] آمده که بنده از هر جا نزدیکتر به خدا موقعى است که در سجده باشد.<ref>بحار: ۸۵/۱۴۶ و ۹۳/۳۴۴.</ref> |
| − | * | + | *جعفر عطار گوید: از [[امام صادق]] علیه السلام شنیدم فرمود: مردى به نزد [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله آمد و عرض کرد: یا رسول الله، گناهان بسیار دارم و عملم بس ضعیف است! حضرت به وى فرمود: بر تو باد به کثرت سجود که سجود آنچنان گناهان را فرو می ریزد که باد برگ درختان را.<ref>وسائل الشیعه: ۴/۱۰۲.</ref> |
| − | + | ==سجده در نماز== | |
| − | + | سجود از اجزاء واجبه [[نماز]] بوده و دو سجده در یک [[رکعت|رکعت]] رکن است و حقیقت آن نهادن پیشانى است بر زمین به قصد تعظیم، در هر رکعت نماز، خواه [[واجب]] و خواه [[مستحب]]، دو سجده واجب است. اگر هر دو سجده در یک رکعت فوت شود موجب بطلان نماز، و اگر یکى سهواً ترک شود، در صورتى که پیش از [[رکوع|رکوع]] رکعت بعد به یادش آید، در نماز تدارک کند و اگر پس از دخول در رکوع به یادش آید، بعد از نماز آن را قضا کند و سپس دو سجده سهو انجام دهد. | |
| − | + | '''واجبات سجود چند چیز است:''' | |
| − | |||
| − | |||
| + | #نهادن هفت عضو بدن بر زمین و آنها عبارتند از: پیشانى و دو کف دست و دو سر زانو و دو سر انگشت بزرگ پاها. | ||
| + | #ذکر سجود و مطلق ذکر کافى است هر چند بهتر و به احتیاط مقرونتر گفتن [[تسبیح|تسبیح]] است بدین کیفیت: «سبحان ربى الاعلى و بحمده» و یا سه بار «سبحان الله». | ||
| + | #طمأنینه، یعنى در موقع خواندن ذکر، همه اعضاء هفتگانه بر زمین مستقر و ثابت باشند. | ||
| + | #نشستن بین دو سجده با طمأنینه. | ||
| + | #هم سطح بودن محل پیشانى با جاى ایستادن و اگر اختلافى باشد، نباید بیش از چهار انگشت بسته باشد. | ||
| + | #طاهر بودن جائى که پیشانى هنگام سجده بر آن نهاده می شود. | ||
| + | #پیشانى بر زمین یا چیزى که در حکم زمین است نهاده شود، مانند سنگ و کلوخ و رستنی هاى زمین و هر چه از اجزاء روئین زمین بشمار می رود (نه معادن زیرزمین) جز آنچه که خوردنى یا پوشیدنى باشد. | ||
| + | ==پانویس== | ||
| + | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | سيد مصطفى حسينى دشتى، فرهنگ «معارف و معاريف» | + | * سيد مصطفى حسينى دشتى، [[فرهنگ معارف و معاریف (کتاب)|فرهنگ «معارف و معاريف»]] |
| + | {{سنجش کیفی | ||
| + | |سنجش=شده | ||
| + | |شناسه= خوب | ||
| + | |عنوان بندی مناسب= خوب | ||
| + | |کفایت منابع و پی نوشت ها= ضعیف | ||
| + | |رعایت سطح مخاطب عام= خوب | ||
| + | |رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب | ||
| + | |جامعیت= متوسط | ||
| + | |رعایت اختصار= خوب | ||
| + | |سیر منطقی= خوب | ||
| + | |کیفیت پژوهش= خوب | ||
| + | |رده= دارد | ||
| + | }} | ||
[[رده:نماز]] | [[رده:نماز]] | ||
[[رده:واجبات نماز]] | [[رده:واجبات نماز]] | ||
[[رده:ارکان نماز]] | [[رده:ارکان نماز]] | ||
| + | [[رده: مقاله های مهم]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۰ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۰۷:۳۹
سجده به معنى خضوع و تذلّل است و در اصلاح شرعی آن، عبارتست از پیشانى به خاک نهادن به منظور تعظیم پروردگار. سجده در نمازهای واجب یومیه، جزء ارکان نماز است.
سجده در لغت و اصطلاح
«سَجدَه» اسم مصدر «سجَدَ» و مصدر آن «سجود» می باشد و آن در لغت به معنى خضوع و تذلّل است و در شرع عبارتست از پیشانى به خاک نهادن به منظور تعظیم پروردگار.
سجده به قصد عبادت و پرستشِ مسجود، خاص خداوند است و سجده به غیرخدا کفر است، اما به قصد تکریم و تعظیمِ صرف به غیرخدا نیز روا باشد؛ چنان که در قرآن در مورد حضرت آدم علیه السلام «وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِکةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ»[۱] و نیز در مورد حضرت یعقوب و حضرت یوسف علیهماالسلام «وَخَرُّوا لَهُ سُجَّدًا»[۲] آمده است.
سجده را نزد خداوند مکانتى عظیم و شأنى والا است و در شأن آن همین بس که خداوند خطاب به بنده اش می فرماید: «سجده کن و به من نزدیک آى».[۳]
سجده بر دو قسم است:
- سجود اختیارى، چنان که در قرآن آمده: «فَاسْجُدُوا لِلَّهِ وَاعْبُدُوا».[۴]
- سجود تکوینى و قهرى و تسخیرى: «وَلِلّهِ یسْجُدُ مَن فِی السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ طَوْعًا وَکرْهًا وَظِلالُهُم بِالْغُدُوِّ وَالآصَالِ».[۵]
سجده در روایات
- رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: هیچ بنده اى نباشد که سجده اى براى خدا انجام دهد جز این که خداوند به برکت آن سجده درجه اى برایش بالا برد و گناهى از او بیفکند و حسنه اى در نامه عملش ثبت نماید.[۶]
- امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: سجده هاى بدنى عبارتند از نهادن بهترین جاى پیشانى بر خاک و روى آوردن به زمین با دو کف دست و دو زانو و سر انگشتان پا با دلى آرام و نیتى پاک. و اما سجده هاى نفسانى عبارتند از تهى ساختن دل از آنچه فانى شدنى است و روى آوردن با تمام همت بدانچه باقى است و زدودن تکبر و تعصب از خود و بریدگى از تعلقات دنیوى و آراسته شدن به اخلاق پیغمبر.[۷]
- و نیز از آن حضرت نقل است که روزى پیغمبر صلی الله علیه و آله در یکى از حجرات همسرانش به کارى از کارهاى خانه مشغول بود. در این حال مردى (از مسلمانان) وارد شد عرض کرد: اجازه بفرما این کار را من انجام دهم. حضرت پذیرفت و چون کار را به انجام رساند پیغمبر صلی الله علیه و آله به وى فرمود: بگو چه نیازى دارى؟ عرض کرد: بهشت. حضرت لختى سر به زیر افکند و سپس فرمود: اجابت شد. و چون او خواست برود فرمود: اى بنده خدا ما را به طول سجده خویش یارى ده.
- جعفر عطار گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم فرمود: مردى به نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله آمد و عرض کرد: یا رسول الله، گناهان بسیار دارم و عملم بس ضعیف است! حضرت به وى فرمود: بر تو باد به کثرت سجود که سجود آنچنان گناهان را فرو می ریزد که باد برگ درختان را.[۹]
سجده در نماز
سجود از اجزاء واجبه نماز بوده و دو سجده در یک رکعت رکن است و حقیقت آن نهادن پیشانى است بر زمین به قصد تعظیم، در هر رکعت نماز، خواه واجب و خواه مستحب، دو سجده واجب است. اگر هر دو سجده در یک رکعت فوت شود موجب بطلان نماز، و اگر یکى سهواً ترک شود، در صورتى که پیش از رکوع رکعت بعد به یادش آید، در نماز تدارک کند و اگر پس از دخول در رکوع به یادش آید، بعد از نماز آن را قضا کند و سپس دو سجده سهو انجام دهد.
واجبات سجود چند چیز است:
- نهادن هفت عضو بدن بر زمین و آنها عبارتند از: پیشانى و دو کف دست و دو سر زانو و دو سر انگشت بزرگ پاها.
- ذکر سجود و مطلق ذکر کافى است هر چند بهتر و به احتیاط مقرونتر گفتن تسبیح است بدین کیفیت: «سبحان ربى الاعلى و بحمده» و یا سه بار «سبحان الله».
- طمأنینه، یعنى در موقع خواندن ذکر، همه اعضاء هفتگانه بر زمین مستقر و ثابت باشند.
- نشستن بین دو سجده با طمأنینه.
- هم سطح بودن محل پیشانى با جاى ایستادن و اگر اختلافى باشد، نباید بیش از چهار انگشت بسته باشد.
- طاهر بودن جائى که پیشانى هنگام سجده بر آن نهاده می شود.
- پیشانى بر زمین یا چیزى که در حکم زمین است نهاده شود، مانند سنگ و کلوخ و رستنی هاى زمین و هر چه از اجزاء روئین زمین بشمار می رود (نه معادن زیرزمین) جز آنچه که خوردنى یا پوشیدنى باشد.
پانویس
منابع
- سيد مصطفى حسينى دشتى، فرهنگ «معارف و معاريف»
