خلاصة الاقوال (کتاب)

كتاب حاضر بنا به گفته مؤلف «خلاصة الأقوال في معرفة أحوال الرجال» نام دارد. مؤلف كتاب علامه حلى، جمال الدين، حسن بن يوسف بن على بن مطهر حلى است (648 - 726 هجرى).

اهميت موضوع‌

يكى از مهمترين علوم اسلامى كه عنوان كليدى در دستيابى به تمام شاخه‌ هاى علوم اسلامى، روايى اهميت ويژه‌اى نزد علماى دين داشته و دارد علم رجال است. عمده علوم اسلامى از فقه و اصول گرفته تا تفسير و كلام و ادعيه و...از راه نقل و روايات معصومين عليهم‌السلام به ما رسيده، و براى دستيابى به روايات صحيح و تشخيص روايات معتبر و انتخاب آنها مهمترين اصل، تشخيص وثاقت و اعتبار سلسله راويان هر حديث است و اين مهم تنها بوسيله علم رجال دست يافتنى است.

توجه خاص به علم رجال از زمان ائمه عليهم ‌السلام وجود داشته و بزرگانى از اصحاب ائمه در قرن هاى دوم و سوم هجرى تأليفاتى در اين علم داشته ‌اند.

تاريخ تأليف‌

علامه حلى چنان كه در صفحه 95 كتاب خويش در شرح حال سيد مرتضى علم الهدى ذكر كرده كتاب خويش را در سال 693 هجرى تأليف نموده است.

ويژگي ها

1 - رجال علامه حلى مرجعى بسيار معتبر براى شناختن روات شيعه است و وثاقت و ضعف راويان را خيلى واضح و بدون ابهام بيان كرده است.

2 - علامه كتاب خويش را به ابواب گوناگون تقسيم نموده و در هر باب يك نام را ذكر كرده و به دنبال آن اشتراكات آن را روشن نموده كه مثلا نام «سيف» مربوط به سه نفر است...و نام سليمان شش نفر و...

3 - علامه در بسيارى موارد نظر ديگر علماى رجال را نيز نقل كرده ؛ امّا در پايان نظر خودش را در تأييد يا رد نظر آنان آورده است.

4 - نحوه تلفظ و نوشتن صحيح اسامى رواتى كه ممكن است اشتباه خوانده شوند را تذكر داده است.

5 - در اين كتاب به نوعى طبقه روات روشن شده و امامانى كه هر راوى از آنها روايت نقل كرده نيز مشخص شده‌اند.

ترتيب مطالب‌

كتاب خلاصة الأقوال به دو قسمت تقسيم شده:

قسمت اول: شامل كسانى است كه به آنها اعتماد مى‌شود و روايت آنها مقبول است.

قسمت دوم: كسانى كه در مورد روايت آنها توقف مى‌شود و به جهت عدم اعتماد، قول آنها مقبول نيست.

اسماء روات نيز بر اساس حروف الفباء تنظيم شده و براى هر نام يك باب در نظر گرفته شده و تمام رواتى كه همنام هستند يكجا آمده‌اند تا اشتراك اسامى هم تمييز داده شود.

خلاصه و منتخب‌

بخاطر توجه و عنايت خاصى كه به كتاب حاضر شده بسيارى از بزرگان آنرا خلاصه كرده يا بر آن حاشيه زده‌اند يا ترجمه نموده ‌اند.

از جمله تلخيص كتاب توسط:

1 - شهيد ثانى، زين الدين بن على عاملى، كه در سال 966 هجرى به شهادت رسيده است.

2 - منتخبى با نام «الوجيزة في الرجال» از محمد رضا بن اسماعيل موسوى شيرازى.

منابع

• مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی ، نرم افزار درایه النور نسخه 1/2 ، بخش کتاب شناسی

متن کتاب الأقوال في معرفة أحوال الرجال

1.الأقوال في معرفة أحوال الرجال

2.الأقوال في معرفة أحوال الرجال