محمدعلی حائری کرمانی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (صفحه‌ای جدید حاوی ' {{بخشی از یک کتاب}} امين مرجعيت '''تولد''' عالم جليل القدر آيت الله حاج شيخ محمدعل...' ایجاد کرد)
 
 
(۵ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
−
{{بخشی از یک کتاب}}
+
{{شناسنامه عالم
−
امين مرجعيت
+
|نام کامل =  محمدعلی حائری کرمانی
 +
|تصویر= [[پرونده:Haeri.k.JPG|۲۳۰px]]
 +
|زادروز =  ۱۳۰۳ قمری
 +
|زادگاه = کرمان
 +
|وفات =  ۱۳۸۳ قمرى
 +
|مدفن =  [[قم]]
 +
|اساتید =  [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانی]]، [[آقا ضیاءالدین عراقی]]، [[آیت الله بروجردی]]، [[سید حسین طباطبائی قمی]]،...
 +
|شاگردان =  [[امام موسی صدر|امام موسی صدر]]، [[سید رضا صدر]]، سید مهدی اخوان مرعشی، شیخ علی‌پناه اشتهاردی،...
 +
|آثار = تقریرات درس اصول آقا ضیاءالدین عراقی،...
 +
}}
 +
'''«آیت‌الله شیخ محمدعلی حائری کرمانی»''' (۱۳۸۳-۱۳۰۳ ق)، فقیه اصولی [[شیعه]] و از مدرسان معروف [[حوزه علمیه قم]] در قرن ۱۴ قمری و از شاگردان مبرّز [[آقا ضیاءالدین عراقی]] و [[آیت الله بروجردی|آیت‌الله بروجردی]] بود. امور مهمی از جمله پاسخ به استفتائات و احیای کتابخانه [[مسجد اعظم قم]] از سوی آیت‌الله بروجردی بر عهده وی نهاده شده بود.
  
−
'''تولد'''
+
==ولادت==
  
−
عالم جليل القدر آيت الله حاج شيخ محمدعلي حائري كرماني رحمه الله يكي از فقهاي متقي و وارسته [[حوزه علميه]] [[قم]] و از علماي طراز اول كرمان بشمار مي‌رود كه در سال 1303 ق.<ref> در آثار الحجة تاريخ تولد وي 1308 ق. ذكر شده است كه بنا بر گفته آيت الله موسوي كرماني، داماد ايشان، اين تاريخ صحت ندارد.</ref> در شهرستان كرمان ديده به جهان گشود.
+
محمدعلی حائری کرمانی فرزند شیخ عباس، در سال ۱۳۰۳ قمری (۱۲۶۴ ش) در شهرستان کرمان دیده به جهان گشود.
  
−
'''خاندان'''
+
==تحصیلات و استادان==
  
−
خاندان آيت الله حائري كرماني در كرمان اكنون هم به شرافت و نجابت، معروف و مورد احترام اهالي آن سامانند. پدر بزرگوار وي مردي متدين، داراي مناعت طبع و عزت و مورد احترام همگان بود.
+
محمدعلی حائری کرمانی دروس مقدمات و ادبیات را در [[حوزه علمیه]] کرمان سپری کرد و آن گاه در سال ۱۳۳۵ ق. عازم [[مشهد]] مقدس گردید و به مدت سه سال در مدرسه میرزا جعفر به تحصیل ادامه داد. سپس به زادگاهش بازگشت.
  
−
'''تحصيلات'''
+
علاقه شیخ محمدعلی حائری به علوم و معارف [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم السلام، ایشان را بر آن داشت، تا در حدود سال ۱۳۳۹ قمری با تحمل رنج سفر و مشکلات فراوان، رهسپار حوزه علمیه [[نجف]] گردد. به سبب هوش و حافظه و استعداد فراوانش مراحل تحصیلی را به سرعت طی کرد و مدت ده سال در دروس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] آیات عظام: آقا [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانی]] و [[آقا ضیاءالدین عراقی]] و... حضور یافت. پس از چندی، استعداد و تلاش او به بار نشست و از آن بزرگواران اجازات [[اجتهاد]] کم نظیری اخذ کرد؛ حتی در شمار شاگردان خاص آقا ضیاءالدین عراقی قرار گرفت.
  
−
حائري كرماني دروس مقدمات و ادبيات را در حوزه علميه كرمان سپري كرد و آن گاه در سال 1335 ق. عازم [[مشهد]] مقدس گرديد و به مدت سه سال در مدرسه ميرزا جعفر به تحصيل ادامه داد. سپس به زادگاهش بازگشت و با خانواده‌اي مذهبي و سرشناس [[ازدواج]] كرد. بعد از يك سال، در سال 1339 ق. براي تحصيل علوم و معارف الهي عازم [[نجف]] اشرف گرديد. به سبب هوش و حافظه و استعداد فراوانش مراحل تحصيلي را به سرعت طي كرد و مدت ده سال در دروس خارج [[فقه]] و [[اصول]] آيات عظام: آقا سيد ابوالحسن اصفهاني و آقا ضياءالدين محقق عراقي و... حضور يافت. پس از چندي، استعداد و تلاش او به بار نشست و از آن بزرگواران اجازات اجتهاد كم نظيري اخذ كرد؛ حتي در شمار شاگردان خاص آيت الله آقا ضياء قرار گرفت.
+
آیت الله حائری کرمانی در [[مشهد]] نیز در دروس خارج فقه و اصول [[سید حسین طباطبائی قمی]] و میرزا محمد آقازاده خراسانى شرکت می جوید. او همچنین هنگامی که در [[قم]] بود، به همراه بسیاری از بزرگان و اساتید مبرز آن زمان، همانند [[سید محمد حجت کوه کمره ای]]، [[امام خمینی]]، آیت الله صدر و... در درس [[آیت الله بروجردی]] شرکت می‌کرد.
  
−
'''هجرت به ايران'''
+
==تدریس و شاگردان==
  
−
آب و هواي نجف اشرف با وي و خانواده وي سازگاري نداشت. اين مشكل او را وادار داشت تا بعد از اتمام تحصيلات، نجف اشرف را به قصد ايران ترك كند و در زادگاهش كرمان رحل اقامت افكند. در اين شهر به مدت چهارده سال به تدريس در حوزه علميه كرمان و نيز اقامه جماعت و ارشاد و هدايت خلق مشغول شد.  
+
شیخ محمدعلی حائری بعد از اتمام تحصیلات، نجف را به قصد [[ایران|ایران]] ترک کرد و در زادگاهش کرمان رحل اقامت افکند. او به مدت چهارده سال به تدریس در [[حوزه علمیه]] کرمان و نیز اقامه [[نماز جماعت|جماعت]] و ارشاد و هدایت خلق مشغول شد.  
  
−
آيت الله موسوي كرماني، داماد وي، در اين باره مي‌فرمايد: در كرمان مرحوم آيت الله حاج ميرزا محمدرضا كرماني - كه يك آيت الله مطلقي در كرمان بودند؛ لكن از روي جهاتي از منزل بيرون نمي‌آمدند.(*) محل نماز خودش را كه مسجد جامع كرمان بود، به آيت الله حائري كرماني واگذار كرد و ايشان از سال 1303 ش. - سال تاجگذاري -، تا سال 1317 ش. اوج قدرت رضاخان بود اجراي شد؛ در كرمان علاوه بر اقامه جماعت و تبليغ شعائر ديني و مذهبي به تدريس علوم ديني مشغول بودند كه بنده در آن ايام نيز لمعه را در نزد معظم‌له مي‌خواندم. سالياني كه مسئله جواز داشتن لباس روحانيت، مسئله كشف [[حجاب]] و برچيدن بساط روحانيت و... توسط رضاخان سال‌هاي بسيار تلخ و ناگواري براي روحانيت بوده است؛ به طوري كه حتي مرحوم آقا شيخ محمدتقي آملي شش ماه نتوانسته بود از منزل بيرون بيايند؛ زيرا شهرباني دستور داده بود كه تمام طلبه هاي داراي معافيت تحصيلي بايد سربازي بروند.
+
آیت الله موسوی کرمانی، داماد وی، در این باره می‌گوید: در کرمان مرحوم آیت الله میرزا محمدرضا کرمانی -در دوران سخت و تاریک حکومت رضاخان- از روی جهاتی از منزل بیرون نمی‌آمدند. محل [[نماز]] خودش را که [[مسجد جامع]] کرمان بود، به آیت الله حائری کرمانی واگذار کرد و ایشان از سال ۱۳۰۳ ش. تا سال ۱۳۱۷ ش. -که اوج قدرت رضاخان بود- در کرمان علاوه بر اقامه جماعت و تبلیغ شعائر دینی و مذهبی، به تدریس علوم دینی مشغول بودند که بنده در آن ایام نیز [[اللمعة الدمشقیة (کتاب)|لمعه]] را در نزد معظم‌له می‌خواندم... فشارهای مأموران دولتی او را واداشت تا به قصد اقامت دائم روانه [[مشهد]] مقدس شود. اما پس از چندی، باز هم مشکلات سیاسی مانع از اقامت او شد و او مشهد را به قصد [[حوزه علمیه قم]] ترک کرد و سرانجام در سال ۱۳۵۶ ق. در این شهر رحل اقامت افکند.
  
−
فشارهاي مأموران دولتي او را واداشت تا به قصد اقامت دائم روانه [[مشهد]] مقدس شود. او در مشهد در دروس خارج [[فقه]] و [[اصول]] آيات عظام: حاج آقا حسين قمي و آقازاده خراساني شركت مي جويد و خود نيز به تدريس مي‌پردازد؛ اما پس از چندي، باز هم مشكلات سياسي مانع از اقامت او شد و او مشهد را به قصد حوزه علميه قم ترك كرد.
+
پس از ورود به [[قم]]، حوزه درسی را تشکیل داد که جمعی از فضلای حوزه علمیه در آن شرکت می‌جستند. نوآوری‌های درس آیت الله حائری کرمانی منحصر به فرد بود؛ زیرا وی به سبک استادش [[آقا ضیاءالدین عراقی]] تدریس می‌کرد و این نوع تدریس برای آن دسته از فضلا که به [[نجف]] نرفته بودند، بسیار جذاب بود و تازگی داشت. تعدادی از شاگردان ممتاز ایشان از این قرارند:
  
−
آيت الله موسوي كرماني نقل كرده است: «روزي ايشان عازم درس بودند كه سربازان دولت رضاخان جلو ايشان را گرفته، درخواست جواز پوشيدن لباس روحاني مي‌كنند. وي كپي جواز را به آن ها نشان مي‌دهد؛ ولي آنان اصل جواز را از وي طلب مي‌نمايند و او هم امتناع مي‌كند. ايشان را به پاسگاه مي‌برند. رئيس كلانتري مي‌گويد: شما دو كار را بايد انجام دهيد: يا اصل جواز را بايد به ما بدهيد و يا بايد لباس متحد الشكلي بپوشيد. اما آيت الله پيشنهاد ديگري مي‌دهد و آن اين كه مشهد را ترك كند. اين پيشنهاد پذيرفته مي‌شود و او راهي تهران مي‌شود».
+
* سید مهدی اخوان مرعشی؛
  
−
البته ناگفته نماند، گويا او هنگام عزيمت به مشهد، چند روز در [[قم]] توقف داشته است و آيات عظام: سيد محمدتقي خوانساري، [[امام خمینی]]، مرعشي نجفي و گلپايگاني، بر توقف او در قم اصرار داشته و اقامت در [[مشهد]] را به صلاح او ندانسته و پيشنهاد تدريس اصول را به او داده‌اند؛ اما او نمي‌پذيرد. همچنين در مسير خود به مشهد، در تهران نيز چند روزي ماندگار مي‌شود و آيات بزرگوار: حاج شريعتمدار رشتي، بحرالعلوم، آملي و...، كه از هم دوره‌هايش در [[نجف]] اشرف و از شاگردان آقا ضياء بودند، از وي تقاضاي سكونت در تهران مي‌كنند كه پذيرفته نمي شود. هنگام بازگشت از مشهد نيز همين پيشنهاد به وسيله آنان داده مي شود؛ ولي او به اقامت در قم تصميم داشت و سرانجام در سال 1356 ق. در اين شهر رحل اقامت افكند.
+
* سید کاظم اخوان مرعشی؛
  
−
'''شاگردان'''
+
* [[سید رضا صدر]]؛
  
−
پس از ورود به قم، حوزه درسي را تشكيل داد كه جمعي از فضلاي حوزه علميه در آن شركت مي‌جستند. نوآوري‌هاي درس آيت الله حائري كرماني منحصر به فرد بود؛ زيرا وي به سبك استادش آقا ضياء تدريس مي‌كرد و اين نوع تدريس براي آن دسته از فضلا كه به [[نجف]] نرفته بودند، بسيار جذاب بود و تازگي داشت. تعدادي از شاگردان ممتاز ايشان از اين قرارند:
+
* [[امام موسی صدر|امام موسی صدر]]؛
  
−
* 1. حاج سيد مهدي اخوان مرعشي؛
+
* سید حسین موسوی کرمانی (داماد ایشان)؛
  
−
* 2. حاج سيد كاظم اخوان مرعشي؛
+
* شیخ علی پناه اشتهاردی؛ ایشان به نگارنده این مقاله فرمود: «بنده [[کفاية الاصول (کتاب)|کفایه]] را در [[مدرسه فیضیه]] نزد وی خواندم. او مسلط بر کفایه بود. مردی خوشنام، ملا، متقی و جزو آن دسته از افرادی بود که مرحوم [[آیت الله بروجردی|آیت الله بروجردی]] خیلی خاطرش را می‌خواستند».
  
−
* 3. حاج آقا رضا صدر؛
+
* شیخ محمدحسن طالقانی.
  
−
* 4. امام موسي صدر؛
+
==در نگاه عالمان==
  
−
* 5. سيد حسين موسوي كرماني؛
+
آیت الله حائری کرمانی از خواص استادش [[آقا ضیاءالدین عراقی]] بود. رابطه وی و استاد بزرگوارش چنان صمیمی و عمیق بود که از هنگام ورود تا آخر سال اقامتش، همواره شبانه‌روز نزد استاد فرزانه‌اش بود و به تقریر مطالب علمی او می‌پرداخت. و نیز در درس خصوصی [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] مرحوم آقا ضیاء شرکت می‌جست. وی همه امور مربوط به آقا ضیاء را سامان می‌داد؛ حتی [[ازدواج|تزویج]] سه دختر استادش را بر عهده داشت.
  
−
* 6. حاج شيخ علي پناه اشتهاردي؛
+
همچنین به گفته دامادش آیت الله موسوی کرمانی، در [[قم]] که بود، در دستگاه [[آیت الله بروجردی]] از نظر علم و عمل و دینداری کسی مثل آقای حائری وجود نداشت. همه اصحاب خوب بودند؛ ولیکن کسی که از دیدگاه آیت الله بروجردی دارای اعتبار علمی، [[امانت داری]] و رازدار باشد، منحصراً آقای حائری بود و هیچ کدام دیگر این گونه تا آخر عمر ایشان نبودند». کارهای مهمی که آیت الله بروجردی بر عهده وی نهاده بود، عبارت بود از:
  
−
ايشان به نگارنده اين مقاله فرمود: «بنده كفايه را در [[مدرسه فيضيه]] نزد وي خواندم. او مسلط بر كفايه بود. مردي خوشنام، ملا، متقي و جزو آن دسته از افرادي بود كه مرحوم آيت الله بروجردي خيلي خاطرش را مي‌خواستند».
+
* پاسخ به استفتائات و مسائل علمی: [[علم]]، [[تقوا]] و امانت داری وی موجب شده بود تا آیت الله بروجردی این مسئولیت را منحصراً به وی واگذار کند و او هم به دقت این امور را انجام می‌داد.
  
−
* 7. شيخ محمدحسن طالقاني.
+
* اقامه [[نماز جماعت]] در [[مسجد اعظم قم|مسجد اعظم]]: آیت الله حائری کرمانی در بنای مسجد اعظم همکاری و همفکری شایانی دشت. زمانی که دیوارهای مسجد بالا رفته و هنوز سقف آن ساخته نشده بود، مرحوم آیت الله بروجردی به ایشان امر فرمود که او به اقامت جماعت در این مسجد بپردازد. این در حالی بود که برخی با اصرار و با قرار دادن واسطه‌هایی سعی داشتند تا لااقل اقامه جماعت [[نماز صبح]] را بر عهده گیرند؛ اما آیت الله بروجردی مخالفت می‌کند و در جواب اصرار برخی، می‌فرماید: «مسجد یک [[امام جماعت]] می‌خواهد، که دارد».
  
−
آيت الله حائري كرماني بعد از ورود آيت الله بروجردي به [[قم]]، علاوه بر تدريس سطوح نهايي به مباحثه علمي با حضرات آيات: صدرالدين صدر، حاج سيد احمد زنجاني و آقاي حاج ميرزا مصطفي صادقي قمي پرداخت؛<ref> آثار الحجه، ج 2، ص 69.</ref> اما پس از مدتي، به دليل فشارخون و كسالت‌هاي گوناگون، به دليل منع پزشكان، مباحثات خود را تعطيل و به بهره‌گيري از مجلس درس حضرت آيت الله بروجردي و نوشتن جواب استفتائات بسنده كرد.<ref> گنجينه دانشمندان، محمد شريف رازي، ج 2، ص 123.</ref>
+
* احیای کتابخانه مسجد اعظم: این عالم بزرگوار یکی از بانیان اصلی کتابخانه مسجد اعظم قم و از اهداکنندگان کتاب به این کتابخانه، که زیر نظر آیت الله بروجردی بود، بشمار می رفت.<ref> مجله پیام حوزه، نشریه شورای عالی حوزه علمیه قم، ش ۳۱، ص ۱۶۹.</ref>
  
−
'''خصوصيات علمي و اخلاقي'''
+
==وفات==
  
−
او از خواص استاد مراجع، مرحوم محقق عراقي بود. رابطه وي و استاد بزرگوارش چنان صميمي و عميق بود كه از هنگام ورود تا آخر سال اقامتش، همواره شبانه‌روز نزد استاد فرزانه‌اش بود و به تقرير مطالب علمي او مي‌پرداخت. و نيز در درس خصوصي اصول مرحوم آقا ضياء شركت مي‌جست. وي همه امور مربوط به آقا ضياء را سامان مي‌داد؛ حتي تزويج سه دختر استادش را بر عهده داشت.
+
مرحوم آیت الله حائری کرمانی، سرانجام در سال ۱۳۷۹ قمرى (۱۳۳۹ ش) در ۷۵ سالگی دار فانی را وداع گفت. خبر رحلت او، برای [[آیت الله بروجردی]] بسیار تلخ و ناگوار بود و با این که کمتر در مراسم و مجالس شرکت می‌جست، اما در [[تشییع جنازه|تشییع]] این عالم برجسته، از مسجد عشقعلی تا حرم [[حضرت معصومه]] علیهاالسلام حضور یافت و بر پیکرش [[نماز میت|نماز]] گزارد. هنگام [[دفن]]، ساعتی بر سر [[قبر]] او نشست و دعاهای فراوانی را خواند و سپس دستور داد تا روی قبر پوشانده شود. آیت الله بروجردی در فراق یار همیشگی خود، مکرراً می‌فرمود: «حائری رفت و من تنها شدم» و آن گاه می‌گریست. او به مدت یک هفته، در [[مدرسه فیضیه]] مجالس ختمی برگزار کرد.
  
−
آيت الله حاج سيد محمدحسن مرتضوي لنگرودي دامت بركاته به نقل از آيت الله حائري كرماني، خاطره جالبي را نقل كرده است كه نشان مي دهد آيت الله آقا ضيا حتي در برخورد با نزديكترين شاگردانش، از احتياط و توجه به تقوايي غافل نبوده است. ايشان نقل كرده است: ابوالزوجه ما، مرحوم آيت الله آقا شيخ محمدعلي حائري كرماني، از بزرگان و اساتيد حوزه علميه قم بود. ايشان از شاگردان ممتاز مرحوم محقق عراقي و جزو خواص وي بود. ايشان مي‌گفت: «از مرحوم آقا ضياء خواستم اجازه‌اي براي من مرقوم فرمايد؛ ايشان در اجازه‌نامه نوشت: «...وله تصدّي الفتوي».
+
==پانویس==
−
 
 
−
پرسيدم: «چرا قضا را ننوشتيد؟» فرمود: «چون قضاوت، ريزه‌كاري‌هايي دارد كه تا خودم بحث قضا را مطرح نكنم و شما حاضر نشويد، نمي‌توانم چنين اجازه‌نامه‌اي به شما بدهم.» ايشان درس قضا را شروع كرد و از آغاز تا پايان، من هم شركت كردم. آن گاه در اجازه نامه مرقوم فرمود: «له تصدّي الفتوي والقضاء».<ref> مجله حوزه، ش 55، فروردين و ارديبهشت 1372، ص 61، مصاحبه با حضرت آيت الله حاج سيد محمدحسن مرتضوي لنگرودي.</ref>
 
−
 
 
−
'''از نگاه مرجعيت'''
 
−
 
 
−
آيت الله حائري كرماني در [[قم]] بود كه آيت الله بروجردي به قم تشريف آورد. وي به همراه بسياري از بزرگان و اساتيد مبرز آن زمان، همانند آيات عظام: خوانساري، حجت، [[امام خمینی]]، صدر و... در درس آيت الله بروجردي شركت مي‌كرد و بعد از سه چهار ماه، روزي آيت الله بروجردي مي‌فرمايند: «آقايان! از فردا درس هايتان را شروع كنيد.». مرحوم آيت الله بروجردي حافظه قوي داشت. زماني كه آقاي حائري كرماني را مي‌بيند، مي‌فرمايد: من شما را در منزل آقا ضيا نديده‌ام؟
 
−
 
 
−
آيت الله موسوي كرماني پس از بيان اين موضوع، مي‌افزايد: در دستگاه آيت الله بروجردي از نظر علم و عمل و دينداري كسي مثل آقاي حائري وجود نداشت. همه اصحاب خوب بودند؛ وليكن كسي كه از ديدگاه آيت الله بروجردي داراي اعتبار علمي، امانتداري و رازدار باشد، منحصراً آقاي حائري بود و هيچ كدام ديگر اين گونه تا آخر عمر ايشان نبودند».
 
−
 
 
−
كارهاي مهمي كه آيت الله بروجردي بر عهده وي نهاده بود، عبارت بود از:
 
−
 
 
−
1. پاسخ به استفتائات و مسائل علمي: [[علم]]، [[تقوا]] و امانت داري وي موجب شده بود تا آيت الله بروجردي اين مسئوليت را منحصراً به وي واگذار كند و او هم به دقت اين امور را انجام مي‌داد.
 
−
 
 
−
2. اقامه جماعت در مسجد اعظم: آيت الله حائري كرماني در بناي مسجد اعظم همكاري و همفكري شاياني دشت. زماني كه ديوارهاي مسجد بالا رفته و هنوز سقف آن ساخته نشده بود، مرحوم آيت الله بروجردي به ايشان امر فرمود كه او به اقامت جماعت در اين مسجد بپردازد. اين در حالي بود كه برخي با اصرار و با قرار دادن واسطه‌هايي سعي داشتند تا لااقل اقامه جماعت [[نماز صبح]] را بر عهده گيرند؛ اما آيت الله بروجردي مخالفت مي‌كند و در جواب اصرار برخي، مي‌فرمايد: «مسجد يك امام جماعت مي‌خواهد، كه دارد».
 
−
 
 
−
3. احياي كتابخانه مسجد اعظم: اين عالم بزرگوار يكي از بانيان اصلي كتابخانه مسجد اعظم و از اهداكنندگان كتاب به اين كتابخانه، كه زير نظر آيت الله بروجردي بود، بشمار مي رفت. آيت الله استادي ضمن بيان اين مطلب، درباره منزلت آيت الله حائري كرماني نزد حضرت آيت الله العظمي بروجردي مي‌نويسد: «آيت الله حاج شيخ محمدعلي كرماني، ابوالزوجه آيت الله حاج سيد محمدحسن لنگرودي و آيت الله حاج سيد حسين كرماني؛ ايشان را هم حقير [[زيارت]] كرده بودم و اين بزرگوار هم از حواريون آيت الله العظمي بروجردي بود و اين كه مرحوم آيت الله بروجردي اطرافياني مانند ايشان و آيت الله فاضل لنكراني (والد آيت الله العظمي فاضل) و آيت الله حاج سيد مصطفي خوانساري و امثال آنان داشته، دليلي بر عظمت مقام علمي و تقوايي آن بزرگوار است».<ref> مجله پيام حوزه، نشريه شوراي عالي حوزه علميه قم، ش 31، ص 169.</ref>
 
−
 
 
−
'''يادي از نخودكي اصفهاني'''
 
−
 
 
−
آيت الله حائري كرماني زماني كه براي تحصيل (قبل از ورود به [[نجف]] اشرف) به [[مشهد]] مقدس مشرف مي شود، روزي مشاهده مي‌كند كه پيرمردي روحاني در پشت بام حرم مطهر در دستي [[تسبيح]] دارد و دست ديگرش را بلند كرده و سخت مشغول ذكر گفتن است. مجذوب حال خوش او مي شود. وقتي جوياي نام شريفش مي شود، به او مي‌گويند كه او «شيخ حسنعلي نخودكي» معروف به «اصفهاني» است. اين آشنايي باعث ارتباط معنوي بيشتر با مرحوم حاج شيخ مي‌گردد.
 
−
 
 
−
حضرت آيت الله سيد محمدحسن لنگرودي دامت بركاته داماد ايشان، فرموده است: «در ايامي كه مرحوم آيت الله حائري كرماني در [[قم]] تشريف داشتند، خانواده ايشان از عقرب مي‌ترسيدند. سابقاً قم خيلي عقرب داشت و مخصوصاً شب‌ها باعث ترس و وحشت و سلب آرامش خانواده‌اش گرديده بود؛ تا اين كه مرحوم آيت الله حائري در مشهد مقدس خدمت مرحوم حاج شيخ حسنعلي اصفهاني مي رسد و موضوع را به ايشان مي‌گويد. حاج شيخ هم دستور مي‌دهند - هنگام غروب آفتاب - آيه مباركه «سلامٌ علي نوح علي العالمين» را خوانده و آن وقت كف بزنيد تا شعاع صداي كف دستتان عقرب، نزديك نخواهد شد. خانواده ايشان با انجام دستورالعمل، از اين بليه نجات پيدا كردند».
 
−
 
 
−
'''رحلت'''
 
−
 
 
−
گذشت وي در منزل مرحوم آيت الله حاج سيد مرتضي لنگرودي (متوفاي 1383 ق) بر اثر سكته درگذشت. خبر رحلت او، براي آيت الله بروجردي بسيار تلخ و ناگوار بود و با اين كه كمتر در مراسم و مجالس شركت مي‌جست، اما در تشييع اين عالم برجسته، از مسجد عشقعلي تا حرم [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها حضور يافت و بر پيكرش [[نماز]] گزارد. هنگام دفن، ساعتي بر سر قبر او نشست و دعاهاي فراواني را خواند و سپس دستور داد تا روي قبر پوشانده شود.
 
−
 
 
−
آيت الله بروجردي در فراق يار هميشگي خود، مكرراً مي‌فرمود: «حائري رفت و من تنها شدم» و آن گاه مي‌گريست. او به مدت يك هفته، كه دو روز آن از سوي وي بود، در مدرسه فيضيه مجالس ختمي برگزار كرد.
 
−
 
 
−
آيت الله موسوي كرماني ضمن شرح اين قضايا فرمود: «در طول عمر آيت الله بروجردي سابقه نداشت كه براي كسي يك هفته مجلس فاتحه منعقد سازد و حتي براي آيات عظام: اصفهاني و قمي يك روز مجلس فاتحه برگزار كرد. ايشان صبح ها از ساعت 8 تا 11 و بعدازظهرها از ساعت 3 تا 5، هر روز حضور مي‌يافت و مقيد بود كه يك جزه [[قرآن]] را بخواند. آيت الله بروجردي حتي همسر خود را به منزل آقاي حائري مي‌فرستد و همسرش بيست روز در منزل آن عالم وارسته مي‌ماند» ضمناً براي آيت الله حائري كرماني مجالس ختم متعددي در قم و كرمان برگزار گرديد.('''')
 
−
 
 
−
==پانویس ==
 
 
<references />
 
<references />
−
(*). در آن ايام كه دوران بسيار سخت و تاريك حكومت رضاخان بود، اكثر علما خانه‌نشين يا در تبعيد بودند و هر كدام از عالمان در برابر حكومت ننگين رضاخاني به گونه اي واكنش نشان مي‌دادند ايشان نيز در اعتراض به عملكرد حكومت، به مسجد و محراب نمي‌آمد و يا بهترين مصلحت را در گوشه‌نشيني و عزلت می‌دانست.
+
==منابع==
−
 
 
−
 
 
−
(''''). شايان توجه است كه بخش‌هايي از اين مقاله، برگرفته از مصاحبه نگارنده با آيت الله موسوي كرماني است.
 
−
 
 
−
===منبع===
 
  
−
محمدتقي ادهم نژاد, ستارگان حرم، جلد 15، صفحه 149-157
+
*[[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، "آيت‌الله حائری كرمانی" محمدتقی ادهم‌نژاد، جلد ۱۵، صفحه ۱۴۹-۱۵۷.
 +
*"محمدعلی حائری کرمانی"، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
 +
[[رده: علمای قرن چهاردهم]][[رده: علماء شیعه]][[رده: فقیهان]][[رده: اصولیون]][[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ فوریهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۰۴

۲۳۰px
نام کامل محمدعلی حائری کرمانی
زادروز ۱۳۰۳ قمری
زادگاه کرمان
وفات ۱۳۸۳ قمرى
مدفن قم

Line.png

اساتید

سید ابوالحسن اصفهانی، آقا ضیاءالدین عراقی، آیت الله بروجردی، سید حسین طباطبائی قمی،...

شاگردان

امام موسی صدر، سید رضا صدر، سید مهدی اخوان مرعشی، شیخ علی‌پناه اشتهاردی،...

آثار

تقریرات درس اصول آقا ضیاءالدین عراقی،...

«آیت‌الله شیخ محمدعلی حائری کرمانی» (۱۳۸۳-۱۳۰۳ ق)، فقیه اصولی شیعه و از مدرسان معروف حوزه علمیه قم در قرن ۱۴ قمری و از شاگردان مبرّز آقا ضیاءالدین عراقی و آیت‌الله بروجردی بود. امور مهمی از جمله پاسخ به استفتائات و احیای کتابخانه مسجد اعظم قم از سوی آیت‌الله بروجردی بر عهده وی نهاده شده بود.

ولادت

محمدعلی حائری کرمانی فرزند شیخ عباس، در سال ۱۳۰۳ قمری (۱۲۶۴ ش) در شهرستان کرمان دیده به جهان گشود.

تحصیلات و استادان

محمدعلی حائری کرمانی دروس مقدمات و ادبیات را در حوزه علمیه کرمان سپری کرد و آن گاه در سال ۱۳۳۵ ق. عازم مشهد مقدس گردید و به مدت سه سال در مدرسه میرزا جعفر به تحصیل ادامه داد. سپس به زادگاهش بازگشت.

علاقه شیخ محمدعلی حائری به علوم و معارف اهل بیت علیهم السلام، ایشان را بر آن داشت، تا در حدود سال ۱۳۳۹ قمری با تحمل رنج سفر و مشکلات فراوان، رهسپار حوزه علمیه نجف گردد. به سبب هوش و حافظه و استعداد فراوانش مراحل تحصیلی را به سرعت طی کرد و مدت ده سال در دروس خارج فقه و اصول آیات عظام: آقا سید ابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی و... حضور یافت. پس از چندی، استعداد و تلاش او به بار نشست و از آن بزرگواران اجازات اجتهاد کم نظیری اخذ کرد؛ حتی در شمار شاگردان خاص آقا ضیاءالدین عراقی قرار گرفت.

آیت الله حائری کرمانی در مشهد نیز در دروس خارج فقه و اصول سید حسین طباطبائی قمی و میرزا محمد آقازاده خراسانى شرکت می جوید. او همچنین هنگامی که در قم بود، به همراه بسیاری از بزرگان و اساتید مبرز آن زمان، همانند سید محمد حجت کوه کمره ای، امام خمینی، آیت الله صدر و... در درس آیت الله بروجردی شرکت می‌کرد.

تدریس و شاگردان

شیخ محمدعلی حائری بعد از اتمام تحصیلات، نجف را به قصد ایران ترک کرد و در زادگاهش کرمان رحل اقامت افکند. او به مدت چهارده سال به تدریس در حوزه علمیه کرمان و نیز اقامه جماعت و ارشاد و هدایت خلق مشغول شد.

آیت الله موسوی کرمانی، داماد وی، در این باره می‌گوید: در کرمان مرحوم آیت الله میرزا محمدرضا کرمانی -در دوران سخت و تاریک حکومت رضاخان- از روی جهاتی از منزل بیرون نمی‌آمدند. محل نماز خودش را که مسجد جامع کرمان بود، به آیت الله حائری کرمانی واگذار کرد و ایشان از سال ۱۳۰۳ ش. تا سال ۱۳۱۷ ش. -که اوج قدرت رضاخان بود- در کرمان علاوه بر اقامه جماعت و تبلیغ شعائر دینی و مذهبی، به تدریس علوم دینی مشغول بودند که بنده در آن ایام نیز لمعه را در نزد معظم‌له می‌خواندم... فشارهای مأموران دولتی او را واداشت تا به قصد اقامت دائم روانه مشهد مقدس شود. اما پس از چندی، باز هم مشکلات سیاسی مانع از اقامت او شد و او مشهد را به قصد حوزه علمیه قم ترک کرد و سرانجام در سال ۱۳۵۶ ق. در این شهر رحل اقامت افکند.

پس از ورود به قم، حوزه درسی را تشکیل داد که جمعی از فضلای حوزه علمیه در آن شرکت می‌جستند. نوآوری‌های درس آیت الله حائری کرمانی منحصر به فرد بود؛ زیرا وی به سبک استادش آقا ضیاءالدین عراقی تدریس می‌کرد و این نوع تدریس برای آن دسته از فضلا که به نجف نرفته بودند، بسیار جذاب بود و تازگی داشت. تعدادی از شاگردان ممتاز ایشان از این قرارند:

  • سید مهدی اخوان مرعشی؛
  • سید کاظم اخوان مرعشی؛
  • سید حسین موسوی کرمانی (داماد ایشان)؛
  • شیخ علی پناه اشتهاردی؛ ایشان به نگارنده این مقاله فرمود: «بنده کفایه را در مدرسه فیضیه نزد وی خواندم. او مسلط بر کفایه بود. مردی خوشنام، ملا، متقی و جزو آن دسته از افرادی بود که مرحوم آیت الله بروجردی خیلی خاطرش را می‌خواستند».
  • شیخ محمدحسن طالقانی.

در نگاه عالمان

آیت الله حائری کرمانی از خواص استادش آقا ضیاءالدین عراقی بود. رابطه وی و استاد بزرگوارش چنان صمیمی و عمیق بود که از هنگام ورود تا آخر سال اقامتش، همواره شبانه‌روز نزد استاد فرزانه‌اش بود و به تقریر مطالب علمی او می‌پرداخت. و نیز در درس خصوصی اصول مرحوم آقا ضیاء شرکت می‌جست. وی همه امور مربوط به آقا ضیاء را سامان می‌داد؛ حتی تزویج سه دختر استادش را بر عهده داشت.

همچنین به گفته دامادش آیت الله موسوی کرمانی، در قم که بود، در دستگاه آیت الله بروجردی از نظر علم و عمل و دینداری کسی مثل آقای حائری وجود نداشت. همه اصحاب خوب بودند؛ ولیکن کسی که از دیدگاه آیت الله بروجردی دارای اعتبار علمی، امانت داری و رازدار باشد، منحصراً آقای حائری بود و هیچ کدام دیگر این گونه تا آخر عمر ایشان نبودند». کارهای مهمی که آیت الله بروجردی بر عهده وی نهاده بود، عبارت بود از:

  • پاسخ به استفتائات و مسائل علمی: علم، تقوا و امانت داری وی موجب شده بود تا آیت الله بروجردی این مسئولیت را منحصراً به وی واگذار کند و او هم به دقت این امور را انجام می‌داد.
  • اقامه نماز جماعت در مسجد اعظم: آیت الله حائری کرمانی در بنای مسجد اعظم همکاری و همفکری شایانی دشت. زمانی که دیوارهای مسجد بالا رفته و هنوز سقف آن ساخته نشده بود، مرحوم آیت الله بروجردی به ایشان امر فرمود که او به اقامت جماعت در این مسجد بپردازد. این در حالی بود که برخی با اصرار و با قرار دادن واسطه‌هایی سعی داشتند تا لااقل اقامه جماعت نماز صبح را بر عهده گیرند؛ اما آیت الله بروجردی مخالفت می‌کند و در جواب اصرار برخی، می‌فرماید: «مسجد یک امام جماعت می‌خواهد، که دارد».
  • احیای کتابخانه مسجد اعظم: این عالم بزرگوار یکی از بانیان اصلی کتابخانه مسجد اعظم قم و از اهداکنندگان کتاب به این کتابخانه، که زیر نظر آیت الله بروجردی بود، بشمار می رفت.[۱]

وفات

مرحوم آیت الله حائری کرمانی، سرانجام در سال ۱۳۷۹ قمرى (۱۳۳۹ ش) در ۷۵ سالگی دار فانی را وداع گفت. خبر رحلت او، برای آیت الله بروجردی بسیار تلخ و ناگوار بود و با این که کمتر در مراسم و مجالس شرکت می‌جست، اما در تشییع این عالم برجسته، از مسجد عشقعلی تا حرم حضرت معصومه علیهاالسلام حضور یافت و بر پیکرش نماز گزارد. هنگام دفن، ساعتی بر سر قبر او نشست و دعاهای فراوانی را خواند و سپس دستور داد تا روی قبر پوشانده شود. آیت الله بروجردی در فراق یار همیشگی خود، مکرراً می‌فرمود: «حائری رفت و من تنها شدم» و آن گاه می‌گریست. او به مدت یک هفته، در مدرسه فیضیه مجالس ختمی برگزار کرد.

پانویس

  1. ↑ مجله پیام حوزه، نشریه شورای عالی حوزه علمیه قم، ش ۳۱، ص ۱۶۹.

منابع

  • ستارگان حرم، "آيت‌الله حائری كرمانی" محمدتقی ادهم‌نژاد، جلد ۱۵، صفحه ۱۴۹-۱۵۷.
  • "محمدعلی حائری کرمانی"، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=محمدعلی_حائری_کرمانی&oldid=154974»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا
مسابقه از خطبه ۱۱۱ نهج البلاغه