سید علی فانی اصفهانی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(آرشیو عکس و تصویر)
 
(۹ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
==ولادت==
+
'''آیت الله سید على علامه فانی ''' (۱۳۳۳ - ۱۴۰۹ ق)، از علمای بزرگ [[شیعه]] در قرن ۱۴ هجری و از شاگردان [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانى]] بود. علامه فانى عمرش را در تدریس و تألیف و تحقیق علوم [[اهل  بیت]] علیهم السلام سپرى کرد و توانست کتاب‌هاى ارزشمندى براى طالبان علم و حقیقت به یادگار گذارد.
آيت الله سيد على فانی در ظهر روز پنجشنبه 26 [[ربيع الاول]] به دنيا آمد
+
{{شناسنامه عالم
 +
||نام کامل = سید على (حسینی) علامه فانی اصفهانی
 +
||تصویر= [[پرونده:Fani.jpg|200px]]
 +
||زادروز = ۱۳۳۳ قمری
 +
|زادگاه = [[اصفهان]]
 +
|وفات =  ۱۴۰۹ قمری
 +
|مدفن = [[قم]]، [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]]
 +
|اساتید = [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانى]]، [[محمدرضا نجفی اصفهانی|شیخ محمدرضا نجفى اصفهانى]]، [[شیخ محمدکاظم شیرازی|شیخ محمدکاظم شیرازى]]،...
 +
|شاگردان = [[سید محمدعلی صادقی|سید محمدعلى حسینى صادقى]]، سید محمود ده‌سرخى اصفهانى، سید نورالدین جزائرى،...
 +
|آثار = آراء حول  القرآن، البداء، الفوائد الرجالیة، قبسات  العقول فى  الفروع والاصول،...
 +
}}
 +
 
 
==تحصیلات و استادان==
 
==تحصیلات و استادان==
سيد على فانی متولد سال 1333 هـ.ق در شهر [[اصفهان]] است. ایشان در اندك زمانى تحصيل مقدمات را به پايان رسانيد. وى كتاب‌هاى زير را در نزد اساتيد مختلف علوم به سرعت آموخت و مدارج ترقى را طى نمود.
+
سید على فانی فرزند سید محمدحسن، متولد سال ۱۳۳۳ هـ.ق در شهر [[اصفهان]] است. ایشان در اندک زمانى تحصیل مقدمات را به پایان رسانید. وى کتاب‌هاى زیر را در نزد اساتید مختلف علوم به سرعت آموخت و مدارج ترقى را طى نمود.
 
 
*[[قوانین الاصول (کتاب)|قوانين]]: نزد استاد شيخ محمد حكيم خراسانى، متوفاى سال 1355 هـ.ق.
 
 
 
*[[فرائد الاصول (کتاب)|فرائد الاصول]] [[شیخ مرتضی انصاری|شيخ انصارى]]: نزد استاد مرتضى انصارى خراسانى، متوفاى سال 1358 هـ.ق.
 
 
 
*[[مکاسب (کتاب)|مكاسب]] و [[کفایة الاصول (کتاب)|كفاية الاصول]]: در محضر استاد سيد محمد نجف آبادى؛ متوفاى سال 1358 هـ.ق.
 
 
 
آن گاه درس خارج [[فقه]] و [[اصول]] را در مكتب مرحوم آيت الله العظمى سيد على نجف‌آبادى؛ متوفاى سال 1362 هـ.ق آموخت و تا آخرين لحظات عمر آن عالم بزرگوار، بهره هاى بسيار از او گرفت. علامه فانى از حوزه ى درسى [[محمدرضا نجفی اصفهانی|شيخ محمدرضا نجفى اصفهانى]]؛ متوفاى سال 1362 هـ.ق نيز استفاده هاى بسيار برد.
 
 
 
'''هجرت'''
 
 
 
علامه پس از وفات دو استاد بزرگوارش شهر اصفهان را ترك گفت و به [[نجف]]؛ ديار علم و فضيلت كوچ كرد و از اساتيد بزرگوارى بهره هاى فراوان گرفت. استادانى كه هر كدام مرجعى بزرگ براى عالم [[تشيع]] بودند. از جمله از محفل درس آيات عظام [[سید ابوالحسن اصفهانی|سيد ابوالحسن اصفهانى]]، [[شیخ محمدکاظم شیرازی|شيخ محمدكاظم شيرازى]]، [[سید عبدالهادی شیرازی|سيد عبدالهادى شيرازى]] و ديگران استفاده علمى فراوان برد. اما بيشترين استفاده را در طول 13 سال از استادش، سيد على نجف آبادى در شهر اصفهان برد. از اين رو در مباحث علمى هميشه از مبانى اصولى و فقهى او ياد مى كرد و گاه به نقد مى كشيد و برخى اوقات نيز يادى از سخنان پندآموز استاد مى كرد و در تذكرات [[اخلاق|اخلاقى]] به سخنانش استناد مى نمود.
 
 
 
هوش و ذكاوت و سرعت درك علامه فانى چنان بود كه در سن نوجوانى به درس خارج حاضر مى شد و در همان سن و سال مجتهد و يا قريب به [[اجتهاد]] بود. در سرودن [[شعر]] به فارسى و عربى نيز مهارت داشت و در زبان عربى، انگليسى، فرانسوى به مرتبه استادى رسيده بود. به اين خاطر زمانى كه رساله توضيح‌ المسائل او را به اين سه زبان ترجمه كردند تصحيح متن را خود به عهده گرفت.
 
 
 
'''برگشت به ايران '''
 
 
 
در سال 1350 شمسى حكومت بعث [[عراق]]، ايراني‌هاى مقيم در عراق را اخراج كرد و شهر [[كربلا]] و [[نجف]] را از شيعيان [[امیرالمومنین]] علیه السلام خالى و فضلا و طلاب علوم دينى را از حوزه مباركه نجف اشرف بيرون كرد و علامه فانى در ماه [[رجب]] سال 1393 هـ.ق از عراق به [[ایران|ايران]] بازگشت و [[حوزه علميه قم]] را براى سكونت و تدريس انتخاب كرد. خود درباره علت بازگشت به ايران مى گفت: «چون حوزه نجف از طلاب و فضلا خالى شد و براى حضور در درس كسى پيدا نمى شد، ماندن من در نجف ضرورتى نداشت و چون طالبان علم در حوزه [[قم]] بودند، اين حوزه مرا به خود جلب نمود و من هم آهنگ شهر قم نمودم».
 
 
 
==در نظر تراجم نويسان==
 
 
 
*1- محمد شريف  رازى در وصف او گوید: سيدالفقهاء و المجتهدين آيت  الله فى  العالمين  الحاج سيد على.(1)
 
 
 
*2- نويسنده كتاب سبل  الهداية: حضرت آيت  الله  العظمى سيد على علامه فانى فرزند مرحوم سيد محمدحسن فانى يزدى اصفهانى از اكابر علما و فقها و مجتهدين معاصر.(2)
 
  
*3- [[علامه امينى]]: الشريف  العلامة الحجة حسنة الوقت و مفخرة علماء العصر السيد على  الفانى الاصفهانى احد اساتذة النجف  الاشرف دام فضله و معاليه.(3)
+
*[[قوانین الاصول (کتاب)|قوانین]]: نزد استاد شیخ محمد حکیم خراسانى، متوفاى سال ۱۳۵۵ هـ.ق.
  
*4- نويسنده كتاب ارمغان اصفهان: عالم جليل القدر آقاى حاج سيد على  بن سيد محمد حسن علامه فانى اصفهانى از اعاظم علما و مجتهدين و اكابر مدرسين.(4)
+
*[[فرائد الاصول (کتاب)|فرائد الاصول]] [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصارى]]: نزد سید مرتضى انصارى خراسانى، متوفاى سال ۱۳۵۸ هـ.ق.
  
*5- نويسنده كتاب رجال  الفكر والادب فى  النجف: مجتهد محقق محدث عالم متتبع من اساتذة الفقه والاصول و ائمةالتقليد والجماعة والفتيا.(5)
+
*[[مکاسب (کتاب)|مکاسب]] و [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایة الاصول]]: در محضر استاد سید محمد نجف آبادى؛ متوفاى سال ۱۳۵۸ هـ.ق.
  
==تأليفات==
+
آن گاه درس خارج [[فقه]] و [[اصول]] را در مکتب مرحوم آیت الله العظمى سید على نجف‌آبادى؛ متوفاى سال ۱۳۶۲ هـ.ق آموخت و تا آخرین لحظات عمر آن عالم بزرگوار، بهره هاى بسیار از او گرفت. علامه فانى از حوزه ى درسى [[محمدرضا نجفی اصفهانی|شیخ محمدرضا نجفى اصفهانى]]؛ متوفاى سال ۱۳۶۲ هـ.ق نیز استفاده هاى بسیار برد.
  
علامه فانى عمرش را در تدريس و تأليف و تحقيق علوم [[اهل  بيت]] علیهم السلام سپرى كرد و توانست كتاب‌هاى ارزشمندى براى طالبان علم و حقيقت به يادگار گذارد. در نوشته هاى استاد، دقت، تحقيق و نوآورى در سبك نوشتارى نمايان بود. تأليفات ارزشمندى كه از او برجاى مانده، به اين ترتيب است:
+
'''هجرت به نجف:'''
  
*1- آراء حول  القرآن؛ 1399 هـ.ق، قم.
+
علامه پس از وفات دو استاد بزرگوارش شهر اصفهان را ترک گفت و به [[نجف]]؛ دیار علم و فضیلت کوچ کرد و از اساتید بزرگوارى بهره هاى فراوان گرفت. استادانى که هر کدام مرجعى بزرگ براى عالم [[تشیع]] بودند. از جمله از محفل درس آیات عظام [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانى]]، [[شیخ محمدکاظم شیرازی|شیخ محمدکاظم شیرازى]]، [[سید عبدالهادی شیرازی|سید عبدالهادى شیرازى]] و دیگران استفاده علمى فراوان برد. اما بیشترین استفاده را در طول ۱۳ سال از استادش، سید على نجف آبادى در شهر اصفهان برد. از این رو در مباحث علمى همیشه از مبانى اصولى و فقهى او یاد مى کرد و گاه به نقد مى کشید و برخى اوقات نیز یادى از سخنان پندآموز استاد مى کرد و در تذکرات [[اخلاق|اخلاقى]] به سخنانش استناد مى نمود.
  
*2- آراء حول مبحث  الارادة؛ 1405 هـ.ق.
+
هوش و ذکاوت و سرعت درک علامه فانى چنان بود که در سن نوجوانى به درس خارج حاضر مى شد و در همان سن و سال مجتهد و یا قریب به [[اجتهاد]] بود. در سرودن [[شعر]] به فارسى و عربى نیز مهارت داشت و در زبان عربى، انگلیسى، فرانسوى به مرتبه استادى رسیده بود. به این خاطر زمانى که رساله توضیح‌ المسائل او را به این سه زبان ترجمه کردند تصحیح متن را خود به عهده گرفت.  
  
*3- البداء؛ 1394 هـ.ق.
+
'''برگشت به ایران:'''
  
*4- ترجمه تقويم  المحسنين؛ تأليف [[فیض کاشانی|مولى محسن فيض كاشانى]]، 1368 هـ.ق.
+
در سال ۱۳۵۰ شمسى حکومت بعث [[عراق]]، ایرانی‌هاى مقیم در عراق را اخراج کرد و شهر [[کربلا]] و [[نجف]] را از شیعیان [[امیرالمومنین]] علیه السلام خالى و فضلا و طلاب علوم دینى را از حوزه مبارکه نجف اشرف بیرون کرد و علامه فانى در ماه [[رجب]] سال ۱۳۹۳ هـ.ق از عراق به [[ایران|ایران]] بازگشت و [[حوزه علمیه قم]] را براى سکونت و تدریس انتخاب کرد. خود درباره علت بازگشت به ایران مى گفت: «چون حوزه نجف از طلاب و فضلا خالى شد و براى حضور در درس کسى پیدا نمى شد، ماندن من در نجف ضرورتى نداشت و چون طالبان علم در حوزه [[قم]] بودند، این حوزه مرا به خود جلب نمود و من هم آهنگ شهر قم نمودم».
  
*5- حاشيه بر [[عروة الوثقى (کتاب)|عروة الوثقى]]؛ 1391 جلد اول و سال 1394 جلد دوم.
+
==تدریس و شاگردان==
 +
استاد سید على علامه فانى هنگامى که در [[مسجد اعظم قم]] تدریس [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] را داشت، گاهى شاگردان او از صد نفر تجاوز مى کرد و در میان آن ها از فضلاى حوزه بسیار بودند. برخی شاگردان او عبارتند از:
  
*6- ترجمه نصايح  الهدى؛ 1370 هـ.ق اصفهان.
+
'''<I>۱- سید محمدعلى اصفهانى:</I>'''
  
*7- تفسير [[سوره جمعه]].
+
عالم عامل و فقیه کامل حاج [[سید محمدعلی صادقی|سید محمدعلى حسینى صادقى]] (م، ۱۴۱۷ ق) از علماى بزرگوار حوزه علمیه [[اصفهان]] بود. وی به حلقه درس مرحوم آیت  الله سید على علامه فانى اصفهانى پیوست و پیوسته به دنبال استادش روان بود و به مدت ۲۰ سال تحقیقات [[فقه]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]، [[کلام]]، [[رجال]] و [[تفسیر قرآن|تفسیر]] ایشان را ضبط و به رشته تحریر درآورد.  
  
*8- تفسير [[سوره حمد]].
+
'''<I>۲- سید محمود ده سرخى اصفهانى:</I>'''
  
*9- توضيح المسائل؛ به زبان‌هاى فارسى، عربى، انگليسى، فرانسوى و اردو.
+
از تألیفات اوست: ۱- سراج المبتدئین فى شرح منییة المرید [[شهید ثانى ]] ؛ ۲- هدایة الطالبین فى شرح آداب المتعلمین؛ ۳- مفاتیح الصحة فى طب  النبى والائمه علیهم السلام و... .
  
*10- حاشيه بر وسيله  النجاة [[سید ابوالحسن اصفهانی|سيد ابوالحسن اصفهانى]]، چاپ دوم.
+
'''<I>۳- سید محمد کوه کمرى:</I>'''
  
*11- دستور [[حج]] و [[عمره]]؛ زبان عربى.
+
پس از ورود حضرت آیت  الله علامه فانى اصفهانى به شهر [[قم]] در حلقه درسى فقه و اصول او پیوست و مدت ۱۲ سال در محضر ایشان کسب فیض نمود.
  
*12- [[دیوان (شعر)|دیوان]] اشعار.
+
'''<I>۴- سید نورالدین جزائرى:</I>'''
  
*13- رسالة فى حكم  الخراج.
+
سید نورالدین شریعتمدار جزائرى از نوادگان [[سید نعمت الله جزائری|سید نعمت  الله جزائرى]] است. برخی تألیفات وی عبارتند از: ۱- شرح استدلالى کتاب [[منهاج الصالحین (کتاب)|منهاج الصالحین]]؛ ۲- یک دوره اصول استدلالى؛ ۳- ترجمه کتاب الحجر والاختیار و ... .
  
*14- رسالة فى  الامر بالمعروف والنهى عن  المنكر.
+
==آثار و تألیفات==
  
*15- رسالة فى جوائز السلطان.
+
در نوشته هاى استاد فانی، دقت، تحقیق و نوآورى در سبک نوشتارى نمایان بود. تألیفات ارزشمندى که از او برجاى مانده، به این ترتیب است:
  
*16- رسالة فى الذباحة.
+
*۱- آراء حول القرآن؛ ۱۳۹۹ هـ.ق، قم.
  
*17- رسالة فى علم الامام علیه السلام.
+
*۲- آراء حول مبحث الارادة؛ ۱۴۰۵ هـ.ق.
  
*18- رسالة فى  المعاملات الربوية.
+
*۳- البداء؛ ۱۳۹۴ هـ.ق.
  
*19- رسالة فى المعاصى  الكبيرة.
+
*۴- ترجمه تقویم المحسنین؛ تألیف [[فیض کاشانی|مولى محسن فیض کاشانى]]، ۱۳۶۸ هـ.ق.
  
*20- غالية البيان فى عدم تحريف  القرآن.
+
*۵- حاشیه بر [[عروة الوثقى (کتاب)|عروة الوثقى]]؛ ۱۳۹۱ جلد اول و سال ۱۳۹۴ جلد دوم.
  
*21- الفوائد الرجالية.
+
*۶- ترجمه نصایح  الهدى؛ ۱۳۷۰ هـ.ق اصفهان.
  
*22- قبسات  العقول فى  الفروع والاصول كه صاحب [[الذریعه الی تصانیف الشیعه|الذريعة]] نام آن را ذكر كرده است.(6)
+
*۷- تفسیر [[سوره جمعه]].
  
*23- المتعة المشروعه؛ 1408، قم.
+
*۸- تفسیر [[سوره حمد]].
  
*24- المعارف العلوية فى  الكلام.
+
*۹- توضیح المسائل؛ به زبان‌هاى فارسى، عربى، انگلیسى، فرانسوى و اردو.
  
*25- مقدمات التفسير.
+
*۱۰- حاشیه بر وسیله النجاة [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانى]]، چاپ دوم.
  
*26- مناسك حج فارسى، عربى و اردو.
+
*۱۱- دستور [[حج]] و [[عمره]]؛ زبان عربى.
  
*27- منظومه چهارده معصوم علیهم السلام.
+
*۱۲- [[دیوان (شعر)|دیوان]] اشعار.
  
*28- [[ابن عباس|عبدالله بن عباس]]. علمه و تفسيره و منطقه و ورعه و علة اتهامه بالاختلاس، 1398 هـ.ق.
+
*۱۳- رسالة فى حکم الخراج.
  
'''تقريرات دروس''' '''به زبان عربى و''' '''فارسى:'''
+
*۱۴- رسالة فى  الامر بالمعروف والنهى عن  المنکر.
 +
[[پرونده:Bada.jpg|thumb|left|البداء - یکی از آثار آیت الله فانی اصفهانی]]
  
بيشترين تقريرات دروس [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] استاد توسط شاگردش؛ علامه [[سید محمدعلی صادقی|سيد محمدعلى صادقى اصفهانى]]، به تحرير آمده است.
+
*۱۵- رسالة فى جوائز السلطان.
  
*1- بحوث فى فقه الرجال؛ 1410 هـ.ق.
+
*۱۶- رسالة فى  الذباحة.
  
*2- المختار فى  الجبر والاختيار.
+
*۱۷- رسالة فى علم الامام علیه السلام.
  
*3- آراء الاصول؛ 2 جلد در مباحث الفاظ.
+
*۱۸- رسالة فى المعاملات الربویة.
  
*4- كتاب الطهارة؛ 5 جلد.
+
*۱۹- رسالة فى المعاصى  الکبیرة.
  
*5- كتاب الصلاة؛ 5 جلد.
+
*۲۰- غالیة البیان فى عدم تحریف القرآن.
  
*6- كتاب  الاجارة؛ 1 جلد.
+
*۲۱- الفوائد الرجالیة.
*7- زن از ديدگاه شريعت اسلام ؛
 
  
*8- گناه و كيفر.(7)
+
*۲۲- قبسات  العقول فى  الفروع والاصول، که صاحب [[الذریعه الی تصانیف الشیعه|الذریعة]] نام آن را ذکر کرده است.<ref>الذریعة؛ ج ۱۷، ص ۳۴.</ref>
  
*9- ترجمة المختار فى  الجبر والاختيار.(8)
+
*۲۳- المتعة المشروعه؛ ۱۴۰۸، قم.
  
==شاگردان==
+
*۲۴- المعارف  العلویة فى  الکلام.
استاد سيد على علامه فانى هنگامى كه در [[مسجد اعظم قم]] تدريس [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] را داشت، گاهى شاگردان او از صد نفر تجاوز مى كرد و در ميان آن ها از فضلاى حوزه بسيار بودند. برخی شاگردان او عبارتند از:
 
  
'''<I>1- سيد محمدعلى اصفهانى:</I>'''
+
*۲۵- مقدمات  التفسیر.
  
عالم عامل و فقيه كامل حاج [[سید محمدعلی صادقی|سيد محمدعلى حسينى صادقى]] (م، 1417 ق) از علماى بزرگوار حوزه علميه [[اصفهان]] بود. وی به حلقه درس مرحوم آيت  الله سيد على علامه فانى اصفهانى پيوست و پيوسته به دنبال استادش روان بود و به مدت 20 سال تحقيقات [[فقه]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]، [[كلام]]، [[رجال]] و [[تفسیر قرآن|تفسير]] ايشان را ضبط و به رشته تحرير درآورد.  
+
*۲۶- مناسک حج فارسى، عربى و اردو.
  
'''<I>2- سيد محمود ده سرخى اصفهانى:</I>'''
+
*۲۷- منظومه چهارده معصوم علیهم السلام.
  
از تأليفات اوست: 1- سراج  المبتدئين فى شرح منيية المريد [[شهيد ثانى ]]؛ 2- هداية الطالبين فى شرح آداب المتعلمين؛ 3- مفاتيح الصحة فى طب  النبى والائمه علیهم السلام و... .
+
*۲۸- [[ابن عباس|عبدالله  بن عباس]]، علمه و تفسیره و منطقه و ورعه و علة اتهامه بالاختلاس، ۱۳۹۸ هـ.ق.
  
'''<I>3- سيد محمد كوه كمرى:</I>'''
+
'''تقریرات دروس به زبان عربى و فارسى:'''
  
پس از ورود حضرت آيت  الله علامه فانى اصفهانى به شهر [[قم]] در حلقه درسى فقه و اصول او پيوست و مدت 12 سال در محضر ايشان كسب فيض نمود.
+
بیشترین تقریرات دروس [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] استاد توسط شاگردش؛ علامه [[سید محمدعلی صادقی|سید محمدعلى صادقى اصفهانى]]، به تحریر آمده است.
  
'''<I>4- سيد نورالدين جزائرى :</I>'''
+
- بحوث فى فقه  الرجال؛ ۱۴۱۰ هـ.ق.
  
سيد نورالدين شريعتمدار جزائرى از نوادگان [[سيد نعمت الله جزائری|سيد نعمت الله جزائرى]] است. برخی تألیفات وی عبارتند از: 1- شرح استدلالى كتاب [[منهاج الصالحین (کتاب)|منهاج الصالحين]]؛ 2- يك دوره اصول استدلالى؛ 3- ترجمه كتاب الحجر والاختيار و ... .
+
*۲- المختار فى الجبر والاختیار.
  
==وفات ==
+
*۳- آراء الاصول؛ ۲ جلد در مباحث  الفاظ.
  
مرحوم سيد على فانى اصفهانی سرانجام در ماه [[شوال]] 1409 هـ.ق در [[تهران]] نداى حق را لبيك گفت و چشم از جهان فروبست. پس از ارتحال پيكر پاكش را به [[قم]] منتقل كردند. مرحوم [[سید محمدرضا موسوی گلپایگانی|آيت الله گلپايگانى]] بر جنازه ايشان [[نماز میت|نماز]] خواند. پیکر مطهر آن مرحوم را در يكى از حجره هاى صحن مطهر [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها به خاك سپردند.
+
*۴- کتاب  الطهارة؛ ۵ جلد.
  
== پانویس ==
+
*۵- کتاب  الصلاة؛ ۵ جلد.
(1). كتاب گنجينة دانشمندان؛ ج 2، ص 210.
 
  
(2). سبل الهداية؛ ج 2، ص 329.
+
*۶- کتاب الاجارة؛ ۱ جلد.
 +
*۷- زن از دیدگاه شریعت اسلام ؛
  
(3). [[الغدير]]؛ ج 11.
+
*۸- گناه و کیفر.
  
(4). ارمغان اصفهان؛ ص 63.
+
*۹- ترجمة المختار فى  الجبر والاختیار.
  
(5). رجال  الفكر والادب فى النجف؛ ص 327.
+
==در نظر تراجم نویسان==
  
(6). [[الذريعة]]؛ ج 17، ص 34.
+
*محمد شریف  رازى در وصف او گوید: سیدالفقهاء و المجتهدین آیت  الله فى  العالمین  الحاج سید على.<ref>کتاب گنجینة دانشمندان؛ ج ۲، ص ۲۱۰.</ref>
  
(7). از نگارنده مقاله.
+
*نویسنده کتاب سبل الهدایة: حضرت آیت  الله  العظمى سید على علامه فانى فرزند مرحوم سید محمدحسن فانى یزدى اصفهانى از اکابر علما و فقها و مجتهدین معاصر.<ref>سبل  الهدایة؛ ج ۲، ص ۳۲۹.</ref>
  
(8). همان.
+
*[[علامه امینى]]: الشریف  العلامة الحجة حسنة الوقت و مفخرة علماء العصر السید على  الفانى الاصفهانى احد اساتذة النجف  الاشرف دام فضله و معالیه.<ref>الغدیر؛ ج ۱۱.</ref>
  
(9). همان.
+
*نویسنده کتاب ارمغان اصفهان: عالم جلیل القدر آقاى حاج سید على  بن سید محمد حسن علامه فانى اصفهانى از اعاظم علما و مجتهدین و اکابر مدرسین.<ref>ارمغان اصفهان؛ ص ۶۳.</ref>
  
(10). گنجينه دانشمندان 7؛ 309.
+
*نویسنده کتاب رجال  الفکر والادب فى  النجف: مجتهد محقق محدث عالم متتبع من اساتذة الفقه والاصول و ائمةالتقلید والجماعة والفتیا.<ref>رجال الفکر والادب فى النجف؛ ص ۳۲۷.</ref>
  
(11). همان، ص 311.
+
==وفات==
  
(12). آئينه پژوهش شماره 4، سال 1375.
+
مرحوم سید على فانى اصفهانی سرانجام در ماه [[شوال]] ۱۴۰۹ هـ.ق (مطابق با ۱۳۶۸ ش) در [[تهران]] نداى حق را لبیک گفت و چشم از جهان فروبست. پس از ارتحال پیکر پاکش را به [[قم]] منتقل کردند. مرحوم [[سید محمدرضا موسوی گلپایگانی|آیت الله گلپایگانى]] بر جنازه ایشان [[نماز میت|نماز]] خواند. پیکر مطهر آن مرحوم را در یکى از حجره هاى صحن مطهر [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها به خاک سپردند.
  
(13). گنجينه دانشمندان 2؛ 146.
+
==پانویس==
 +
{{پانویس}}
 +
==منابع==
  
(14). نوشتارى از معظم له.
+
*سید نورالدین جزائرى، "فانى اصفهانى"، [[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، جلد ۵.
  
==منبع==
+
==آرشیو عکس و تصویر==
  
*سيد نورالدين جزائرى، "فانى اصفهانى"، [[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، جلد 5.
+
<gallery mode="packed" heights="170">
 +
پرونده:فانی (4).jpg|سید على (حسینی) علامه فانی اصفهانی
 +
پرونده:فانی (3).jpg|سید على (حسینی) علامه فانی اصفهانی
 +
پرونده:فانی (1).jpg|سید على (حسینی) علامه فانی اصفهانی
 +
پرونده:فانی (2).jpg|دستخط سید على (حسینی) علامه فانی اصفهانی
 +
</gallery>
  
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]
+
[[رده:علمای معاصر|فانی اصفهانی،سید علی]]
 
[[رده:فقیهان]]
 
[[رده:فقیهان]]
 +
[[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]]
 +
<references />

نسخهٔ کنونی تا ‏۴ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۲۷

آیت الله سید على علامه فانی (۱۳۳۳ - ۱۴۰۹ ق)، از علمای بزرگ شیعه در قرن ۱۴ هجری و از شاگردان سید ابوالحسن اصفهانى بود. علامه فانى عمرش را در تدریس و تألیف و تحقیق علوم اهل بیت علیهم السلام سپرى کرد و توانست کتاب‌هاى ارزشمندى براى طالبان علم و حقیقت به یادگار گذارد.

Fani.jpg
نام کامل سید على (حسینی) علامه فانی اصفهانی
زادروز ۱۳۳۳ قمری
زادگاه اصفهان
وفات ۱۴۰۹ قمری
مدفن قم، حرم حضرت معصومه

Line.png

اساتید

سید ابوالحسن اصفهانى، شیخ محمدرضا نجفى اصفهانى، شیخ محمدکاظم شیرازى،...

شاگردان

سید محمدعلى حسینى صادقى، سید محمود ده‌سرخى اصفهانى، سید نورالدین جزائرى،...

آثار

آراء حول القرآن، البداء، الفوائد الرجالیة، قبسات العقول فى الفروع والاصول،...


تحصیلات و استادان

سید على فانی فرزند سید محمدحسن، متولد سال ۱۳۳۳ هـ.ق در شهر اصفهان است. ایشان در اندک زمانى تحصیل مقدمات را به پایان رسانید. وى کتاب‌هاى زیر را در نزد اساتید مختلف علوم به سرعت آموخت و مدارج ترقى را طى نمود.

  • قوانین: نزد استاد شیخ محمد حکیم خراسانى، متوفاى سال ۱۳۵۵ هـ.ق.

آن گاه درس خارج فقه و اصول را در مکتب مرحوم آیت الله العظمى سید على نجف‌آبادى؛ متوفاى سال ۱۳۶۲ هـ.ق آموخت و تا آخرین لحظات عمر آن عالم بزرگوار، بهره هاى بسیار از او گرفت. علامه فانى از حوزه ى درسى شیخ محمدرضا نجفى اصفهانى؛ متوفاى سال ۱۳۶۲ هـ.ق نیز استفاده هاى بسیار برد.

هجرت به نجف:

علامه پس از وفات دو استاد بزرگوارش شهر اصفهان را ترک گفت و به نجف؛ دیار علم و فضیلت کوچ کرد و از اساتید بزرگوارى بهره هاى فراوان گرفت. استادانى که هر کدام مرجعى بزرگ براى عالم تشیع بودند. از جمله از محفل درس آیات عظام سید ابوالحسن اصفهانى، شیخ محمدکاظم شیرازى، سید عبدالهادى شیرازى و دیگران استفاده علمى فراوان برد. اما بیشترین استفاده را در طول ۱۳ سال از استادش، سید على نجف آبادى در شهر اصفهان برد. از این رو در مباحث علمى همیشه از مبانى اصولى و فقهى او یاد مى کرد و گاه به نقد مى کشید و برخى اوقات نیز یادى از سخنان پندآموز استاد مى کرد و در تذکرات اخلاقى به سخنانش استناد مى نمود.

هوش و ذکاوت و سرعت درک علامه فانى چنان بود که در سن نوجوانى به درس خارج حاضر مى شد و در همان سن و سال مجتهد و یا قریب به اجتهاد بود. در سرودن شعر به فارسى و عربى نیز مهارت داشت و در زبان عربى، انگلیسى، فرانسوى به مرتبه استادى رسیده بود. به این خاطر زمانى که رساله توضیح‌ المسائل او را به این سه زبان ترجمه کردند تصحیح متن را خود به عهده گرفت.

برگشت به ایران:

در سال ۱۳۵۰ شمسى حکومت بعث عراق، ایرانی‌هاى مقیم در عراق را اخراج کرد و شهر کربلا و نجف را از شیعیان امیرالمومنین علیه السلام خالى و فضلا و طلاب علوم دینى را از حوزه مبارکه نجف اشرف بیرون کرد و علامه فانى در ماه رجب سال ۱۳۹۳ هـ.ق از عراق به ایران بازگشت و حوزه علمیه قم را براى سکونت و تدریس انتخاب کرد. خود درباره علت بازگشت به ایران مى گفت: «چون حوزه نجف از طلاب و فضلا خالى شد و براى حضور در درس کسى پیدا نمى شد، ماندن من در نجف ضرورتى نداشت و چون طالبان علم در حوزه قم بودند، این حوزه مرا به خود جلب نمود و من هم آهنگ شهر قم نمودم».

تدریس و شاگردان

استاد سید على علامه فانى هنگامى که در مسجد اعظم قم تدریس فقه و اصول را داشت، گاهى شاگردان او از صد نفر تجاوز مى کرد و در میان آن ها از فضلاى حوزه بسیار بودند. برخی شاگردان او عبارتند از:

۱- سید محمدعلى اصفهانى:

عالم عامل و فقیه کامل حاج سید محمدعلى حسینى صادقى (م، ۱۴۱۷ ق) از علماى بزرگوار حوزه علمیه اصفهان بود. وی به حلقه درس مرحوم آیت الله سید على علامه فانى اصفهانى پیوست و پیوسته به دنبال استادش روان بود و به مدت ۲۰ سال تحقیقات فقه، اصول، کلام، رجال و تفسیر ایشان را ضبط و به رشته تحریر درآورد.

۲- سید محمود ده سرخى اصفهانى:

از تألیفات اوست: ۱- سراج المبتدئین فى شرح منییة المرید شهید ثانى ؛ ۲- هدایة الطالبین فى شرح آداب المتعلمین؛ ۳- مفاتیح الصحة فى طب النبى والائمه علیهم السلام و... .

۳- سید محمد کوه کمرى:

پس از ورود حضرت آیت الله علامه فانى اصفهانى به شهر قم در حلقه درسى فقه و اصول او پیوست و مدت ۱۲ سال در محضر ایشان کسب فیض نمود.

۴- سید نورالدین جزائرى:

سید نورالدین شریعتمدار جزائرى از نوادگان سید نعمت الله جزائرى است. برخی تألیفات وی عبارتند از: ۱- شرح استدلالى کتاب منهاج الصالحین؛ ۲- یک دوره اصول استدلالى؛ ۳- ترجمه کتاب الحجر والاختیار و ... .

آثار و تألیفات

در نوشته هاى استاد فانی، دقت، تحقیق و نوآورى در سبک نوشتارى نمایان بود. تألیفات ارزشمندى که از او برجاى مانده، به این ترتیب است:

  • ۱- آراء حول القرآن؛ ۱۳۹۹ هـ.ق، قم.
  • ۲- آراء حول مبحث الارادة؛ ۱۴۰۵ هـ.ق.
  • ۳- البداء؛ ۱۳۹۴ هـ.ق.
  • ۶- ترجمه نصایح الهدى؛ ۱۳۷۰ هـ.ق اصفهان.
  • ۹- توضیح المسائل؛ به زبان‌هاى فارسى، عربى، انگلیسى، فرانسوى و اردو.
  • ۱۳- رسالة فى حکم الخراج.
  • ۱۴- رسالة فى الامر بالمعروف والنهى عن المنکر.
البداء - یکی از آثار آیت الله فانی اصفهانی
  • ۱۵- رسالة فى جوائز السلطان.
  • ۱۶- رسالة فى الذباحة.
  • ۱۷- رسالة فى علم الامام علیه السلام.
  • ۱۸- رسالة فى المعاملات الربویة.
  • ۱۹- رسالة فى المعاصى الکبیرة.
  • ۲۰- غالیة البیان فى عدم تحریف القرآن.
  • ۲۱- الفوائد الرجالیة.
  • ۲۲- قبسات العقول فى الفروع والاصول، که صاحب الذریعة نام آن را ذکر کرده است.[۱]
  • ۲۳- المتعة المشروعه؛ ۱۴۰۸، قم.
  • ۲۴- المعارف العلویة فى الکلام.
  • ۲۵- مقدمات التفسیر.
  • ۲۶- مناسک حج فارسى، عربى و اردو.
  • ۲۷- منظومه چهارده معصوم علیهم السلام.
  • ۲۸- عبدالله بن عباس، علمه و تفسیره و منطقه و ورعه و علة اتهامه بالاختلاس، ۱۳۹۸ هـ.ق.

تقریرات دروس به زبان عربى و فارسى:

بیشترین تقریرات دروس فقه و اصول استاد توسط شاگردش؛ علامه سید محمدعلى صادقى اصفهانى، به تحریر آمده است.

  • ۱- بحوث فى فقه الرجال؛ ۱۴۱۰ هـ.ق.
  • ۲- المختار فى الجبر والاختیار.
  • ۳- آراء الاصول؛ ۲ جلد در مباحث الفاظ.
  • ۴- کتاب الطهارة؛ ۵ جلد.
  • ۵- کتاب الصلاة؛ ۵ جلد.
  • ۶- کتاب الاجارة؛ ۱ جلد.
  • ۷- زن از دیدگاه شریعت اسلام ؛
  • ۸- گناه و کیفر.
  • ۹- ترجمة المختار فى الجبر والاختیار.

در نظر تراجم نویسان

  • محمد شریف رازى در وصف او گوید: سیدالفقهاء و المجتهدین آیت الله فى العالمین الحاج سید على.[۲]
  • نویسنده کتاب سبل الهدایة: حضرت آیت الله العظمى سید على علامه فانى فرزند مرحوم سید محمدحسن فانى یزدى اصفهانى از اکابر علما و فقها و مجتهدین معاصر.[۳]
  • علامه امینى: الشریف العلامة الحجة حسنة الوقت و مفخرة علماء العصر السید على الفانى الاصفهانى احد اساتذة النجف الاشرف دام فضله و معالیه.[۴]
  • نویسنده کتاب ارمغان اصفهان: عالم جلیل القدر آقاى حاج سید على بن سید محمد حسن علامه فانى اصفهانى از اعاظم علما و مجتهدین و اکابر مدرسین.[۵]
  • نویسنده کتاب رجال الفکر والادب فى النجف: مجتهد محقق محدث عالم متتبع من اساتذة الفقه والاصول و ائمةالتقلید والجماعة والفتیا.[۶]

وفات

مرحوم سید على فانى اصفهانی سرانجام در ماه شوال ۱۴۰۹ هـ.ق (مطابق با ۱۳۶۸ ش) در تهران نداى حق را لبیک گفت و چشم از جهان فروبست. پس از ارتحال پیکر پاکش را به قم منتقل کردند. مرحوم آیت الله گلپایگانى بر جنازه ایشان نماز خواند. پیکر مطهر آن مرحوم را در یکى از حجره هاى صحن مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها به خاک سپردند.

پانویس

  1. الذریعة؛ ج ۱۷، ص ۳۴.
  2. کتاب گنجینة دانشمندان؛ ج ۲، ص ۲۱۰.
  3. سبل الهدایة؛ ج ۲، ص ۳۲۹.
  4. الغدیر؛ ج ۱۱.
  5. ارمغان اصفهان؛ ص ۶۳.
  6. رجال الفکر والادب فى النجف؛ ص ۳۲۷.

منابع

آرشیو عکس و تصویر