بوسنی و هرزگوین: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
[[پرونده:Bosnia.jpg|left|thumb|بوسنی و هرزگوین در جهان]] | [[پرونده:Bosnia.jpg|left|thumb|بوسنی و هرزگوین در جهان]] | ||
| − | + | «بوسنی و هرزگوین» در مرکز شبه جزیره بالکان و غرب صربستان واقع شده است. این سرزمین از شمال و غرب با کرواسی، و از جنوب با مونته نگرو مرز مشترک دارد. بوسنی و هرزگوین از دو واحد جغرافیایی متفاوت «بوسنی» در شمال و «هرزگوین» در جنوب تشکیل شده است. پایتخت این کشور شهر سارایوو بوده و حدود ۴۵% از جمعیت آن را مسلمانان تشکیل می‌دهند. | |
| − | == | + | == وضعیت جغرافیایی == |
| − | بوسنی | + | کشور بوسنی و هرزگوین به وسعت ۱۲۹‘۵۱ کیلومترمربع در جنوب اروپا واقع است. این کشور از جانب شمال، غرب و جنوب غربی به کشور کرواسی و از شرق و جنوب شرقی به صربستان و مونتنگرو محدود است و فقط به وسیلۀ باریکه‌ای به عرض ۲۰ کیلومترمربع به دریای آدریاتیک راه دارد. بوسنی و هرزگوین از دو واحد جغرافیایی متفاوت بوسنی در شمال ـ که نام خود را از رودخانه‌ای به همین نام گرفته است ـ و هرزگوین ـ بمعنای دوک نشین که ریشه ای آلمانی دارد ـ در جنوب تشکیل شده است. |
| − | + | بوسنی و هرزگوین سرزمینی کوهستانی است و کوهها ۹۰٪ اراضی آن را فرا گرفته‌اند. مهم‌ترین رشته کوههای آن «آلپهای دیناریک» در مرزهای غربی این کشور با کرواسی است که به موازات دریای آدریاتیک کشیده شده است. بخشهای شمالی این‌کشور پوشیده از جنگلهای انبوه است و نواحی جنوبی آن‌را سرزمینی مسطح با خاکی حاصل‌خیز در برگرفته است که از نواحی مهم کشاورزی کشور به شمار می‌رود. نواحی جنوبی بوسنی و هرزگوین دارای آب و هوای مدیترانه‌ای با تابستانهای گرم و آفتابی و زمستانهای ملایم و بارانی است. بخشهای شمالی این کشور دارای آب و‌هوایی قاره‌ای با تابستانهای گرم و زمستانهای سرد است و مناطق مرتفع‌تر دارای تابستانهای کوتاه و خنک و زمستانهای سخت و طولانی همراه با بارش برف سنگین است. | |
| − | + | ==سیاست و حکومت== | |
| + | این کشور از نظر سیاسی به دو بخش مجزای فدراسیون بوسنی و هرزگوین با وسعت ۰۷۶‘۲۶ کیلومترمربع و جمعیتی حدود ۰۰۰‘۸۰۰‘۲ تن، و جمهوری خودمختار صربسکا با مساحتی برابر ۰۵۳‘۲۵ کیلومترمربع و جمعیتی حدود ۰۰۰‘۵۵۹‘۱ تن (در ۱۳۸۳ش /۲۰۰۴م) تقسیم می‌شود. فدراسیون بوسنی و هرزگوین نواحی مرکزی و غربی کشور را در برمی‌گیرد و جمهوری صربسکا مشتمل بر حاشیۀ شمالی و شرقی آن در امتداد مرزهای شمالی بوسنی و هرزگوین با کرواسی و مرزهای شرقی این کشور با صربستان و مونتنگرو است. | ||
| − | + | مرکز حکومت بوسنی هرزگوین سارایوو نام دارد که در شرق این جمهوری واقع شده است. این شهر، مرکز حکومت غازی خسرو بیک، از فرماندهان لشکر عثمانی بوده که قلمرو فرمانروایی او به «سرای خسرو» و بعدا به «سرای او» تغییر نام یافت و در تلفظ امروزی «سارایوو» نامیده می شود. [[مسجد|مساجد]]، [[تکیه|تکایا]] و بازارهای این شهر به اماکن اسلامی و آثار تاریخی برخی شهرهای [[ایران]] شباهت دارد. | |
| − | مرکز حکومت بوسنی | ||
| − | + | بوسنی در سال ۹۶۰ م. با جدا شدن از صربستان، به صورت یک حاکمیت سیاسی مستقل در آمد و در ۱۱۸۰م، نخستین دولت مستقل بوسنی پدیدار گشت. در نیمه قرن پانزدهم میلادی، قلمرو یاد شده به امپراتوری عثمانی ضمیمه گردید. در موقع حاکمیت این سلسله، بوسنی راه ترقی و توسعه را پیمود و [[اسلام]] در این منطقه رو به گسترش نهاد. سرزمین سنجاک واقع در شرق بوسنی، تا سال ۱۸۷۸م بخشی از بوسنی محسوب می شد، ولی در این تاریخ از آن جدا و به صربستان ملحق گردید. مساحت سنجاک حدود ۷۰۹۶ کیلومترمربع و مرکزش شهر نوی پازار است و بیشتر جمعیت آن هم مسلمان هستند. | |
| − | + | در سال ۱۹۳۹م، بوسنی بین صرب ها و کروات ها تقسیم شد. این حرکت، فاجعه خونینی را پدید آورد و مناقشات آشکاری برای تجزیه این کشور و پراکنده و راندن مسلمانان شکل گرفت. بعد از جنگ جهانی دوم، نیروهای چپ گرا به رهبری مارشال تیتو در رأس امور سیاسی یوگسلاوی قرار گرفتند. در این ایام، اگر چه طبق قانون اساسی سال ۱۹۴۶م، اجازه تشکیل جمهوری خود مختار بوسنی در چهارچوب جمهوری فدراتیو خلق یوگسلاوی داده شد، اما سازمان های مخوف پلیسی، هراس شدیدی بر مردم این سرزمین حاکم نمودند. آن ها برای خلع سلاح فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بوسنی، هر لحظه فشارها و محدودیت هایی را اعمال کردند. تخریب آثار فرهنگی و مذهبی، شکنجه و کشتار هزاران مسلمان، تجاوز به زنان، مثله کردن و سوزاندن اجساد مسلمانان و جنایات دیگر، کارنامه ایام فرمانروایی مارشال تیتو بر بوسنی هرزگوین است. | |
| − | + | در سال ۱۹۹۰م، پس از آن که آخرین بقایای سوسیالیزم از شوروی رخت بر بست، در یوگسلاوی هم مقرّر گردید جمهوری های مختلف از طریق برگزاری انتخابات، سرنوشت آینده ی سیاسی خود را مشخص کنند. اما وقتی مردم بوسنی در اوایل اسفند سال ۱۳۷۰ش، در رفراندومی به استقلال این جمهوری رأی دادند، با مخالفت سریع و وسیع صرب ها رو به رو شدند. بلافاصله، بیست منطقه ورودی شهرهای بوسنی از سوی صرب ها مسدود شد و در گیری خونینی پدید آمد. | |
| − | + | بر اساس آمار صلیب سرخ جهانی، طی سال های ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۵م، بیش از سیصد هزار نفر، از جمله دویست هزار نفر مسلمان بوسنیایی به دست صرب ها به فجیع ترین وضعی کشته شدند. مردم جهان درباره ی این نسل کشی از کشورهای اروپایی که مدعی دفاع از حقوق بشر هستند، پرسش های بسیاری دارند. آن ها معتقدند چنین جنایاتی چیزی جز [[تعصب|تعصبی]] کور، نژادپرستی و ... را ثابت نمی کند و این حرکت را سرنوشتی تلخ برای بالکان می دانند که به هیچ عنوان از تاریخ اروپا پاک نخواهد شد. ۱۲۰۰ [[مسجد]] و آثار اسلامی در این جنگ ها تخریب گشت یا به آنها خسارات جدی وارد شد. این مکان ها افزون بر قداست معنوی، جزء مواریث فرهنگی و هنری بوسنی به شمار می آمدند. | |
| − | == | + | == جمعیت و دین == |
| + | بوسنی و هرزگوین بیش از ۴ میلیون نفر جمعیت دارد. ۹۵ درصد مردم این کشور از تبار آلبانیایی و بقیه بیشتر یونانی هستند. مردم آلبانی از ریشه قوم ایلیری اند که از اقوام هندواروپایی هستند. | ||
| − | + | مذهبِ مردمِ بوسنی هرزگووین غالبا [[اسلام]] و [[مسیحیت]] است. براساس نتایج سرشماری نفوس و مسکن از اول تا ۱۵ اکتبر ۲۰۱۳، از کل جمعیت بوسنی و هرزگوین ۴۸/۶ درصد مسلمان ([[حنبلی|حنبلی]] مذهب)، ۳۳/۷ درصد صرب (ارتدکس)، ۱۴/۶ درصد کروات (کاتولیک) و ۴/۳ درصد نیز بقیه اقوام از جمله [[یهود|یهودی]] می باشند. | |
| − | + | ==وضعیت اقتصادی== | |
| − | + | امروزه محصولات کشاورزی اصلی در بوسنی و هرزگوین تنباکو، سیب زمینی و میوه است. دره های ساوا و درینا از نظر کشاورزی توسعه زیادی پیدا کرده است و میوه در بوسنی مرکزی و شمالی پرورش داده می شود؛ در هرزگوین نیز تاکستانهای فراوانی وجود دارد. دامداری از بخشهای مهم اقتصاد است و با توجه به جنگلهای وسیع، صنعت چوب نیز رونق دارد. بوسنی و هرزگوین از ذخایر معدنی وسیعی برخوردار است. ذخایر بزرگی از سنگ آهن و ذغال سنگ (لیگنیت)، همچنین معادن مهم مس، سرب، روی، بوکسیت و طلا در کشور وجود دارد. نیروگاههای آبی کشور ظرفیت بالایی دارند. | |
| − | == | ||
| − | |||
| − | |||
| + | پیش از جنگ، منسوجات و وسایل الکتریکی از محصولات صنعتی مهم بود. اقتصاد بوسنی و هرزگوین بشدت از جنگ داخلی در یوگسلاوی که از خرداد ۱۳۷۰/ ژوئن ۱۹۹۱ آغاز شد، آسیب دید. تا اواخر این سال، تعداد بیکاران به بیشترین تعداد از زمان جنگ جهانی دوم رسید و نرخ سالانة تورم نیز تا ۱۲۰% افزایش یافت. بازسازی رسمی اقتصاد کشور از اواخر ۱۳۷۴ش / ۱۹۹۵ به دنبال امضای موافقتنامة صلح دیتون شروع شد. در ۱۳۷۵ش / ۱۹۹۶ تولید ناخالص داخلی تا ۵۰% افزایش یافت که عمدتاً پیامدی از دریافت کمکهای مالی بین المللی بود. | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | + | *[http://hajij.com/fa/islamic-countries-and-sects/islamic-countries/item/2072-1393-05-01-06-18-03 "آشنائی با کشور بوسنی و هرزگوین"، سایت رواق الحجاج]، بازیابی: ۲۷ تیر ۱۳۹۷. | |
| − | *[http://hajij.com/fa/islamic-countries-and-sects/islamic-countries/item/2072-1393-05-01-06-18-03 آشنائی با کشور بوسنی و | + | *"بوسنی و هرزگوین"، دایرة المعارف بزرگ اسلامی. |
| + | *"بوسنی و هرزگوین"، سایت رحماء. | ||
{{کشورهای اسلامی}} | {{کشورهای اسلامی}} | ||
[[رده:کشورهای اسلامی]] | [[رده:کشورهای اسلامی]] | ||
نسخهٔ ۹ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۲۶
«بوسنی و هرزگوین» در مرکز شبه جزیره بالکان و غرب صربستان واقع شده است. این سرزمین از شمال و غرب با کرواسی، و از جنوب با مونته نگرو مرز مشترک دارد. بوسنی و هرزگوین از دو واحد جغرافیایی متفاوت «بوسنی» در شمال و «هرزگوین» در جنوب تشکیل شده است. پایتخت این کشور شهر سارایوو بوده و حدود ۴۵% از جمعیت آن را مسلمانان تشکیل می‌دهند.
وضعیت جغرافیایی
کشور بوسنی و هرزگوین به وسعت ۱۲۹‘۵۱ کیلومترمربع در جنوب اروپا واقع است. این کشور از جانب شمال، غرب و جنوب غربی به کشور کرواسی و از شرق و جنوب شرقی به صربستان و مونتنگرو محدود است و فقط به وسیلۀ باریکه‌ای به عرض ۲۰ کیلومترمربع به دریای آدریاتیک راه دارد. بوسنی و هرزگوین از دو واحد جغرافیایی متفاوت بوسنی در شمال ـ که نام خود را از رودخانه‌ای به همین نام گرفته است ـ و هرزگوین ـ بمعنای دوک نشین که ریشه ای آلمانی دارد ـ در جنوب تشکیل شده است.
بوسنی و هرزگوین سرزمینی کوهستانی است و کوهها ۹۰٪ اراضی آن را فرا گرفته‌اند. مهم‌ترین رشته کوههای آن «آلپهای دیناریک» در مرزهای غربی این کشور با کرواسی است که به موازات دریای آدریاتیک کشیده شده است. بخشهای شمالی این‌کشور پوشیده از جنگلهای انبوه است و نواحی جنوبی آن‌را سرزمینی مسطح با خاکی حاصل‌خیز در برگرفته است که از نواحی مهم کشاورزی کشور به شمار می‌رود. نواحی جنوبی بوسنی و هرزگوین دارای آب و هوای مدیترانه‌ای با تابستانهای گرم و آفتابی و زمستانهای ملایم و بارانی است. بخشهای شمالی این کشور دارای آب و‌هوایی قاره‌ای با تابستانهای گرم و زمستانهای سرد است و مناطق مرتفع‌تر دارای تابستانهای کوتاه و خنک و زمستانهای سخت و طولانی همراه با بارش برف سنگین است.
سیاست و حکومت
این کشور از نظر سیاسی به دو بخش مجزای فدراسیون بوسنی و هرزگوین با وسعت ۰۷۶‘۲۶ کیلومترمربع و جمعیتی حدود ۰۰۰‘۸۰۰‘۲ تن، و جمهوری خودمختار صربسکا با مساحتی برابر ۰۵۳‘۲۵ کیلومترمربع و جمعیتی حدود ۰۰۰‘۵۵۹‘۱ تن (در ۱۳۸۳ش /۲۰۰۴م) تقسیم می‌شود. فدراسیون بوسنی و هرزگوین نواحی مرکزی و غربی کشور را در برمی‌گیرد و جمهوری صربسکا مشتمل بر حاشیۀ شمالی و شرقی آن در امتداد مرزهای شمالی بوسنی و هرزگوین با کرواسی و مرزهای شرقی این کشور با صربستان و مونتنگرو است.
مرکز حکومت بوسنی هرزگوین سارایوو نام دارد که در شرق این جمهوری واقع شده است. این شهر، مرکز حکومت غازی خسرو بیک، از فرماندهان لشکر عثمانی بوده که قلمرو فرمانروایی او به «سرای خسرو» و بعدا به «سرای او» تغییر نام یافت و در تلفظ امروزی «سارایوو» نامیده می شود. مساجد، تکایا و بازارهای این شهر به اماکن اسلامی و آثار تاریخی برخی شهرهای ایران شباهت دارد.
بوسنی در سال ۹۶۰ م. با جدا شدن از صربستان، به صورت یک حاکمیت سیاسی مستقل در آمد و در ۱۱۸۰م، نخستین دولت مستقل بوسنی پدیدار گشت. در نیمه قرن پانزدهم میلادی، قلمرو یاد شده به امپراتوری عثمانی ضمیمه گردید. در موقع حاکمیت این سلسله، بوسنی راه ترقی و توسعه را پیمود و اسلام در این منطقه رو به گسترش نهاد. سرزمین سنجاک واقع در شرق بوسنی، تا سال ۱۸۷۸م بخشی از بوسنی محسوب می شد، ولی در این تاریخ از آن جدا و به صربستان ملحق گردید. مساحت سنجاک حدود ۷۰۹۶ کیلومترمربع و مرکزش شهر نوی پازار است و بیشتر جمعیت آن هم مسلمان هستند.
در سال ۱۹۳۹م، بوسنی بین صرب ها و کروات ها تقسیم شد. این حرکت، فاجعه خونینی را پدید آورد و مناقشات آشکاری برای تجزیه این کشور و پراکنده و راندن مسلمانان شکل گرفت. بعد از جنگ جهانی دوم، نیروهای چپ گرا به رهبری مارشال تیتو در رأس امور سیاسی یوگسلاوی قرار گرفتند. در این ایام، اگر چه طبق قانون اساسی سال ۱۹۴۶م، اجازه تشکیل جمهوری خود مختار بوسنی در چهارچوب جمهوری فدراتیو خلق یوگسلاوی داده شد، اما سازمان های مخوف پلیسی، هراس شدیدی بر مردم این سرزمین حاکم نمودند. آن ها برای خلع سلاح فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بوسنی، هر لحظه فشارها و محدودیت هایی را اعمال کردند. تخریب آثار فرهنگی و مذهبی، شکنجه و کشتار هزاران مسلمان، تجاوز به زنان، مثله کردن و سوزاندن اجساد مسلمانان و جنایات دیگر، کارنامه ایام فرمانروایی مارشال تیتو بر بوسنی هرزگوین است.
در سال ۱۹۹۰م، پس از آن که آخرین بقایای سوسیالیزم از شوروی رخت بر بست، در یوگسلاوی هم مقرّر گردید جمهوری های مختلف از طریق برگزاری انتخابات، سرنوشت آینده ی سیاسی خود را مشخص کنند. اما وقتی مردم بوسنی در اوایل اسفند سال ۱۳۷۰ش، در رفراندومی به استقلال این جمهوری رأی دادند، با مخالفت سریع و وسیع صرب ها رو به رو شدند. بلافاصله، بیست منطقه ورودی شهرهای بوسنی از سوی صرب ها مسدود شد و در گیری خونینی پدید آمد.
بر اساس آمار صلیب سرخ جهانی، طی سال های ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۵م، بیش از سیصد هزار نفر، از جمله دویست هزار نفر مسلمان بوسنیایی به دست صرب ها به فجیع ترین وضعی کشته شدند. مردم جهان درباره ی این نسل کشی از کشورهای اروپایی که مدعی دفاع از حقوق بشر هستند، پرسش های بسیاری دارند. آن ها معتقدند چنین جنایاتی چیزی جز تعصبی کور، نژادپرستی و ... را ثابت نمی کند و این حرکت را سرنوشتی تلخ برای بالکان می دانند که به هیچ عنوان از تاریخ اروپا پاک نخواهد شد. ۱۲۰۰ مسجد و آثار اسلامی در این جنگ ها تخریب گشت یا به آنها خسارات جدی وارد شد. این مکان ها افزون بر قداست معنوی، جزء مواریث فرهنگی و هنری بوسنی به شمار می آمدند.
جمعیت و دین
بوسنی و هرزگوین بیش از ۴ میلیون نفر جمعیت دارد. ۹۵ درصد مردم این کشور از تبار آلبانیایی و بقیه بیشتر یونانی هستند. مردم آلبانی از ریشه قوم ایلیری اند که از اقوام هندواروپایی هستند.
مذهبِ مردمِ بوسنی هرزگووین غالبا اسلام و مسیحیت است. براساس نتایج سرشماری نفوس و مسکن از اول تا ۱۵ اکتبر ۲۰۱۳، از کل جمعیت بوسنی و هرزگوین ۴۸/۶ درصد مسلمان (حنبلی مذهب)، ۳۳/۷ درصد صرب (ارتدکس)، ۱۴/۶ درصد کروات (کاتولیک) و ۴/۳ درصد نیز بقیه اقوام از جمله یهودی می باشند.
وضعیت اقتصادی
امروزه محصولات کشاورزی اصلی در بوسنی و هرزگوین تنباکو، سیب زمینی و میوه است. دره های ساوا و درینا از نظر کشاورزی توسعه زیادی پیدا کرده است و میوه در بوسنی مرکزی و شمالی پرورش داده می شود؛ در هرزگوین نیز تاکستانهای فراوانی وجود دارد. دامداری از بخشهای مهم اقتصاد است و با توجه به جنگلهای وسیع، صنعت چوب نیز رونق دارد. بوسنی و هرزگوین از ذخایر معدنی وسیعی برخوردار است. ذخایر بزرگی از سنگ آهن و ذغال سنگ (لیگنیت)، همچنین معادن مهم مس، سرب، روی، بوکسیت و طلا در کشور وجود دارد. نیروگاههای آبی کشور ظرفیت بالایی دارند.
پیش از جنگ، منسوجات و وسایل الکتریکی از محصولات صنعتی مهم بود. اقتصاد بوسنی و هرزگوین بشدت از جنگ داخلی در یوگسلاوی که از خرداد ۱۳۷۰/ ژوئن ۱۹۹۱ آغاز شد، آسیب دید. تا اواخر این سال، تعداد بیکاران به بیشترین تعداد از زمان جنگ جهانی دوم رسید و نرخ سالانة تورم نیز تا ۱۲۰% افزایش یافت. بازسازی رسمی اقتصاد کشور از اواخر ۱۳۷۴ش / ۱۹۹۵ به دنبال امضای موافقتنامة صلح دیتون شروع شد. در ۱۳۷۵ش / ۱۹۹۶ تولید ناخالص داخلی تا ۵۰% افزایش یافت که عمدتاً پیامدی از دریافت کمکهای مالی بین المللی بود.
منابع
- "آشنائی با کشور بوسنی و هرزگوین"، سایت رواق الحجاج، بازیابی: ۲۷ تیر ۱۳۹۷.
- "بوسنی و هرزگوین"، دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
- "بوسنی و هرزگوین"، سایت رحماء.
| آسیا | * ایران * ترکیه * سوریه * عراق * عربستان * فلسطین * یمن * آذربایجان * اردن * ازبکستان * افغانستان * امارات متحده عربی * بحرین * برونئی * بنگلادش * تاجیکستان * عمان * قرقیزستان * قطر * لبنان * مالزی * پاکستان * کویت * مالدیو * قزاقستان * ترکمنستان |
| آفریقا | * تونس * اتیوپی * الجزایر * تانزانیا * ساحل عاج * سنگال * سودان * سومالی * لیبی * مالی * مصر * موریتانی * موزامبیک * نیجر * نیجریه * چاد * کامرون * گابن * گامبیا * گینه * سیرالئون * کومور * جیبوتی * بورکینافاسو * گینه بیسائو * کنگو * جمهوری غنا * جمهوری عربی صحرا * توگو |
| سایر قاره ها | * آلبانی (اروپا) * بوسنی هرزه گوین (اروپا) *سورینام (آمریکا) |
