سید محمدسعید حکیم: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''سید محمدسعید حکیم''' یا '''سید محمدسعید طباطبایی حکیم''' (سال ۱۳۵۴ هجری قمری|۱...» ایجاد کرد)
 
 
(۱۹ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
−
'''سید محمدسعید حکیم''' یا '''سید محمدسعید طباطبایی حکیم''' ([[سال ۱۳۵۴ هجری قمری|۱۳۵۴]]-[[سال ۱۴۴۳ هجری قمری|۱۴۴۳ق]]) از [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید شیعه]] در [[عراق]]. وی نوه دختری [[سید محسن طباطبائی حکیم|سید محسن حکیم]]، [[مرجع تقلید]] شیعیان در [[قرن چهاردهم قمری]]، بود. محمدسعید حکیم تحصیلات [[حوزه علمیه|حوزوی]] را نزد سید محسن حکیم، [[حسین حلی]] و [[سید ابوالقاسم خویی]] گذراند و پس از وفات سید ابوالقاسم خویی به مرجعیت رسید.  
+
'''آیت‌الله سید محمدسعید طباطبایی حکیم''' (۱۳۵۴-۱۴۴۳ ق) از فقها و مراجع تقلید [[شیعه]] در [[عراق]] و از شاگردان [[سید محسن حکیم]] و [[شیخ حسین حلی]] بود. آیت‌الله حکیم پس از وفات آیت‌الله [[سید ابوالقاسم خویی]] به [[مرجعیت]] رسید. وی آثار متعددی در [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] از جمله «المحكم فى اصول الفقه» و «مصباح المنهاج» تألیف نمود.  
 +
{{شناسنامه عالم
  
 +
|نام کامل = سید محمدسعید طباطبایی حکیم
 +
 +
|تصویر=[[پرونده:محمد سعید حکیم.jpg|220px|center]]
 +
 +
|زادروز = ۱۳۵۴ قمری
 +
 +
|زادگاه = [[نجف]]
 +
 +
|وفات = ۲۵ محرم ۱۴۴۳ قمری
 +
 +
|مدفن = نجف
 +
 +
|اساتید = [[سید محسن حکیم]]، [[سید حسن بجنوردی]]، [[شیخ حسین حلی]]، [[سید ابوالقاسم خویی]]،...
 +
 +
|شاگردان = سید عبدالرزاق حکیم، شیخ باقر ایروانی، شيخ على كورانى، حسين فرج عمران قطيفى،...
 +
 +
|آثار =المحکم فی اصول الفقه، الکافی فی اصول الفقه،‌ مصباح المنهاج، تهذيب علم الاصول، حاشيه بر کفایة الاصول، حاشيه بر مكاسب،...
 +
 +
}}
 
==ولادت و خاندان==
 
==ولادت و خاندان==
−
سید محمدسعید طباطبایی حکیم، در سال [[سال ۱۳۵۴ هجری قمری|۱۳۵۴ق]]، برابر با [[سال ۱۳۱۴ هجری شمسی|۱۳۱۴ش]]، در شهر [[نجف]] به دنیا آمد.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref> پدرش سید محمدعلی از استادان سطوح عالی [[حوزه علمیه نجف|حوزه علمیهٔ نجف]] و مادرش دختر [[سید محسن حکیم]] بود.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پابداری، ۱۴۲۸ق، ص۱۶.</ref> او در [[۱۲ شهریور]] ۱۴۰۰ش، مصادف با [[۲۵ محرم]] ۱۴۴۳ق در نجف درگذشت.<ref>[http://fa.abna.cc/9MJp «آیت‌الله سید محمد سعید حکیم درگذشت»]، خبرگزاری ابنا.</ref>
+
سید محمدسعید طباطبایی حکیم، در سال ۱۳۵۴ق، (برابر با ۱۳۱۴ش)، در شهر [[نجف]] به دنیا آمد.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref> پدرش سید محمدعلی از استادان سطوح عالی [[حوزه علميه|حوزه علمیه]] نجف و مادرش دختر آیت‌الله [[سید محسن حکیم]] بود.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پابداری، ۱۴۲۸ق، ص۱۶.</ref>  
  
−
==فعالیت‌های علمی==
+
==تحصیل و استادان==
−
سید محمدسعید حکیم در ده سالگی، دروس حوزوی را نزد پدرش آغاز کرد و تا پایان دوره سطح حوزه، از وی آموخت.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۱۹و۲۰.</ref> پس از آن، [[درس خارج|دروس خارج]] را نزد کسانی چون [[سید محسن حکیم]] و [[حسین حلی]] فرا گرفت.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۱۹و۲۰.</ref> سید محسن حکیم تصحیح و تحقیق کتاب [[مستمسک العروة الوثقی (کتاب)|مستمسک العروة الوثقی]] را به او واگذار کرد.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۳۱.</ref>
+
سید محمدسعید حکیم در ده سالگی، دروس حوزوی را نزد پدرش آغاز کرد و تا پایان دوره سطح حوزه، از وی آموخت.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۱۹و۲۰.</ref> پس از آن، دروس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] را نزد عالمان بزرگی چون [[سید محسن حکیم]]، [[سید ابوالقاسم خویی]]، [[شیخ حسین حلی]]، [[محمدحسین غروی اصفهانی|شیخ محمدحسین غروی اصفهانی]] و [[سید محمد حسن بجنوردی|سید محمدحسن بجنوردی]] فرا گرفت.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۱۹و۲۰.</ref>  
  
−
محمدسعید حکیم از ۳۲ سالگی، تدریس دروس [[خارج فقه]] و [[اصول]] را آغاز کرد. او همچنین [[تفسیر قرآن]] و [[اخلاق]] تدریس می‌کرد.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۳۵و۳۶.</ref>
+
==تدریس و شاگردان==
 +
محمدسعید حکیم از ۳۲ سالگی، تدریس دروس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] را آغاز کرد. او همچنین [[تفسیر قرآن]] و [[اخلاق]] تدریس می‌کرد.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۳۵و۳۶.</ref> او شاگردان بسیاری تربیت کرد که در [[قم]]، [[نجف]] و [[حجاز]] فعالیت دارند؛<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۳۵و۳۶.</ref> از جمله:
  
−
===استادان و شاگردان===
+
*حسین فرج عمران قطیفی، که از استادان درس خارج فقه و اصول در حجاز است.
−
[[سید محسن حکیم]]، [[حسین حلی]]، [[میرزا حسن بجنوردی]] و [[سید ابوالقاسم خویی]] مهم‌ترین استادان [[درس خارج]] [[فقه]] و [[اصول]] سید محمدسعید حکیم بوده‌اند.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۳۴.</ref>
+
*سید عبدالرزاق حکیم، برادر سید محمدسعید حکیم و از استادان درس خارج فقه و اصول در حوزهٔ نجف که در سال ۱۴۱۳ق، پس از آزادی از زندان صدام، درگذشت.
 +
*شیخ باقر ایروانی، از اساتید حوزه علمیه نجف از استادان درس خارج فقه و اصول و نویسندهٔ برخی کتب درسی حوزه‌های علمیه در قم و نجف.
 +
*شيخ على كورانى، از فضلاى حوزه علميه.
 +
*عبدالحسين آل صادق عاملى، از علماى استان نبطيّه در جنوب [[لبنان]].
  
−
او شاگردان بسیاری تربیت کرد که در [[قم]]، [[نجف]] و [[حجاز]] فعالیت دارند؛<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۳۵و۳۶.</ref> از جمله:
+
==آثار و تألیفات==
−
* حسین فرج عمران قطیفی که از استادان [[درس خارج]] [[فقه]] و [[اصول]] در [[حجاز]] است.
+
از سید محمدسعید حکیم ۲۴ عنوان کتاب در بیش از چهل جلد در موضوعاتی چون [[اصول فقه|اصول]]،‌ [[فقه]]، [[مسائل مستحدثه|مسائل مستحدثه]] و برخی موضوعات اجتماعی، به چاپ رسیده است. برخی از آثار او به زبان‌های دیگر ترجمه شده است.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>  
−
* سید عبدالرزاق حکیم برادر سید محمدسعید حکیم و از استادان [[درس خارج]] فقه و اصول در حوزهٔ نجف که در سال ۱۴۱۳ق، پس از آزادی از زندان [[صدام]]، درگذشت.
 
−
* باقر ایروانی از اساتید [[حوزه علمیه نجف]] از استادان درس خارج فقه و اصول و نویسندهٔ برخی کتب درسی حوزه‌های علمیه در قم و نجف.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>
 
  
−
===آثار===
+
فهرست آثار ایشان به این قرار است:
−
از سید محمدسعید حکیم ۲۴ عنوان کتاب در بیش از چهل جلد در موضوعاتی چون [[اصول فقه|اصول]]،‌ [[فقه]]، [[مسائل مستحدثه|مسائل مُستَحدَثه]] و برخی موضوعات اجتماعی، به چاپ رسیده است.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref> برخی از آثار او به زبان‌های دیگر ترجمه شده است.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>
+
[[پرونده:Mohkam.jpg|left|thumb|المحكم فى اصول الفقه - از آثار آیت‌الله الحكيم]]
  
−
کتاب المُحکَم فی اصول الفِقه در زمینه علم [[اصول فقه]] که در ۶ جلد به چاپ رسیده است<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۳۷.</ref> و مصباح المنهاج در ۱۹ جلد که شرح کتاب فقهی منهاج‌الصالحین اثر [[سید محسن حکیم]] است، از مهم‌ترین آثار او است.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref> همچنین کتابی به نام الکافی فی اصول الفقه از آثار او است که بخش زیادی از آن را در زندان نوشته است.<ref>[https://af.shafaqna.com/FA/41540 «ناگفته‌هایی از زندگی خانوادگی و مبارزاتی آیت الله سید محمد سعید حکیم»]، سایت شفقنا.</ref> کتاب فاجعة الطف (فاجعه عاشورا) نیز کتابی است مفصل که درباره آثار و نتایج [[واقعه کربلا]] نگاشته است.<ref>[https://af.shafaqna.com/FA/41540 «ناگفته‌هایی از زندگی خانوادگی و مبارزاتی آیت الله سید محمد سعید حکیم»]، سایت شفقنا.</ref> وی درباره [[مسائل مستحدثه|مسائل نوپدید]]، مانند شبیه‌سازی، رایانه و فضای مجازی هم نوشته‌هایی دارد.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۴۰.</ref>
+
# المحكم فى اصول الفقه، در زمینه علم اصول فقه که در ۶ جلد به چاپ رسیده است.
 +
# مصباح المنهاج، دوره فقهى كه شرحى بر فقه استدلالى «[[منهاج الصالحین (کتاب)|منهاج الصالحين]]» مرحوم [[سید محسن حکیم]] است.
 +
# رساله عمليه، که در سه جلد بنام «منهاج الصالحين» عرضه شده است.
 +
# مناسك حج و عمره.
 +
# حاشيه اى جامع بر كتاب «[[کفایة الاصول (کتاب)|كفاية الاصول]]» مرحوم [[آخوند خراسانى]] در سه جلد.
 +
# حاشيه اى جامع بر كتاب اصولى «[[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]]» مرحوم [[شيخ انصارى]].
 +
# حاشيه اى جامع بر كتاب فقهى «[[مکاسب (کتاب)|مكاسب]]» مرحوم شيخ انصارى.
 +
# تهذيب علم الاصول، كه در اين مجموعه به مهمترين و محورى ترين مباحث علم اصول پرداخته شده است.
 +
# جزوه اى بنام «المرشد المغترب» در پاسخ به نامه هاى مكرّر و در خواستهاى متعدد، پيامى به همه مسلمانان بويژه [[شيعيان]] كه به اجبار هجرت كرده اند و در ديار غرب مكسن و ماوا گزيده اند همراه با مسائل ويژه مورد نياز آنها.
 +
# جزوه اى بنام «نامه اى پدرانه» كه اين بار هم در پاسخ به نامه هاى برخى از فضلا و طلاب درخواست مكرر همراه با پاسخ هاى استفتائات گوناگون درباره مسائل ضرورى و مورد نياز آنها ارسال كرده اند. در اين پيام گذشته از گوشزد نمودن مسائل اخلاقى و اعتقادی، به شيوه هاى تبليغ معيارهاى موفقيّت و رفتار مبلغان و تكيه انديشمندان در سخن گفتن به مصادر و منابع تاريخ پرداختن به سيره [[ائمه اطهار]] (عليهم السلام) و نقش جاودانه آنها در تاريخ اسلامى و بزرگداشت خاطره هاى مصيبت بار و شهادت آنها و زنده نگه داشتن مشعل فروزان مبارزه و جهاد در برابر ستم استبداد بگونه اى زيبا با نثرى شيوا و كلامى عارفانه و صميميتى خاضعانه پرداخته اند.
 +
# الاحكام الفقهيه، كه مختصرى از مسائل و [[رساله]] عمليه ايشان است، و با عنوان «احكام فقهى» به فارسى ترجمه و چاپ شده است.
 +
# فقه استنساخ البشرى، مسائلى كه در خصوص شبيه سازى از ژن انسان و مسائلى هم راجع به تلقيح سؤال كرده اند و بطور تفصيل و روشن جواب داده شده است.
 +
# فقه القضاء، سؤالاتي است كه از مراكز قضا سؤال نموده و از معظم له جواب وافى و استدلالى داده اند.
 +
# فقه الكومپيوتر، در جواب سوال هایی كه راجع به كامپيوتر و اينترنت سؤال شده است.
 +
# الفتاوى، سؤالاتي است كه راجع به بيشتر ابواب فقه (نوعا مسائل مستحدثه) استفتاء شده است و معظم له بطور شايسته و مستدل جواب داده اند.
 +
# الاصوليه و الاخباريه، سؤالاتی است كه درباره فرق ميان اصولى و [[اخباریان|اخبارى]] استفتاء نموده اند و ایشان جواب داده اند.
 +
# المرجعية الدينية.
 +
# رساله توجيهيه، که راهنماى حجاج مى باشد.
 +
# الكافى فى اصول الفقه، در خصوص اصول فقه مستدل و متيقن در سه جلد.
 +
# فى رحاب العقيده، راجع به مسائل [[امامت]] سؤالاتى را كه يكى از علماء [[اردن]] نموده است و معظم له بطور واضح و مستدل جواب داده اند كه در سه جلد چاپ شده است.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>
  
 
==فعالیت‌های اجتماعی==
 
==فعالیت‌های اجتماعی==
−
سید محمدسعید حکیم به‌دلیل مخالفت با قانون منع پیاده‌روی برای [[زیارت امام حسین(ع)]] که در دوره حکومت [[صدام حسین]] در [[عراق]] تصویب شده بود، تحت تعقیب و برای مدتی فراری بود.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۴۶.</ref> همچنین به جهت امتناع [[خاندان صدر]] از حضور در کنفرانس مردمی اسلامی که به دستور صدام تشکیل شده بود، همراه با ۸۰ نفر از [[خاندان حکیم]] دستگیر و به مدت ۸ سال زندانی شد.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۵۲ و ۵۳.</ref>  
+
سید محمدسعید حکیم از عالمانی است که در دوران صدام حسین با قانون منع پیاده‌روی برای [[زیارت امام حسین]](علیه السلام) به مقابله برخاست و به همین دلیل تحت تعقیب بود.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۴۶.</ref> همچنین به جهت امتناع خاندان صدر از حضور در کنفرانس مردمی اسلامی که به دستور صدام تشکیل شده بود، همراه با ۸۰ نفر از خاندان حکیم دستگیر و به مدت ۸ سال زندانی شد.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۵۲ و ۵۳.</ref>  
−
 
+
[[پرونده:محمدسعید (3).jpg|left|thumb|آیت‌الله العظمی حکیم در پیاده‌روی اربعین|200px]]
−
[[مرجعیت|مرجعیت تقلید]] سید محمدسعید حکیم پس از آن آغاز شد که [[سید ابوالقاسم خویی]] درگذشت. هم‌اکنون دفترهای نمایندگی او در شهرهای [[نجف]]، [[قم]]، [[دمشق]] و [[بیروت]] فعالیت می‌کنند و پاسخ‌گوی سؤال‌های مقلدان وی هستند.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>
+
[[مرجعیت|مرجعیت تقلید]] سید محمدسعید حکیم پس از آن آغاز شد که آیت الله [[سید ابوالقاسم خویی]] درگذشت. هم‌اکنون دفترهای نمایندگی او در شهرهای [[نجف]]، [[قم]]، [[دمشق]] و بیروت فعالیت می‌کنند و پاسخ‌گوی سؤال‌های مقلدان وی هستند.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>
  
−
او همچنین با اعزام مبلغانی به نواحی مختلف کشور عراق، خصوصاً جنوب این کشور، اقداماتی را برای رفع مشکلات عشایر و روستانشینان انجام داد. فعالیت‌های مشابهی هم در کشورهای [[ایران]]،‌ [[هند]] و [[پاکستان]] داشت.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>
+
او همچنین با اعزام مبلغانی به نواحی مختلف کشور [[عراق]]، خصوصاً جنوب این کشور، اقداماتی را برای رفع مشکلات عشایر و روستانشینان انجام داد. فعالیت‌های مشابهی هم در کشورهای [[ایران]]،‌ هند و [[پاکستان]] داشت.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>
  
−
سید محمدسعید حکیم در برابر کشتار شیعیان [[پاکستان]] به دست گروهی موسوم به [[سپاه صحابه]]، موضع گرفت و دولت پاکستان را مسئول پاسخ‌گویی به آن دانست. [[نواز شریف]] نخست‌وزیر پاکستان در پاسخ، نامه‌ای به دفتر وی نوشت و ضمن ابراز همدردی، از تصمیم دولتش برای مبارزه با عاملان کشتار شیعیان خبر داد.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>
+
سید محمدسعید حکیم در برابر کشتار [[شیعه|شیعیان]] در [[پاکستان]] به دست گروهی موسوم به سپاه صحابه، موضع گرفت و دولت پاکستان را مسئول پاسخ‌گویی به آن دانست. نواز شریف نخست‌وزیر پاکستان در پاسخ، نامه‌ای به دفتر وی نوشت و ضمن ابراز همدردی، از تصمیم دولتش برای مبارزه با عاملان کشتار شیعیان خبر داد.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>
  
−
در میان آثار وی مجموعه‌ای از نامه‌ها وجود دارد که برای مردم [[آذربایجان (کشور)|آذربایجان]] و گِلگِت پاکستان نوشته شده است.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۴۰و۴۱.</ref>
+
در میان آثار وی مجموعه‌ای از نامه‌ها وجود دارد که برای مردم آذربایجان و گِلگِت پاکستان نوشته شده است.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۴۰و۴۱.</ref>
  
 +
==وفات==
 +
مرحوم سید محمدسعید حکیم در ۲۵ [[ماه محرم|محرم]] ۱۴۴۳ قمری (۱۲ شهریور ۱۴۰۰ ش)، در [[نجف]] اشرف درگذشت.<ref>[http://fa.abna.cc/9MJp «آیت‌الله سید محمد سعید حکیم درگذشت»]، خبرگزاری ابنا.</ref> پیکر ایشان پس از مراسم [[تشییع]] در [[کربلا]] و نجف و اقامه [[نماز میت|نماز]] به امامت برادر ایشان [[سید محمد تقی حکیم|سید محمدتقی حکیم]]، در مقبره آیت‌الله [[سید محسن حکیم]] نزدیک [[حرم امیرالمؤمنین علیه السلام|حرم مطهر علوی]] به خاک سپرده شد.
 
==پانویس==
 
==پانویس==
 
{{پانویس}}
 
{{پانویس}}
 
==منابع==
 
==منابع==
−
* سجاد، محمدحسین، اسوهٔ فقاهت و پایداری، دارالهلال، ۱۴۲۸ق.
+
*اسوهٔ فقاهت و پایداری، محمدحسین سجاد، دارالهلال، ۱۴۲۸ق.
−
* [http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان، نگرشی کوتاه بر زندگی آیت الله العظمی سید محمد سعید حکیم»]، سایت آیت‌الله سید محمدسعید طباطبایی حکیم، تاریخ بازدید: ۱۶ دی ۱۳۹۷ش.
+
*[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 گوهر تابان، نگرشی کوتاه بر زندگی آیت الله سید محمد سعید حکیم]، سایت آیت‌الله سید محمدسعید طباطبایی حکیم، تاریخ بازدید: ۱۶ دی ۱۳۹۷ش.
−
* [https://af.shafaqna.com/FA/41540 «ناگفته‌هایی از زندگی خانوادگی و مبارزاتی آیت الله سید محمد سعید حکیم»]، سایت شفقنا، زمان بازدید: ۱۶ دی ۱۳۹۷ش.
+
*[https://af.shafaqna.com/FA/41540 ناگفته‌هایی از زندگی خانوادگی و مبارزاتی آیت الله سید محمد سعید حکیم]، سایت شفقنا، زمان بازدید: ۱۶ دی ۱۳۹۷ش.
−
* [https://fa.shafaqna.com/news/570693/ «مجازات افراد مرتد از اسلام وظیفۀ ما نیست؛ فتوای حضرت آیت‌الله العظمی حکیم»]، سایت شفقنا، زمان انتشار: ۲۹ اردیبهشت، ۱۳۹۷ش.
+
*[https://fa.shafaqna.com/news/570693/ مجازات افراد مرتد از اسلام وظیفۀ ما نیست؛ فتوای حضرت آیت‌الله حکیم]، سایت شفقنا، زمان انتشار: ۲۹ اردیبهشت، ۱۳۹۷ش.
−
*ویکی شیعه
+
==آرشیو عکس و تصویر==
 +
<gallery mode="packed" heights="170">
 +
محمدسعید (1).jpg|سید محمدسعید طباطبایی حکیم در زندان ابوغریب
 +
محمدسعید (7).jpg|سید محمدسعید طباطبایی حکیم
 +
محمدسعید (4).jpg|سید محمدسعید طباطبایی حکیم و سید محمدعلی طباطبایی حکیم
 +
محمدسعید (5).jpg|سید محمدسعید طباطبایی حکیم در [[حرم امام علی علیه السلام]]
 +
محمدسعید (2).jpg|سید محمدسعید طباطبایی حکیم در [[زیارت پیاده امام حسین علیه السلام |پیاده روی اربعین]]
 +
محمدسعید (6).jpg|تشییع پیکر سید محمدسعید طباطبایی حکیم در [[نجف]]
 +
</gallery>
 +
[[رده:علمای معاصر|حکیم،سید محمدسعید]]
 +
[[رده:مراجع تقلید]]
 +
[[رده:فقیهان]]
 +
[[رده:مجتهدین]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۷:۳۴

آیت‌الله سید محمدسعید طباطبایی حکیم (۱۳۵۴-۱۴۴۳ ق) از فقها و مراجع تقلید شیعه در عراق و از شاگردان سید محسن حکیم و شیخ حسین حلی بود. آیت‌الله حکیم پس از وفات آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی به مرجعیت رسید. وی آثار متعددی در فقه و اصول از جمله «المحكم فى اصول الفقه» و «مصباح المنهاج» تألیف نمود.

محمد سعید حکیم.jpg
نام کامل سید محمدسعید طباطبایی حکیم
زادروز ۱۳۵۴ قمری
زادگاه نجف
وفات ۲۵ محرم ۱۴۴۳ قمری
مدفن نجف

Line.png

اساتید

سید محسن حکیم، سید حسن بجنوردی، شیخ حسین حلی، سید ابوالقاسم خویی،...

شاگردان

سید عبدالرزاق حکیم، شیخ باقر ایروانی، شيخ على كورانى، حسين فرج عمران قطيفى،...

آثار

المحکم فی اصول الفقه، الکافی فی اصول الفقه،‌ مصباح المنهاج، تهذيب علم الاصول، حاشيه بر کفایة الاصول، حاشيه بر مكاسب،...

ولادت و خاندان

سید محمدسعید طباطبایی حکیم، در سال ۱۳۵۴ق، (برابر با ۱۳۱۴ش)، در شهر نجف به دنیا آمد.[۱] پدرش سید محمدعلی از استادان سطوح عالی حوزه علمیه نجف و مادرش دختر آیت‌الله سید محسن حکیم بود.[۲]

تحصیل و استادان

سید محمدسعید حکیم در ده سالگی، دروس حوزوی را نزد پدرش آغاز کرد و تا پایان دوره سطح حوزه، از وی آموخت.[۳] پس از آن، دروس خارج فقه و اصول را نزد عالمان بزرگی چون سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خویی، شیخ حسین حلی، شیخ محمدحسین غروی اصفهانی و سید محمدحسن بجنوردی فرا گرفت.[۴]

تدریس و شاگردان

محمدسعید حکیم از ۳۲ سالگی، تدریس دروس خارج فقه و اصول را آغاز کرد. او همچنین تفسیر قرآن و اخلاق تدریس می‌کرد.[۵] او شاگردان بسیاری تربیت کرد که در قم، نجف و حجاز فعالیت دارند؛[۶] از جمله:

  • حسین فرج عمران قطیفی، که از استادان درس خارج فقه و اصول در حجاز است.
  • سید عبدالرزاق حکیم، برادر سید محمدسعید حکیم و از استادان درس خارج فقه و اصول در حوزهٔ نجف که در سال ۱۴۱۳ق، پس از آزادی از زندان صدام، درگذشت.
  • شیخ باقر ایروانی، از اساتید حوزه علمیه نجف از استادان درس خارج فقه و اصول و نویسندهٔ برخی کتب درسی حوزه‌های علمیه در قم و نجف.
  • شيخ على كورانى، از فضلاى حوزه علميه.
  • عبدالحسين آل صادق عاملى، از علماى استان نبطيّه در جنوب لبنان.

آثار و تألیفات

از سید محمدسعید حکیم ۲۴ عنوان کتاب در بیش از چهل جلد در موضوعاتی چون اصول،‌ فقه، مسائل مستحدثه و برخی موضوعات اجتماعی، به چاپ رسیده است. برخی از آثار او به زبان‌های دیگر ترجمه شده است.[۷]

فهرست آثار ایشان به این قرار است:

المحكم فى اصول الفقه - از آثار آیت‌الله الحكيم
  1. المحكم فى اصول الفقه، در زمینه علم اصول فقه که در ۶ جلد به چاپ رسیده است.
  2. مصباح المنهاج، دوره فقهى كه شرحى بر فقه استدلالى «منهاج الصالحين» مرحوم سید محسن حکیم است.
  3. رساله عمليه، که در سه جلد بنام «منهاج الصالحين» عرضه شده است.
  4. مناسك حج و عمره.
  5. حاشيه اى جامع بر كتاب «كفاية الاصول» مرحوم آخوند خراسانى در سه جلد.
  6. حاشيه اى جامع بر كتاب اصولى «رسائل» مرحوم شيخ انصارى.
  7. حاشيه اى جامع بر كتاب فقهى «مكاسب» مرحوم شيخ انصارى.
  8. تهذيب علم الاصول، كه در اين مجموعه به مهمترين و محورى ترين مباحث علم اصول پرداخته شده است.
  9. جزوه اى بنام «المرشد المغترب» در پاسخ به نامه هاى مكرّر و در خواستهاى متعدد، پيامى به همه مسلمانان بويژه شيعيان كه به اجبار هجرت كرده اند و در ديار غرب مكسن و ماوا گزيده اند همراه با مسائل ويژه مورد نياز آنها.
  10. جزوه اى بنام «نامه اى پدرانه» كه اين بار هم در پاسخ به نامه هاى برخى از فضلا و طلاب درخواست مكرر همراه با پاسخ هاى استفتائات گوناگون درباره مسائل ضرورى و مورد نياز آنها ارسال كرده اند. در اين پيام گذشته از گوشزد نمودن مسائل اخلاقى و اعتقادی، به شيوه هاى تبليغ معيارهاى موفقيّت و رفتار مبلغان و تكيه انديشمندان در سخن گفتن به مصادر و منابع تاريخ پرداختن به سيره ائمه اطهار (عليهم السلام) و نقش جاودانه آنها در تاريخ اسلامى و بزرگداشت خاطره هاى مصيبت بار و شهادت آنها و زنده نگه داشتن مشعل فروزان مبارزه و جهاد در برابر ستم استبداد بگونه اى زيبا با نثرى شيوا و كلامى عارفانه و صميميتى خاضعانه پرداخته اند.
  11. الاحكام الفقهيه، كه مختصرى از مسائل و رساله عمليه ايشان است، و با عنوان «احكام فقهى» به فارسى ترجمه و چاپ شده است.
  12. فقه استنساخ البشرى، مسائلى كه در خصوص شبيه سازى از ژن انسان و مسائلى هم راجع به تلقيح سؤال كرده اند و بطور تفصيل و روشن جواب داده شده است.
  13. فقه القضاء، سؤالاتي است كه از مراكز قضا سؤال نموده و از معظم له جواب وافى و استدلالى داده اند.
  14. فقه الكومپيوتر، در جواب سوال هایی كه راجع به كامپيوتر و اينترنت سؤال شده است.
  15. الفتاوى، سؤالاتي است كه راجع به بيشتر ابواب فقه (نوعا مسائل مستحدثه) استفتاء شده است و معظم له بطور شايسته و مستدل جواب داده اند.
  16. الاصوليه و الاخباريه، سؤالاتی است كه درباره فرق ميان اصولى و اخبارى استفتاء نموده اند و ایشان جواب داده اند.
  17. المرجعية الدينية.
  18. رساله توجيهيه، که راهنماى حجاج مى باشد.
  19. الكافى فى اصول الفقه، در خصوص اصول فقه مستدل و متيقن در سه جلد.
  20. فى رحاب العقيده، راجع به مسائل امامت سؤالاتى را كه يكى از علماء اردن نموده است و معظم له بطور واضح و مستدل جواب داده اند كه در سه جلد چاپ شده است.[۸]

فعالیت‌های اجتماعی

سید محمدسعید حکیم از عالمانی است که در دوران صدام حسین با قانون منع پیاده‌روی برای زیارت امام حسین(علیه السلام) به مقابله برخاست و به همین دلیل تحت تعقیب بود.[۹] همچنین به جهت امتناع خاندان صدر از حضور در کنفرانس مردمی اسلامی که به دستور صدام تشکیل شده بود، همراه با ۸۰ نفر از خاندان حکیم دستگیر و به مدت ۸ سال زندانی شد.[۱۰]

آیت‌الله العظمی حکیم در پیاده‌روی اربعین

مرجعیت تقلید سید محمدسعید حکیم پس از آن آغاز شد که آیت الله سید ابوالقاسم خویی درگذشت. هم‌اکنون دفترهای نمایندگی او در شهرهای نجف، قم، دمشق و بیروت فعالیت می‌کنند و پاسخ‌گوی سؤال‌های مقلدان وی هستند.[۱۱]

او همچنین با اعزام مبلغانی به نواحی مختلف کشور عراق، خصوصاً جنوب این کشور، اقداماتی را برای رفع مشکلات عشایر و روستانشینان انجام داد. فعالیت‌های مشابهی هم در کشورهای ایران،‌ هند و پاکستان داشت.[۱۲]

سید محمدسعید حکیم در برابر کشتار شیعیان در پاکستان به دست گروهی موسوم به سپاه صحابه، موضع گرفت و دولت پاکستان را مسئول پاسخ‌گویی به آن دانست. نواز شریف نخست‌وزیر پاکستان در پاسخ، نامه‌ای به دفتر وی نوشت و ضمن ابراز همدردی، از تصمیم دولتش برای مبارزه با عاملان کشتار شیعیان خبر داد.[۱۳]

در میان آثار وی مجموعه‌ای از نامه‌ها وجود دارد که برای مردم آذربایجان و گِلگِت پاکستان نوشته شده است.[۱۴]

وفات

مرحوم سید محمدسعید حکیم در ۲۵ محرم ۱۴۴۳ قمری (۱۲ شهریور ۱۴۰۰ ش)، در نجف اشرف درگذشت.[۱۵] پیکر ایشان پس از مراسم تشییع در کربلا و نجف و اقامه نماز به امامت برادر ایشان سید محمدتقی حکیم، در مقبره آیت‌الله سید محسن حکیم نزدیک حرم مطهر علوی به خاک سپرده شد.

پانویس

  1. ↑ «گوهر تابان»، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.
  2. ↑ سجاد، اسوه فقاهت و پابداری، ۱۴۲۸ق، ص۱۶.
  3. ↑ سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۱۹و۲۰.
  4. ↑ سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۱۹و۲۰.
  5. ↑ سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۳۵و۳۶.
  6. ↑ سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۳۵و۳۶.
  7. ↑ «گوهر تابان»، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.
  8. ↑ «گوهر تابان»، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.
  9. ↑ سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۴۶.
  10. ↑ سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۵۲ و ۵۳.
  11. ↑ «گوهر تابان»، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.
  12. ↑ «گوهر تابان»، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.
  13. ↑ «گوهر تابان»، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.
  14. ↑ سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۴۰و۴۱.
  15. ↑ «آیت‌الله سید محمد سعید حکیم درگذشت»، خبرگزاری ابنا.

منابع

آرشیو عکس و تصویر

  • سید محمدسعید طباطبایی حکیم در زندان ابوغریب

  • سید محمدسعید طباطبایی حکیم

  • سید محمدسعید طباطبایی حکیم و سید محمدعلی طباطبایی حکیم

  • سید محمدسعید طباطبایی حکیم در حرم امام علی علیه السلام

  • سید محمدسعید طباطبایی حکیم در پیاده روی اربعین

  • تشییع پیکر سید محمدسعید طباطبایی حکیم در نجف

برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=سید_محمدسعید_حکیم&oldid=145311»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا