آیه 11 سوره مجادله: تفاوت بین نسخهها
(صفحهای تازه حاوی «{{قرآن در قاب|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قِيلَ لَكُمْ تَفَسَّحُوا...» ایجاد کرد) |
(←معانی کلمات آیه) |
||
(۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده) | |||
سطر ۴۱: | سطر ۴۱: | ||
</tabber> | </tabber> | ||
==معانی کلمات آیه== | ==معانی کلمات آیه== | ||
− | + | *'''تفسحوا''': فسح: جا گشادن، جا باز كردن. «فسح له في المجلس: وسع و فرج» تفسح: در وسعت قرار گرفتن. منظور نشستن است به طورى كه مجلس به همه وسعت بدهد. | |
+ | *'''انشزوا''': نشز (بر وزن عقل): برخاستن، بلند شدن. «انشزوا»: برخيزند.<ref>تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی، ج11، ص67</ref> | ||
+ | |||
==نزول== | ==نزول== | ||
نسخهٔ کنونی تا ۸ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۰۵:۵۳
<<10 | آیه 11 سوره مجادله | 12>> | |||||||||||||
|
محتویات
ترجمه های فارسی
ای اهل ایمان، هرگاه شما را گفتند که در مجالس خود جای را (بر یکدیگر) فراخ دارید، جای باز کنید (و برای نشستن مکان بالاتر و نزدیکتر به پیغمبر تنازع و تزاحم مکنید) تا خدا بر توسعه (مکان و مقام و منزلت) شما بیفزاید و هرگاه گفتند که از جای خود (برای توسعه مجلس یا کار خیر دیگری) برخیزید، برخیزید، تا خدا مقام اهل ایمان و دانشمندان شما را (در دو جهان) رفیع گرداند، و خدا به هر چه کنید به همه آگاه است.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
- تفسحوا: فسح: جا گشادن، جا باز كردن. «فسح له في المجلس: وسع و فرج» تفسح: در وسعت قرار گرفتن. منظور نشستن است به طورى كه مجلس به همه وسعت بدهد.
- انشزوا: نشز (بر وزن عقل): برخاستن، بلند شدن. «انشزوا»: برخيزند.[۱]
نزول
قتادة و مقاتل گویند: علت نزول آیه چنین بوده، اصحاب رسول خدا صلی الله علیه و آله در مجالسى که پیامبر حضور داشت، سعى میکردند نزدیک رسول خدا صلی الله علیه و آله جاى گرفته و بنشینند و هر کسى کوشش میکرد تا افتخار نزدیک بودن به رسول خدا صلی الله علیه و آله را براى خویش فراهم آورد تا این که روزى پیامبر در صفه نشسته بود و جایگاه آن تنگ بود جمعى از مهاجر و انصار که از اهل بدر نبودند حاضر شده و در جاهاى نزدیک پیامبر جاى گرفتند در این هنگام قومى از بدریان آمدند در حالتى که براى نشستن آنها جا و مکانى وجود نداشت لذا مقابل پیامبر ایستادند و کسى هم به آنها جا نمیداد.
رسول خدا صلی الله علیه و آله هم براى بدریان احترام خاصى قائل بود و آنها را مورد لطف خویش قرار میداد. پیامبر وقتى دید که بدریان ایستاده اند چند نفرى را که نزدیک وى بودند به نام صدا زد و فرمود: فلانى برخیز و سپس یکى از بدریان را به جاى او نزدیک خویش مى نشانید.
این روش در نزد آنها ناپسند آمد و مى گفتند: رفتار پیامبر در این مورد عادلانه نیست و در همان حال جبرئیل آمد و این آیه را نازل گردانید. بعد از نزول این آیه در هر مجلسى اگر کسى دیر وارد میشد دیگران جاهاى خود را آماده میکردند و به آنها جاى میدادند.[۲]
مقاتل گوید: این موضوع در روز جمعه اى اتفاق افتاده بود.[۳]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا قِيلَ لَكُمْ تَفَسَّحُوا فِي الْمَجالِسِ فَافْسَحُوا يَفْسَحِ اللَّهُ لَكُمْ وَ إِذا قِيلَ انْشُزُوا فَانْشُزُوا يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ «11»
اى كسانى كه ايمان آوردهايد! هرگاه به شما گفته شود در مجالس (براى ديگران) جا باز كنيد، پس جا باز كنيد تا خدا نيز براى شما گشايش دهد و هرگاه گفته شود برخيزيد، برخيزيد. (بزرگى، به نشستن در جاى خاص نيست، بلكه) خدا از ميان شما كسانى را كه ايمان آورده و كسانى را كه صاحب علم و دانشاند، به درجاتى رفعت و بزرگى مىدهد و خداوند به آنچه انجام مىدهيد به خوبى آگاه است.
نکته ها
«تفسح» به معناى وسعت دادن، گشايش و جا دادن است و «انْشُزُوا» به معناى بلند شدن از جاى براى احترام به ديگران است.
در آيه قبل، عامل حزن و ناراحتى را نجوا بيان كرد، در اين آيه، عامل شادمانى و محبت را، جا دادن براى نشستن در مجالس بيان مىكند. «1»
خداوند در قرآن براى چند گروه، جايگاه و درجات مخصوصى قرار داده است: انبيا، مجاهدان، نمازگزاران، اهل انفاق، مؤمنانى كه عمل صالح انجام مىدهند و دانشمندان.
شايد جمله «يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ» نشانهى آن باشد كه فرمان برپا، به خاطر ورود مؤمنان و دانشمندان است، يعنى به احترام آنان قيام كنيد. «2»
«1». تفسير مراغى.
«2». تفسير نمونه.
جلد 9 - صفحه 515
يك خاطره:
مرحوم طبرسى در كتاب احتجاج نقل مىكند كه در زمان امام هادى عليه السلام يكى از فقهاى شيعه كه در بحث با يك ناصبى منحرف، او را روشن كرده و حقّانيت خود را ثابت كرده بود، وارد مجلسى شد كه در آن مجلس، علويّون و بنىهاشم نيز حضور داشتند. امام هادى عليه السلام آن فقيه را در بهترين جاى مجلس نشاند. اين همه احترام، براى علويّون و بنىهاشم گران آمد، بزرگ آنان زبان به اعتراض گشود كه چرا چنين فردى را بر ما برترى دادى؟
امام فرمود: آيا به داورى قرآن راضى هستيد؟ گفتند: بله، حضرت اين آيه را تلاوت فرمود:
تَفَسَّحُوا فِي الْمَجالِسِ ... وَ إِذا قِيلَ انْشُزُوا فَانْشُزُوا يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ ارزش اين شخص به خاطر بحث علمى و شكستى كه به آن ناصبى داد از هر شرف و نسبى بيشتر است. «1»
آرى، عالم مؤمن بر مؤمن عادى برترى دارد، چنانكه مؤمن بر غير مؤمن برترى دارد. قرآن در جاى ديگر مىفرمايد: «هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ» «2»
پیام ها
1- ايمان شرايط و لوازمى دارد كه بايد رعايت گردد. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا ...
2- جا دادن و احترام به تازه واردان، يك ارزش است. فَافْسَحُوا ... فَانْشُزُوا
3- جا دادن به ديگران در هر مجلسى كه باشد لازم است. «فِي الْمَجالِسِ»
4- عمل به دستورات خداوند، زمينه براى دريافت پاداشهاى بيشتر است.
«فَافْسَحُوا يَفْسَحِ اللَّهُ لَكُمْ»
5- گشايش در كار ديگران، سبب گشايش خداوند در امور شماست. «فَافْسَحُوا يَفْسَحِ اللَّهُ لَكُمْ» پاداش الهى با عمل متناسب است. گشايش، گشايش مىآورد.
«1». تفسير فرقان.
«2». زمر، 9.
جلد 9 - صفحه 516
6- رعايت آداب اجتماعى، حتّى در نشست و برخاست، مورد سفارش اسلام است. فَافْسَحُوا ... فَانْشُزُوا
7- گاهى لازم است به احترام ورود بزرگان و دانشمندان به اهل مجلس گفته شود كه برخيزيد. «انْشُزُوا فَانْشُزُوا»
8- علم، هديه و تفضّل الهى است. أُوتُوا الْعِلْمَ ...
9- صاحبان علم و دانش، بايد در جامعه اسلامى از جايگاه بالا و والايى برخوردار باشند. «وَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ»
10- عمل دانشمند، پاداش بيشترى دارد. «1» يَرْفَعِ اللَّهُ ... الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ
11- جا دادنها و بلند شدنها، خالصانه و براى خدا باشد نه به انگيزههاى ديگر.
«وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ»
12- در نشست و برخاستها، خدا را فراموش نكنيم. «وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ»
پانویس
- پرش به بالا ↑ تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی، ج11، ص67
- پرش به بالا ↑ تفاسیر روض الجنان از خاصه و کشف الاسرار از عامه.
- پرش به بالا ↑ تفسیر ابن ابى حاتم.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.