محمد واعظ زاده خراسانى

نام کامل	محمد واعظ زاده خراسانی
زادروز	۱۳۰۴ شمسی
زادگاه	مشهد
وفات	۱۳۹۵ شمسی
مدفن	حرم امام رضا علیه السلام
اساتید	آیت الله بروجردی، امام خمینی،...
آثار	تصحیح و تحقیق کتاب «المقنع»، تحقیق و ترجمة کتاب «الجمل والعقود فی العبادات»،...

استاد محمد واعظ زاده خراسانی در سال ۱۳۰۴ شمسی برابر با ۲۳ ذیقعده ۱۳۴۳ قمری در شهر مشهد مقدس در یک خانواده مذهبی وروحانی – که تا چند نسل از وعاظ نامی خراسان بوده‌اند - دیده به جهان گشود.

تحصیلات و اساتید

وی پس از گذراندن دوره مکتب خانه ومدرسه در سال ۱۳۱۸ شمسی همراه پدر بزرگوارش مرحوم حاج شیخ مهدی واعظ خراسانی راهی نجف اشرف شده و تا اواسط سال ۱۳۲۱ در آنجا ادبیات، مقدمات وسطوح ابتدائی فقه و اصول را فرا گرفت. در این سال به مشهد مراجعت نمود و در حوزه علمیه مشهد تحصیلات حوزوی را تا سال ۱۳۲۸ در رشته‌های مختلف علوم اسلامی اعم از نقلی وعقلی ومعارف ونیز سطوح عالی وبخشهایی از درس خارج فقه و اصول را نزد استادان آن حوزه مانند: آیت الله سید یونس اردبیلی، آیت الله کفائی، آیت الله میرزا مهدی اصفهانی، آیت الله حاج شیخ هاشم قزوینی، آیت الله حاج شیخ مجتبی قزوینی، آیت الله حاج شیخ کاظم دامغانی و دیگران طی نمود.

در شهریور سال ۱۳۲۸ شمسی به حوزه علمیه قم آمد و طی ١١ سال از درس های استادان بزرگ آن سامان ومراجع تقلید وقت: آیت الله بروجردی، آیت الله سید محمد حجت، آیت الله سید صدر الدین صدر، آیت الله گلپایگانی، آیت الله اراکی و چند سال از درس اصول حضرت امام خمینی(ره) واز درس فلسفة علامه طباطبایی استفاده نموده و درعلوم نقلی وعقلی از ایشان اجازه اجتهاد دریافت کرد. همچنین اجازه نقل حدیث را از شخصیت‌های بزرگ از جمله علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی، علامه سمنانی، آیت الله رامهرمزی و اجازة شفاهی از آیت الله بروجردی اخذ نمود.

تدریس علوم اسلامی

یکی از پربارترین دوره‌های زندگی ایشان مربوط به زمانی است که از سال ۱۳۳۹ شمسی به جهت تدریس در دانشگاه فردوسی مشهد از ایشان دعوت به عمل آمد و با تشویق آیت الله شیهد دکتر بهشتی در دانشکده معقول ومنقول سابق (دانشکده الهیات ومعارف اسلامی کنونی) به تدریس مشغول گردید.

ایشان در زمینه‌های تفسیر قرآن، فقه، فقه الحدیث، تاریخ تفسیر، تاریخ حدیث، تاریخ علوم عقلی، تاریخ فقه، قواعد فقه، تاریخ علوم اسلامی، تاریخ اسلام و گاهی فلسفه و کلام به تدریس وارشاد دانشجویان همت گماشت وسالها به‌عنوان استاد تمام وقت دانشگاه به تربیت نسل جوان این مرز و بوم اشتغال داشت. چندی هم در دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد ونیز در دانشگاه تربیت مدرس و دانشکدة الهیات دانشگاه تهران تدریس نموده است.

فعالیت های فرهنگی

وی علاوه بر تدریس در حوزه و دانشگاه، به فعالیت‌های فرهنگی دیگری اشتغال داشته که فهرستوار اشاره می‌شود:

وی در حوزه علمیه قم در تدوین کتاب «جامع احادیث الشیعه» نزد آیت الله بروجردی شرکت داشته است.

همچنین ایشان از مؤسسین و نویسندگان مجله قدیمی و پربار «درسهایی از مکتب اسلام» بود وهمراه بزرگان حوزه ـ که برخی اکنون مرجع تقلید هستند مانند آیت الله مکارم شیرازی، آیت الله اردبیلی، آیت الله نوری همدانی - در تنویر افکار مردم خصوصا نسل جوان می‌کوشیدند.

برگزاری کنگرة هزاره شیخ طوسی در سطح جهانی در سال ۱۳۵۰ شمسی با شرکت علما وپیشوایان فرق مختلف اسلامی و عده‌ای از مستشرقین (به مناسبت هزارمین سال ولادت وی).

سرپرستی نشریة دانشگاه الهیات مشهد، و همکاری با مجله آستان قدس رضوی، وبعدها تصدی مسؤولیت ومدیریت آن.

شرکت در کنگره‌های مختلف در داخل و خارج کشور قبل و بعد از انقلاب اسلامی که در یکی از همین کنگره‌ها ایجاد «مجمع تقریب» پیشنهاد و با حکم رهبر معظم انقلاب اسلامی دبیر کلی آن به عهده وی گذاشته شد، و تا سال ۱۳۸۰ نیز در این سمت مهم فرهنگی به هدایت فعالیت‌ها واهداف آن همت گماشت. ایشان از بسیاری از کشورهای اسلامی دیدار نموده و با اندیشمندان وشخصیت‌های برجستة جهان اسلام تماس حاصل کرده و در کنگره‌ها سخنرانی نموده است. لازم به ذکر است که مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در راه نزدیکی وتقارب میان فرق مختلف اسلامی از جمله شیعه و سنی واز بین بردن اختلافات ساختگی و تعصبات نادرست، فعالیت نموده و می‌کوشد میان مسلمین وحدت والفت برقرار نماید.

از سوی این مجمع مجلة رسالة التقریب به اشراف وی به زبان عربی منتشر می‌گردد که حاوی مقالات وسخنرانی‌های عربی ایشان است. همچنین کتاب هائی چند در مرکز تحقیقات قم وابسته به این مجمع با اشراف وی وبعضا با مقدمه ایشان، تألیف و تحقیق گردیده است.

کما اینکه دانشگاه مذاهب اسلامی با ابتکار و اشراف وی درتهران تأسیس گردیده است. استاد واعظ زاده در هیأت‌های امنای دانشگاه مذاهب اسلامی، مدرسةعالی شهید مطهری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی و در شورای عالی کتابخانه ملی عضویت دارد و نیز چندی با سازمان سمت همکاری داشته است و نیز دو گروه قرآن واقتصاد اسلامی در بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی تحت مدیریت وی بود.

آثار علمی

از استاد واعظ زاده خراسانی آثاری چند به رشته تحریر در آمده که به شرح ذیل است:

۱ ـ تصحیح و تحقیق دو کتاب «المقنع و الهدایة» از شیخ صدوق.

۲ ـ شرکت در تألیف جامع احادیث الشیعه.

۳ـ تحقیق و ترجمة کتاب «الجمل والعقود فی العبادات» از شیخ طوسی.

۴ ـ گردآوری، تصحیح وانتشار مقالات کنگره شیخ طوسی درسه جلد و نیز کتاب رجال و فهرست شیخ طوسی از سوی آن کنگره در دو جلد.

۵ ـ تحریر مقالات فراوان در مجلات مکتب اسلام، نشریه دانشکدة الهیات، نشریه مشکوة به زبان فارسی، و در مجلة الارشاد، رسالة القرآن، رسالة الثقلین، رسالة التقریب به زبان عربی.

۶ ـ سخنرانی‌ها و تحقیقاتی دربارة استاد مطهری که دریادنامه‌های ایشان و نیز در کتاب «سه گفتار دربارة استاد شهید مطهری» چاپ شده است.

۷ ـ سخنرانی‌ها و مقالات راجع به وحدت و تقریب که بخشی از آنها در کتاب ندای وحدت چاپ شده است.

۸ ـ مصاحبه‌های فراوان که بخشی از آنها در کتاب پیام وحدت و ویژه‌‌نامه‌های کنگره‌های وحدت، و مجلة حوزه و ویژه‌نامه‌های علامه جعفری و حضرت آقای فلسفی و جز اینها چاپ شده است.

۹ ـ تقریرات درس اساتید وی در مشهد و قم در فقه و اصول در چند مجلد.

۱۰ ـ مقالاتی راجع به امام و انقلاب در کتاب امام خمینی وانقلاب اسلامی.

۱۱ ـ مقدمه و تقریظ بر کتابهائی چند از جمله مقدمه مفصل سلسلة کتب رجالیة آیت الله بروجردی که زیر نظر استاد واعظ زاده در مشهد چاپ شده است. ونیز مقدمة «الرسائل العشر» از شیخ طوسی که از سوی انتشارات جامعة مدرسین در قم چاپ گردیده است، مقدمات تفسیر هدایت، ترجمه جوامع الجامع فرهنگ لغات قرآن، فروغ قرآن، امیر المؤمنین اسوة وحدت، کلمات قرآن، وکتاب رسول الله از شیخ ابو زهره وفهرست شیخ طوسی و رجال کشی چاپ دانشگاه مشهد به فارسی ومقدمة کتاب قوارع القرآن، ناصریات، کنز العرفان، بدایة المجتهد، المعجم فی فقه لغة القرآن، نصوص فی علوم القرآن، نصوص فی الاقتصاد الاسلامی.

۱۲ ـ طرح و مشارکت در تألیف کتاب «المعجم فی فقه لغة القرآن وسر بلاغته» که زیر نظر وی در گروه قرآن بنیاد پژوهشهای اسلامی در دست تألیف ویک جلد از آن چاپ شده و جلد ۲ و ۳ در دست چاپ است.

۱۳ ـ طرح ومشارکت در تألیف کتاب «نصوص فی الاقتصاد الاسلامی کتابا وسنة وفقها» که در گروه اقتصاد اسلامی آن بنیاد تألیف وتاکنون ۹ مجلد از آن چاپ شده است وبقیه در شرف چاپ است.

۱۴ ـ طرح ومشارکت در تالیف کتاب «نصوص فی علوم القرآن» که در گروه قرآن آن بنیاد در دست تألیف است.

۱۵ ـ گردآوری احادیث عترت از طرق اهل سنت با شرکت دیگران که در قم زیر چاپ است.

۱۶ ـ کلیاتی در تاریخ فقه که بخشی از آن در مجلة دانشکده الهیات مشهد چاپ گردیده وهمچنان ادامه دارد.

وفات

محمد واعظ زادۀ خراسانی، در سال ۱۳۹۵ در سن ۹۱ سالگی در مشهد مقدس درگذشت و در حرم امام رضا علیه السلام مدفون شد.

منبع

محمد واعظ زاده خراسانی، سایت رحماء( بخش دانشنامه شخصیت ها)، بازیابی: نوزدهم مرداد 1394