سید محمد ناظم‌الشریعه بهبهانی
«سيد محمدشاه» معروف به «ناظم‌الشريعه بهبهانی» (1370-1260 ق)، از علما و مراجع شیعه در قرن 14 قمری و از شاگردان آخوند خراسانى و سيد محمد كاظم یزدى بود. آيت‌الله ناظم‌الشريعه در عصر خود مشهورترين فقيه و مجتهد بهبهان بود. دانشمندانی كه هم‌دوره ايشان بودند و در محضر اين عالم بزرگوار حضور داشته‌اند، همگی او را به علم و تقوا و فقاهت و فضيلت می‌ستودند.
| |
| نام کامل | سيد محمد ناظم‌الشريعه بهبهانی |
| زادروز | 1260 قمری |
| زادگاه | بهبهان |
| وفات | 1370 قمری |
| مدفن | نجف |
|
| |
| اساتید |
آخوند خراسانی، سید محمدکاظم یزدی، شيخ هادی تهرانی، میرمحمد صالح طباطبایی،... |
| شاگردان |
سید علی موسوی بهبهانی، میر محمدلطیف رضاتوفیقی، سيد محمدعلی مرتضوی بهبهانی، عبدالهادی مجتهدی بهبهانی،... |
| آثار |
تقریرات درس فقه شيخ هادی تهرانی، تقریرات درس اصول آخوند خراسانی، تقریرات درس فقه سید محمدکاظم یزدی،... |
ولادت و نسب
سيد محمدشاه بهبهانی معروف به «ناظم‌الشريعه» فرزند شاه‌محمد طاهر در سال 1260 ق. در بهبهان (خوزستان) در خاندانی شريف و متدين متولد شد. نويسنده گنجينه دانشمندان، ايشان را بسيار جليل‌القدر و بزرگوار، نقيب النقباء و شريف الشرفاء و سيد السادات و الاجله خوانده است و مي‌نويسد: ايشان آيتي بزرگ و دانشمندی جامع از دودمان و ساداتی شريف و حسيب بود.
نسب ناظم‌الشريعه از طریق ابراهيم المرتضی به امام موسی كاظم عليه السلام می رسد.
تحصيل و استادان
سيد محمد ناظم‌الشريعه در سال 1272 ق. قدم به عرصه دانش نهاد و از همان ابتداي تحصيل، علاقه و استعداد خود را در كسب علوم ديني نشان داد. مبادی علوم را تا سطح عالی در محضر عالمان زادگاهش، به ویژه میرمحمد صالح طباطبایی آموخت. استادش تصریح به قوت استنباط او فرمود و او را به درک محضر اساتید بزرگ عصر ترغیب کرد، از این رو به شیراز رفت و از محضر حضرات آیات عظام میرزا هدایت‌الله دستغیب مرجع تقلید و شیخ محمدعلی محلاتی و سید ابوالحسن دستغیب استفاده نمود و در آنجا نیز مورد توجه خاص امام جمعه شیراز حاجی یحیی قرار گرفت و ایشان بود که به او لقب «ناظم‌الشریعه» داد.
وی سال‌ها در ايران دروس فلسفه و حكمت و متون فقهي آموخت و در ادبيات عرب و تفسير، از محضر علماي مختلف بهره‌ها برد. سپس جهت تكميل مدارج علمي و رسيدن به اجتهاد، عازم عتبات عالیات شد و در محضر آيت‌الله شيخ هادی تهرانی، آيت‌الله آخوند خراسانی صاحب «كفاية الاصول» و علامه سيد محمد كاظم یزدى صاحب «العروة الوثقی» به مراتب كمال علمي و اخلاقي رسيد و از اساتید بزرگوار به دریافت اجازه اجتهاد مطلق نائل گردید و مخصوصاً اجازه آخوند که از حیث مضامین و القاب کم نظیر است -به ویژه با توجه به اجازات معدودی که ایشان برای شاگردان صادر می‌فرمودند-.
مرحوم ناظم‌الشریعة در علم نجوم و حساب نیز ید طولایی داشت و در فلسفه مسلط بود و در آن علم استاد کامل بشمار می رفت.
تدریس و شاگردان
آيت‌الله سيد محمد ناظم‌الشريعه پس از پايان تحصيلات (سال 1322)، به زادگاه خويش (بهبهان) بازگشت و به كار تدريس و اداره امور ديني مردم بهبهان و نواحي آن اهتمام ورزيد. سال‌ها در رأس علماي بزرگ و مراجع خوزستان، به ترويج مذهب و خدمات مذهبي و تدريس براي علما اشتغال داشت و علمايي بزرگ در محضر ايشان به مقام اجتهاد رسيدند. برخی از ایشان عبارتند از:
- سید علی موسوی بهبهانی: وی كه از فقيهان برجسته به شمار مي‌رود، دروس مقدماتي را در بهبهان، تا هجده سالگي نزد سيد محمد ناظم‌الشريعه بهبهاني و ديگر علماي بهبهان فرا گرفت. آيت‌الله بهبهاني كه دوره‌اي از سطوح فقه و اصول را نزد مرحوم ناظم‌الشريعه فرا گرفته بود، خاطراتي از آن مرحوم نقل مي‌فرمود كه همگي جنبه اخلاقي و اجتماعي داشت و از نجابت و اصالت و شخصيت علمي و روحاني مرحوم ناظم الشريعه حكايت مي‌كرد. بلوغ و استعداد فكري سيد علي موسوي بهبهاني چنان آشكار بود كه ناظم‌الشريعه و ديگر استادان وي، اين موضوع را بارها خاطر نشان كرده بودند.
- سید میر محمدلطیف رضاتوفیقی، که این دو عالم بزرگوار، نزدیکترین شاگردان ناظم‌الشريعه بودند و بیشترین بهره را از ایشان بردند.
- سيد محمدعلی مرتضوی: از ديگر شاگردان بزرگ سيد محمد ناظم‌الشريعه، که در اوايل جواني، علوم طلبگي را در حوزه علميه از محضر علماي آن زمان، از جمله آيت‌الله ناظم‌الشريعه بهبهاني و ديگر علماي روز فراگرفت.
- عبدالهادی مجتهدی بهبهانی
- شیخ ابوالقاسم اثناعشر
- شیخ ابراهیم محقق
- سيد محمدحسين موسوی بهبهانی (فرزند ایشان)
- سيد محمدهادی موسوی بهبهانی معروف به حاج سيد آقا (فرزند ایشان).
آثار و تألیفات
- تقریرات درس فقه شيخ هادی تهرانی
- تقریرات درس اصول آخوند خراسانی
- تقریرات درس فقه سید محمدکاظم طباطبائی یزدی
وفات و مدفن
مرحوم ناظم الشريعه بهبهانی كه حدود يک قرن از زندگي پربركتش مي‌گذشت، با كوله‌باري از تقوا و فضيلت‌هاي اخلاقي و عشق به ائمه و توسل به ايشان، در دوازدهم ماه محرم سال 1370 ق. دار فاني را وداع گفت. پیکرش پس از نماز در مصلای بهبهان، در يكی از مزارات بهبهان به امانت گذارده شد و چند سال بعد، به نجف اشرف منتقل گردید و همان جا مدفون شد.
سال‌ها درب منزل ناظم‌الشريعه به روی همه مسلمانان باز بود تا ايشان گره‌گشای مشكلاتشان باشد و دست ياری‌شان را پاسخ گويد. آن مرحوم به دليل تعلق خاطر شديد به پیامبر و خاندان مباركش، هرگز از برگزاری مراسم‌های مذهبی در ايام مختلف سال دست نكشيد.
منابع
- "سید محمد ناظم‌الشریعه بهبهانی"، سایت فرهیختگان تمدن شیعی.
- گنجینه دانشمندان، ج3، ص242-245.
- "ناظم‌الشریعه بهبهانی، سید محمد"، ویکی نور.
