ملاعلی آرانی
ملا محمدعلی بن محمدحسن مشهور به ملا علی آرانی (۱۱۷۷ـ۱۲۴۴ق)؛ از علمای بزرگ و صاحب تألیفات فراوان در فقه، منطق، نحو و ادب به زبان فارسی و عربی بوده است.
ولادت
ملا محمدعلی آرانی فرزند ملامحمد حسن در سال ۱۱۷۷ ق در آران و بیدگل (شهرستانی در شمال استان اصفهان) دیده به جهان گشود.
تحصیلات
ملا علی آرانی از دانشمندان مبرز و سخت کوش سده سیزدهم است. او تحصیلات خود را نزد استادان عصر خود تکمیل کرد. بخش عمده تحصیلاتش نزد علامه دوران، حکیم و فقیه و عارف مشهور ملا احمد نراقی بوده و از او اجازه اجتهاد دریافت کرده است. نراقی مراجعات فقهی خود را به آرانی ارجاع می داده است.
تألیفات
ملا محمدعلی آرانی نویسنده ای پرتلاش بوده و آثار وی حدود سی رساله در موضوعات صرف و نحو، فقه و اصول، دعا، تاریخ، شعر و... است. از میان تألیفات او می‌توان به کتاب‌های ذیل اشاره نمود:
۱. جواهر السّنیّة فی شرح العوامل المحسنیّة(نحو)
۲. مُعین المبتدی(نحو)
۳. الدّریة البهیة(نحو)
۴. ینابیع الاصول
۵. قالعة الشبهة
۶. الفوائد الصّادقیة(منطق)
۷. «مقاصد المهمّه(اصول)
۸. فصل الخطاب(اصول)
۹. مخزن الاسرار(استفتائات)
۱۰. تبصرة العاقد
۱۱. معادن المسائل الشرعیة(فقه)
۱۲. منبع الاحکام الشرعیة(فقه)
۱۳. خلاصة المحسنیة(نحو)
۱۴. مناهل الشّوارد فی تلخیص المقاصد (اصول)
۱۵. عویصات المهام فی شرح الفقه و الاحکام
۱۶. مجمع الرسائل
۱۷. شرح الاحوال من البدایة الی المآل
و...
اسامی این کتابها در کتاب «شرح الاحوال» ذکر شده است؛ کتابی که در حقیقت، فهرستی ترتیبی بر زمان تألیفات و تصنیفات او می باشد. البتّه این عالم بزرگ در کتاب «شرح الاحوال» علاوه بر این که به طور مفصّل درباره ی انگیزه، نام و موضوع تألیفات خود شرح می دهد از خاطرات زندگی پر فراز و نشیب خود نیز یاد می کند؛ خاطراتی که می تواند برای عموم خوانندگان به خصوص طلاب علوم دینی، جالب باشد. نامبرده در این رساله پس از خطبه، ابتدا اجمالی از تاریخ و جغرافیای زادگاه خویش، آران، بیان نموده است.
منابع
- نقباﺀالبشر، ج۴، ص ۱۵۴۰ تاریخچه علم و ادب، ص۳۱.
- نابغه علم و عرفان در قرن چهاردهم، سلطان حسین تابنده گنابادی. تهران: حقیقت، ۱۳۸۴، پاورقی صفحات ۱۳۵-۱۳۷.
