محمد بن علی اردبیلی

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

«محمد بن علی اردبیلی» (زنده در ۱۱۰۰ ق)، محدث و رجالی برجسته شیعه در قرن یازدهم هجری و از شاگردان علامه مجلسى است. مهمترین اثر وی کتاب «جامع الرواة و إزاحة الاشتباهات عن الطُرق و الأسناد» در علم رجال است.

Ardebili.jpg
نام کامل محمد بن علی اردبیلی
زادگاه اردبیل
مدفن کربلا

Line.png

اساتید

جعفر بن عبداللّه کمره‌ای، محمدعلی بن احمد استرآبادی، محمدباقر مجلسی،...


آثار

جامع الرواة و إزاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد، تصحیح الأسانید، ملخّص تصحیح الاسانید،...


زندگی‌نامه

محمد بن علی اردبیلی اهل اردبیل بود، ولی خود در نجف و کربلا اقامت داشت. درباره زندگی و فعالیت‌های علمی او آگاهی‌های اندکی موجود است و همان نیز بیشتر بر اساس اطلاعاتی است که در اجازه علامه مجلسی به وی آمده و یا در مطالبی است که توسط آقا رضی قزوینی بر ظهر نسخه «جامع الرواة» او مندرج است.

این که اردبیلی در چه تاریخی به اصفهان آمده است، مشخص نیست؛ تنها می‌توان گفت که به هنگام صدور اجازه علامه مجلسی، نمی‌بایست سنش از ۴۰ سال کمتر بوده باشد.

به روایت آقا رضی قزوینی، او در کربلا درگذشته است.

اساتید و مشایخ

مهم‌ترین استاد محمد بن علی اردبیلی، جعفر بن عبدالله کمره‌ای است که به گفته خود او، بر حدیث، تفسیر، فقه و اصول، کلام و حکمت آگاه بوده و اردبیلی در تمامی این علوم، از او بهره برده است.

و نیز از دیگر استاد خود، محمدعلی بن احمد استرآبادی، نام برده و او را ستوده است.

از دیگر مشایخ وی، محمدباقر مجلسی بوده که در ۱۷ ذی القعده ۱۰۹۸ ق. به اردبیلی اجازه عام روایت آثار خود را داده است. در این اجازه، علامه مجلسی از او با عنوان «المولی الفاضل الکامل الصالح» یاد کرده و اشاره نموده که اردبیلی بسیاری از آثار حدیثی و عقلی را نزد او قرائت کرده است. از این رو می‌توان گفت که اردبیلی در آن زمان، دارای مدارج بلند علمی بوده است.

آثار و تألیفات

  • جامع الرواة و إزاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد؛ «جامع الرواة» مهمترین اثر شناخته شده اردبیلی است. این کتاب از لحاظ شیوه بحث مؤلف و کارآمدی و سودمندی، در دانش رجال و روند نگارش آثار رجالی، جایگاهی ویژه دارد.
  • تصحیح الأسانید؛ اردبیلی کتاب دیگری نیز در رجال با عنوان «تصحیح الاسانید» نوشته بود، که خلاصه‌ای از آن را در انتهای کتاب «جامع الرواة» خود آورده است. این کتاب درباره طرق شیخ طوسی به اصحاب اصول و مصنفات است که بر اساس مشیخه و الفهرست وی و نیز اسانید «تهذیب الاحکام» و «الاستبصار» گردآوری شده است.

منابع