الامام المهدی علیه‌السلام عند اهل السنة (کتاب)
«الإمام المهدى علیه‌السلام عند أهل السنة»، اثر مهدى فقیه ایمانى است، که در آن به بررسى مجموعه‌اى از کتب اهل سنت پرداخته که به موضوع مهدویت اشاره کرده‌اند.
معرفی کتاب
این کتاب به زبان عربى و در سال ۱۴۰۲ق نوشته شده است. انگیزه مؤلف، اثبات مهدویت با بهره‌گیرى از اعترافات و منابع و مآخذ مخالفین ذکر شده و براى سندیت بیشتر، عین مطلب آن‌ها را بدون حروف‌نگارى مجدد، در کنار هم آورده است.
مطالب کتاب در دو جلد، دربردارنده ۶۷ گفتار کوتاه، درباره حیات امام مهدى(عجل الله تعالی فرجه)، اثبات مهدویت، ردّ مخالفین، روایات مربوط به امام مهدى(ع)، وجود واقعى امام و ظهور وى است، که از نگاشته‌هاى علماى اهل سنت برگزیده شده است.
ترتیب مؤلفان و مقالات‌شان، به ترتیب تقدم زمانى است که از عبدالرزاق بى همام صنعانى متوفاى ۲۱۱ق. آغاز و به محمد بیومى مصرى (معاصر) ختم شده است. از مؤلفان رساله‌هاى فوق، پنجاه تن جزء پیشینیان، و ده تن از معاصران‌اند.
در ابتداى هر کتاب، اطلاعات مفیدى از نویسنده آن مبنى بر سال تولد، وفات، دوران زندگى و تألیفات او ارائه شده است.
پیرامون حدیث نبوى «من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتة الجاهلیه»، نویسنده معتقد است، پیامبر(ص) با اضافه کلمه «امام» به «زمان»، به ضرورت امام جامع الشرایط در هر عصر و زمانى اشاره کرده و تعبیر مرگ جاهلیت، بیانگر این نکته است که آن امام باید معصوم از خطا و عالم به تمامى احکام اسلامى باشد.
محتوای کتاب
در جلد اول، گفتار اول مربوط است به روایات و مطالبى که عبدالرزاق بن همام نافع حمیرى پیرامون حضرت مهدى(علیه السلام) در کتب خویش آورده است. او که از اهالى صنعاء یمن مى‌باشد، از مشاهیر محدثین بوده و بخاری از او نقل حدیث کرده است. وى حدود هزار حدیث روایت کرده و السنن فی الفقه، المغازى، تفسیر القرآن، الجامع الکبیر فی الحدیث، از جمله آثار او مى‌باشند.
در گفتار دوم، کتاب سنن ابن ماجه را بررسى و به باب «خروج المهدى» این کتاب اشاره کرده است. ابن ماجه قزوینى، یکى از أئمه حدیث سنی بوده که در طلب یافتن احادیث و شنیدن آن‌ها، از زادگاه خویش قزوین، به بغداد، بصره، کوفه، مکه، شام و مصر مهاجرت کرده است.
در گفتار سوم، کتاب سنن ابی داود، اثر ابوداود سجستانی (۲۰۲-۲۷۶ ق) بررسى شده است. او اهل سیستان و از شاگردان احمد بن حنبل بود. ترمذى، نسائى، ابوعوانه، از جمله کسانى هستند که از وى نقل حدیث کرده‌اند.
سنن ترمذى اثر محمد بن عیسی ترمذی، کتاب بعدى است که به معرفى آن پرداخته شده و نویسنده آن، امام الحافظ دانسته شده است. وى در حفظ حدیث، مَثلِ زمان خود بوده است.
کتاب بعدى «البدء و التاریخ» بوده که به احمد بن سهل بخلى نسبت داده شده، ولى نویسنده، پس از ذکر استدلالاتى، این نسبت را انکار کرده و آن را متعلق به مطهر بن طاهر مقدسى دانسته است.
ابوسلیمان خطابى در معالم السنن، سلیمان بن احمد بن ایوب در معجم کبیر، ابن فراء در مصابیح السنن، مبارک بن محمد شیبانى در جامع الاصول، محیى الدین بن عربى در فتوحات مکیه، محمد بن طلحه شافعى در مطالب السئول، سبط ابن جوزى در تذکرة الخواص الأمه و ابن ابى‌الحدید در شرح نهج‌البلاغه؛ از جمله افرادى هستند که بابى از کتاب خویش را به حضرت مهدى(عج) اختصاص داده و نویسنده به آن‌ها اشاره کرده است.
جلد دوم، با جزء دوم «لوائح الانوار الاهیه» شمس‌الدین محمد بن سالم سارینى فقیهى حنبلى و از اهالى نابلس فلسطین آغاز شده است. وی قسمت زیادى از جزء دوم لوائح الانوار را به بحث پیرامون احادیث مهدى موعود(عج) اختصاص داده است. سارینى بعد از نقل احادیثى که به بودن امام مهدى(عج) از اولاد عباس و صفات و سیره آن حضرت دلالت دارند، به بیان و تشریح برخى علامات ظهور از جمله، خروج سفیانى، مدت حکومت و نحوه به هلاکت رسیدن او، پرداخته است.
کتاب «الاذاعه لما کان و ما یکون بین یدى الساعه» از ابوالطیب قنوجى، در سه قسمت از مهدى موعود(عج) بحث کرده است: ۱- در بیان اسم، نسب، زمان و نحوه تولد، یاران و سیره آن حضرت. ۲- علاماتى که ایشان به واسطه آن‌ها شناخته مى‌شوند و نشانه‌هایى که به نزدیک بودن ظهور دلالت دارند. ۳- در فتنه‌هاى و آشوب‌هایى که قبل از ظهور اتفاق خواهد افتاد.
نویسنده معتقد است که این کتاب در حقیقت، ردّیه‌اى است، به سخنان ابن خلدون که تواتر احادیث مهدى موعود(عج) را انکار کرده است.
«القطر المهدى فی اوصاف المهدى»، منظومه‌اى است، مشتمل بر پنجاه و پنج بیت پیرامون اوصاف المهدى(عج) که توسط شهاب الدین احمد خلیجى نوشته شده و نویسنده، ضمن اشاره به برخى ابیات آن، نکاتى راجع به آن بیان کرده است.
کتاب «ابراز الوهم المکنون من کلام ابن خلدون»، نوشته احمد بن محمد بن صدیق نیز، از جمله کتبى است که در ردّ ابن خلدون و نظریات وى مبنى بر عدم تواتر احادیث مهدوى نوشته شده است.
«اسعاف الراغبین» محمد بن على صبان، «نور الابصار» شبلنجى، «فیض القدیر شرح الجامع الصغیر» عبدالرؤوف بن تاج العارفین، «مشارق الانوار» حسن عدوى، «غالیة المواعظ» نعمان بن محمود آلوسى، «عون المعبود فی شرح سنن ابى‌داود» محمد عظیم‌آبادى، «نظم المتناثر من الحدیث المتواتر»، «تحفه الأحوذى» محمد بن عبدالرحمن و «نظرة فی أحادیث المهدى» محمد الخضر مصرى، از دیگر کتب اهل سنت است که به نوشته‌هاى آن‌ها پیرامون موضوع مهدویت اشاره شده است.
منابع
- "امام مهدى(عج) در آینه قلم"، قم، مؤسسه اطلاع‌رسانى اسلامى مرجع، ۱۳۸۸، در دسترس در: ویکی نور.
