اشک در عزای امام حسین علیه السلام
گریستن بر ابا عبدالله الحسین علیه السلام ثواب بسیار دارد.[۱] فرشتگان، پیامبران، زمین و آسمان، حیوانات صحرا و دریا هم بر عزاى حسین علیه السلام گریسته‌اند.[۲] اشک ریختن، نشانه پیوند قلبى با اهل بیت و سیدالشهدا علیه السلام است.
اشک، عطش روح را برطرف مى‌سازد و حاصل محبتى است که نسبت به اهل بیت حاصل مى‌شود. همدلى و هماهنگى روحى با ائمه، ایجاب مى‌کند که در شادى آنان شاد و در غمشان محزون باشیم. این نشان شیعه است که «یفرحون بفرحنا و یحزنون لحُزننا...»[۳] قلبى که مهر حسین علیه السلام را داشته باشد، بى شک به یاد مظلومیت و شهادت او مى‌گرید. اشک، زبان دل و شاهد عشق است.
آنچنان کز برگ گل، عطر و گلاب آید برون تا که نامت مى‌برم از دیده آب آید برون
رشته الفت بود در بین ما، کز قعر چاه کى بدون رشته،آب بى‌حساب آید برون؟
تا نسوزد دل، نریزد اشگ و خون از دیده‌ها آتشى باید که خوناب کباب آید برون
مهر تو شیرازه «ام الکتاب» خلقت است مشکل این شیرازه از قلب کتاب آید برون
گر نباشد مهر تو دل را نباشد ارزشى برگ بى‌حاصل شود گل، چون گلاب آید برون
گریستن در سوگ شهداى کربلا، تجدید بیعت با عاشورا و فرهنگ شهادت و تغذیه فکرى و روحى با این مکتب است و اشک ریختن، نوعى امضا کردن پیمان و قرارداد مودت با سیدالشهدا است.
ائمه شیعه، گریستن بر مظلومیت اهل بیت و عزاى حسینى را تاکید کرده و شهادت اشک را بر صداقت عشق، پذیرفته‌اند. امام صادق علیه السلام فرموده است: «نزد هر کس که ما یاد شویم و چشمانش اشک‌آلود شود، حتى اگر به اندازه بال مگسى باشد خداوند گناهانش را مى‌بخشاید، هر چند چون کف دریا فراوان باشد».[۵]
دستور امامان به گریستن بر امام حسين علیه السلام بسیار اکید است. امام رضا علیه السلام به ریان بن شبیب در حدیث مفصلى فرمود: «یابن شبیب! ان کنت باکیا لشى‌ء فابک للحسین بن على بن ابى طالب فانه ذبح کما یذبح الکبش...».[۶] اگر بر چیزى گریه مى‌کنى، بر حسین بن على گریه کن که او را همچون گوسفند، سر بریدند.
در حدیث دیگرى فرموده است: «محرم، ماهى است که مردم دوره جاهلیت جنگ در آن را ناروا مى‌دانستند، ولى در این ماه دشمنان، خون ما را بناحق ریختند و هتک حرمت ما نمودند و فرزندان و بانوان ما را به اسارت گرفتند و به خیمه‌هاى ما آتش زدند و غارت کردند و در کار ما، براى رسول خدا هیچ حرمتى را رعایت نکردند. روز حسین (عاشورا) پلک هاى ما را مجروح و اشکهایمان را جارى کرد و ما از سرزمین کربلا، گرفتارى و رنج به میراث بردیم. پس باید بر کسى همچون حسین، گریه‌کنندگان بگریند که گریه بر او گناهان بزرگ را هم فرو مى‌ریزد».[۷]
خود امام حسین علیه السلام فرموده است: «انا قتیل العبرة، لایذکرنى مؤمن الا بکى»،[۸] من کشته اشکم، هیچ مؤمنى مرا یاد نمى‌کند مگر آن که (به خاطر مصیبت هایم) مى‌گرید.
امام سجاد علیه السلام بیست سال بر امام حسین علیه السلام گریست و هرگز طعامى پیش او نمى‌گذاشتند مگر آن که گریه مى‌کرد.[۹]
به فرموده امام صادق علیه السلام: هر ناله و گریه‌اى ناپسند و مکروه است، مگر نالیدن و گریستن بر حسین علیه السلام: «کل الجزع والبکاء مکروه سوى الجزع والبکاء على الحسین».[۱۰] هم گریستن، هم گریاندن، هم خود را شبیه گریه‌کنندگان درآوردن (تباکى) پسندیده است و اجر دارد.
اما این همه فضیلت که براى گریه بر حسین علیه السلام بیان شده و این که اشک چشم، آتش دوزخ را فرو مى‌نشاند و غمگین شدن در سوگ شهیدان کربلا ایمنى از عذاب است، در صورتى است که گناه و فسق و آلودگى انسان در حدى نباشد که مانع رسیدن این فیض الهى گردد. اشکى که مبین پیوند عاطفى و رابطه مکتبى و اتصال روحى با راه و فکرو خط ائمه و سیدالشهداست، حتما زمینه‌ساز پرهیز از گناه مى‌گردد.
به تعبیر شهید مرتضی مطهری: «گریه بر شهید، شرکت در حماسه او و هماهنگى با روح او و موافقت با نشاط او و حرکت اوست... امام حسين علیه السلام به واسطه شخصیت عالیقدرش، به واسطه شهادت قهرمانانه‌اش، مالک قلب ها و احساسات صدها میلیون انسان است. اگر کسانى که بر این مخزن عظیم و گرانقدر احساسى و روحى گمارده شدند، یعنى سخنرانان مذهبى، بتوانند از این مخزن عظیم در جهت هم شکل کردن و همرنگ کردن و هم احساس کردن روح ها با روح عظیم حسینى بهره‌بردارى صحیح کنند، جهانى اصلاح خواهد شد».[۱۱]
پس مهم، شناخت فلسفه گریه در راستاى احیاى عاشورا و زنده نگهداشتن مراسم حسینى و فرهنگ کربلاست، نه گناه کردن و آلودگى، به امید پاک شدن با چند قطره اشک! معلوم نیست که دل و جان آلوده، آن همسویى را با امام داشته باشد که با یاد مصائبش گریه کند.
گریه در فرهنگ عاشورا، سلاح همیشه برانى است که فریاد اعتراض به ستمگران را دارد. «اشک»، زبان دل است و گریه، فریاد عصر مظلومیت. رسالت اشک نیز پاسدارى از «خون شهید» است.
امام خمینى فرمود: «هر مکتبى، تا پایش سینه‌زن نباشد، تا پایش گریه‌کن نباشد، تا پایش توى سر و سینه‌زن نباشد حفظ نمى‌شود...»، [۱۲] «گریه کردن بر شهید، زنده نگهداشتن نهضت است»،[۱۳] «گریه کردن بر عزاى امام حسین علیه السلام، زنده نگهداشتن نهضت و زنده نگهداشتن همین معنى است که یک جمعیت کمى در مقابل یک امپراطور بزرگ ایستاد...، آنها از همین گریه‌ها مى‌ترسند، براى این که گریه‌اى است که گریه بر مظلوم است، فریاد مقابل ظالم است».[۱۴]
اشک، سر فصل محبت و مودّت است و برخاسته از عشقى است که خداوند در دلها قرار داده که نسبت به حسین بن على علیه السلام مجذوب مى‌شود. امروز هم، اشک و گریه، رابط ما با امام حسین است.
به فرموده رسول خدا صلی الله علیه وآله: «ان لقتل الحسین حرارة فى قلوب المؤمنین لا تبرد ابدا».[۱۵] براى شهادت امام حسین علیه السلام حرارت و گرمایى در دلهاى مؤمنان است که هرگز سرد و خاموش نمى‌شود.
کدام عاشق در این ره در بلا نیست؟ کدامین دل شما را مبتلا نیست؟
اگر در سوگتان شد دیده نمناک اگر از عشقتان دل گشت غمناک
گواه عشق ما این دیده و دل رساند «اشگ» و «غم» ما را به منزل
کنون ماییم و درد داغدارى کنون ماییم و اشگ و سوگوارى
هنوز اشگ عزا پیوسته جارى است رواق چشممان آیینه‌کارى است
غدیر ما محرم دارد امروز محرم، بذر غم مى‌کارد امروز
پانویس
- ↑ احادیث ثواب و آثار گریه بر امام حسین علیه السلام را از جمله در بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۲۷۹ تا ۲۹۶ مطالعه کنید.
- ↑ سفینة البحار، ج ۱، ص ۹۷، بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۲۲۰ به بعد.
- ↑ میزان الحکمه، ج ۵، ص ۲۳۳.
- ↑ اى اشک ها بریزید، حسان، ص ۱۳۱.
- ↑ وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۳۹۱.
- ↑ بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۲۸۶.
- ↑ همان، ص ۲۸۳.
- ↑ همان، ص ۲۷۹.
- ↑ همان، ج ۴۶، ص ۱۰۸.
- ↑ بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۳۱۳.
- ↑ شهید (ضمیمه قیام و انقلاب مهدى)، ص ۱۲۴ و ۱۲۵.
- ↑ صحیفه نور، ج ۸، ص ۷۰.
- ↑ همان، ج ۱۰، ص ۳۱.
- ↑ همان، ج ۱۰، ص ۳۱.
- ↑ جامع احادیث الشیعه، ج ۱۲، ص ۵۵۶.
- ↑ از مثنوى «اهل بیت آفتاب» از مؤلف.
منابع
- فرهنگ عاشورا، جواد محدثی، نشر معروف.
 |
|||
| قبل از واقعه | |||
| شرح واقعه |
| ||
| پس از واقعه | |||
| بازتاب واقعه | |||
| وابسته ها | |||
