آیه 9 سوره الرحمن

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

وَأَقِيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَلَا تُخْسِرُوا الْمِيزَانَ

مشاهده آیه در سوره


<<8 آیه 9 سوره الرحمن 10>>
سوره : سوره الرحمن (55)
جزء : 27
نزول : مدینه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

و هر چیز را به ترازوی عدل و انصاف بسنجید و هیچ در میزان کم فروشی و نادرستی مکنید.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

Maintain the weights with justice, and do not shorten the balance!’

معانی کلمات آیه

«الْمِیزَانَ»: ترازو. در اینجا میزان و سنجش، به معنی خاص خود مورد نظر است. یعنی در معامله چیزی کم و کسر نگذارند. بعضیها، میزان را در آیه اسم آلت و به معنی وسیله سنجش، و در آیه به معنی مصدری، یعنی وزن کردن، و در آیه به معنی مفعولی، یعنی جنس موزون می‌دانند.

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


وَ السَّماءَ رَفَعَها وَ وَضَعَ الْمِيزانَ «7» أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزانِ «8»

و آسمان را بالا برد و قانون و ميزان را مقرّر كرد تا در سنجش و ميزان تجاوز نكنيد.

وَ أَقِيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَ لا تُخْسِرُوا الْمِيزانَ «9»

و وزن را بر اساس عدل بر پا داريد و در ترازو كم نگذاريد.

نکته ها

بعد از بيانِ رحمت الهى و نعمت تعليم و بيان و حساب خورشيد و ماه و سجده موجودات كه نوعى توجّه به رابطه خدا با انسان و طبيعت است، اين آيات نحوه‌ى رابطه انسان با جامعه را مطرح مى‌كند.

قسط در ميزان، آن است كه نه زياده خواهى شود نه خسارت و زيان.

كتاب و ميزان متلازم‌اند. خداوند در سوره حديد مى‌فرمايد: «وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْكِتابَ وَ الْمِيزانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ» «1» در اين آيات نيز، هم به قرآن اشاره شده، هم به ميزان: عَلَّمَ الْقُرْآنَ‌ ... أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزانِ‌

تكرار، نشانه‌ى اهميّت است. در آيات پى‌درپى، سه بار كلمه ميزان تكرار شده است كه نشان دهنده ضرورت توجّه به معيار و وسيله سنجش درست و مطمئن در امور مختلف است. وَضَعَ الْمِيزانَ‌ ...، أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزانِ‌ ... و «لا تُخْسِرُوا الْمِيزانَ»

بى‌توجّهى به ميزان و عدم رعايت انصاف و عدالت در حقوق مردم، انسان را به فسق و فجور مى‌كشاند و فسق و فجور انسان را به تكذيب وامى‌دارد. در سوره مطفّفين مى‌خوانيم:

«وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ» واى بر كم‌فروشان! سپس مى‌فرمايد: إِنَّ كِتابَ الفُجَّارِ ... وآنگاه: «وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ» گويا لقمه‌ى حرام، مقدّمه فجور، و فجور مقدّمه كفر و تكذيب مى‌شود.

براى برقرارى عدل و ميزان، اسلام دستورات دقيق و مهمى دارد تا آنجا كه در روايات آمده‌

«1». حديد، 25.

جلد 9 - صفحه 381

است: اگر كفش قاضى تنگ است، نبايد در آن هنگام قضاوت كند تا مبادا فشارى كه به پاى او وارد مى‌شود در قضاوتش اثر بگذارد و او را به عجله و بدخلقى وادارد و از قضاوت بر حق منحرف كند!

آداب تجارت‌

در حديث مى‌خوانيم: تجارتى ارزشمند است كه برپايه حقّ و راستى باشد. «التاجر فاجر و الفاجر فى النار الا من أخذ الحق و اعطى الحق» «1»

حضرت على عليه السلام دستور داد دينارهاى غير خالص را در چاه بريزند تا به وسيله آن معامله‌اى صورت نگيرد. «القه فى البالوعه حتى لا يباع شى‌ء فيه غش» «2»

آن حضرت همه روزه در بازار كوفه قدم مى‌زد و گاهى در وسط بازار مى‌ايستاد و مى‌فرمود:

اى گروه تجّار!

«قدموا الاستخارة»، از خدا خير بخواهيد.

«تبركوا بالسهولة»، بركت را در سايه آسان گرفتن بر مردم بخواهيد.

«جانبوا الكذب»، از دروغ در معامله دورى كنيد.

«و تجانبوا عن الظلم»، از ظلم و بى‌عدالتى پرهيز كنيد.

«و لا تقربوا الربا» «3» و به ربا نزديك نشويد.

پیام ها

1- جايگاه آسمان و زمين تصادفى نيست. برافراشتگى آسمان و حجم و اندازه و فاصله ستارگان، حكيمانه و جلوه‌اى از رحمت الهى است‌ الرَّحْمنُ‌ ... وَ السَّماءَ رَفَعَها وَ وَضَعَ الْمِيزانَ‌

2- عدالت مثل نماز است و بايد آن را در جامعه به پاداشت. «وَ أَقِيمُوا الْوَزْنَ»

3- ميزان و وسيله سنجش بايد عادلانه باشد، مورد وزن هرچه مى‌خواهد باشد. «وَ أَقِيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ»

«1». كافى، ج 5، آداب تجارت.

«2». كافى، ج 5، ص 160.

«3». تفسير نمونه.

جلد 9 - صفحه 382

4- نظام هستى برپايه ميزان است. زندگى ما نيز بايد بر مدار ميزان باشد. «وَضَعَ الْمِيزانَ أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزانِ»

5- عدل و ميزان، هم در آسمان عامل ثبات و پايدارى است، هم در زمين و هم در جامعه. «وَضَعَ الْمِيزانَ أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزانِ»

6- جامعه براى رسيدن به رستگارى دو بال مى‌خواهد: علم و عدالت. (در دنياى امروز علم هست ولى عدالت نيست.) عَلَّمَ الْقُرْآنَ‌ ... أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزانِ‌

7- راه رسيدن به عدالت، عمل به قرآن است. عَلَّمَ الْقُرْآنَ‌ ... أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزانِ‌

8- در كارها، نه افراط «أَلَّا تَطْغَوْا» و نه تفريط. «لا تُخْسِرُوا»

9- كم كارى در خدمات از جانب كارمندان و كارگران و فرهنگيان و مسئولان و مبلّغان دينى نيز كم فروشى است. «لا تُخْسِرُوا الْمِيزانَ»

پانویس

منابع