خدای یگانه، هیچ خدایی جز او نیست؛ محققاً همه شما را در روز قیامت که شک در آن نیست جمع آورد، و کیست که راست‌تر از خدا سخن گوید؟
خداست که هیچ معبودی جز او نیست. مسلماً شما را [از گورهایتان] به سوی [دادگاهِ حسابرسی] روز قیامت که هیچ شکی در آن نیست گرد می آورد؛ و راستگوتر از خدا در گفتار کیست؟
خداوند كسى است كه هيچ معبودى جز او نيست. به يقين، در روز رستاخيز -كه هيچ شكى در آن نيست- شما را گرد خواهد آورد، و راستگوتر از خدا در سخن كيست؟
الله خدايى است كه هيچ خدايى جز او نيست. به تحقيق همه شما را در روز قيامت -كه هيچ شكى در آن نيست- گرد مى‌آورد و چه كسى از خدا به گفتار راستگوى‌تر است؟
خداوند، معبودی جز او نیست! و به یقین، همه شما را در روز رستاخیز -که شکی در آن نیست- جمع می‌کند! و کیست که از خداوند، راستگوتر باشد؟
Allah—there is no god except Him—will surely gather you on the Day of Resurrection, in which there is no doubt; and who is more truthful in speech than Allah?
Allah, there is no god but He-- He will most certainly gather you together on the resurrection day, there is no doubt in it; and who is more true in word than Allah?
Allah! There is no Allah save Him. He gathereth you all unto a Day of Resurrection whereof there is no doubt. Who is more true in statement than Allah?
Allah! There is no god but He: of a surety He will gather you together against the Day of Judgment, about which there is no doubt. And whose word can be truer than Allah's?
اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ لَيَجْمَعَنَّكُمْ إِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ لا رَيْبَ فِيهِ وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ حَدِيثاً «87»
خداوند كه معبودى جز او نيست، همه شما را در روز قيامت كه هيچ شكّى در آن نيست جمع مى‌كند، و راستگوتر از خدا در سخن كيست؟
پیام ها
1- مبدأ و معاد هر دو به دست خداى يكتاست. اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ لَيَجْمَعَنَّكُمْ ...
2- قيامت روز جمع شدن همه براى حسابرسى است، پس بايد در راه جلب رضاى او كوشيد وتنها او را پرستيد. «لَيَجْمَعَنَّكُمْ إِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ»
3- با آن همه دلايل بر معاد (مثل عدالت خدا، حكمت او، نشانه‌هاى رستاخيز در طبيعت و حيات آن پس از مرگ در زمستان، خواب و بيدارى، تجديد سلول‌هاى بدن و ...) جايى براى ترديد در قيامت نيست. «لا رَيْبَ»
جلد 2 - صفحه 124
4- هرجا كه غفلت بيشتر باشد، مربّى بايد هشدارهاى قاطع‌ترى دهد. (نشانه‌هاى تأكيد در آيه: حرف لام، نون تأكيد ثقيله، جمله «لا رَيْبَ» و «أَصْدَقُ حَدِيثاً»، همه به خاطر غفلت انسان از قيامت است.)
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ لَيَجْمَعَنَّكُمْ إِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ لا رَيْبَ فِيهِ وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ حَدِيثاً (87)
بعد از امر و نهى بندگان، بيان مبدأ و معاد را فرمايد كه معبود به حق و خداوند مطلق؛ اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ: ذات اقدس اللّه است، نيست هيچ معبودى مستحق پرستش و عبادت، مگر ذات احديت حق سبحانه كه مستجمع تمام صفات كماليه و منزه از كليه نقايص مى‌باشد. شريك و نظير و مثل و مانندى ندارد.
قادر ازلى، عالم ابدى، حى احدى، موجود سرمدى، مريد كاره، سميع بصير، مدرك صمدى. لَيَجْمَعَنَّكُمْ إِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ لا رَيْبَ فِيهِ: هر آينه البته البته خداى متعال همه شما را جمع فرمايد در روز قيامت، كه هيچ شكى در آن روز يا در جمع شما نيست، يعنى از شدت وضوح آيات داله بر قيامت و حشر و نشر قابل تشكيك نيست. يا هر آينه البته خداوند جمع فرمايد شما را در قبور تا روز قيامت كه برانگيزد و حشر نمايد شما را از قبور تا به عرصه قيامت، براى محاسبه حاضر شويد. وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ حَدِيثاً: و كيست صادق‌تر از خداى تعالى در قول و وعد، يعنى نيست از او راستگوتر، و ابدا كذب در ساحت قدسش راه نيست؛ زيرا نقص، و ذات احديت منزّه از نقايص است. پس احدى
«1» نور الثقلين، جلد 1، صفحه 526، حديث 459.
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 531
اصدق از حق تعالى نباشد، چه كذب در خبر او محال است.
رفع شبهه: اگر كسى گويد چگونه بدن انسان كه خاك يا جزء حيوانى شده ثانيا عود كند.
جواب: اوّلا- قادر على الاطلاق، به قدرت كامله، احيا فرمايد اجزائى را كه صورت خاكى پيدا نموده، مانند ايجاد نشأه اولى كه از او اثرى در عالم وجود نبود و به ابداع الهى لباس وجود دارا شد. همچنين ثانيا به اراده محضه سبحانى، عود دهد او را بدون زياده و نقصان، مانند خشت خراب شده‌اى كه ثانيا به حالت اول برگردانند كه خاك خشت دومى، عين اول، و اصل و ماده هر دو يكى است، لكن صورت كه امر اعتبارى است، دو تا مى‌باشد.
ثانيا- آنكه خاك يا مأكول شده، جزء فضلى است، نه اصلى، و آن به حالت خود باقى و مبدء حشر گردد. چنانچه در «كافى» از حضرت صادق عليه السّلام سؤال كنند از متلاشى شدن انسان، فرمود: بلى، تا آنكه باقى نماند گوشتى و استخوانى، مگر طينتى كه از او خلق شده. بدرستى كه آن طينت مستديره باقى ماند در قبر تا اينكه خلق مى‌شود انسان از او، همچنانكه ابتدا خلق شد، «1» يعنى چون اراده الهى به بعث اجساد تعلق گيرد، ثانيا همان نقطه مستديره به حالت نطفه، بعد علقه، بعد مضغه، بعد لحم، بعد عظام برمى‌گردد تا به تدريج مى‌رسد به حال اوليه موت، و به نفخه احياى اسرافيل يك مرتبه زنده و محشور گردد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ لَيَجْمَعَنَّكُمْ إِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ لا رَيْبَ فِيهِ وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ حَدِيثاً (87)
ترجمه
خدا نيست معبودى مگر او هراينه جمع ميكند البته شما را تا روز قيامت نيست شكى در آن و كيست راستگوتر از خدا در گفتار..
تفسير
معبود بحق منحصر در ذات احديّت است كه از اول دنيا جمع ميكند تمام مخلوق را تا روز قيامت كه سر از قبور بدر آرند و براى حساب بر پا خيزند و ببراهين عقليه ثابت شده و جاى شك و شبهه نيست و خداوند در كتب سماوى و بلسان انبياء عظام بچنين روزى تصريح فرموده و كسى راستگوتر از خداوند نيست پس نبايد از ظواهر كتب سماوى و فرمايش انبياء عدول نمود و براى معاد تاويلاتى كرد و بايد اطاعت اوامر و نواهى او را نمود تا در چنين روزى كه ميعاد الهى است خداوند بوعده خود وفا فرموده ما را ببهشت عنبر سرشت ببرد و از عذاب ابدى مأمون فرمايد انشاء اللّه تعالى.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
اللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ لَيَجمَعَنَّكُم إِلي يَوم‌ِ القِيامَةِ لا رَيب‌َ فِيهِ وَ مَن أَصدَقُ مِنَ اللّهِ حَدِيثاً (87)
خدايي که نيست خدايي جز او هر اينه جمع ميفرمايد شما را براي روز قيامت که هيچگونه قابل شك و ريب نيست در روز بازگشت و كيست راستگوتر در حديث از خدا.
تفسير جملات اينکه آيه در طي آيات متكثره بيان شده احتياج بتكرار نيست فقط بطور خلاصه متذكر ميشويم اللّهُ لا إِلهَ إِلّا هُوَ مفاد كلمه توحيد است که دلالت بر جميع مراتب توحيد از توحيد ذاتي، صفاتي، عبادتي، افعالي و نظري دارد بدلالة مطابقي و التزامي بلكه بدلالة اقتضايي بر جميع عقائد حقه و اصول مذهب و احكام دين دارد، بعلاوه اينکه جمله بواسطه تقديم كلمه (اللّه) و تعبير بكلمه (هو) که دلالت بر مقام غيب الغيوبي دارد دلالتش قوي‌تر و تأكيدش بيشتر است چنانچه كلمه (ليجمعنكم) بواسطه لام تأكيد و نون تأكيد که كانه خداوند قسم ياد ميفرمايد که جميع شما را البته خواهد جمع فرمود، دلالتش بر ثبوت و تحقق يوم القيمه بيشتر است.
و كلمه إِلي يَوم‌ِ القِيامَةِ در مقام بيان حكمت و غرض است نفرموده في يوم القيمة كانه ميفرمايد که غرض از جمع آوري شما براي قيامت و رسيدگي
جلد 5 - صفحه 158
بحساب و پاداش اعمال و جزاي حسنات و سيئات است و اينکه موضوع (لا رَيب‌َ فِيهِ) است که ريب بمعني شك بيجا است يعني قابل شك نيست و ادله بر ثبوتش بسيار است و اقواي تمام ادله خبر دادن خداوند است وَ مَن أَصدَقُ مِنَ اللّهِ حَدِيثاً چون كذب قبيح است و محال است از او صادر شود حتي صدق حديث از صفات بارزه انسان است و منسوب بامير المؤمنين است که فرمود مقام قربي که نزد رسول اللّه صلّي اللّه عليه و آله و سلّم پيدا كرده براي صدق حديث و اداء امانت بوده، و در خبر است که نگاه نكنيد بكساني که نماز ميخوانند و روزه ميگيرند خوبي انسان بصدق حديث و اداء امانت است، بعلاوه دليل عقلي بر معاد اينست که اگر معاد نباشد ارسال رسل و انزال كتب و جعل احكام بلكه خلقت بشر لغو ميشود، و اگر معاد نباشد فرق بين مؤمن و كافر و معاند و بين مطيع و عاصي و بين ظالم و مظلوم گذارده نميشود و اينکه قبيح است و از خدا فعل لغو و قبيح صادر نميشود.
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 87)
این آیه تکمیلی برای آیات قبل و مقدمه برای آیات بعد است زیرا در آیه قبل پس از دستور به «ردّ تحیت» فرمود: خداوند حساب همه اعمال شما را دارد، در این آیه اشاره به مسأله رستاخیز و دادگاه عمومی بندگان در روز قیامت کرده و آن را با مسأله توحید و یگانگی خدا که رکن دیگری از ایمان است می آمیزد، و می فرماید: «خداوند، معبودی جز او نیست و بطور قطع در روز قیامت شما را دسته جمعی مبعوث می کند، همان روز قیامتی که هیچ شک و تردیدی در آن نیست» (اللّهُ لا إِلهَ إِلّا هُوَ لَیجمَعَنَّکم إِلی یومِ القِیامَةِ لا رَیبَ فِیهِ).
و در پایان برای تأکید مطلب می فرماید: «کیست که راستگوتر از خدا باشد» (وَ مَن أَصدَقُ مِنَ اللّهِ حَدِیثاً).
بنابراین، هر گونه وعدهای در باره روز قیامت و غیر آن می دهد نباید جای تردید باشد، زیرا دروغ یا از جهل سر چشمه می گیرد یا از ضعف و نیاز، اما خداوندی که از همه آگاهتر و از همگان بی نیاز است، از هر کس راستگوتر است و اصولا دروغ برای او مفهومی ندارد.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
