البته هر کس از گرویدگان به اسلام و یهودان و ستاره‌پرستان و نصاری که به خدا و روز قیامت ایمان آورد و نیکوکار شود هرگز آنان را ترسی و اندوهی (در عالم آخرت) نخواهد بود.
یقیناً کسانی که [از روی ظاهر] به اسلام گرویده اند و یهودی ها و صابئان و نصاری [با مُتّصف بودن به عنوان اسلام یا یهودیت یا صابئیت یا نصرانیّتْ، اهل سعادت و نجات نیستند،] هر کدام [از این گروه ها در زمان هر پیامبری از روی یقین و اخلاص] به خدا و روز قیامت ایمان آورده و کار شایسته انجام داده باشند، نه بیمی بر آنان است و نه اندوهگین می شوند.
كسانى كه ايمان آورده و كسانى كه يهودى و صابئى و مسيحى‌اند، هر كس به خدا و روز بازپسين ايمان آورد و كار نيكو كند، پس نه بيمى بر ايشان است و نه اندوهگين خواهند شد.
هرآينه از ميان آنان كه ايمان آورده‌اند و يهود و صابئان و نصارا هر كه به خدا و روز قيامت ايمان داشته باشد و كار شايسته كند بيمى بر او نيست و محزون نمى‌شود.
آنها که ایمان آورده‌اند، و یهود و صابئان و مسیحیان، هرگاه به خداوند یگانه و روز جزا، ایمان بیاورند، و عمل صالح انجام دهند، نه ترسی بر آنهاست، و نه غمگین خواهند شد.
Indeed the faithful, the Jews, the Sabaeans, and the Christians—those who have faith in Allah and the Last Day and act righteously—they will have no fear, nor will they grieve.
Surely those who believe and those who are Jews and the Sabians and the Christians whoever believes in Allah and the last day and does good-- they shall have no fear nor shall they grieve.
Lo! those who believe, and those who are Jews, and Sabaeans, and Christians - Whosoever believeth in Allah and the Last Day and doeth right - there shall no fear come upon them neither shall they grieve.
Those who believe (in the Qur'an), those who follow the Jewish (scriptures), and the Sabians and the Christians,- any who believe in Allah and the Last Day, and work righteousness,- on them shall be no fear, nor shall they grieve.
معانی کلمات آیه
صابئون: مفردش صابى. اقليت به خصوصى هستند. رجوع شود به بقره/ 62.[۱]
همانا كسانى كه ايمان آوردند ومؤمنان و يهوديان و صابئان و مسيحيان، هر كدام به خدا و روز قيامت ايمان آورده و كار شايسته انجام دهند، بيم و اندوهى بر آنان نيست.
نکته ها
كلمه‌ى «صابئين» كه سه بار در قرآن و در كنار يهود و نصارا آمده است، به كسانى گفته مى‌شود كه پيرو يكى از اديان آسمانى بودند؛ ولى به مرور زمان انحرافاتى در آنان پيدا شده است، از جمله اعتقاد به تأثير ستارگان و كناره‌گيرى از معاشرت با مردم و داشتن آداب مخصوصى در زندگى.
پيروان اديان مختلف، پس از آمدن دين جديد، بايد به آن ايمان آورند، وگرنه بعثت انبياى بعدى بيهوده خواهد بود. يهود و نصارا و صابئان، هر كدام مثل مسلمانان به پيامبر اسلام ايمان آورند و عمل صالح انجام دهند، بيم و اندوهى نخواهند داشت.
از ميان همه‌ى اديان گذشته، نام يهود و نصارا و صابئين برده شده، چون از اديان الهى هستند كه از سايرين براى قبول دعوت حقّ سزاوارترند.
پیام ها
1- از اصول مشترك همه اديان آسمانى، ايمان به خدا و قيامت و رسالت انبيا است. مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ ...
2- ملاك سعادت در همه‌ى اديان آسمانى، ايمان و عمل صالح است، نه ادّعا و نام. مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ ...
3- ايمان از عمل جدا نيست. آمَنَ ... وَ عَمِلَ
4- آرامش واقعى، در سايه‌ى ايمان و عمل صالح است. مَنْ آمَنَ ... وَ عَمِلَ صالِحاً فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ»
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا: بدرستى كه آنانكه ايمان آوردند به زبان وَ الَّذِينَ هادُوا: و آنانكه دين يهود دارند وَ الصَّابِئُونَ وَ النَّصارى: و صايبان (ستاره پرستان) و نصارى مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ: هر كه ايمان آورد از اينها به دل صاف و نيت خالص به خدا و روز قيامت وَ عَمِلَ صالِحاً: و كار شايسته و عمل خير بجا آرند فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ: پس هيچ ترسى نيست بر ايشان از هجوم عذاب وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ: و نيستند ايشان كه غمگين باشند از فوت ثواب.
تبصره- حضرت بارى تعالى نظر به رحمت واسعه كه «رحمتى وسعت كلّ شى‌ء» اذن عام داده نسبت به عموم ملل عالم، و مى‌فرمايد: هر كه به صدق و اخلاص مؤمن گردد به خدا و روز قيامت، و عمل صالح كه شرط مقوّم وجود
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 144
ايمان است بجا آورد، خوف و حزنى در روز جزا براى او نخواهد بود. پس مبادرت كنيد اى غافلين، از اين سعادت عظمى فرصت غنيمت شمرده، خود را از فيوضات رحمت سبحانى محروم ننمائيد.
در اسرائيليات حق تعالى فرمايد: يابن آدم تقدّم على عملك فانّك فى هدم عمرك و من يوم خرجت من بطن امّك تدنو فى كلّ يوم قبرك فلا تكن كالخشب الّذى يحرق نفسه بالنّار لغيره لا اله الّا اللّه حقا حقّا و محمّد عبدى و رسولى. اى پسر آدم، سبقت بگير بر عمل خود. پس بدرستى كه تو در تمام كردن عمر خود هستى و از روزى كه از شكم مادرت بيرون آمده‌اى نزديك مى‌شوى هر روز به قبر خود. پس مباش مانند هيزم كه مى‌سوزاند خودش را به آتش به جهت غير خود، نيست معبودى مستحق عبادت مگر اللّه به حق و حقيقت، و محمّد صلى اللّه عليه و آله بنده من و رسول من است.
محققا كساني که ايمان آوردند و كساني که انتساب بيهود دارند و صابئين و نصاري كساني که ايمان بخدا و روز آخرت دارند و عمل صالح از آنها صادر ميشود پس نيست خوفي بر آنها و نيستند آنها غمناك.
اينکه آيه شريفه باندك اختلافي در سوره بقره آيه 61 که در مجلد دوم صفحه 48 گذشت احتياج بشرح ندارد مختصر كلامي که بايد متذكر شويم چند جمله است يكي وجه اينكه در اينکه آيه و الصابئون مرفوع شده بخلاف سوره بقره چيست، مفسرين اختلاف شديدي دارند و رد و ايراد بيكديگر که ذكر آنها لا يسمن و لا يغني من جوع است، و آنچه بنظر ميرسد و الصابئون خبر مبتداء محذوف است هم الصابئون و جمله عطف بجمله آمنوا و جمله هادوا است يعني و الّذين هم الصابئون و النصاري. جمله دوم- مراد از صابئون چيست بعضي گفتند که فرقه‌اي هستند که دين آنها مأخوذ از يهود و نصاري و مجوس است، بعضي گفتند معتقد بنوح هستند و كليه انبياء بعد از او را منكرند، لكن خبر از حضرت رضا عليه السلام است فرمود عبده نجوم هستند. جمله سوم- در اينکه آيه شريفه اينکه چهار طائفه را دو دسته ميكند: دسته اول مؤمنيني که ايمان ظاهري آورده و يهود و نصاري و صابئيني که بشرف اسلام مشرف نشده‌اند که مستحق عذاب ابدي هستند و قابليت بهشت و نعم آن را ندارند، دسته دوم كساني که از اينکه چهار طائفه موفق بايمان حقيقي
جلد 6 - صفحه 429
بخدا و روز جزاء دارند و اعمال صالحه از آنها صادر ميشود اينها هيچ خوفي از عذاب ندارند و اهل نجات هستند و از هيچ گونه نعمي محروم نخواهند شد که موجب خسران آنها گردد.
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 69)
در این آیه موضوع فوق را مورد تأکید قرار داده، می گوید: «تمام اقوام و ملتها و پیروان همه مذاهب بدون استثناء اعم از مسلمانان و یهودیان و صابئان و مسیحیان در صورتی اهل نجات خواهند بود، و از آینده خود وحشتی و از گذشته غمی نخواهند داشت که ایمان به خدا و روز جزا داشته باشند و عمل صالح انجام دهند» (إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ الَّذِینَ هادُوا وَ الصّابِئُونَ وَ النَّصاری مَن آمَنَ بِاللّهِ وَ الیومِ الآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلا خَوفٌ عَلَیهِم وَ لا هُم یحزَنُونَ).
این آیه پاسخ دندانشکنی است به کسانی که نجات را در پناه ملیت خاصی می دانند و می ل دارند میان دستورات انبیاء تبعیض قائل شوند، و دعوتهای مذهبی را با تعصب قومی بیامیزند.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
