پس راه هر گونه عذر و سخن، آن روز بر آنها پوشیده و مسدود شده و هیچ (از هول عذاب) سؤال و جواب نکنند.
پس در آن روز [به خاطر ترس و هراس فراگیر و به سبب محجوب بودن دل هایشان و قطع رابطه آنان با علل و اسباب، همه] اخبار [واقعی] بر آنان پوشیده ماند [و راه نجات از همه طرف بر آنان مسدود است]، بنابراین از یکدیگر پرسش هم نمی کنند،
پس در آن روز اخبار بر ايشان پوشيده گردد و از يكديگر نمى‌توانند بپرسند.
در اين روز خبرها بر آنان پوشيده شود و از يكديگر نيز نتوانند پرسيد.
در آن روز، همه اخبار به آنان پوشیده می‌ماند، (حتی نمی‌توانند) از یکدیگر سؤالی کنند!
That day all information will be withheld from them, so they will not question one another.
Then the pleas shall become obscure to them on that day, so they shall not ask each other.
On that day (all) tidings will be dimmed for them, nor will they ask one of another,
Then the (whole) story that Day will seem obscure to them (like light to the blind) and they will not be able (even) to question each other.
معانی کلمات آیه
«عَمِیَتْ»: کور می‌گردد. مراد مخفی شدن و از یاد رفتن است. این فراموشی از شدّت حیرت بدیشان دست می‌دهد. «لا یَتَسَآءَلُونَ»: نمی‌پرسند. مراد این است که نمی‌توانند بر اثر هول و هراس از یکدیگر هم سؤال بکنند.
امّا هر كس (در اين دنيا) توبه كند و ايمان بياورد و كار شايسته‌اى انجام دهد، پس اميد است‌كه از رستگاران باشد.
نکته ها
در آيه‌ى قبل، سؤال از توحيد بود؛ «أَيْنَ شُرَكائِيَ- ادْعُوا شُرَكاءَكُمْ» و در اين آيات به مسأله‌ى نبوّت اشاره گرديده است. «ما ذا أَجَبْتُمُ الْمُرْسَلِينَ»
پیام ها
1- همه در برابر دعوت پيامبران مسئوليم. «ما ذا أَجَبْتُمُ الْمُرْسَلِينَ»
2- در قيامت، راههاى دريافت خبر، بسته و همه متحيّر و درمانده‌اند. «فَعَمِيَتْ عَلَيْهِمُ الْأَنْباءُ»
جلد 7 - صفحه 86
3- در قيامت، مردم نمى‌توانند با همفكرى و مشورت و با سؤال از يكديگر، جوابى براى دادگاه عدل الهى آماده كنند. «فَهُمْ لا يَتَساءَلُونَ»
4- در اسلام، بن‌بست وجود ندارد. راه بازگشت و توبه براى همگان باز است. «مَنْ تابَ»
5- توبه، تنها پشيمانى قلبى نيست، ايمان واقعى و عمل صالح مى‌خواهد. «تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً»
6- توفيق توبه با تمام شرايط و قبول و تداوم آن براى كسى تضمين نشده است، از اين روى بايد انسان هميشه در حال خوف و رجا باشد. (كلمه‌ى «عسى» به معناى اميد است، يعنى با توبه وايمان وعمل صالح، اميد رستگارى هست.)
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
فَعَمِيَتْ عَلَيْهِمُ الْأَنْباءُ يَوْمَئِذٍ فَهُمْ لا يَتَساءَلُونَ (66)
فَعَمِيَتْ عَلَيْهِمُ الْأَنْباءُ: پس پوشيده شود بر ايشان خبرها، يعنى آن چيزى را كه با پيغمبران گفته باشند فراموش كنند، يَوْمَئِذٍ: در روز قيامت و از هول و هيبت و وحشت آن روز و مشاهده عذاب، ندانند چه گويند، يا راه حجت نبينند و عذر نتوانند آورد در آن روز مانند بسته شدن راه زمين بر كور در دنيا به جهت آنكه ايشان را آن روز حجتى نباشد بلكه حجت براى خداى تعالى است به اعطاء عقل و تمكين و ارسال رسل و انزال كتب و قدرت و اختيار. فَهُمْ لا يَتَساءَلُونَ: پس ايشان نپرسند از يكديگر كه چه جواب گوئيم، به جهت آنكه سائل و مسئول همه فرو مانده و متحير باشند. يا از حال يكديگر سؤال نكنند به جهت مشغولى هر يك به حال خود، يا از يكديگر التماس نكنند كه حامل وزرهم شوند، يا به انساب و قرابت يكديگر را سؤال نكنند همچنانكه در دنيا از هم پرسش كنند.
فَعَمِيَتْ عَلَيْهِمُ الْأَنْباءُ يَوْمَئِذٍ فَهُمْ لا يَتَساءَلُونَ (66)
ترجمه
آيا پس كسى كه وعده داديم او را وعده خوبى پس او يابنده است آنرا مانند كسى است كه داديم او را بهره زندگانى دنيا پس او است روز قيامت از حاضر كرده شدگان
و روز كه ندا كند آنها را پس گويد كجايند شريكان من كه بوديد گمان ميكرديد
گويند آنانكه لازم شد بر آنها وعده عذاب پروردگارا اينانند آنانكه گمراه كرديم، گمراه كرديمشان همچنانكه گمراه شديم بيزارى جوئيم بسوى تو نبودند كه ما را بپرستند
و گفته شود بخوانيد شريكانتان را پس بخوانند آنها را پس اجابت ننمايند از آنها و به بينند عذاب را و آرزو كنند كه آنها بودند آنچنان كه هدايت مى‌يافتند
و روز كه ندا كند آنها را پس گويد چه جواب داديد پيغمبران را
پس پوشيده شود بر آنها خبرها در چنين روز پس آنها از يكديگر پرسش نميكنند.
تفسير
خداوند متعال در تعقيب آيات سابقه و ترجيح حال كسانيكه متنعّم بنعيم آخرتند بر متنعّمين در دنيا فرموده آيا كسيكه ما وعده خوب منجز باو داديم كه در آخرت بهشت برين از آن او باشد و قطعا بآن و اصل خواهد شد و
جلد 4 صفحه 201
هميشه از نعمتهاى گوناگون آن برخوردار خواهد بود مانند كسى است كه چند روز در اين دنيا متنعّم و بهره‌مند نموديم او را با هزاران زحمت و تشويش و روز قيامت هم بايد در محضر عدل ما حاضر شود براى حساب و عقاب چنين نيست بلكه تفاوت ميان آن دو از زمين تا آسمان است و اى پيغمبر ياد كن براى اين جماعت متنعّم مشرك روزى را كه ندا ميكند آنها را خداوند و براى ملامت و سرزنش آنها مى‌فرمايد كجايند آن كسانيكه شما آنها را شركاء من مى‌پنداشتيد در اطاعت و عبادت و اميدوار بانتفاع از آنها بوديد پس بزرگان و رؤساء آنها كه مستحق عقوبت شدند در دنيا بوعده‌هاى عذاب خدا بلسان انبياء مانند فرعون و نمرود و شياطين انسى و جنّى گويند پروردگارا اينجماعت آنانند كه گمراه نموديم ما آنها را ولى گمراه نموديم آنانرا چنانچه گمراه شديم خودمان و فعلا ما از آنها و عملشان بيزارى مى‌جوئيم نزد تو آنها در واقع عبادت نمى‌نمودند ما را بلكه پيروى از هواى نفس خودشان ميكردند چنانچه ما هم پيرو هواى نفس خود بوديم و در گمراهى و سببش شريكيم با آنان ما آنها را مجبور ننموديم بكفر و عصيان خودشان باختيار خود كردند آنچه كردند ما هم باختيار خود كرديم آنچه كرديم پس در استحقاق عقوبت مزيّتى بر آنها نداريم و از طرف خداوند بمرءوسين خطاب ميشود كه بخوانيد شركاء جعلى خودتان را كه در دنيا براى خدا قرار داده بوديد باميد انتفاع از آنها براى نصرت يا شفاعت خودتان در امروز و آنها از بيچارگى متوسل بآن اشقيا ميشوند و از آنها جوابى نميشنوند و كمكى نمى‌بينند براى آنكه آنها از اينها بيچاره‌ترند و همه عذاب الهى را مشاهده مى‌نمايند كه بآنها احاطه كرده و اگر آنها راه چاره‌اى مى‌يافتند از خود دفع مى‌نمودند عذاب را و بنابراين جواب لو محذوف است و محتمل است لو براى تمنّى باشد يعنى آرزو نمايند كه در دنيا هدايت يافته بودند براه نجات از عذاب و وصول بثواب و نيز ياد كن براى اين جماعت روزى را كه ندا ميكند خداوند آنها را پس ميگويد براى سرزنش و ملامتشان در مقام عبادت و اطاعت كه چه جواب گفتيد به پيغمبرانى كه مبعوث بر شما بودند براى بيان معارف و احكام و بچه اندازه از آنها معتقد شديد و عمل نموديد پس پوشيده و ناپديد و مشتبه گردد بر آنها در آنروز
جلد 4 صفحه 202
راههاى جواب و محو شود از نظرشان مطالب از شدت هول و هراس بطوريكه قدرت پيدا نميكنند بر پرسش از يكديگر براى پيدا كردن راه جوابى و بيان عذرى در پيشگاه احديّت كه موجب رفع عذاب يا تخفيف آن از آنها گردد.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
فَعَمِيَت عَلَيهِم‌ُ الأَنباءُ يَومَئِذٍ فَهُم لا يَتَساءَلُونَ (66)
(آیه 66)- لذا در این آیه می‌فرماید: «در آن روز همه اخبار بر آنها پوشیده می‌ماند» و هیچ پاسخی برای گفتن در اختیار ندارند (فَعَمِیَتْ عَلَیْهِمُ الْأَنْباءُ یَوْمَئِذٍ).
ج3، ص474
«حتی نمی‌توانند از یکدیگر سؤالی کنند» و پاسخی از هم بشنوند فَهُمْ لا یَتَساءَلُونَ.
و به این ترتیب همه خبرها بر آنها پوشیده می‌شود، هیچ پاسخی در برابر این سؤال کمه جواب پیامبران را چه دادید پیدا نمی‌کنند.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
