آیه 64 سوره بقره
| <<63 | آیه 64 سوره بقره | 65>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
بعد از آن همه عهد و پیمان (از خدا) روی گردانیدید؛ و اگر فضل و رحمت خدا شامل حال شما نمی‌شد البته در شمار زیانکاران بودید.
آن گاه بعد از [پیمان گرفتن، از وفاکردن به آن] سرپیچی کردید، و اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، قطعاً از زیانکاران بودید.
سپس شما بعد از آن [پيمان] رويگردان شديد، و اگر فضل خدا و رحمت او بر شما نبود، مسلما از زيانكاران بوديد.
ولى زان پس از فرمان سرباز زديد و اگر فضل و رحمت خدا نبود از زيانكاران مى‌بوديد.
سپس شما پس از این، روگردان شدید؛ و اگر فضل و رحمت خداوند بر شما نبود، از زیانکاران بودید.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«تَوَلَّیْتُمْ»: روی گرداندید. پشت کردید.
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«64» ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ مِنْ بَعْدِ ذلِكَ فَلَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ لَكُنْتُمْ مِنَ الْخاسِرِينَ
سپس شما بعد از اين جريان (كه كوه طور را بالاى سر خود ديديد، بازهم) روى‌گردان شديد و اگر فضل و رحمت خداوند بر شما نبود قطعاً از زيانكاران بوديد.
پیام ها
1- انسانِ غافل، مهم‌ترين تهديدها را فراموش مى‌كند. «ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ مِنْ بَعْدِ ذلِكَ»
2- نوميد نشويد، زيرا كه خداوند با متخلّفان نيز با فضل و رحمت برخورد مى‌كند. «فَلَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ»
3- نجات از خسارت، در سايه‌ى فضل و رحمت الهى است. «فَلَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ لَكُنْتُمْ مِنَ الْخاسِرِينَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ مِنْ بَعْدِ ذلِكَ فَلَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ لَكُنْتُمْ مِنَ الْخاسِرِينَ (64)
بعد از آن، نقض ميثاق و عهد ايشان را بيان مى‌فرمايد:
ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ مِنْ بَعْدِ ذلِكَ: پس پشت نموديد و اعراض كرديد از وفاى به آن ميثاق، و نقض عهد نموديد بعد از قبولى آن و تعهّد به وفاى به آن. فَلَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ: و اگر نبود فضل خدا بر شما و بخشايش او نسبت به شما، به توفيق دادن به توبه و يا به وجود مقدّس محمد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم كه شما را به حق دعوت نموده و راه مستقيم را مبرهن ساخته، لَكُنْتُمْ مِنَ الْخاسِرِينَ: هر آينه بوديد از زيانكاران و مغبونان، به انهماك در معاصى و گمراهى.
از ابو العاليه نقل شده كه مراد به فضل اللّه سلام و مراد به رحمت قرآن مى‌باشد. يعنى اگر نبود اسلام و قرآن كه از فضل و رحمت سبحانى به شما
تفسير اثنا عشرى، ج1، ص: 166
شده، هر آينه از زيانكاران بوديد در زمان فترت «1».
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ مِنْ بَعْدِ ذلِكَ فَلَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ لَكُنْتُمْ مِنَ الْخاسِرِينَ (64)
ترجمه
پس رو گردانديد بعد از آن پس اگر نبود فضل خدا بر شما و رحمتش هر آينه بوديد از زيانكاران.
تفسير
رو گرداندند پيشينيان شما از قيام بعهد الهى و وفاى بآن و اگر خداوند تفضّل نمى‌فرمود و مهلت نميداد بشما براى توبه و انابه از مغبوبان بوديد.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
ثُمَّ تَوَلَّيتُم مِن بَعدِ ذلِكَ فَلَو لا فَضل‌ُ اللّه‌ِ عَلَيكُم وَ رَحمَتُه‌ُ لَكُنتُم مِنَ الخاسِرِين‌َ (64)
(سپس اعراض نموديد بعد از اخذ ميثاق پس اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود هر آينه از زيانكاران بوديد).
تولّي بمعني استدبار (پشت كردن) كنايه از اعراض و مخالفت است و (من بعد ذلک) يعني از اخذ ميثاق.
و از جمله فَلَو لا فَضل‌ُ اللّه‌ِ عَلَيكُم استفاده ميشود که اينها مستحق عذاب و خسران در اثر اعراض و مخالفت شدند ولي تفضل و رحمت الهي مانع از آن شد و حكمت اينکه تفضل امهال آنان بود تا موفق بتوبه شوند يا براي اينكه مؤمنيني که در نسل آنها بودند بوجود آيند و غير اينها از حكمتهاي ديگر، و مراد از رحمت اعطاء نعم الهي و دفع بليات و عقوبات دنيا و آخرت نسبت بهمه آنها يا بعض آنها است و معني خسران و زيان در ذيل آيه شريفه:
الَّذِين‌َ يَنقُضُون‌َ عَهدَ اللّه‌ِ مِن بَعدِ مِيثاقِه‌ِ الآية بيان شد«1»
برگزیده تفسیر نمونه
اشاره
(آیه 64)- ولی شما پیمان خود را به دست فراموشی سپردید «و بعد از این ماجرا، روی گردان شدید» (ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ مِنْ بَعْدِ ذلِکَ).
«و اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، از زیانکاران بودید» (فَلَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ لَکُنْتُمْ مِنَ الْخاسِرِینَ).
1- چگونه کوه بالای سر بنی اسرائیل قرار گرفت؟
مفسر بزرگ اسلام مرحوم طبرسی از قول «ابن زید» چنین نقل می‌کند: هنگامی که موسی (ع) از کوه طور بازگشت و تورات را با خود آورد، به قوم خویش اعلام کرد کتاب آسمانی آورده‌ام که حاوی دستورات دینی و حلال و حرام است، دستوراتی که خداوند برنامه کار شما قرار داده، آن را بگیرید و به احکام آن عمل کنید.
یهود به بهانه این که تکالیف مشکلی برای آنان آورده، بنای نافرمانی و سرکشی گذاشتند، خدا هم فرشتگان را مأمور کرد، تا قطعه عظیمی از کوه طور را بالای سر آنها قرار دهند.
در این هنگام موسی (ع) اعلام کرد چنانچه پیمان ببندید و به دستورات خدا عمل کنید و از سرکشی و تمرّد توبه نمایید این عذاب و کیفر از شما بر طرف می‌شود و گر نه همه هلاک خواهید شد.
آنها تسلیم شدند و تورات را پذیرا گشتند و برای خدا سجده نمودند، در حالی که هر لحظه انتظار سقوط کوه را بر سر خود می‌کشیدند، ولی به برکت توبه
ج1، ص86
سر انجام این عذاب الهی از آنها دفع شد».
اما در چگونگی قرار گرفتن کوه بالای سر بنی اسرائیل: این احتمال وجود دارد که قطعه عظیمی از کوه به فرمان خدا بر اثر زلزله و صاعقه شدید از جا کنده شد، و از بالای سر آنها گذشت بطوری که چند لحظه، آن را بر فراز سر خود دیدند و تصوّر کردند که بر آنها فرو خواهد افتاد.
2- پیمان اجباری چه سودی دارد؟
در پاسخ این سؤال می‌توان گفت: هیچ مانعی ندارد که افراد متمرّد و سرکش را با تهدید به مجازات در برابر حق تسلیم کنند، این تهدید و فشار که جنبه موقتی دارد، غرور آنها را در هم می‌شکند و آنها را وادار به اندیشه و تفکّر صحیح می‌کند و در ادامه راه با اراده و اختیار به وظایف خویش عمل می‌کند.
و به هر حال، این پیمان، بیشتر مربوط به جنبه‌های عملی آن بوده است و گر نه اعتقاد را نمی‌توان با اکراه تغییر داد.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
