بگو: چه كسى شمارا از تاريكى‌هاى خشكى و دريا (به هنگام درماندگى) نجات مى‌دهد؟ وقتى كه او را آشكارا و پنهان مى‌خوانيد (و مى‌گوييد:) اگر خداوند از اين ظلمت ما را رهايى دهد، از شكرگزاران خواهيم بود.
بگو: خداوند شما را از اين ظلمت‌ها و از هر ناگوارى ديگر نجات مى‌دهد، باز شما (به جاى سپاس)، شرك مى‌ورزيد.
نکته ها
كلمه‌ى «تَضرُّع» به معناى دعاى آشكار و كلمه‌ى «خُفْيَةً» به معناى دعاى پنهان است.
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمودند: بهترين دعا، دعاى با صداى آهسته و خُفيه است و از جمعى كه با صداى بلند دعا مى‌خواندند، انتقاد كرد و فرمود: خداوند شنوا و نزديك است. «1»
در آيه‌ى 12 سوره‌ى يونس نيز آمده است: انسان هنگام خطر، به ياد خدا مى‌افتد و او را مى‌خواند، امّا «فَلَمَّا كَشَفْنا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ كَأَنْ لَمْ يَدْعُنا إِلى ضُرٍّ مَسَّهُ» همين كه مشكلش حل شد، سرش را پايين انداخته و مى‌رود، گويا ما را اصلًا صدا نزده است.
شدايد براى انسان، چهار حالت به وجود مى‌آورد: احساس نياز، تضرّع، اخلاص و التزام به شكرگزارى. آرى، شدايد و سختى‌ها و قطع شدن اسباب مادّى، روح خداجويى را شكوفا مى‌كند و انسان در مشكلات، دست خدا را مى‌بيند.
«1». تفسير نورالثقلين.
جلد 2 - صفحه 480
پیام ها
1- يكى از شيوه‌هاى تبليغ و موعظه، سؤال از وجدان مردم است. «مَنْ يُنَجِّيكُمْ»
2- يادآورى و توجّه‌دادن انسان به خلوص، از بهترين روشهاى خداشناسى است. «تَدْعُونَهُ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً»
3- انسان در سختى‌ها و شدايد، دست از كفر و شرك برداشته و موحّد مى‌شود. «تَدْعُونَهُ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً»
4- انسان مشرك به تعهّدات خود در برابر خدا بى‌وفاست. «ثُمَّ أَنْتُمْ تُشْرِكُونَ»
5- از بدترين انواع ناسپاسى انسان، شرك است. لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ ... ثُمَّ أَنْتُمْ تُشْرِكُونَ
6- راحتى و احساس رهايى و بى‌نيازى، زمينه‌ى غفلت از خدا و شرك به اوست. «قُلِ اللَّهُ يُنَجِّيكُمْ مِنْها وَ مِنْ كُلِّ كَرْبٍ ثُمَّ أَنْتُمْ تُشْرِكُونَ»
قُلِ اللَّهُ يُنَجِّيكُمْ مِنْها وَ مِنْ كُلِّ كَرْبٍ: بگو اى پيغمبر، خداوند سبحان نجات دهد شما را از اندوه ظلمات بر و بحر و از هر غصه و غمى كه غير آن باشد ثُمَّ أَنْتُمْ تُشْرِكُونَ: پس شما دوباره به شرك رجوع كرده به عهد خود وفا نمى‌كنيد.
نكته- وضع «تشركون» در موضع «تشكرون» تنبيه است بر آنكه هر كه شرك آورد در عبادت خدا، گوئيا اصلا حق سبحانه را نپرستيده، و لذا شخص موحد بايد چهار مقام توحيد را دارا باشد: توحيد ذاتى. توحيد صفاتى. توحيد افعالى. توحيد عبادتى. و اخلال به يكى از اين چهار از جرگه موحدين خارج و در زمره مشركين داخل خواهد بود.
بگو خدا نجات مى‌دهد شما را از آن و از هر اندوهى پس شما شرك مى‌آوريد.
تفسير
رحمت الهى هميشه شامل حال بندگان هست و در مواقع شدّت و غير آن هر اندوهى باشد دستگيرى فرموده رفع همّ و غم را مينمايد ولى بندگان عهدشكن بعد از آنكه خداوند آنها را از شدت و اندوه نجات داد بحال اول خود عود مى‌كنند اگر عاصى باشند بمعصيت و اگر مشرك بودند بشرك ..
كرب بلا و محنت و شدّت است و اقسام بليات بسيار است: بلاي فقر، تصادفات، امراض صعبه، گرفتار ظالم و سارق شدن، فراق احبّه، اضطراب خيال، خوف از پيش‌آمدها و غير اينها که خداوند در مورد خود از بنده‌گانش دفع بليات و كشف كربات و رفع مضرات فرموده و مع ذلک اينکه انسان خيره سر دست از كردار زشت خود بر نميدارد و متنبه نميشود و بهمان عقيده فاسده خود باقي ميماند ثُمَّ أَنتُم تُشرِكُون‌َ همان بت‌پرستي با اينكه ميداند که اينکه بتها خردلي از آنها بروز و ظهوري در انجاح مقاصد و كشف كربات ندارند و همين معامله خداوند حجت را بر بنده تمامتر كند و عقوبتش بيشتر گردد. و همين استدراج است تا معاصي آنها بيشتر شود و طغيان آنها زيادتر گردد.
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 64)
«ولی ای پیامبر به آنها بگو: خداوند شما را از این تاریکیها و از هر گونه غم و اندوه دیگر نجات می دهد (و بارها نجات داده است) ولی پس از رهایی باز همان راه شرک و کفر را می پویید» (قُلِ اللّهُ ینَجِّیکم مِنها وَ مِن کلِّ کربٍ ثُمَّ أَنتُم تُشرِکونَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
