و ما رسولان را جز برای بشارت (نیکان) و ترسانیدن (بدان) نمیفرستیم و کافران با سخنان بیهوده باطل میخواهند جدل کرده و حق را پایمال کنند، و آیات مرا و آنچه برای تنبیه و انذارشان آمد به استهزاء گرفتند.
و ما پیامبران را جز مژده رسان و بیم دهنده نمی فرستیم، و آنان که کافرند به وسیله سخن باطل، ستیزه جویی و نزاع می کنند تا به وسیله آن حق را تباه کنند! و آیات من و عذاب هایی که به آن بیمشان داده اند، به مسخره گرفتند.
و پيامبران [خود] را جز بشارتدهنده و بيمرسان گسيل نمىداريم، و كسانى كه كافر شدهاند، به باطل مجادله مىكنند تا به وسيله آن، حق را پايمال گردانند، و نشانههاى من و آنچه را [بدان] بيم داده شدهاند به ريشخند گرفتند.
و ما پيامبران را نفرستاديم جز آنكه به مردم مژده دهند يا بيم. و كافرانى كه مىخواهند به نيروى باطل، حق را از ميان ببرند جدال مىكنند و آيات و هشدارهاى مرا به ريشخند مىگيرند.
ما پیامبران را، جز بعنوان بشارت دهنده و انذار کننده، نمیفرستیم؛ اما کافران همواره مجادله به باطل میکنند، تا (به گمان خود،) حق را بوسیله آن از میان بردارند! و آیات ما، و مجازاتهایی را که به آنان وعده داده شده است، به باد مسخره گرفتند!
We do not send the apostles except as bearers of good news and as warners, but those who are faithless dispute fallaciously to refute thereby the truth, having taken My signs and what they are warned of in derision.
And We do not send apostles but as givers of good news and warning, and those who disbelieve make a false contention that they may render null thereby the truth, and they take My communications and that with which they are warned for a mockery.
We send not the messengers save as bearers of good news and warners. Those who disbelieve contend with falsehood in order to refute the Truth thereby. And they take Our revelations and that wherewith they are threatened as a jest.
We only send the messengers to give Glad Tidings and to give warnings: But the unbelievers dispute with vain argument, in order therewith to weaken the truth, and they treat My Signs as a jest, as also the fact that they are warned!
معانی کلمات آیه
يدحضوا: دحض: لغزيدن و سقوط. آن را زوال و بطلان نيز گفته اند. ادحاض: ساقط كردن.
«ليدحضوا»: تا ساقط كنند.
هزو: هزء و هزو: مسخره كردن. كه حاكى از تحقير مسخره شده دارد.
صيغه اول به ضمّ هاء و دومى به ضمّ ها و واو است.
[۱]
وما پيامبران را جز بشارت دهندگان (براى مؤمنان) و بيمدهندگان (براى مجرمان) نمىفرستيم، ولى كافران به باطل مجادله و ستيز مىكنند تا به وسيلهى آن حقّ را در هم كوبند. و آنان نشانهها و آيات مرا و آنچه را كه به آن بيم داده شدند، به مسخره گرفتند.
پیام ها
1- آگاهى بر سنّت خداوند و رسالت انبيا و عكسالعمل مردم و سرنوشت اقوام لجوج، نوعى تسلّى براى پيامبر است. وَ ما نُرْسِلُ الْمُرْسَلِينَ ...
2- كار انبيا بشارت و انذار است، نه اجبار مردم بر پذيرش. «إِلَّا مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ»
3- خداوند، حجّت را بر مردم تمام مىكند، وَ ما نُرْسِلُ الْمُرْسَلِينَ ... و مردم در پذيرش آن اجبارى ندارند. إِلَّا مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ وَ يُجادِلُ الَّذِينَ كَفَرُوا ...
4- هدف كافران، محو حق، «لِيُدْحِضُوا» و ابزار كارشان، جدال و استهزا مىباشد.
«يُجادِلُ الَّذِينَ كَفَرُوا»
5- درگيرى و جدال ميان حقّ و باطل هميشگى بوده است. «يُجادِلُ» (فعل مضارع رمز تداوم كار است.)
6- كافران مىخواهند جلوى حقّ را با باطل بگيرند، «لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ» غافل از آنكه باطل رفتنى است. «إِنَّ الْباطِلَ كانَ زَهُوقاً» «1»
7- مژدهها و هشدارهاى انبيا، واقعيّتهايى است كه كفّار براى محو آن تلاش مىكنند. مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ ... لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَ
«1». اسراء، 81.
جلد 5 - صفحه 191
8- مسخره كردن آيات خدا و احكام الهى، كار كافران است. «وَ اتَّخَذُوا آياتِي وَ ما أُنْذِرُوا هُزُواً»
وَ ما نُرْسِلُ الْمُرْسَلِينَ: و نفرستاديم ما پيغمبران را. إِلَّا مُبَشِّرِينَ: مگر در حالتى كه مژده دهنده بودند مؤمنان را به ثواب و نعيم دائمى. وَ مُنْذِرِينَ: و ترساننده بودند كافران را به عذاب و عقاب ابدى. وَ يُجادِلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالْباطِلِ: و مجادله مىكنند آنانكه كافر شدهاند به بيهوده كه آن اقتراح آيات است بعد از ظهور معجزات، يا نسبت سحر و شعر و كهانت به آن دادند.
لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَ: تا زايل سازند از مقرّ خود و باطل كنند به آن جدال، كلام
جلد 8 - صفحه 77
حق را كه قرآن است، يا دين قويم حضرت محمد صلّى اللّه عليه و آله را، يعنى غرض ايشان از جدال آنست كه حق را بپوشانند و باطل را آشكار كنند، و اگرچه بر آن قدرت ندارند. وَ اتَّخَذُوا آياتِي: و فرا گرفتند آيات قرآن، يا دلايل قدرت مرا.
وَ ما أُنْذِرُوا هُزُواً: و آنچه را كه ترسانيده شده به آن از قيامت و عذاب را سخريه، يعنى قرآن و مواعيد آخرت را سخريه گرفتند و استهزاء نمودند.
تنبيه: اين مطلب در علم كلام ثابت شده كه لطف بر خداى تعالى واجب است، و لطف عبارت است از آنچه بنده را نزديك كند به طاعت، و دور گرداند از معصيت؛ و به همين قاعده لطف، بعث انبياء لازم آيد كه جمعى را از طرف خود برگمارد كه راه خير و شر و سعادت و شقاوت و ايمان و كفر و طاعت و معصيت را به بندگان تبليغ نمايند و مبشر باشند به ثواب و درجات بهشتى، و منذر باشند از ثواب و دركات جهنمى، تا بدين سبب اتمام حجت بر خلق شود و بندگان را بر خداى، حجت نباشد، بلكه خداى را بر آنها حجت باشد، چنانچه در آيه ديگر فرمايد «رُسُلًا مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ» «1».
بنابراين انبياء عظام با معجزات قاهرات آمدند و تبليغ فرامين الهى نمودند، و حق و حقانيت مانند آفتاب بر عالميان روشن و هويدا گرديد؛ با اين وصف كافران و معاندان هر عصرى طريق مجادله و مخاصمه و استهزاء به آيات سبحانى را پيش گرفته كه حق را پايمال كنند، لكن سعى و جديت آنها موجب انهدام اساس خاندان آنها گرديد.
و به بينند گناهكاران آتش را پس يقين كنند كه آنها داخل شوندگانند در آن و نيابند از آن گريز گاهى
و بتحقيق بيان نموديم در اين قرآن براى مردم از هر گونه مثلى و باشد آدمى بيشتر چيزى از راه جدال
و باز نداشته است مردم را كه ايمان آورند وقتى كه آمد آنها را هدايت و طلب آمرزش نمايند از پروردگارشان مگر آنكه آيد آنها را آنچه رسم شده بود براى پيشينيان يا آيد آنها را عذاب رو برو
و نميفرستيم فرستادگان را مگر بشارت دهندگان و بيم- دهندگان و مجادله ميكنند آنانكه كافر شدند بباطل تا زائل نمايند بآن حق را و گرفتند آيتهاى مرا و آنچه را بيم داده شدند بآن از راه استهزاء.
تفسير
در توحيد از امير المؤمنين عليه السّلام نقل نموده كه مراد از ظنّ در اين آيه يقين است يعنى يقين كردند كه داخل جهنّم ميشوند و در احتجاج نيز اينمعنى را از آنحضرت روايت نموده و تصريف امثال مانند تصريف آيات آوردن امثال و حكايات و دلائل واضحه است ببيانات مختلفه و عبارات متفاوته براى تنبّه و ازدياد بصيرت و زيادى جدال انسان بالنّسبه بساير موجودات از مراجعه بحال بعضى از
جلد 3 صفحه 433
آنها مانند ابو جهل و امثال او از قبيل نضر بن الحارث كه گفته شده اينجا مراد از انسان او است واضح ميشود كه چه تقاضاهاى بيجا و اشكالات بىاساسى ميكردند مانند آنكه به پيغمبران ميگفتند شما هم بشرى هستيد مانند ما چرا خدا ملائكه را برسالت نزد ما نفرستاد و بيا كوه صفا را براى ما طلا كن و امثال اينها كه شمّهاى از آن سابقا ذكر شد و بعد از نزول آيات بيّنات و ظهور معجزات باهرات باقى نمانده است چيزى كه باز دارد آنها را از ايمان بخدا و توبه از معاصى جز آنكه منتظرند عذابهائى كه بر پدرانشان در دنيا نازل شد بر آنها نازل شود يا عذاب آخرت را در برابر خودشان معاينه نمايند و اين از نهايت غفلت و فرط جهالت است چون خداوند پيغمبران را براى هدايت مردم فرستاده نه براى عذاب آنها و وظيفه ايشان فقط بشارت ببهشت است در صورت اطاعت و ترساندن از جهنّم در صورت معصيت و منظور آنها از مجادله و گفتگو تحقيق حقّ و صدق گفتار پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نيست چون امر او بر همه ظاهر شده بلكه مقصودشان آنستكه حق را از مقرّ خود زائل نمايند تا باطل جلوه پيدا كند و رياست چند روزه آنها محفوظ بماند لذا آيات الهى را كه راجع بمعاد و عذاب آخرت است مورد تمسخر و استهزاء خودشان قرار ميدهند ..
(آیه 56)- سپس برای دلداری پیامبر صلّی اللّه علیه و آله در برابر سماجت و لجاجت مخالفان میفرماید: وظیفه تو تنها بشارت و انذار است «ما پیامبران را جز به عنوان بشارت دهنده و انذار کننده نمیفرستیم» (وَ ما نُرْسِلُ الْمُرْسَلِینَ إِلَّا مُبَشِّرِینَ وَ مُنْذِرِینَ).
سپس اضافه میکند این مسأله تازهای نیست که این گونه افراد به مخالفت و استهزاء بر خیزند، بلکه: «کافران همواره مجادله به باطل میکنند، تا (به گمان خود) حق را به وسیله آن از میان بردارند و آیات ما و مجازاتهایی را که به آنان وعده داده شده است، به باد مسخره گرفتند» (وَ یُجادِلُ الَّذِینَ کَفَرُوا بِالْباطِلِ لِیُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ وَ اتَّخَذُوا آیاتِی وَ ما أُنْذِرُوا هُزُواً).
در حقیقت این آیه شبیه آیه 42 تا 45 سوره حج است که میگوید: «اگر آنها تو را تکذیب کنند پیش از تو نیز قوم نوح و عاد و ثمود ... پیامبرانشان را تکذیب کردند».
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: