و (نيز بخاطر آوريد) هنگامى كه به موسى كتاب (تورات) و فرقان داديم، تا شايد شما هدايت شويد.
نکته ها
فرقان، وسيلهاى است كه حقّ را از باطل جدا مىسازد. و چون در كتاب آسمانى حقّ از باطل جدا مىشود، به آن فرقان گفته مىشود. شايد هم مراد از فرقان، با توجّه به اينكه در كنار كتاب آمده است، همان معجزات نُهگانه يا حقايق ديگرى باشد كه غير از تورات به
«1». نساء، 48 و 116.
جلد 1 - صفحه 118
حضرت موسى عطا شده است.
پیام ها
1- كتب آسمانى، بيانگر حقّ و مايهى جداسازى حق از باطل هستند. «الْكِتابَ وَ الْفُرْقانَ»
2- حجّت از طرف خداوند تمام است، ولى مردم به خاطر هوسها، گاهى حقّ را نمىپذيرند. «لَعَلَّكُمْ»
وَ إِذْ آتَيْنا مُوسَى الْكِتابَ: و ياد بياوريد اى بنى اسرائيل زمانى را كه عطا فرموديم موسى عليه السّلام را كتاب تورات، وَ الْفُرْقانَ: و حجتى جدا كننده ميان حق و باطل، و محقّ از مبطل، كه ساير معجزات باشد، از عصا و يد بيضاء و شكافتن دريا و غير آن. لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ: براى اينكه شما هدايت شويد و راه راست يابيد، به تدبّر و تفكر و عمل به كتاب كه مبشّر
تفسير اثنا عشرى، ج1، ص: 149
است به وجود حضرت خاتم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم، و مبيّن است اوصاف او را. يا مراد به فرقان شريعت حضرت موسى عليه السّلام است كه فارق ميان حلال و حرام مىباشد.
تتمه: آيه شريف آگاهى است به آنكه عطاى كتاب آسمانى از جانب خداوند براى هدايت و راهنمائى بندگان و اتمام حجت آنان، هر آينه اعظم نعمتهاى الهى است؛ زيرا ايمان به آن و عمل به احكام آن موجب سعادت و رستگارى دنيا و آخرت خواهد بود و تمام نعمتهاى دنيا در مقابل آن ارزشى نخواهد داشت.
و هنگاميكه داديم موسى را كتاب و فرقان باشد كه شما هدايت شويد.
تفسير
يعنى ياد بياوريد زمانى را كه داديم بموسى تورية را كه گرفته شده بود از شما پيمان اعتقاد و انقياد نسبت بآن و احكامش و داديم باو فرقان را كه فارق بود ميان حق و باطل و ميان محق و مبطل چون خدا پس از آنكه بنى اسرائيل را اكرام فرمود بكتاب و ايمان بآن وحى فرمود بموسى كه كتاب را فرستادم و اقرار بآن نمودند و باقى مانده است فرقان كه فارق ميان مؤمن و كافر است بايد بگيرى از آنها عهد فرقان را زيرا سوگند ياد نمودم بحق كه قبول نكنم از احدى ايمان و عملى را مگر بآنعهد موسى عرض كرد پروردگارا آنعهد چيست خداوند فرمود عهد بگير از ايشان بر آنكه محمد بهترين انبياء و سيد المرسلين است و برادر و وصى او على بهترين اوصياء است و اوليائيكه او بعد از خود منصوب ميفرمايد آقايان خلقند و شيعيان و مطيعان او و جانشينانش ستارگان بهشت اعلى و پادشاهان جنات عدنند و موسى از آنها اين عهد را گرفت ولى بعضى از آنها بدل و زبان قبول نمودند و برخى بزبان تنها پس فرقان ظاهر شد
جلد 1 صفحه 83
و او نورى بود آشكار كه لامع بود از پيشانى كسانيكه معتقد به نبوت نبى و ولايت ولى و فضيلت شيعيان بودند و در جبين غير آنها نبود و او حق و اهلش را از باطل و اهلش جدا كرد و اين براى هدايت آنها بود كه بدانند موجب شرافت در نزد خداوند ولايت است پس شما هم بايد بهدايت آنها مهتدى شويد و بدل و زبان قبول ولايت نمائيد و بعضى گفتهاند كتاب تورية است و فرقان معجزات باهرات كه فارق ميان حق و باطل است و اهتدا بتدبر كتاب و تفكر در آيات است و ممكن است گفته شود كتاب چون فارق ميان حق و باطل است فرقان و سبب هدايت است و اللّه اعلم.
و چون غرض اصلي از ارسال رسل و انزال كتب هدايت و راهنمايي بشر بصلاح و سعادت اوست ايتاء كتاب را در اينکه آيه بوصول و قبول هدايت معلّل فرمود، و معني هدايت را در آيه اهدِنَا الصِّراطَ المُستَقِيمَ و آيه هُديً لِلمُتَّقِينَ بيان نموديم و البته توراتي که از جانب خدا بموسي نازل شد غير از تورات رايجي است که امروز در دست يهود و نصاري است و آن تورات در دست اوصياء موسي و انبياء بني اسرائيل بوده تا بحضرت عيسي و اوصياء او رسيده و از اوصياء عيسي به پيغمبر اسلام و اوصياء او واصل گرديد ولي يهود بواسطه انقلابات كفري و شركي که در آنها روي داده دين موسي و كتاب او از بين آنها رفته و تواتر آنها سه مرتبه قطع شده است و تفصيل اينکه مطلب را در مجلد اول كلم الطيب بيان نمودهايم«1»
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 53)- در ادامه آیه قبل میفرماید: «به خاطر بیاورید هنگامی را که به موسی کتاب و وسیله تشخیص حق از باطل بخشیدیم، تا شما هدایت شوید» (وَ إِذْ آتَیْنا مُوسَی الْکِتابَ وَ الْفُرْقانَ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: