آیه 45 سوره بقره
<<44 | آیه 45 سوره بقره | 46>> | ||||||||||||||
|
محتویات
ترجمه های فارسی
و یاری جویید از خدا به صبر و نماز، که نماز (با حضور قلب) امری بسیار بزرگ و دشوار است مگر بر خداپرستان فروتن.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
صبر: استقامت. صبر در هر كار به معنى استقامت در آن كار است.
خاشعين: خشوع: تذلل و تواضع، در تواضع قلبى و ظاهرى بكار رود، اصل آن نرمش است.[۱]
نزول
محل نزول:
این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۲]
شأن نزول:
«شیخ طوسی» گوید: جبائى گويد: اين آيه براى مسلمين نازل شده نه از براى اهل كتاب، طبرى و رمانى گويند: خطاب به اهل كتاب است و شامل مؤمنين هم ميگردد. ولى اقوى آنست كه خطاب به جميع مكلفين باشد زيرا دليلى بر تخصيص آن نداريم بلكه آيه اقتضاى عموم دارد. [۳]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«45» وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ وَ إِنَّها لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخاشِعِينَ
واز صبر ونماز يارى جوييد واين كار جز براى خاشعان، گران وسنگين است.
نکته ها
هر چند اين آيه به دنبال خطابهايى كه به يهود شده آمده است، ولى مخاطب آن همهى مردم هستند. در روايات مىخوانيم كه حضرت على عليه السلام هرگاه مسئلهى مهمى برايشان رخ مىداد به نماز مىايستادند واين آيه را تلاوت مىكردند.
در روايتى از پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله نقل شده، كه صبر بر سه نوع است: 1. صبر در برابر مصيبت. 2. صبر در برابر معصيت. 3. صبر در برابر عبادت. «1» بنابراين آنچه در روايات آمده كه مراد از صبر در اين آيه روزه است، اشاره به يكى از مصاديق صبر دارد.
نماز براى رسول اللّه صلى الله عليه و آله و امثال او نور چشم است «2» ولكن براى بعضىها كه خشوع ندارند، همچون بارى سنگين است. خشوع، مربوط به قلب و روح و خضوع، مربوط به اعضاى بدن است.
نمازِ با توجّه، انسان را به ياد قدرت بىنهايت خدا مىاندازد و غير او را هر چه باشد كوچك جلوه مىدهد. مِهر او را در دل زياد مىكند، روحيّهى توكّل را تقويت مىكند وانسان را از وابستگىهاى مادّى مىرهاند. همهى اين آثار، انسان را در برابر مشكلات مقاوم مىسازد.
صبر و مقاومت، كليد تمام عبادات است. فرشتگان به اهل بهشت سلام مىكنند، امّا نه به خاطر عبادت و نماز و حج و زكات آنان، بلكه به خاطر مقاومت و پايدارى آنها؛ «سلام
«1». بحار، ج 71، ص 77.
«2». بحار، ج 16، ص 249.
جلد 1 - صفحه 108
عَلَيْكُمْ بِما صَبَرْتُمْ» «1» چون اگر مقاومت نباشد، نماز وجهاد وحج وزكات نيز وجود نخواهد داشت. حتّى شرط رسيدن به مقام هدايت و رهبرى الهى، صبر است؛ «جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمَّا صَبَرُوا» «2»
خاطره
شاعرى به نام نجاشى، كه يكى از دوستداران حضرت على عليه السلام بود، در ماه رمضان شراب خورد. به دستور امام، هشتاد ضربه تازيانه به او زدند وبيست ضربه نيز به خاطر ارتكاب گناه در ماه رمضان اضافه زدند. او ناراحت شد و به معاويه پيوست و عليه حضرت شعر گفت! اطرافيانِ نجاشى كه قبيلهاى مهم در كوفه بودند از على عليه السلام گلايه كردند كه چرا ياران خود را نگه نمىدارد؟! طارقبن عبداللّه رئيس آنها با ناراحتى به امام گفت: شما چرا بين دوست و بيگانه تفاوت قائل نمىشويد؟ شخصى همانند نجاشى نبايد شلّاق بخورد، ما اين گونه رفتار را تحمّل نمىكنيم. امام در جواب او اين آيه را تلاوت فرمود: «وَ إِنَّها لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخاشِعِينَ» طارق نيز به معاويه پيوست. «3»
بنابراين گرچه آيه درباره نماز است، ولى در موارد مشابه مىتوان از آيات قرآن استمداد كرد.
پیام ها
1- صبر ونماز، دو اهرم نيرومند در برابر مشكلات است. «اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ ...»
2- هر چه در آستان خدا اظهار عجز و بندگى بيشتر كنيم، امدادهاى او را بيشتر دريافت كرده و بر مشكلات پيروز خواهيم شد. «اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ»
3- استعانت از خداوند در آيهى «إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ» منافاتى با استعانت از آنچه به دستور اوست، ندارد. «اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ»
4- سنگين بودن نماز، گاهى نشانهى تكبّر در برابر خداست. «لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخاشِعِينَ»
«1». رعد، 24.
«2». سجده، 24.
«3». بحار، ج 33، ص 273.
تفسير نور(10جلدى)، ج1، ص: 109
پانویس
- پرش به بالا ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
- پرش به بالا ↑ طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج 1، ص 111.
- پرش به بالا ↑ محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 11.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.