آیه 39 سوره ق
<<38 | آیه 39 سوره ق | 40>> | ||||||||||||||
|
محتویات
ترجمه های فارسی
پس تو (ای رسول) بر آنچه میگویند (و میکنند از آزار و تکذیب) صبر کن (تا ما آنها را کیفر دهیم) و به حمد و ستایش خدایت تسبیحگو پیش از طلوع خورشید (به نماز صبح) و پیش از غروب آن (به نماز ظهر و عصر).
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
نزول
شأن نزول آیات 38 و 39:
ابن عباس گوید: یهودیان نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم آمدند و درباره خلقت آسمانها و زمین از وى سؤال کردند. پیامبر فرمود: خداوند زمین را روز دوشنبه خلق نمود.[۱]
و نیز گویند روز یکشنبه و دوشنبه خلق نمود[۲] و کوهها و آنچه در آنست روز سهشنبه خلق نمود و درخت و نباتات و آب و ارزاق را روز چهارشنبه خلق فرمود[۳] و نیز گویند شهرها و آبادى ها را نیز در این روز خلق کرد[۴] و آسمانها را روز پنجشنبه آفرید و ستارگان و ماه و آفتاب و فرشتگان را در روز جمعه آفرید.
سپس یهود پرسیدند: یا محمد پس از این خلقت و آفرینش، خداوند به چه کارى پرداخت؟ پیامبر آیه «ثُمَّ اسْتَوى عَلَى الْعَرْشِ» را قرائت فرمود یعنى سپس به استیلاى بر عرش که حاکى از قوت و قدرت بىپایان خداوند است، پرداخت.
یهودیان گفتند: در این صورت کار خداوند در این مرحله پایان یافت و روز شنبه را به استراحت پرداخت و بر عرش خود تکیه زد تا رفع خستگى نماید. پیامبر پس از گفتار یهود در خشم شد و غضبناک گردید و خداوند براى رد گفتار یهودیان این آیات را نازل فرمود.[۵]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
فَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ «39» وَ مِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَ أَدْبارَ السُّجُودِ «40»
پس بر آنچه (مخالفان) مىگويند، شكيبا باش و پيش از طلوع خورشيد و پيش از غروب، پروردگارت را با سپاس و ستايش، تنزيه كن. و پارهاى از شب را به تسبيح او بپرداز وبه دنبال سجدهها (نيز خدا را تسبيحگوى).
«1». بقره، 117.
«2». آلعمران، 191.
«3». ذاريات، 47.
«4». قمر، 49.
«5». سجده، 7.
جلد 9 - صفحه 232
نکته ها
اسلام، در شادى و غم، به تسبيح خداوند فرمان داده است:
در شادى: إِذا جاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ ... فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ ... «1»
در غم: فَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ ...
شبيه اين دو آيه را در سوره طه آيه 130 مىخوانيم: «فَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها وَ مِنْ آناءِ اللَّيْلِ فَسَبِّحْ وَ أَطْرافَ النَّهارِ»
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله گاهى از سخنان ياوه مشركان، سينهاش تنگ مىشد. «وَ لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّكَ يَضِيقُ صَدْرُكَ بِما يَقُولُونَ» «2» لذا خداوند به او فرمان صورى مىدهد «فَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ»
برخى از عقايد باطل و گفتههاى نارواى مشركان در قرآن نقل شده است، از جمله:
- آنان براى خداوند فرزند و شريك پذيرفته و بتها را واسطه فيض و شفيع مىپنداشتند.
- آنان دربارهى پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله كلمات ساحر، كاهن، شاعر، دستپرورده و مجنون مىگفتند.
لذا خداوند در اين آيات به شكيبايى فرمان داده و راه ايستادگى در برابر مخالفان را، ذكر و ياد خدا بر شمرده است.
در قرآن معمولًا تسبيح همراه با حمد الهى آمده است كه شايد به اين نكته اشاره دارد كه انسان وقتى خود را ناقص و خدا را كامل مىبيند، او را تسبيح مىكند و چون خداوند نقص او را به كمال تبديل مىكند، حمد او را مىگويد. «سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ»
از هيجده مرتبهاى كه خدا فرمان صبر به پيامبر مىدهد، چهار مرتبه صبر در برابر سخنان ياوه است كه در سورههاى طه آيه 130، ص آيه 17، مزّمل آيه 10 و ق آيه (39) آمده است.
به گفته ابنعباس، مراد از قبل از طلوع، نماز صبح و قبل از غروب، نماز ظهر و عصر است و مقصود از «مِنَ اللَّيْلِ» نماز مغرب و عشا و مراد از «أَدْبارَ السُّجُودِ» نمازهاى نافله است. «3»
امام باقر عليه السلام فرمود: مراد از «أَدْبارَ السُّجُودِ»، دو ركعت نافله پس از نماز مغرب است. «4»
«1». نصر، 1- 3.
«2». حجر، 97.
«3». تفسير مراغى.
«4». وسائل، ج 4، ص 73.
جلد 9 - صفحه 233
امام صادق عليه السلام در ذيل آيه «وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها» فرمودند:
در وقت صبح و شام ده مرتبه بگو: «لا اله الا الله وحده لا شريك له و له الملك و له الحمد يحيى و يميت و هو على كل شىء قدير». «1»
اوقات عبادت در اسلام براساس علائم طبيعى همچون حالات ماه و خورشيد است كه در دسترس همگان است. «قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها»
پیام ها
1- توجّه به قدرت خداوند، سبب صبر و استقامت در برابر ناملايمات مىگردد.
لَقَدْ خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ ... فَاصْبِرْ ...
2- ارشاد و هدايت و تبليغ و تعليم، به صبر و پشتكار نياز دارد. «فَاصْبِرْ»
3- انبيا، با تذكّر و سفارش الهى راه هدايت را پيش مىبرند. «فَاصْبِرْ»
4- صبر در مقابل زخم زبان و نيش و نوشها، حتى براى پيامبر طاقتفرساست لذا خداوند به آن توصيه مىكند. «فَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ»
5- عامل و پشتوانه صبر، ياد خداست. فَاصْبِرْ ... وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ
6- تسبيح خداوند بايد همراه با ستايش او باشد. تنزيه او از عيبها كافى نيست، حمد و ستايش نيز لازم است. «وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ»
7- ربوبيّت خدا، انگيزهى ستايشِ ما و ستايش ما، عامل رشد ماست. «بِحَمْدِ رَبِّكَ»
8- تسبيح و تنزيه خداوند، بر حمد و ستايش او مقدّم است. «وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ»
9- براى عبادت و دعا، بعضى از زمانها اولويّت دارند. قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ ...
10- انسان براى تكامل معنوى، به تكرار و تداوم عبادت نياز دارد. «قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ. وَ مِنَ اللَّيْلِ»
11- پيروان پيامبر، بخشى از شب را به عبادت مىپردازند. «وَ مِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ» 12- علاوه بر اذكار و نمازهاى واجب، نمازها و اذكار مستحب نيز مورد سفارش
«1». تفسير مجمع البيان.
جلد 9 - صفحه 234
خداوند است. «وَ أَدْبارَ السُّجُودِ»
پانویس
- پرش به بالا ↑ تفسیر کشف الاسرار و حاکم صاحب المستدرک.
- پرش به بالا ↑ حاکم صاحب المستدرک.
- پرش به بالا ↑ حاکم صاحب المستدرک و تفسیر کشف الاسرار.
- پرش به بالا ↑ حاکم صاحب المستدرک.
- پرش به بالا ↑ تفسیر کشف الاسرار و حاکم صاحب المستدرک.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.