آیه 38 سوره زخرف
| <<37 | آیه 38 سوره زخرف | 39>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
(و چنین کس سرگرم دنیا شود) تا وقتی که به سوی ما باز آید آن گاه با نهایت حسرت گوید: ای کاش میان من و تو (ای شیطان) فاصله‌ای به دوری مشرق و مغرب بود که تو بسیار همنشین و یار بد اندیشی بر من بودی.
تا زمانی که [در قیامت] نزد ما آیند [به شیطانش] گوید: ای کاش میان من و تو فاصله و دوری مشرق و مغرب بود، پس بد همنشینی بودی!
تا آنگاه كه او [با دمسازش] به حضور ما آيد، [خطاب به شيطان] گويد: «اى كاش ميان من و تو، فاصله خاور و باختر بود، كه چه بد دمسازى هستى!»
تا آنگاه كه نزد ما آيد، مى‌گويد: اى كاش دورى من و تو دورى مشرق و مغرب بود. و تو چه همراه بدى بودى.
تا زمانی که (در قیامت) نزد ما حاضر شود می‌گوید: ای کاش میان من و تو فاصله مشرق و مغرب بود؛ چه بد همنشینی بودی!
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«بُعْدَ»: فاصله. اندازه. «الْمَشْرِقَیْنِ»: دو مشرِق، مراد مشرِق و مغرب است. این واژه ملحق به مثنّی است.
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
حَتَّى إِذا جاءَنا قالَ يا لَيْتَ بَيْنِي وَ بَيْنَكَ بُعْدَ الْمَشْرِقَيْنِ فَبِئْسَ الْقَرِينُ «38»
(همراه بودن شيطان ادامه دارد) تا زمانى كه (مجرم در قيامت) نزد ما آيد (و به شيطان همدم خود) گويد: اى كاش ميان من و تو فاصله مشرق و مغرب بود، چه بد همنشينى بودى.
«1». طه، 14.
«2». حجر، 9.
تفسير نور(10جلدى)، ج8، ص: 456
وَ لَنْ يَنْفَعَكُمُ الْيَوْمَ إِذْ ظَلَمْتُمْ أَنَّكُمْ فِي الْعَذابِ مُشْتَرِكُونَ «39»
(ولى به آنان گفته مى‌شود) امروز (آرزوى دورى از شياطين) براى شما سودى ندارد چرا كه ظلم كرديد، شما (با شياطين) در عذاب مشتركيد.
نکته ها
مجرمان در قيامت آرزو مى‌كنند كه لااقل در جهنّم از شياطين دور باشند، ولى قرآن مى‌فرمايد: آنها در عذاب هم با شياطين شريكند و از هم جدا نمى‌شوند.
پیام ها
1- ندامت‌ها در دنيا مى‌تواند ثمربخش باشد ولى در آخرت جز حسرت سودى ندارد. يا لَيْتَ ...
2- روز قيامت كه پرده‌ها كنار مى‌رود بسيارى محبوب‌ها منفور و پندارها باطل مى‌شوند. «يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُونَ حَتَّى إِذا جاءَنا»
3- در قيامت، شياطين با آدميان محشور مى‌شوند. «يا لَيْتَ بَيْنِي وَ بَيْنَكَ»
4- هم‌نشينان دنيا، هم‌نشينان قيامت خواهند بود. فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ ... فَبِئْسَ الْقَرِينُ
5- قرين بودن با شيطان در روز قيامت خود نوعى عذاب است. «فَبِئْسَ الْقَرِينُ»
6- اعراض از ذكر خدا كه زمينه سلطه شيطان است، ظلم به خويش و انبياست. «إِذْ ظَلَمْتُمْ»
7- برخلاف زندان دنيا كه سختى زندان عمومى كمتر از انفرادى است، در قيامت عمومى بودن عذاب هيچ سودى ندارد. لَنْ يَنْفَعَكُمُ ... أَنَّكُمْ فِي الْعَذابِ مُشْتَرِكُونَ
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
حَتَّى إِذا جاءَنا قالَ يا لَيْتَ بَيْنِي وَ بَيْنَكَ بُعْدَ الْمَشْرِقَيْنِ فَبِئْسَ الْقَرِينُ (38)
حَتَّى إِذا جاءَنا: تا وقتى كه بيايند هر دو، يعنى گمراه شده و شيطان به موقف جزاى ما كه عرصه محشر است. و در خبر است كه او را با قرين او در يك زنجير به محشر آرند و به جهنم اندازند، چنانچه مؤمن را ملكى ملازم او باشد تا او را به بهشت رساند. قالَ يا لَيْتَ بَيْنِي وَ بَيْنَكَ: گويد آن گمراه با قرين خود: اى كاش ميان من و ميان تو، بُعْدَ الْمَشْرِقَيْنِ: دورى مشرق و مغرب بودى، يعنى كاشكى دورى مسافت ميان من و تو مانند مسافت ميان مشرق و مغرب بودى تا هرگز تو را نديدى و با تو نبودى، فَبِئْسَ الْقَرِينُ: پس بد همنشين بودى تو. در اين اثناى مخاطبه، ملكى به امر خدا گويد:
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ مَنْ يَعْشُ عَنْ ذِكْرِ الرَّحْمنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ (36) وَ إِنَّهُمْ لَيَصُدُّونَهُمْ عَنِ السَّبِيلِ وَ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُونَ (37) حَتَّى إِذا جاءَنا قالَ يا لَيْتَ بَيْنِي وَ بَيْنَكَ بُعْدَ الْمَشْرِقَيْنِ فَبِئْسَ الْقَرِينُ (38) وَ لَنْ يَنْفَعَكُمُ الْيَوْمَ إِذْ ظَلَمْتُمْ أَنَّكُمْ فِي الْعَذابِ مُشْتَرِكُونَ (39) أَ فَأَنْتَ تُسْمِعُ الصُّمَّ أَوْ تَهْدِي الْعُمْيَ وَ مَنْ كانَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ (40)
ترجمه
و هر كس چشم بپوشد از ياد خداى بخشنده آماده ميكنيم براى او شيطانى را پس او برايش همنشين است
و همانا آنها باز ميدارندشان از راه و گمان ميكنند كه آنها هدايت يافتگانند
تا چون آيد نزد ما گويد ايكاش بود ميان من و تو فاصله مشرق و مغرب پس چه بد همنشينى هستى
و هرگز سود ندهد شما را امروز چون ستم كرديد آنكه در عذاب با يكديگر شركت دارانيد
آيا پس تو ميشنوانى كران را يا راه مينمائى كوران را و كسى را كه باشد در گمراهى آشكار.
تفسير
هر كس در تحصيل لذّات دنيا كوشيد و از ياد خدا و نظر در آيات او چشم پوشيد خداوند شيطانى را از جنس جن يا انس آماده و مهيّا ميفرمايد براى گمراه كردن او باين معنى كه واميگذارد او را باختيار شيطان و مانع نميشود از نفوذ اراده آن ملعون در او و دور نميكند او را از آن شخص منغمر در لذّات براى آنكه اين شخص باختيار خود خود را از قابليّت عنايت الهى انداخته و در نتيجه شياطين با اين اشخاص نزديك و مأنوس و همدم و همنشين ميشوند و آنها را
جلد 4 صفحه 604
به وساوس و حيل از راه حق و حقيقت باز ميدارند بطوريكه در عين ضلالت و گمراهى خودشان را مهتدى و راه يافته بحق و حقيقت ميدانند و آن شياطين با اين گمشدگان هميشه هستند تا آن گم‌گشته يا او با شيطانش چون جاءانا بصيغه تثنيه نيز قرائت شده است در محضر عدل الهى و موقف حشر حاضر ميگردند آنوقت آن بيچاره متنبّه ميشود كه چه بد رفيق و مصاحبى داشته و آرزو ميكند كه بين او و رفيقش فاصله ميان مشرق و مغرب بود چون مشرقين از باب تغليب اراده مشرق و مغرب از آن ميشود و اين آرزو را برفيقش اظهار مينمايد و ميگويد چه بد رفيقى بودى او هم لابد جواب ميگويد من تو را مجبور ننمودم تو خودت بد جنس بودى كه سخن خدا و پيغمبر را نشنيدى و بحرف من گوش دادى ولى خداوند اينجا ذكر نفرموده فقط ميفرمايد هر دو بايد بسوزيد و اينكه با يكديگر ميسوزيد براى شما نفعى ندارد و تسلّاى خاطرى از تعميم عذاب براى شما حاصل نميشود چون كفر كه بدترين ظلم است عذابش هم شديدترين عذاب‌ها است كه مافوق ندارد و در روايت قمّى ره از امام باقر عليه السّلام اين دو آيه با اوّلى و دوّمى و تبرّى يكى از آن دو از ديگرى و حكم خداوند باشتراك آن دو و اتباعشان در عذاب براى ظلم بآل محمد صلى اللّه عليه و اله تطبيق شده است و در آيه اخيره خداوند حبيب خود را مخاطب فرموده بر سبيل تعجّب ميفرمايد آيا كسى را كه بواسطه اعراض از استماع كلام حقّ كر شده و ديگر حرف حساب بگوشش فرو نميرود تو ميتوانى شنوا نمائى يا كسيرا كه براى منصرف شدن از فكر و ذكر خدا كور شده و در وادى حيرت و ضلالت واضح و آشكار ميگردد تو ميتوانى راهنمائى نمائى بيش از اين خود را بزحمت مينداز كه ما هر كار بخواهيم بكنيم ميتوانيم و ميكنيم وظيفه تو فقط ابلاغ است كه عمل مينمائى ديگر مسئوليّتى براى تو نخواهد بود.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
حَتّي إِذا جاءَنا قالَ يا لَيت‌َ بَينِي وَ بَينَك‌َ بُعدَ المَشرِقَين‌ِ فَبِئس‌َ القَرِين‌ُ (38)
تا زماني که بيايد ما را بشيطان ميگويد اي كاش ميانه من و تو دوري مشرقين و مغرب بود که هيچگونه تماسي با من نداشتي پس بدقريني بودي براي من.
لكن شيطان هم جواب كافي به آنها مي‌دهد وَ قالَ الشَّيطان‌ُ لَمّا قُضِي‌َ الأَمرُ إِن‌َّ اللّه‌َ وَعَدَكُم وَعدَ الحَق‌ِّ وَ وَعَدتُكُم فَأَخلَفتُكُم وَ ما كانَ لِي عَلَيكُم مِن سُلطان‌ٍ إِلّا أَن دَعَوتُكُم فَاستَجَبتُم لِي فَلا تَلُومُونِي وَ لُومُوا أَنفُسَكُم ما أَنَا بِمُصرِخِكُم وَ ما أَنتُم بِمُصرِخِي‌َّ الايه- ابراهيم آيه 26-.
حَتّي إِذا جاءَنا روز قيامت که تمام جن و انس مي‌آيند صحراي محشر و كفار جن و انس در طرف چپ محشر مجتمع ميشوند.
قالَ هر كس به آنكه او را اغوي كرده چه شيطان باشد يا رئيس يا رفيق سوء.
يا لَيت‌َ بَينِي وَ بَينَك‌َ بُعدَ المَشرِقَين‌ِ من در طرف مشرق زمين بودم و تو در
جلد 16 - صفحه 30
طرف مغرب يا بعكس که هيچ گونه خبري از هم نداشتيم و تماسي پيدا نمي‌كرديم لكن تمام تقصير با شما است اينهمه انبياء آمدند و بشما گفتند با شيطان و با اينکه شيطان صفتان قرين نشويد اينهمه آيات قرآني که باينها تماس نگيريد و اطاعت آنها را نكنيد اينها شما را به ضلالت مي‌اندازند خود بواسطه هواي نفس و حب شهوات رو به آنها رفتيد و اطاعت كرديد و بندگي نموديد حال طعم آن را بچشيد أَ لَم أَعهَد إِلَيكُم يا بَنِي آدَم‌َ أَن لا تَعبُدُوا الشَّيطان‌َ إِنَّه‌ُ لَكُم عَدُوٌّ مُبِين‌ٌ وَ أَن‌ِ اعبُدُونِي هذا صِراطٌ مُستَقِيم‌ٌ وَ لَقَد أَضَل‌َّ مِنكُم جِبِلًّا كَثِيراً أَ فَلَم تَكُونُوا تَعقِلُون‌َ هذِه‌ِ جَهَنَّم‌ُ الَّتِي كُنتُم تُوعَدُون‌َ- الآيات- يس آيه 6- الشَّيطان‌ُ يَعِدُكُم‌ُ الفَقرَ وَ يَأمُرُكُم بِالفَحشاءِ وَ اللّه‌ُ يَعِدُكُم مَغفِرَةً مِنه‌ُ وَ فَضلًا- بقره آيه 271- يا بَنِي آدَم‌َ لا يَفتِنَنَّكُم‌ُ الشَّيطان‌ُ كَما أَخرَج‌َ أَبَوَيكُم مِن‌َ الجَنَّةِ- اعراف آيه 26- يا أَيُّهَا الَّذِين‌َ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُوات‌ِ الشَّيطان‌ِ وَ مَن يَتَّبِع خُطُوات‌ِ الشَّيطان‌ِ فَإِنَّه‌ُ يَأمُرُ بِالفَحشاءِ وَ المُنكَرِ- نور آيه 21- و غير اينها از آيات، حال که مشاهده مي‌كنيد آثار آن را آرزو مي‌كنيد که با او قرين نبوديد و مي‌گوئيد و اعتراف مي‌كنيد.
فَبِئس‌َ القَرِين‌ُ چرا نزديك علماء نرفتيد و با آنها قرين نشديد و بفرمايشات خدا و رسول و ائمه و علما اعتناء نكرديد.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 38)- خلاصه این وضع همچنان ادامه پیدا می‌کند انسان غافل و بی‌خبر در گمراهی خویش، و شیاطین در اضلال او تا هنگامی که پرده‌ها کنار می‌رود، و چشم حقیقت بین او باز می‌شود، «تا زمانی که نزد ما حاضر می‌شود (می‌بیند ولی و قرینش همچنان با اوست، همان کسی که عامل همه بدبختیهای او بوده! فریاد می‌زند و) می‌گوید: ای کاش میان من و تو فاصله مشرق و مغرب بود!
ج4، ص371
چه بد قرین و همنشینی هستی تو»! (حَتَّی إِذا جاءَنا قالَ یا لَیْتَ بَیْنِی وَ بَیْنَکَ بُعْدَ الْمَشْرِقَیْنِ فَبِئْسَ الْقَرِینُ).
آری! صحنه قیامت نجسمی است گسترده از صحنه‌های این جهان و قرین و دوست و رهبر اینجا با آنجا یکی است.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
