همانا ما رسولى را كه گواه بر شماست، به سوى شما فرستاديم، همان‌گونه كه به سوى فرعون رسولى فرستاديم. امّا فرعون، آن رسول را نافرمانى كرد و ما او را به كيفرى وخيم گرفتيم.
نکته ها
«وبيل» به معناى وخيم و سنگين است.
شهادت و گواهى، به معناى آن است كه انسان با حواس خود چيزى را بشنود و يا ببيند، و بنا بر آيات قرآن كريم و روايات، پيامبر اكرم و اولياى معصوم عليهم السلام بر تمام اعمال ما شاهدند.
تكرار كلمه «رسول» در اين آيات، بيانگر اين نكته است كه مخالفت با انبيا به خاطر مقام رسالت آنهاست، همان گونه كه تكرار كلمه «فِرْعَوْنُ»، تأكيد بر آن است كه در برابر قهر خداوند، بزرگ‌ترين قدرت نيز توان دفاع و مقابله را ندارد.
در قرآن در دو آيه ديگر نيز از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله به عنوان شاهد نام برده شده است. «1»
همه پيامبران به سوى قومشان مبعوث شده‌اند، جز حضرت موسى كه در همان آغاز، مأمور شد به دربار فرعون رود و او را دعوت كند. آرى در جامعه‌اى كه تحتِ حكومت يك حاكم ظالم است، مبارزه با طاغوت در رأس برنامه انبياست. «أَرْسَلْنا إِلى فِرْعَوْنَ»
پیام ها
1- پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله بر امّت خويش گواه است و نظارت كامل دارد. «رَسُولًا شاهِداً عَلَيْكُمْ»
2- پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله در دنيا شاهد بر اعمال است. «شاهِداً عَلَيْكُمْ» و در آخرت اداى شهادت مى‌كند. «جِئْنا بِكَ عَلى هؤُلاءِ شَهِيداً» «2»
«1». احزاب، 45 و فتح، 8.
«2». نساء، 41.
جلد 10 - صفحه 273
3- انجام رسالت، همراه با نظارت است. «رَسُولًا شاهِداً»
4- فلسفه بعثت انبيا در همه زمانها يكى است. أَرْسَلْنا إِلَيْكُمْ ... كَما أَرْسَلْنا إِلى فِرْعَوْنَ
5- تاريخ آينه عبرت است، از آن پند بگيريد. كَما أَرْسَلْنا إِلى فِرْعَوْنَ رَسُولًا فَعَصى ... فَأَخَذْناهُ
6- در مبارزه با منكرات به سراغ سرچشمه برويد. «أَرْسَلْنا إِلى فِرْعَوْنَ»
7- براى وعده و وعيدهايى كه به مردم مى‌دهيد، نمونه عملى ارائه كنيد. (خداوند كه كافران مرفّه را تهديد مى‌كند، عاقبت فرعون را يادآورى مى‌كند.) ذَرْنِي وَ الْمُكَذِّبِينَ أُولِي النَّعْمَةِ ... فَعَصى فِرْعَوْنُ الرَّسُولَ فَأَخَذْناهُ أَخْذاً وَبِيلًا
8- سرپيچى از فرمان رسول خدا، سبب گرفتارى مى‌شود. «فَعَصى فِرْعَوْنُ الرَّسُولَ فَأَخَذْناهُ أَخْذاً وَبِيلًا»
فَعَصى فِرْعَوْنُ الرَّسُولَ: پس نافرمانى نمود فرعون، آن پيغمبر را و دعوت او را اجابت ننمود، فَأَخَذْناهُ أَخْذاً وَبِيلًا: پس گرفتيم او را گرفتنى سخت و غليظ، چه با وجود كثرت لشگر و وسعت ملك و سلطنت، به آبش غرق كرديم؛ هنوز به قعر دريا نرسيده، او را به آتش وارد ساختيم.
بيان: تخصيص فرعون به ذكر به جهت آنست كه پيشواى اهل ضلالت و مضل مردم بود از راه حق، و ادعاى الوهيت نمود؛ در آيه تهديد عظيمى است
جلد 13 - صفحه 365
نسبت به سركشان و ياغيان به اينكه: ما فرعون را كه عظمت و حشمت و ابهتش از شما بيشتر بود، مستأصل ساختيم و به عذاب اليم گرفتار كرديم در دنيا و آخرت كه شنيديد.
و واگذار مرا با تكذيب كنندگان كه صاحبان نعمتند و مهلت ده آنها را اندكى
همانا نزد ما است غلهاى گران و آتش سوزان
و خوراك گلوگير و عذابى دردناك
روزى كه بلرزه در آيد زمين و كوهها و بگردد كوهها تلهاى ريگ پراكنده
همانا ما فرستاديم بسوى شما پيغمبرى را گواه بر شما همچنان كه فرستاديم بسوى فرعون پيغمبرى
پس نافرمانى كرد فرعون آن پيغمبر را پس گرفتيم او را گرفتنى سخت
پس چگونه پرهيز ميكنيد اگر كافر باشيد در روز كه ميگرداند كودكانر پيران
آسمان شكافته شود در آن ميباشد وعده او انجام شده
همانا اين پندى است پس هر كه بخواهد ميگيرد بسوى پروردگارش راهى.
تفسير
در آيه سابقه خداوند دستور فرمود به پيغمبر خود كه از كفّار
جلد 5 صفحه 295
دورى كند بخوبى و در اين آيات ميفرمايد آنها را كه تكذيب نمودند تو را و وصيّت را با آنكه صاحب مال و نعمت دنيوى هستند بمن واگذار نما تا بمجازات اعمالشان برسانم و چند روزى بآنها مهلت ده تا موعد جزاى آنها بفتوحات اسلامى در دنيا برسد و در آخرت براى آنها نزد ما غلهاى گران و امواج آتش سوزان جهنّم و خوراك گلو گير آن مانند زقّوم و ضريع كه در نهايت تلخى و عفونت و خشونت است و عذاب دردناك آن آماده و مهيّا است در روز كه زمين بلرزه در آيد يا خسف شود چنانچه قمّى ره فرموده و كوهها نيز متزلزل و از جا كنده و نرم و مبدّل شود بشن و ريگ فراوانى كه بريزش پائين از بالا سرازير گردد اكنون ما نزد شما پيغمبرى فرستاديم كه گواه بر اعمال شما باشد نزد خدا روز قيامت چنانچه فرستاديم نزد فرعون پادشاه مصر پيغمبرى را كه همه ميدانيد و ميشناسيد او را كه موسى بن عمران بوده و محتاج بذكر نيست پس فرعون اطاعت او امر او را ننمود و ما گرفتيم او را بگناهش گرفتن سخت ناگوارى كه در تواريخ ذكر شده و در قرآن مكرّر گوشزد گرديده است كه با عساكرش بنحو عجيبى غرق شدند و شما بايد از آن عبرت گيريد و بترسيد از آنكه خداوند شما را هم در دنيا مانند آنها بگناهتان بگيرد و مجازات فرمايد و اگر مؤاخذه دنيوى ما از اين قبيل باشد پس چگونه خود را حفظ ميكنيد و ميپرهيزيد شما در صورت بقاء بر كفر از عذاب و هول روز كه كودكان را پير ميكند وقتى كه ميشنوند صيحه آسمانيرا و در آنروز آسمان شكافته و منشق ميگردد و وعده خدا بانجاز ميرسد آنچه ذكر شد موعظه و نصيحت و موجب تذكّر بود براى شما فعلا اجبارى نيست هر كس خواسته باشد از اين عذابها مأمون باشد براى خودش راهى بسوى پروردگارش باز كند و هيچ راهى بهتر از راه قبول اسلام و ولايت مولاى متّقيان نيست بايد آنرا اخذ نمود و در دنيا و آخرت مأمون بود و ضمير بارز در منفطر به راجع است ظاهرا بيوم و باء بمعناى في يا براى سببيّت است و اخبار از سماء بمنفطر باعتبار جواز تذكير و تأنيث است در آن و ولدان جمع وليد بمعناى كودك و شيب بكسر شين ظاهرا جمع اشيب بمعنى سپيد مو و پير است.
(آیه 16)- ولی «فرعون به مخالفت و نافرمانی آن رسول، برخاست و ما او را سخت مجازات کردیم»! (فعصی فرعون الرسول فاخذناه اخذا وبیلا).
نه لشکر عظیم او مانع از عذاب الهی شد، و نه وسعت مملکت و قدرت حکومت و اموال و ثروتشان جلو این کار را گرفت و سر انجام همگی در امواج خروشان نیل که به آن مباهات می‌کردند غرق شدند، شما که در سطحی بسیار پائینتر از آنها قرار دارید در باره خود چه می‌اندیشید؟
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
