آیه 16 سوره مائده
<<15 | آیه 16 سوره مائده | 17>> | ||||||||||||||
|
محتویات
ترجمه های فارسی
خدا بدان کتاب هر کس را که از پی خشنودی او رود به راههای سلامت هدایت کند و آنان را از تاریکیهای (جهل و گناه) بیرون آورد و به عالم نور داخل گرداند و به راه راست رهبری کند.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
سبل: (بر وزن شتر) راه ها. مفرد آن سبيل است.
سلام: سلامتى. خالى بودن از هر ناراحتى.
مصير: بازگشت و محل بازگشت (اسم مكان و مصدر ميمى). مراد معناى اول است و در آن معناى انتقالى و تحول منظور است.[۱]
نزول
محل نزول:
این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۲]
شأن نزول آیات 15 و 16:
عكرمة گويد: يهوديان نزد رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم آمدند و از او درباره رجم (سنگساركردن) سؤال كردند، پيامبر فرمود: كداميك از شما به كتاب تورات اعلم و داناتر مى باشيد. آنان ابن صوريا را معرفى كردند، پيامبر ابن صوريا را به خدائى كه تورات را براى موسى فرستاد و او را با معجزات گوناگون به پيامبرى برگزيد، سوگند ياد داد و فرمود: كه حقيقت را از تورات بگويد. ابن صوريا گفت: هنگامى كه زنا در نزد ما زياد شده بود حكم او جز صد تازيانه و تراشيدن سر بيش نبود ولى خداوند سنگساركردن و رجم را در تورات معين فرمود سپس اين آيات بر رسول خدا صلی الله علیه و آله نازل گرديد.[۳]
شيخ بزرگوار ما اين موضوع را بدون ذكر شأن و نزول آورده است.[۴]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
يَهْدِي بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ سُبُلَ السَّلامِ وَ يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ وَ يَهْدِيهِمْ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ «16»
خداوند به وسيلهى آن (كتاب) كسانى را كه بدنبال رضاى الهىاند، به راههاى امن و عافيت هدايت مىكند، و آنان را با خواست خود از تاريكىها به روشنايى درمىآورد، و به راه راست هدايت مىكند.
نکته ها
هدايت داراى مراتبى است: يك مرحله، هدايت عمومى براى همهى انسانهاست، خواه پيروى كنند يا نكنند ونوع ديگر مخصوص كسانى است كه هدايت عمومى را پذيرفته باشند.
«1». تفسير الميزان.
جلد 2 - صفحه 260
اين آيه نوع دوم را بيان مىكند.
سلام، يكى از نامهاى خداست، السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ ... «1» و يكى از نامهاى بهشت هم «دارُ السَّلامِ» «2» است. پس راههاى سلام، يعنى راه خدا و بهشت كه رسيدن به آن دو از «سُبل السلام» و صراط مستقيم مىگذرد. «سُبُلَ السَّلامِ»، شامل راههاى سلامت فرد وجامعه، خانواده ونسل، فكر، روح و ناموس و ... مىشود.
مصداق روشن پيروان رضوان خدا در «مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ»، پويندگان خط «غدير خم» اند، چون آيهى «رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِيناً» بعد از نصب علىّبن ابىطالب عليهما السلام به مقام جانشينى پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نازل شد. «3»
پیام ها
1- كسانى قابل هدايتند كه در پى تحصيل رضاى حقّ باشند، نه دنبال مقام و مال و هواى نفس و انتقام. «يَهْدِي بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ»
2- انسان، خود زمينهساز هدايت خويش است. «يَهْدِي بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ»
3- هدايت به راههاى سلامت و سعادت، در گرو كسب رضاى خداست و هر كس در پى راضى كردن غير او باشد، در انحراف است. «يَهْدِي بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ سُبُلَ السَّلامِ»
4- راه حقّ يكى است و راههاى باطل (شرك، كفر، نفاق و تفرقه و ...) متعدّد.
(كلمهى «نور» مفرد؛ ولى «ظلمات» جمع آمده است. آرى، همهى نيكىها و پاكىها در پرتو نور توحيد، يك حالت وحدت و يگانگى به خود مىگيرد، امّا ظلمت هميشه مايهى تفرقه و پراكندگى صفوف است.)
5- هدف، يكى است؛ ولى راههاى رسيدن به آن متعدّد است. «سُبُلَ السَّلامِ»
6- مكتب وحى، سلامت و سعادت فرد و جامعه و روح و جسم را تضمين كرده
«1». حشر، 23.
«2». انعام، 127.
«3». تفسير اطيبالبيان.
جلد 2 - صفحه 261
است. «سُبُلَ السَّلامِ»
7- بشر در سايهى قرآن، به همزيستى و صفا در زندگى مىرسد. «سُبُلَ السَّلامِ»
8- «سُبُلَ السَّلامِ» به «صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ» منتهى مىشود، و همهى كسانى كه با انجام تكاليف گوناگون در شرايط مختلف، در پى كسب رضاى خداوند مىباشند، به صراط مستقيم مىرسند. يَهْدِي ... سُبُلَ السَّلامِ ... يَهْدِيهِمْ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ
9- براى رسيدن به صراط مستقيم، تنها پيامبر و كتاب كافى نيست، لطف و ارادهى خدا هم لازم است. «بِإِذْنِهِ»
10- نه جبر، نه تفويض؛ بلكه امر بين الامرين. انسان انتخابگر است؛ «اتَّبَعَ رِضْوانَهُ» امّا رسيدن به هدف بدون اراده خدا نمىشود. «بِإِذْنِهِ»
11- قرآن، داروى شفابخش همه ظلمات است. تاريكىهاى: جهل، شرك، تفرقه، توحّش، شبهات، شهوات، خرافات، جنايات واضطرابها را به نور علم، توحيد، وحدت، تمدن، يقين، حقّ، صفا وآرامش تبديل مىكند.
«يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ»
پانویس
- پرش به بالا ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
- پرش به بالا ↑ طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج 3، ص 231.
- پرش به بالا ↑ تفسير جامع البيان.
- پرش به بالا ↑ محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 277.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.