موسی به قوم خود گفت: از خدا یاری خواهید و صبر کنید که زمین ملک خداست، آن را به هر کس از بندگان خود خواهد به میراث دهد، و حسن عاقبت مخصوص اهل تقواست.
موسی به قومش گفت: از خدا یاری بخواهید، و شکیبایی ورزید، یقیناً زمین در سیطره مالکیّت و فرمانروایی خداست، آن را به هر کس از بندگانش که بخواهد می بخشد، و سرانجام نیک، برای پرهیزکاران است.
موسى به قوم خود گفت: «از خدا يارى جوييد و پايدارى ورزيد، كه زمين از آنِ خداست؛ آن را به هر كس از بندگانش كه بخواهد مىدهد؛ و فرجام [نيك] براى پرهيزگاران است.»
موسى به قومش گفت: از خدا مدد جوييد و صبر پيشه سازيد كه اين زمين از آن خداست و به هر كس از بندگانش كه بخواهد آن را به ميراث مىدهد. و سرانجام نيك از آن پرهيزگاران است.
موسی به قوم خود گفت: «از خدا یاری جویید، و استقامت پیشه کنید، که زمین از آن خداست، و آن را به هر کس از بندگانش که بخواهد، واگذار میکند؛ و سرانجام (نیک) برای پرهیزکاران است!»
Moses said to his people, ‘Turn to Allah for help and be patient. The earth indeed belongs to Allah, and He gives its inheritance to whomever He wishes of His servants, and the outcome will be in favour of the Godwary.’
Musa said to his people: Ask help from Allah and be patient; surely the land is Allah's; He causes such of His servants to inherit it as He pleases, and the end is for those who guard (against evil).
And Moses said unto his people: Seek help in Allah and endure. Lo! the earth is Allah's. He giveth it for an inheritance to whom He will. And lo! the sequel is for those who keep their duty (unto Him).
Said Moses to his people: "Pray for help from Allah, and (wait) in patience and constancy: for the earth is Allah's, to give as a heritage to such of His servants as He pleaseth; and the end is (best) for the righteous.
موسى به قوم خود گفت: از خداوند يارى بجوييد و صبر و مقاومت كنيد، زيرا زمين از آنِ خداوند است كه آن را به هر يك از بندگانش كه بخواهد به ارث مىگذارد و فرجام (نيك) از آنِ پرهيزكاران است.
نکته ها
در اين آيه دو فرمان همراه با دو بشارت مطرح است: فرمان به استعانت و صبر، بشارت به وراثت زمين و پايان نيك براى متّقين.
امام باقر عليه السلام از حضرت على عليه السلام نقل مىكند كه فرمودند: من و اهلبيتم مصداق اين آيه هستيم. و امام صادق عليه السلام در تفسير اين آيه فرمودند: «فما كان للّه فهو لرسوله و ما كان لرسول اللّه فهو للامام بعد رسول اللّه» «1» بنابراين، اگر آيه مىفرمايد: زمين براى خداوند است، يعنى رسول خدا صلى الله عليه و آله و امامان عليهم السلام وارثان زمين از سوى خدا هستند.
پیام ها
1- رهبر، در مواقع حسّاس، امّت را دلدارى مىدهد. قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ ... حضرت موسى نابودى فرعونيان و تسلّط مؤمنان بر آنان را به يارانش مژده داد.
2- از عوامل پيروزى و بيمه شدن در برابر تهديدها، استمداد، توكّل، مقاومت و تقواست. «اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ وَ اصْبِرُوا» (هم از او كمك بگيريم و هم خود صبر كنيم.)
«1». تفسير نورالثقلين.
جلد 3 - صفحه 148
3- نابودى حكومتهاى ستمگر و جانشينى مؤمنانِ صابر، با اراده و مشيّت خداوند حتمى است. «يُورِثُها مَنْ يَشاءُ»
4- شرط رسيدن به حاكميّت، صبر و مقاومت و استعانت از خداوند است.
چون اين تهديد به سمع بنى اسرائيل رسيد، مضطرب شده به طريق استغاثه روى به موسى آوردند بعد از مشاهده اضطراب آنها:
قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ: فرمود موسى قوم خود را بر وجه تسليت، اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ:
طلب يارى كنيد به خداى تعالى، وَ اصْبِرُوا: و صبر نمائيد بر آنچه به شما مىگويد، إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ: بدرستى كه زمين خاصه است براى حق تعالى، يُورِثُها مَنْ يَشاءُ: ميراث مىدهد و عطا فرمايد آن را بدون عوض هر كه را مىخواهد، مِنْ عِبادِهِ: از بندگان خود، وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ: و سر انجام نيكو كه ظفر و نصرت او است در دنيا و نعيم بهشت در عقبى براى پرهيز كاران. غرض موسى عليه السّلام از اين كلام، تسلى بنى اسرائيل بود بر آنكه دنيا به كسى نمىماند، و اين چند روزه دولت كه فرعونيان دارند عن قريب زوال پذيرد، پس بر آن متحسر مشويد، و به طاعت و پرهيز كارى از معاصى ميل كنيد، كه نعيم دائمى جنت خاصه متقيان است.
گفتند آن جماعت از قوم فرعون آيا مىگذارى موسى و قومش را تا فساد كنند در زمين و واگذارد تو را و معبودهاى تو را گفت بزودى ميكشم پسران آنها را و باقى مىگذارم زنهاى آنها را و همانا ما فوق آنها قاهرانيم
گفت موسى بقومش استعانت جوئيد بخدا و صبر كنيد همانا زمين از آن خدا است بميراث ميدهد هر كس را بخواهد از بندگانش و انجام كار بر نفع پرهيزكاران است
گفتند اذيّت شديم پيش از آنكه بيائى ما را و بعد از آنكه آمدى ما را گفت اميد است پروردگار شما كه هلاك كند دشمن شما را و جانشين كند شما را در زمين پس به بيند كه چگونه عمل مىنمائيد.
تفسير
قبطيان كه اقوام و اركان دولت فرعون بودند بر سبيل انكار از او سؤال نمودند كه آيا بعد از اين موسى و اتباعش را بحال خودشان واميگذارى كه مردم را بر تو بشورانند و اوضاع مملكت را مختل نمايند و از عبادت تو و بتهائى كه براى مردم وضع و اختراع نمودى كه براى تقرب بتو آنها را پرستش نمايند صرف نظر كنند چون گفتهاند فرعون چنين كارى كرده بود و براى اين بود كه گفت من پروردگار اعلاى شما هستم حقير عرض ميكنم شايد شبيه بخودش بوده چنانچه اخيرا مشاهده مىشد كه در برابر تمثال سلام مىدادند و تعظيم مىنمودند و چنانچه نسبت ببعضى فرق از صوفيه مىدهند كه ملتزمند در نماز تمثال وهمى مرشد را در نظر داشته باشند و خطاب اياك نعبد و اياك نستعين را بآن متوجّه نمايند پناه ميبريم بخدا از تسويلات شيطان و قمّى فرموده كه فرعون در ابتدا بت پرست بود بعد از آن ادعاء خدائى كرد و در مجمع از امير المؤمنين (ع) نقل نموده كه و يذرك و آلهتك بكسر همزه قرائت فرموده يعنى و واگذارد تو را و عبادتت را در هر حال فرعون آنها را مطمئن نمود كه همان سلوك سابق را كه كشتن پسرها و نگهدارى زنهاى بنى اسرائيل براى خدمت بود نسبت بآنها ادامه خواهم داد و در اركان قهر و غلبه ما رخنه و فتورى از اين پيش آمد پيدا نشده و در سلطنت ما تزلزلى روى نداده است و حضرت موسى براى تسليت قوم خود به بيان مذكور در آيه شريفه آنها را امر بصبر و سكون و توكّل و استعانت بحق فرمود و بايشان وعده نصرت و ظفر داد چون خداوند باو وعده داده بود كه قبطيانرا هلاك و مملكت آنها را بتصرف بنى اسرائيل درآورد و عياشى از حضرت صادق (ع) نقل نموده كه زمين از آن خدا است بميراث ميدهد
جلد 2 صفحه 464
آنرا بهر كس بخواهد از بندگانش و هر چه ملك خدا است ملك پيغمبر است و هر چه ملك پيغمبر است ملك امام است بعد از پيغمبر (ص) و قريب به اين مضمون را از امام باقر (ع) نيز نقل نموده و بنى اسرائيل در جواب شمه از مظالم فرعون را قبل از بعثت آنحضرت و بعد از آن نسبت بخودشان بيان نمودند و قمى ره مظالم قبل را بكشتن پسرها و بعد را بحبس فرعون آنها را براى ايمانشان بحضرت موسى تفسير فرموده است و حضرت موسى اخيرا در جواب وعده نصرتيرا كه سابقا بطور كنايه بيان فرموده بود تصريح فرمود چون ديد مطمئن نشدند و ذيلا اشاره فرمود بآنكه پس از نصرت الهى بايد شكر گذار و فرمانبردار شويد و الّا خداوند شما را بپاداش عملتان خواهد رساند.
(آیه 128)- این آیه در حقیقت، نقشه و برنامهای است که موسی (ع) به بنی اسرائیل برای مقابله با تهدیدهای فرعون، پیشنهاد میکند، که اگر سه برنامه را عملی کنند، قطعا بر دشمن پیروز خواهند شد. «موسی به قوم خود گفت: از خدا یاری جویید» (قالَ مُوسی لِقَوْمِهِ اسْتَعِینُوا بِاللَّهِ).
دیگر این که: «استقامت و پایداری پیشه کنید» (وَ اصْبِرُوا). و از تهدیدها و حملات دشمن نهراسید و از میدان بیرون نروید.
و برای تأکید مطلب و ذکر دلیل، به آنها گوشزد میکند که: «سراسر زمین از آن خداست (و مالک و فرمانروای مطلق اوست) و به هر کس از بندگانش بخواهد آن را منتقل میسازد» (إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ یُورِثُها مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ).
ج2، ص83
و آخرین شرط این است که تقوا را پیشه کنید، زیرا «عاقبت (نیک و پیروزمندان) برای پرهیزکاران است!» (وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ).
این سه شرط تنها شرط پیروزی قوم بنی اسرائیل بر دشمن نبود، بلکه هر قوم و ملتی بخواهند بر دشمنانشان پیروز شوند، بدون داشتن این برنامه سه مادهای امکان ندارد.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: