و هر که از زن و مرد کاری شایسته کند با ایمان به خدا، چنین کسان به بهشت درآیند و به قدر نقیری (پرده هسته خرمایی) به آنان ستم نکنند.
و کسانی از مردان یا زنان که بخشی از کارهای شایسته را انجام دهند، در حالی که مؤمن باشند، پس اینان وارد بهشت می شوند، و به اندازه گودی پشت هسته خرما مورد ستم قرار نمی گیرند.
و كسانى كه كارهاى شايسته كنند -چه مرد باشند يا آن- در حالى كه مؤمن باشند، آنان داخل بهشت مىشوند، و به قدر گودى پشت هسته خرمايى مورد ستم قرار نمىگيرند.
و هر كس كه كارى شايسته كند چه زن و چه مرد اگر مؤمن باشد به بهشت مىرود و به قدر آن گودى كه بر پشت هسته خرماست به كس ستم نمىشود.
و کسی که چیزی از اعمال صالح را انجام دهد، خواه مرد باشد یا زن، در حالی که ایمان داشته باشد، چنان کسانی داخل بهشت میشوند؛ و کمترین ستمی به آنها نخواهد شد.
And whoever does righteous deeds, whether male or female, should he be faithful—such shall enter paradise and they will not be wronged [so much as] the speck on a date-stone.
And whoever does good deeds whether male or female and he (or she) is a believer-- these shall enter the garden, and they shall not be dealt with a jot unjustly.
And whoso doeth good works, whether of male or female, and he (or she) is a believer, such will enter paradise and they will not be wronged the dint in a date-stone.
If any do deeds of righteousness,- be they male or female - and have faith, they will enter Heaven, and not the least injustice will be done to them.
معانی کلمات آیه
نقير: خال يا فرو رفتگى كوچكى است در پشت هسته خرما . گويى منقارى به آنجا زده اند .
شىء سبك و حقير را با آن مثل مى زنند و نيز به معنى تراشه است.[۱]
نزول
محل نزول:
این آیه همچون دیگر آیات سوره نساء در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۲]
شأن نزول:
«شیخ طوسی» گوید: اهل كتاب به مسلمين مى گفتند: هدايت ما با شما مساوى و برابر است سپس اين آيه نازل گرديد چنان كه قتادة و ضحاك و ابوصالح گويند.[۳]
و هر فردى كه كارهاى شايسته انجام دهد، چه مرد باشد و چه زن، در حالى كه مؤمن باشد، پس آنان به بهشت وارد مىشوند و كمترين ستمى به آنان نمىشود.
«1». مستدرك، ج 2، ص 60.
جلد 2 - صفحه 171
نکته ها
كلمهى «نقير» از نوكزدن گرفته شده و به گودى هستهى خرما كه گويا نوك خورده است، گفته مىشود.
در آيهى قبل «مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً» بود، اينجا «يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحاتِ»، يعنى كيفر و پاداش، هر دو بر پايهى «عمل» است.
در اين آيه بهشت، و در آيهى 97 سورهى نحل، علاوه بر آن «حيات طيّبه» بيان شده است: «مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَياةً طَيِّبَةً وَ لَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما كانُوا يَعْمَلُونَ»
پیام ها
1- عامل ورود به بهشت، ايمان و عمل صالح است، نه نژاد و ادّعا و آرزو. آيهى قبل و لَيْسَ بِأَمانِيِّكُمْ ... مَنْ يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحاتِ ...
2- همهى نژادها، رنگها، ملل و طبقات، در بهرهگيرى از لطف خدا يكسانند.
«مَنْ يَعْمَلْ»
3- با انجام برخى كارهاى صالح، به بهشت اميد داشته باشيد. چون كمال بىنهايت است و قدرت كسب انسان محدود. «مِنَ الصَّالِحاتِ»
4- زن و مرد، در رسيدن به كمالات معنوى برابرند. «مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثى» بر خلاف اعتقادات گروهى از يهود و مسيحيان. «1»
5- ايمان، شرط قبولى اعمال است و خدمات انسانهاى بى ايمان، در همين دنيا جبران مىشود و ارزش اخروى ندارد. «2» مَنْ يَعْمَلْ ... وَ هُوَ مُؤْمِنٌ
6- جزاى مؤمنِ نيكوكار بهشت است. «فَأُولئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ»
7- كارهاى نيك، گرچه اندك باشد ارزش دارد. «وَ لا يُظْلَمُونَ نَقِيراً»
چون عادت اللّه جارى است كه هر جا ذكر وعيد كند، در عقب آن بيان وعده نمايد، از اين جهت بعد از وعيد مذكور مىفرمايد:
وَ مَنْ يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحاتِ: و هر كس بجا آورد بعض اعمال صالحه را،
«1» بحار الانوار، جلد 67، صفحه 236.
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 588
زيرا قوت اتيان به تمام آن نيست. مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى: از مرد يا زن يا در حالى كه آن اعمال صالحه كائن و ثابت باشد از مرد و زن، وَ هُوَ مُؤْمِنٌ: و حال آنكه او مؤمن باشد، چه عمل بدون ايمان اعتبار ندارد. اين حال شرط اقتران عمل است به ايمان بر استدعاى ثواب مذكوره، يا تنبيه باشد بر آنكه اعمال صالحه معتدّ به نيست بلا ايمان و مثمرى نخواهد داشت. فَأُولئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ: پس آن گروه عاملين مؤمن داخل كرده شوند در بهشت، يا درآيند به جنت، وَ لا يُظْلَمُونَ نَقِيراً: و ستم رسيده و ظلم كرده نشوند در ثواب عمل خود، به مقدار نقيرى (خط هسته خرما)، يعنى هيچ چيز از ثواب ايشان كم نكنند. و هرگاه ثواب مطيع، ناقص نگردد، پس سزاوار آنست كه عقاب عاصى هم زياده نشود، زيرا مجازى ارحم الراحمين است؛ و لذا اقتصار بر ذكر اين فرمود در عقيب ثواب. مسروق روايت نموده چون آيه سابقه نازل شد، اهل كتاب به مسلمانان گفتند: ما و شما برابريم و شما را فضيلت و مزيتى بر ما نيست؛ حق تعالى در عقب آن اين آيه نازل فرمود.
تنبيه: آيه شريفه دليل است بر آن كه اعمال صالحه بدون ايمان فايدهاى در آخرت نخواهد داشت. هر چند كثير باشد، زيرا هر دو لازم و ملزوم يكديگرند.
چنانچه ايمان بدون اعمال صالحه مثمر ثمرى نخواهد بود، همچنين اعمال صالحه منتزع از ايمان، منتج نتيجه نمىباشد.
و كسيكه بجا آورد از كارهاى خوب از مرد يا زن و او مؤمن باشد پس آنها داخل ميشوند بهشت را و ستم كرده نميشوند ذرّه..
تفسير
شرط صحت و قبول اعمال اسلام و ايمان است و اهل ايمان كه داراى بعضى از اعمال صالحه باشند داخل بهشت خواهند شد و از ثواب اعمال بقدر نقير كه نقطه است در هسته خرما كه از آن درخت روئيده ميشود كاسته نميشود و آيه شريفه دلالت دارد بر آنكه اگر كاسته شود ظلم است و بنده بعمل مستحق ثواب و عقاب خواهد شد و معنى استحقاق قبلا بيان شده است و تذكير ضمير و صفت باعتبار لفظ موصول و تغليب جانب مرد است.
توضيح كلام در اينکه مقام- اينكه اعمال صالحه اقساميست بعضي حسنه است که لا يضر معها السيئه مثل نفس ايمان و حب اهل بيت عليهم السلام و بعضي كفاره سيئات بسياريست، و بعضي موجب غفران معاصي است، چنانچه در سيئات سيئاتي است که مانع از قبولي اعمال حسنه ميشود و بسياري موجب زوال ايمان ميشود در موقع قبض روح و كيفيت ميزان اعمال فرداي قيامت جز خدا نميداند بسا يك صلوة جماعت يا يك صلوات يا يك احسان به بندگان خدا يا حيواني و نحو اينها
جلد 6 - صفحه 220
موجب مغفرت گناهان بسياري ميشود و بسا يك معصيت مانع از قبولي بسياري از عبادات و بنده بايد هميشه بين خوف و رجاء باشد بالاخص خوف خطر خاتمه (اللهم ثبتنا علي دينك و امتنا مغفورا بجاه محمّد و آله صلّي اللّه عليه و آله و سلّم) همين اندازه حساب و ميزان بدست عادليست که بقدر نقيري که عبارت از پوست هسته است ظلم نميكند بعلاوه فضل و كرم او حدي ندارد و مغفرتش باندازهاي است که انبياء و ملائكه هم گمان نميبرند حتي شيطان هم طمع ميكند اللهم عاملنا بفضلك و لا تعاملنا بعدلك
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 124)
«و هم چنین کسانی که عمل صالح به جا آورند و با ایمان باشند اعم از مرد و زن آنها وارد بهشت خواهند شد و کمترین ستمی به آنها نمی شود» (وَ مَن یعمَل مِنَ الصّالِحاتِ مِن ذَکرٍ أَو أُنثی وَ هُوَ مُؤمِنٌ فَأُولئِکَ یدخُلُونَ الجَنَّةَ وَ لا یظلَمُونَ نَقِیراً).
و به این ترتیب قرآن به تعبیر ساده معمولی به اصطلاح «آب پاک» به روی دست همه ریخته است و وابستگیهای ادعایی و خیالی و اجتماعی و نژادی و مانند آن را نسبت به یک مذهب به تنهایی بی فایده می شمرد، و اساس را ایمان به مبانی آن مکتب و عمل به برنامه های آن معرفی می کند.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: