(یاد آر) هنگامی که حواریّین گفتند: ای عیسیِ مریم، آیا خدای تو تواند که برای ما از آسمان مائدهای فرستد؟ عیسی در جواب گفت: اگر ایمان آوردهاید از خدا بترسید (و شکّ در قدرت خدا نکنید).
[و یاد کنید] زمانی که حواریون گفتند: ای عیسی بن مریم! آیا پروردگارت می تواند برای ما سفره ای که غذا در آن باشد از آسمان نازل کند؟! گفت: اگر ایمان دارید، از خدا پروا کنید.
و [ياد كن] هنگامى را كه حواريّون گفتند: «اى عيسى پسر مريم، آيا پروردگارت مىتواند از آسمان، خوانى براى ما فرود آورد؟» [عيسى] گفت: «اگر ايمان داريد از خدا پروا داريد.»
و حواريان پرسيدند: اى عيسى بن مريم، آيا پروردگار تو مىتواند كه براى ما از آسمان مائدهاى فرستد؟ گفت: اگر ايمان آوردهايد، از خدا بترسيد.
در آن هنگام که حواریون گفتند: «ای عیسی بن مریم! آیا پروردگارت میتواند مائدهای از آسمان بر ما نازل کند؟» او (در پاسخ) گفت: «از خدا بپرهیزید اگر با ایمان هستید!»
When the Disciples said, ‘O Jesus son of Mary! Can your Lord send down to us a table from the sky?’ Said he, ‘Be wary of Allah, should you be faithful.’
When the disciples said: O Isa son of Marium! will your Lord consent to send down to us food from heaven? He said: Be careful of (your duty to) Allah if you are believers.
When the disciples said: O Jesus, son of Mary! Is thy Lord able to send down for us a table spread with food from heaven? He said: Observe your duty to Allah, if ye are true believers.
Behold! the disciples, said: "O Jesus the son of Mary! can thy Lord send down to us a table set (with viands) from heaven?" Said Jesus: "Fear Allah, if ye have faith."
معانی کلمات آیه
مائده: طعام آسمانى. خوانى كه در آن طعام باشد. اصل آن از «ميد» به معنى حركت است.[۱]
(ياد آور) زمانى كه حواريون گفتند: اى عيسى بن مريم! آيا پروردگارت مىتواند (با دعاى تو) از آسمان، خوانى (از غذا) براى ما فرود آورد؟ عيسى گفت: اگر مؤمنيد، از خدا پروا كنيد!
گفتند: (ما نظر بدى نداريم و بهانه جو نيستيم بلكه) مىخواهيم از آن بخوريم و دلهايمان اطمينان يابد و بدانيم كه به ما راست گفتهاى و بر آن مائدهى آسمانى از گواهان باشيم.
نکته ها
نام گذارى اين سوره به «مائده»، به خاطر همين درخواست مائدهى آسمانى است.
«مائِدَةً» هم به معناى غذاست، هم سفرهاى كه در آن غذا باشد.
چون حواريّون شيوهى سؤالشان از عيسى عليه السلام كمى بىادبانه بود، به جاى «يا رسول اللّه»، گفتند: «يا عيسى» و به جاى «آيا خدا لطف مىكند» گفتند: «آيا مىتواند؟» و به جاى «پروردگار ما»، گفتند: «پروردگارت»، جواب «اتَّقُوا اللَّهَ» شنيدند.
پیام ها
1- تقوا، نشانهى ايمان است. «اتَّقُوا اللَّهَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ»
2- اطمينان قلبى، مرحلهاى بالاتر از ايمان است. «اتَّقُوا اللَّهَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ قالُوا نُرِيدُ أَنْ نَأْكُلَ مِنْها وَ تَطْمَئِنَّ قُلُوبُنا» حضرت ابراهيم نيز در پاسخ سؤال خداوند كه فرمود:
إِذْ قالَ الْحَوارِيُّونَ يا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ: ياد بياور زمانى را كه گفتند حواريون: اى عيسى بن مريم هَلْ يَسْتَطِيعُ رَبُّكَ أَنْ يُنَزِّلَ عَلَيْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ:
«1» علل الشرايع، صدوق، باب 72، صفحه 80.
«2» روضه كافى، جلد 8 صفحه 268، حديث 395- بحار الانوار، جلد 14، صفحه 274، حديث 7.
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 205
آيا مىتواند پروردگار تو اينكه نازل نمايد بر ما سفرهاى از آسمان.
اين كلام، قبل از تحقيق و استحكام معرفت گفتند، و لذا عيسى عليه السّلام در جواب گفت: «اتّقوا اللّه» يا سؤال را بر زبان بنى اسرائيل نمودند مانند قوم موسى، كه سؤال رؤيت كردند، يا مراد آنها به استطاعت بر وجهى بود كه حكمت و اراده الهى مقتضى آن باشد بر طريق اقتضاى قدرت. پس صدور اين كلام بر وجه استحكام معرفت بوده، يعنى آيا اراده و حكمت پروردگار تو تقاضا مىكند كه مائده از آسمان نازل فرمايد بر ما، يا اجابت دعاى تو مىنمايد خداى تو كه به ما مائده فرستد. در مجمع- احتمال دارد سؤال حواريان يكى از دو وجه باشد: 1- آنكه مراد ايشان زيادتى تثبيت و توطين نفس باشد بر ايمان. 2- آنكه مسائله قبل از علم ايشان بوده به معجزات. «1» خلاصه حواريون چون اين سؤال كردند قالَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ: گفت عيسى عليه السّلام در جواب آنها: بترسيد از خدا و مثل اين سؤالات مكنيد اگر هستيد شما تصديق كنندگان كمال قدرت الهى و صحت نبوت مرا، و يا اگر صادقيد در ادعاى ايمان؛ پس اين سؤالها منمائيد كه عاقبت آن خوب نيست، يا اقتراح مكنيد آيات و معجزاتى را. بتحقيق نشان داده خداى تعالى براهين و معجزاتى كه عظيمتر است از آنچه سؤال مىكنيد مانند احياى موتى و غير آن.
چون گفتند حواريون اى عيسى پسر مريم آيا ميتواند پروردگار تو كه فرود آورد براى ما خوان طعامى از آسمان گفت بترسيد از خدا اگر هستيد گروندگان.
تفسير
پس از آنكه خداوند بقلب حواريّون الهام فرمود كه بحضرت عيسى ايمان بياوريد ايمان آوردند ولى هنوز اطمينان كامل نداشتند و نميدانستند طرز مخاطبه با پيغمبر و عموم قدرت خدا را لذا پيغمبر اولو العزم را بنام خود و مادر گراميش خطاب نموده سؤال از استطاعت خداوند نمودند با آنكه نسبت استطاعت بخداوند سزاوار نيست زيرا مستطيع كسى را گويند كه در فعل محتاج باسبابى باشد كه آنها برايش آماده باشد و در مقابل آن غير مستطيع است كه محتاج باسبابى است كه برايش فراهم نيست و احتياج از ساحت بارى دور است و شايد باين ملاحظه بعضى گفتهاند سؤال از مقتضاى حكمت شده است يعنى چون وجود مقتضيات و مصالح در خارج بمنزله اسبابند براى ايجاد فعل سؤال از استطاعت شده است نه از قدرت چون قدرت حق را ميدانستند و بعضى تستطيع بصيغه مخاطب و ربّك بنصب خواندهاند و اين قرائت را عياشى بطريق مقطوع نقل نموده يعنى آيا استطاعت دارى كه بخوانى پروردگارت را در هر حال سؤال خارج از ميزان ادب نمودهاند اگر مقصودشان از اين سؤال طلب معجزه بوده و اگر بعد از ظهور ساير معجزات آنحضرت باشد علاوه خواهش بىجائى كردند كه با ايمان كامل منافات دارد لذا مأمور بتقوى و ترك سوء ادب و سؤال بىجا و ايمان كامل بخدا و رسول و عموم قدرت و مشيت الهى شدند.
سپس اشاره به جریان معروف نزول مائده آسمانی کرده، می گوید: «یاران خاص مسیح به عیسی گفتند: آیا پروردگار تو می تواند غذایی از آسمان برای ما بفرستد»! (إِذ قالَ الحَوارِیونَ یا عِیسَی ابنَ مَریمَ هَل یستَطِیعُ رَبُّکَ أَن ینَزِّلَ عَلَینا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ).
مسیح از این تقاضا که بوی شک و تردید می داد پس از آوردن آن همه آیات و نشانه های دیگر نگران شد و به آنها هشدار داد و گفت: «از خدا بترسید اگر ایمان دارید» (قالَ اتَّقُوا اللّهَ إِن کنتُم مُؤمِنِینَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: