آری، هر که تسلیم حکم خدا گردید و نیکوکار گشت مسلّم اجرش نزد خدا خواهد بود و آنان را هیچ خوف و اندیشه و هیچ اندوهی نخواهد بود.
آری، کسانی که همه وجود خود را تسلیم خدا کنند در حالی که نیکوکارند، برای آنان نزد پروردگارشان پاداشی شایسته و مناسب است، نه بیمی بر آنان است و نه اندوهگین می شوند.
آرى، هر كس كه خود را با تمام وجود، به خدا تسليم كند و نيكوكار باشد، پس مزد وى پيش پروردگار اوست، و بيمى بر آنان نيست، و غمگين نخواهند شد.
آرى، هر كس كه از روى اخلاص رو به خدا كند و نيكوكار بود، پاداشش را از پروردگارش خواهد گرفت و دستخوش بيم و اندوه نمى‌شود.
آری، کسی که روی خود را تسلیم خدا کند و نیکوکار باشد، پاداش او نزد پروردگارش ثابت است؛ نه ترسی بر آنهاست و نه غمگین می‌شوند. (بنابر این، بهشت خدا در انحصار هیچ گروهی نیست.)
Certainly, whoever submits his will to Allah and is virtuous, he shall have his reward from his Lord, and they will have no fear, nor shall they grieve.
Yes! whoever submits himself entirely to Allah and he is the doer of good (to others) he has his reward from his Lord, and there is no fear for him nor shall he grieve.
Nay, but whosoever surrendereth his purpose to Allah while doing good, his reward is with his Lord; and there shall no fear come upon them neither shall they grieve.
Nay,-whoever submits His whole self to Allah and is a doer of good,- He will get his reward with his Lord; on such shall be no fear, nor shall they grieve.
بَلى مَنْ أَسْلَمَ: ( «بلى» كلمه ايجاب است براى اثبات آنچه نفى كرده بودند) يعنى چنين نيست كه تصور نموده‌اند، بلكه هر كس تسليم نمود و خالص ساخت، وَجْهَهُ لِلَّهِ: همّ خود را براى خدا، و به تمام جهات مطيع و منقاد اوامر الهى شد و پاكيزه گردانيد نفس خود را و غير را شريك در عبادت قرار نداد، وَ هُوَ مُحْسِنٌ: و حال آنكه او نيكوكار باشد در كردار و گفتار، يعنى عمل خود را به ريا و سمعه و خودنمائى آميخته نگردانيده و بر وفق آنچه مأمور شده بر وجه اخلاص بجاى آورده، فَلَهُ أَجْرُهُ عِنْدَ رَبِّهِ: پس براى او است ثواب كه موعود است بر عمل او، و ثابت است نزد پروردگارش كه ضايع و ناقص نخواهد شد. وَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ: و هيچ ترسى نيست براى ايشان از فوت ثواب، وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ: و نه ايشان محزون شوند از تصور زوال آن اجر و ثواب در روز حساب.
تبصره: آيه شريفه دلالت دارد بر آنكه ترتب ثواب و اجر نسبت به طاعات و عبادات، منوط است به آنكه بنده تسليم محض باشد در اوامر الهى به مرتبه‌اى كه هيچ رأيى و اراده و استقلالى از خود نداشته باشد بالكليه وجهه او متوجه به حضرت حق بوده و ابدا غير را منظور ندارد، بلكه عمل را به تمام جهات خلوص بجاى آرد براى رضاى سبحانى.
در كتاب كافى- از حضرت صادق عليه السلام فرمود: كلّ رياء شرك
تفسير اثنا عشرى، ج1، ص: 233
انّه من عمل للنّاس كان ثوابه على النّاس و من عمل للّه كان ثوابه على اللّه «1»:
يعنى هر ريائى شرك است، بدرستى كه هر كه عمل براى مردم نمايد، باشد ثواب او بر مردم؛ و هر كه عمل براى خدا نمايد، باشد ثواب او بر خدا.
نكته: استعمال «وجه» در تمام بدن از قبيل تسميه شي‌ء به اسم، اشرف اجزاء و تسميه كل به اسم جزء باشد، و مراد از كلمه «عند ربه» قرب شرفى و منزلتى است نه مكانى.
آرى كسيكه تسليم نمود روى خود را براى خدا با آنكه نيكوكار است پس از براى او است مزد او نزد پروردگارش و نه بيمى است بر ايشان و نه آنان اندوهناك شوند..
تفسير
يعنى تسليم حق شد چون آشكار شد حق و برهانش و نيكوكار كسى است كه عملش براى خدا باشد و البته ثوابش در روز قيامت باو ميرسد و نيكوكاران نميترسند در آنروز كه ميترسند كفار چون مى‌بينند عقاب و عذاب الهى را و اندوهناك نميشوند در حال سكرات موت براى آنكه بشارت بهشت بايشان ميرسد و بنظر حقير رفع خوف
جلد 1 صفحه 160
و اندوه از لوازم عادى تسليم و رضا است باين جهت است كسيكه از خدا بترسد و راضى بقضاى او شود نه از كسى ميترسد و نه غمگين ميشود و اين از آثار تسليم است در دنيا و آنچه بيان شد در آخرت است خداوند اين مقام را بشيعيان عطا فرمايد كه بهشت حقيقى اين است و بس.
لَن يَدخُل‌َ الجَنَّةَ إِلّا مَن كان‌َ الاية که مفادش چنين ميشود بلي يدخل الجنة من اسلم الاية مانند زَعَم‌َ الَّذِين‌َ كَفَرُوا أَن لَن يُبعَثُوا قُل بَلي وَ رَبِّي لَتُبعَثُن‌َّ«1» و مراد از جمله أَسلَم‌َ وَجهَه‌ُ لِلّه‌ِ ايمان حقيقي و توجه بحق است يعني روي دلش را متوجه خدا كند و كار خود را باو واگذارد و بسپارد و در همه امور نظر و توكل
1- سوره التغابن آيه 7
جلد 2 - صفحه 154
و اعتماد و خوف و رجائش باو باشد و بالجمله خود را تسليم خدا كند نه تسليم شيطان و هواهاي نفساني و مقصود از وجه توجه و اقبال قلبي است بقرينه اسلم نه توجه ظاهري جسماني.
و مراد از جمله وَ هُوَ مُحسِن‌ٌ مطيع و منقاد اوامر و نواهي الهي بودن است و معني محسن، فاعل فعل حسن است مقابل مسي‌ء که بمعني فاعل سيئة و كار قبيح و زشت ميباشد و احسان عبارة اخراي تقوي و عمل صالح است که در آيات ديگر ذكر شده و براي اينکه طايفه سه خصوصيت ذكر شده.
1- فَلَهُ أَجرُه‌ُ عِندَ رَبِّهِ که عبارت از همان دخول جنت و رسيدن بفيوضات و نعم اخروي است.
2- وَ لا خَوف‌ٌ عَلَيهِم که بشارت بايمني از عذاب و از بيم و ترس مرگ و عقبات پس از مرگ تا قيامت و مواقف قيامت است.
3- وَ لا هُم يَحزَنُون‌َ که بشارت باينست که هيچ غم و اندوهي براي آنها نيست نه بواسطه فوت نعمت و نه اصابه نقمت، و اما كساني که يكي از اينکه دو امر را دارا نباشند پس اگر مؤمن مسي‌ء باشند و با ايمان از دنيا بروند اگر چه بالاخره اهل نجاتند ولي اولا از بسياري از درجات و مقامات بهشت محرومند و ثانيا خوف از سكرات موت و عقبات بعد از آن و مواقف قيامت و غيره براي آنان هست و بالنتيجه اينکه محروميتها و مخاوف موجب حزن و اندوه آنان هم ميباشد و براي مؤمن مسي‌ء خوف ديگري هم هست و آن خوف زوال ايمان بواسطه معصيت است زيرا گناه و معصيت مضارّ بسياري دارد که اهم آنها ضعف ايمان تا بحدي که منجر بزوال ايمان و سوء عاقبت ميگردد.
و اگر غير مؤمن ولي محسن و نيكوكار باشند اگر چه اهل نجات نيستند
(آیه 112)- پس از اثبات این واقعیّت که آنها هیچ دلیلی بر این مدّعی ندارند و ادّعای انحصاری بودن بهشت، تنها خواب و خیالی است که در سر می‌پرورانند، معیار اصلی و اساسی ورود در بهشت را به صورت یک قانون کلی بیان کرده، می‌گوید: آری! کسی که در برابر خداوند تسلیم گردد و نیکوکار باشد پاداش او نزد پروردگارش ثابت است» (بَلی مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِنْدَ رَبِّهِ).
چنین کسانی نیکوکاری وصف آنها شده و در عمق جانشان نفوذ کرده است، و بنابراین «چنین کسانی نه ترسی خواهند داشت و نه غمگین می‌شوند» (وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ).
نفی خوف و غم از پیروان خط توحید، دلیلش روشن است، چرا که آنها تنها از خدا می‌ترسند، و از هیچ چیز دیگر وحشت ندارند، ولی مشرکان خرافی از همه چیز ترس دارند، از گفته‌های این و آن، از فال بد زدن، از سنتهای خرافی و از بسیاری چیزهای دیگر.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
