آیه 10 سوره دخان
| <<9 | آیه 10 سوره دخان | 11>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
(ای رسول) منتظر باش روزی را که (بر عذاب کافران) آسمان دودی پدید آرد پیدا و آشکار.
پس به انتظار روزی باش که آسمان دودی آشکار بیاورد،
پس در انتظار روزى باش كه آسمان دودى نمايان برمى‌آورد،
چشم انتظار روزى باش كه آسمان به آشكارا دود بياورد.
پس منتظر روزی باش که آسمان دود آشکاری پدید آورد...
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
- فارتقب: رقبه (بكسر اول): حفظ و انتظار. در آيه معناى دوم مراد است.
- دخان: دود. اين كلمه فقط دو بار در قرآن مجيد آمده است، فصلت/ 11 دخان/ 10.[۱]
نزول
ابن مسعود گوید: وقتى که قریش نسبت به رسول خدا صلى الله علیه و آله عصیان ورزیدند. پیامبر آنان را نفرین کرد که به قحطى همانند مدت قحطى زمان یوسف گرفتار گردند و چنین هم شد. قحطى عظیمى دامنگیر قریش گردید به قسمى که استخوان و پوست مردار می‌خوردند.[۲]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ «9» فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ «10» يَغْشَى النَّاسَ هذا عَذابٌ أَلِيمٌ «11»
(كافران اين را باور ندارند،) بلكه آنان در شكى (عميق و پيوسته با حقايق) بازى مى‌كنند. پس منتظر روزى باش كه آسمان دودِ نمايانى را با خود مى‌آورد. (دودى كه) همه مردم را فرا مى‌گيرد. اين است عذاب دردناك.
نکته ها
قرآن دو بار كلمه «فَارْتَقِبْ» به كار رفته كه هر دو بار در اين سوره است. اين تعبير تهديدى براى كافران و نوعى دلدارى به پيامبر صلى الله عليه و آله است.
گرچه بعضى ظهور دود را كنايه از قحطى و بدبختى در دنيا گرفته‌اند، ولى ظاهراً مراد از دود همان دودى است كه در آستانه قيامت يا خود قيامت پيدا مى‌شود.
پیام ها
1- شك بايد زمينه‌ى بررسى و مقدّمه تحقيق و يقين باشد، نه بستر غفلت و بطالت. شك پايدار مورد انتقاد و توبيخ است. «فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ»
2- در دلائل توحيد ابهام و پيچيدگى نيست و ريشه‌ى شك كافران، لجاجتى است كه در درون خود آنان است. «بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ»
3- منكران وحى، منطق و برهانى ندارند و تلاش و زندگى آنان حركتى بازيگرانه
جلد 8 - صفحه 492
است. «فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ»
4- بعد از استدلال نوبت تهديد است. رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... فَارْتَقِبْ ...
5- آسمانها در آينده به صورت دود و گاز خواهد شد. تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ ...
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ «10»
و چون به موعظه و نصيحت و دلايل و حجت، به راه راست نمى‌آيند:
فَارْتَقِبْ: پس انتظار باش براى آنها، يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ: روزى را كه بياورد آسمان، بِدُخانٍ مُبِينٍ: دودى ظاهر و آشكارا.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ الْكِتابِ الْمُبِينِ «2» إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ «3» فِيها يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ «4» أَمْراً مِنْ عِنْدِنا إِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ «5» رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ «6»
رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنِينَ «7» لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ يُحْيِي وَ يُمِيتُ رَبُّكُمْ وَ رَبُّ آبائِكُمُ الْأَوَّلِينَ «8» بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ «9» فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ «10» يَغْشَى النَّاسَ هذا عَذابٌ أَلِيمٌ «11»
ترجمه
سوگند بكتاب واضح روشن
همانا ما فرستاديم آنرا در شب با بركت و خيرى همانا ما بوديم بيم دهندگان
در آن تقدير شود هر كار درستى
بفرمانى از نزد ما همانا ما بوديم فرستندگان
براى بخشش از پروردگار تو همانا او است آن شنواى دانا
پروردگار آسمانها و زمين و آنچه ميان آن دو است اگر هستيد يقين كنندگان نيست
معبودى جز او زنده ميكند و ميميراند پروردگار شما و پروردگار پدران شما كه پيشينيانند
ولى آنها در شك ببازى مشغول ميباشند
پس انتظار كش روزى را كه مى‌آورد آسمان دود آشكارى را
كه فرا ميگيرد مردمان را اينست عذاب دردناك.
تفسير
خداوند متعال بعد از افتتاح سوره بلفظ حم كه بيان آن در سور سابقه شد قسم ياد فرموده بقرآن كه نوشته آشكار خدا و بيان كننده معارف حقّه حقيقيّه است كه ما نازل نموديم آنرا در شب با خير و بركتى كه آن شب قدر است يكجا در بيت المعمور كه مسجد ملائكه است در آسمان و بتدريج در ظرف مدّت بيست سال بر پيغمبر خود محمّد بن عبد اللّه صلّى اللّه عليه و اله و سلّم چون بناى ما بر اين بوده كه ميترسانديم بندگان خود را از اموريكه بايد از آن اجتناب نمايند از فعل
جلد 4 صفحه 621
حرام و ترك واجب و در آن شب خداوند تقدير ميفرمايد هر امرى را از خير و شرّ و خوب و بد و هر چه واقع شود در مدّت يك سال و از براى او است تغيير و تبديل و تقديم و تأخير در اجلها و روزيها و بلاها و مرضها و عوارض ديگر و زياد ميكند و كم مينمايد بر حسب مشيّت و اراده خود هر چه را بخواهد و بتوسط ولىّ زمان در خارج تحقّق مى‌يابد چنانچه از روايت مجمع از صادقين عليهما السّلام و روايت قمّى ره از آن دو و از امام كاظم عليه السّلام استفاده ميشود و در روايت كافى از امام باقر عليه السّلام امر حكيم كه در شب قدر نازل ميشود بيك حكم محكم كه اختلاف در آن بهيچ وجه روى ندهد تفسير شده و خدا ميفرمايد مقدّر ميشود هر امر محكمى در حاليكه امرى است از نزد ما چون بناى ما بر ارسال رسل و انزال كتب بوده و هست براى بخشش و بخشايش از جانب پروردگار بر بندگان و خداوند او است كه تمام ادعيه و اقوال مردم را ميشنود و بتمام حوائج و اعمال آنها دانا و خبير است او خالق و مربّى و نگهدار آسمانها و زمين و تمام موجودات ما بين آنها است و اگر مردم اهل تحصيل معرفت و يقين باشند باين تصديق نائل خواهند شد و كلمه رب در ربّ السّموات يا بدل است از رب در ربّك يا خبر است از مبتداء محذوف كه هو باشد و لذا برفع نيز قرائت شده و آن احسن است و معبود بحق منحصر در خدا است كه هميشه مى‌بينيد در كار است زنده ميكند و ميميراند چنانچه پيشينيان و پدران شما را بوجود آورد و ميراند و شما را پديد آورد و ميميراند ولى افسوس كه مردم نادان در شك و ترديد بسر ميبرند و در مقام تحصيل علم و معرفت نيستند و سرگرم بدنياى دو روزه و لهو و لعب كودكانه آن شده‌اند و از آخرت و عاقبت امرشان بى‌خبرند پس منتظر باش و بگو منتظر باشند روزى را كه در آسمان دودى آشكار گردد كه بين مشرق و مغرب را پر كند و چهل شبانه روز بماند و از آن دود مؤمن حالتى مانند زكام پيدا كند و كافر مانند مست گردد و دود از راه بينى و گوش و نشيمنش بيرون آيد و اين اوّلين علامت از علائم قيامت است كه در حديث نبوى ذكر شده و قريب به اين معنى را از امير المؤمنين عليه السّلام در جوامع نقل نموده و قمّى ره نقل فرموده اين وقتى است كه بيرون آيند از قبرها در رجعت فرو گيرد آنها را تاريكى پس گويند اين عذابى است دردناك و فرق در لغت حكم كردن و جدا
جلد 4 صفحه 622
نمودن است و اينجا تقدير و تفصيل اراده شده.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
فَارتَقِب يَوم‌َ تَأتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ «10»
پس انتظار داشته باش روزي را که ميآيد آسمان بدودي آشكارا.
انسان در موقعي که وحشت و اضطرابي پيدا كند اضطراب شديد و وحشت زياد که ديگر چشمش نميبيند، و عالم در نظرش تاريك و ظلماني ميشود و يك دودي جلو چشم او احداث ميشود که نظر ميكند بطرف بالا جز دود نميبيند آسمان در نظرش تيره و تار ميشود و اينکه پيش آمد ممكن است در دو موقع اتفاق افتد يكي در روز محشر براي كفّار و مشركين و أصحاب جحيم چون سر از قبر درآرند و اوضاع محشر را مشاهده كنند و عذاب‌هاي وارده بر آنها چشم‌ها تيره و تار شود،
جلد 16 - صفحه 77
و آنها را فرو گيرد يك دودي در نظرشان پيش ميآيد، و بعيد نيست بگوئيم: چون اينها را ميبرند طرف چپ صحراي محشر نزديك جهنّم دود سياهي از جهنّم بالا ميرود تمام اينکه قسمت را فرو ميگيرد و جلو چشم آنها را ميگيرد ديگر جايي را نمي‌بينند، و اينکه معني أقرب بنظر ميآيد از دو راه يكي اينكه معني اوّل حقيقتا دود نيست بنظر آنها تيره و تار ميآيد ولي اينکه معني حقيقتا دود است و روي چشم آنها را ميگيرد و آيه شريفه ميفرمايد: فَارتَقِب يَوم‌َ تَأتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ و ظاهر آيه اينکه است که حقيقتا دود است. دليل دوّم آيه بعد که ميفرمايد:
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 10)- در این آیه به تهدید این منکران لجوج و سرسخت پرداخته، و در حالی که روی سخن را به پیامبر کرده، می‌گوید: «پس منتظر روزی باش که آسمان دود آشکاری پدید آورد»! (فَارْتَقِبْ یَوْمَ تَأْتِی السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِینٍ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.
