آیه 5 سوره جاثیة
| <<4 | آیه 5 سوره جاثیة | 6>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
و نیز در رفت و آمد شب و روز و آنچه خدا از آسمان روزی (برای خلق از برف و باران) می‌فرستد و زمین را پس از خزان مرگ دیگر بار بدانها زنده می‌سازد و در وزش بادهای عالم، در همه این موجودات برای خردمندان جهان آیاتی (از قدرت صانع) پیداست.
و در رفت و آمد شب و روز و آنچه را از رزق و روزی [چون باران و برف] از آسمان نازل کرده و به وسیله آن زمین را پس از مردگی اش زنده کرده است، و در گرداندن بادها [از سویی به سویی] برای مردمی که تعقّل می کنند، نشانه هایی است.
و [نيز در] پياپى آمدن شب و روز، و آنچه خدا از روزى از آسمان فرود آورده و به [وسيله] آن، زمين را پس از مرگش زنده گردانيده است؛ و [همچنين در] گردش بادها [به هر سو،] براى مردمى كه مى‌انديشند نشانه‌هايى است.
آمد و شد شب و روز و رزقى كه خدا از آسمان مى‌فرستد و زمين مرده را بدان زنده مى‌كند و نيز در وزش بادها عبرتهاست براى عاقلان.
و نیز در آمد و شد شب و روز، و رزق (و بارانی) که خداوند از آسمان نازل کرده و بوسیله آن زمین را بعد از مردنش حیات بخشیده و همچنین در وزش بادها، نشانه‌های روشنی است برای گروهی که اهل تفکّرند!
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«إِخْتِلافِ»: دگرگونی. آمد وشد. «رِزْقٍ»: در اینجا مراد سبب رزق و روزی است. از قبیل: باران و برف و نور و اشعّه‌های گوناگون کیهانی. «تَصْریفِ»: وزش بادها و تغییر جهت آنها، و بالطبع جابه‌جائی هوا.
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ فِي خَلْقِكُمْ وَ ما يَبُثُّ مِنْ دابَّةٍ آياتٌ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ «4»
و در آفرينش شما و آنچه از جنبده‌ها كه (در هستى) پراكنده نموده، براى اهل يقين، نشانه‌هايى (از قدرت الهى) است.
وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّماءِ مِنْ رِزْقٍ فَأَحْيا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ تَصْرِيفِ الرِّياحِ آياتٌ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ «5»
و شب و روز كه در پى يكديگرند و آنچه از روزى كه خداوند از آسمان فرو فرستاده و زمين را به واسطه‌ى آن بعد از پژمردگى‌اش سبز و زنده نموده است و گردش بادها، براى كسانى كه تعقّل كنند نشانه‌هايى (از قدرت الهى است.
نکته ها
آيات 3 تا 5 كه نشانه‌هاى آفرينش را مطرح مى‌كند، در پايان هر كدام از آيات، يك دسته مورد خطاب قرار گرفته‌اند؛ يك بار اهل ايمان، يك بار اهل يقين و بار ديگر اهل تعقّل، شايد بدان جهت كه راه ايمان از راه عقل جدا نيست و هردو انسان را به يقين مى‌رساند.
جلد 8 - صفحه 514
البتّه در آفرينش انسان و جنبندگان مسئله دقيق‌تر و گسترده‌تر است و دقّت و تأمل در آن سبب يقين مى‌شود.
تنظيم گردش زمين و پى در پى آمدن شب و روز يكى ديگر از نشانه‌هاى قدرت و حكمت الهى است، اگر اين گردش نبود يا كند و يا تند بود زندگى فلج مى‌شد، لذا زمانى اهميّت اين نعمت‌ها روشن‌تر مى‌شود كه از انسان گرفته شود.
باد و باران و شب و روز، نقش مهمى در حيات موجودات زمينى دارند كه در يك آيه در كنار هم مطرح شده‌اند.
آفرينش يك مسئله است و اداره كردن و روزى دادن مسئله ديگر، روزى هر آفريده‌اى از ابتداى آفرينش تنظيم شده است.
خداوند، كتاب را براى زنده شدن دل‌ها و باران را براى زنده شدن گِل‌ها نازل كرده است.
مراد از اختلاف شب و روز يا پيدا شدن يكى خلف ديگرى است و يا تفاوت ساعات شب و روز است كه گاهى روز بلند و شب كوتاه و گاهى بر عكس است.
در باد سه نعمت مهم وجود دارد: جا به جا كردن ابرها، تلقيح گياهان و تصفيه‌ى هوا.
در تمام قرآن، هرگاه سخن از آفرينش شب و روز است، نام شب مقدّم است. «اللَّيْلِ وَ النَّهارِ»
پیام ها
1- همه هستى كتاب شناخت خداوند است. آسمان، انسان و جانوران، همه ما را به يك هدف مى‌رساند. «وَ فِي خَلْقِكُمْ وَ ما يَبُثُّ مِنْ دابَّةٍ»
2- يكى از نعمت‌هاى الهى پراكنده بودن جنبنده‌هاست كه در غير اين صورت زندگى انسان فلج مى‌شد. «يَبُثُّ مِنْ دابَّةٍ»
3- آفرينش آسمانها و زمين يك طرف، آفرينش تمام جنبنده‌ها يك طرف و آفرينش انسان نيز يك طرف. «خَلْقِكُمْ وَ ما يَبُثُّ» (نام انسان قبل از ساير جنبده‌ها و به صورت جداگانه برده شده كه نشانه اهميّت است)
4- مطالعه در نظام هستى راه رسيدن به يقين است. «لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ»
جلد 8 - صفحه 515
5- آسمان، منشأ رزق بشر است. «مِنَ السَّماءِ مِنْ رِزْقٍ»
6- زمين، مرگ و حيات دارد و همواره (با پائيز و بهار) تكرار مى‌شود. «فَأَحْيا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها»
7- حركت بادها، امرى تصادفى نيست، بلكه بر اساس برنامه الهى است. «تَصْرِيفِ الرِّياحِ»
8- كتاب هستى، پر است از آيات گوناگون، كه درك آن نياز به تفكّر و انديشه دارد. «آياتٌ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّماءِ مِنْ رِزْقٍ فَأَحْيا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ تَصْرِيفِ الرِّياحِ آياتٌ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ «5»
وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ: و در اختلاف شب و روز در نور و ظلمت و
جلد 12 - صفحه 40
درازى و كوتاهى و آمدن هر يك عقب ديگرى براى نظام جامعه بشريت به حكمت و مصلحت تقدير فرموده كه اگر غير اين ترتيب مقرره مى‌بود هر آينه آنچه بر روى زمين است از حيوانات و نبات هلاك مى‌شدند، چنانچه حضرت صادق عليه السّلام شرح آن را به مفضل فرمايد.
6- از شواهد الهيه: وَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّماءِ: و در آنچه نازل فرمايد خدا از آسمان، مِنْ رِزْقٍ: از روزى، يعنى باران كه سبب روزى است و مواد اغذيه به آن حاصل شود. فَأَحْيا بِهِ الْأَرْضَ: پس زنده فرمايد زمين را بروئيدن نباتات و نمو اشجار، بَعْدَ مَوْتِها: بعد از پژمردگى و خشكى آن. گذشته از زنده شدن زمين از باران، فوائد بسيار دارد كه حضرت اشاره فرمايد كه بدنها را نرم و ملايم كند، و هوا را از كدورت جلا مى‌بخشد، و باو طاعون كه از فساد هوا بهم مى‌رسد زايل گرداند، و آفات درختان و زراعات را برطرف كند.
7- از شواهد قدرت: وَ تَصْرِيفِ الرِّياحِ: و گردانيدن بادها به اختلاف جهات كه آن جنوب و شمال و صبا و دبور است، يا به حسب تفاوت احوال در رحمت و عذاب چه بعضى از آن مثمر رحمت، و برخى از آن منتج عقوبت است.
كلينى رحمه الله در كافى: ابى بصير گويد به حضرت صادق عليه السّلام عرض كردم: مردم مذاكره كنند كه باد شمال از بهشت و جنوب از جهنم باشد؟
حضرت فرمود: براى خداى تعالى لشكرهائى است از بادها، عذاب فرمايد به آن كسانى را كه بخواهد از گناهكاران، پس هر بادى را ملكى موكل، پس هر گاه اراده فرمايد خداوند عز و جل اينكه عذاب فرمايد قومى را بنوعى از عذاب، وحى فرمايد به ملك موكل به آن نوع، پس امر نمايد ملك آن باد را و هيجان [كند] مانند هيجان شير غضبناك «1» ..
در اين مذكورات، آياتٌ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ: هر آينه علاماتى است بر كمال قدرت براى جماعتى كه تعقل نمايند در اين امور مذكوره تا عالم شوند به آنكه او
«1» روضه كافى، جلد 1، صفحه 130- 131.
جلد 12 - صفحه 41
سبحانه مدبر و حكيم و قادر و عليم و غنى و قديم است.
تنبيه: عقل سليم به تدبر و تأمل در اين آيات بينات از خلق آسمان و زمين و ايجاد نفوس بشريه با حالات و كيفيات مختلفه و اختلاف شب و روز و نزول باران و زنده شدن زمين بعد از پژمردگى آن و گردانيدن بادها، هر آينه هر كدام اين مخلوقات و حوادثات متعدده آثار قدرت صانع و خالق عالم را مبرهن سازد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
حم «1» تَنْزِيلُ الْكِتابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ «2» إِنَّ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لَآياتٍ لِلْمُؤْمِنِينَ «3» وَ فِي خَلْقِكُمْ وَ ما يَبُثُّ مِنْ دابَّةٍ آياتٌ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ «4»
وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّماءِ مِنْ رِزْقٍ فَأَحْيا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ تَصْرِيفِ الرِّياحِ آياتٌ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ «5»
ترجمه
فرو فرستادن كتاب از خداوند ارجمند درست كردار است
همانا در آسمانها و زمين هر آينه آيتها براى گروندگانست
و در آفرينش شما و آنچه پراكنده ميسازد از جنبده آيتها است براى گروهى كه يقين ميكنند
و آمد و شد شب و روز در پى يكديگر و آنچه فرستاد خدا از آسمان از روزى پس زنده گردانيد بآن زمين را بعد از مردنش و تغيير دادن بادها بجهات و صفات آيتها است براى گروهى كه بعقل دريابند.
تفسير
خداوند متعال پس از افتتاح اين سوره مباركه به حم كه بيان آن گذشت تصريح فرموده بنزول قرآن از جانب خداى تواناى غالب ارجمند كه معانى مناسبه با لفظ عزيز است و حكيم داناى محكم‌كار درست كردارى است كه تمام افعال او بر طبق مصلحت و صواب است و بعدا اشاره فرموده است بآيات و علامات آفاقى و انفسى كه دلالت دارد بر وجود صانع داناى تواناى رحيم كريمى كه مثل و مانند و شريك ندارد چون در آسمانها از آفتاب و ماه و ستارگان و گردش آنها با نظم معيّن و در زمين از فواكه و اشجار و انواع نباتات براى انسان و دوابّ چنانچه قمّى ره فرموده آيات و علائم بسيارى است بر وجود چنين صانعى و براى انتفاع اهل ايمان از آنها خلق شده يا انتفاع از آنها مخصوص باهل ايمان است چنانچه گفته‌اند كه اهل ايمان از آنها منتفع ميشوند و بهره ميبرند و در خلقت انسان و
جلد 4 صفحه 632
احوال طاريه بر آن از وقت نطفه بودن تا رسيدن بحدّ كمال و در خلقت حيوانات صحرائى و دريائى و هر جنبنده‌ئى در زمين مخصوصا چهارپايان براى انتفاع انسان از آنها آيات و علائمى است كه دلالت بر توحيد حق دارد براى كسانيكه اهليّت براى يقين پيدا كردن از دليل بمدلول دارند نه كسانيكه قابل نيل باين مقام نيستند يا در مقام تحصيل آن بر نميآيند و در آمد و شد شبانه روز و كم و زياد شدن مقدار آن دو بحسب فصول و در آمدن باران از آسمان كه هم خودش رزق و روزى انسان و حيوان ميشود و هم وسيله روزى آنها و بيرون آمدن مأكولات از زمين ميگردد كه زمينهاى مرده را زنده ميكند و در بادهاى مختلف كه از شمال و جنوب و يمين و يسار ميوزد و ابر را حركت ميدهد و باختلاف فصول و حاجت اشجار و فواكه گرم و سرد و معتدل ميگردد و درختها را بارور ميكند و كشتيها را بساحل ميرساند و غير اينها علائم و آثارى است براى اثبات واجب الوجود ذى جود و كرمى كه عديل و نظير ندارد و ادراك دلالت اين قبيل از آيات سهل‌تر است كه باندك تعقّلى واضح ميشود و اختصاص باهل يقين و معرفت ندارد چون مبادى آنها محسوس و فوائدشان مأنوس است و لذا لقوم يعقلون فرموده است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ اختِلاف‌ِ اللَّيل‌ِ وَ النَّهارِ وَ ما أَنزَل‌َ اللّه‌ُ مِنَ السَّماءِ مِن رِزق‌ٍ فَأَحيا بِهِ الأَرض‌َ بَعدَ مَوتِها وَ تَصرِيف‌ِ الرِّياحِ آياتٌ لِقَوم‌ٍ يَعقِلُون‌َ «5»
و اختلاف شب و روز و آنچه نازل ميفرمايد خداوند متعال از عالم بالا پس زنده ميكند زمين را پس از مردن او و گردش بادها آياتي است براي قومي که تعقل ميكنند.
وَ اختِلاف‌ِ اللَّيل‌ِ وَ النَّهارِ دو نحوه ميتوان تفسير كرد.
نحوه اولي: اينكه شب و روز خلف يكديگر نه فقط روز تنها باشد يا شب تنها بلكه يكي پس از ديگري و اينکه خود يك آيه بزرگي است که در اثر حركت وضعي زمين که دور خود ميچرخد و هميشه آن نصف که مقابل خورشيد است روز است و نصف ديگر که بر خلاف است شب است، اگر اينکه گردش نبود آن نصف که مقابل خورشيد است هميشه روز بود و از حرارتش قابل سكونت نبود و استراحتي بر احدي نبود، و آن نصف که بر خلاف است هميشه شب بود و از برودتش قابل بقاء نبود و گياهي نميروييد و تحصيل امر معاش ميسر نبود لذا ميفرمايد: قُل أَ رَأَيتُم إِن جَعَل‌َ اللّه‌ُ عَلَيكُم‌ُ اللَّيل‌َ سَرمَداً إِلي يَوم‌ِ القِيامَةِ مَن إِله‌ٌ غَيرُ اللّه‌ِ يَأتِيكُم بِضِياءٍ أَ فَلا تَسمَعُون‌َ قُل أَ رَأَيتُم إِن جَعَل‌َ اللّه‌ُ عَلَيكُم‌ُ النَّهارَ سَرمَداً إِلي يَوم‌ِ القِيامَةِ مَن إِله‌ٌ غَيرُ اللّه‌ِ يَأتِيكُم بِلَيل‌ٍ تَسكُنُون‌َ فِيه‌ِ أَ فَلا تُبصِرُون‌َ وَ مِن رَحمَتِه‌ِ جَعَل‌َ لَكُم‌ُ اللَّيل‌َ وَ النَّهارَ لِتَسكُنُوا فِيه‌ِ وَ لِتَبتَغُوا مِن فَضلِه‌ِ وَ لَعَلَّكُم تَشكُرُون‌َ قصص، آيه 71 تا 73.
تنبيه: در دو آيه قبلي تعبير بعليكم فرموده که ليل بدون نهار و نهار بدون ليل بر ضرر شما است و در آيه اخيره تعبير فرمود بلكم که جعل شب و روز معا خلف يكديگر بنفع شما است.
نحوه ثانيه: اينكه مراد از اختلاف در زيادتي و نقصان شب و روز است در
جلد 16 - صفحه 107
فصول اربعه شتاء و صيف تابستان و زمستان که اينکه در حركت انتقالي زمين است دور كره شمس چون در خط منطقة البروج سير دارد و اينکه خط با خط معدل النهار در دو نقطه توافق دارند اول فروردين حمل و اول مهر که اول ميزان است شب و روز موافق ميشود و در دو نقطه دور ميشوند بيست و چهار درجه اول سرطان و جدي که اول تير باشد و اول دي روز در منتها درجه بلندي و شب در منتها درجه كوتاهي و بالعكس و اينکه اختلاف براي تربيت نباتات و حيوانات و انسان است نه هميشه تابستان است و نه زمستان و الا گياه روئيده نميشد.
وَ ما أَنزَل‌َ اللّه‌ُ مِنَ السَّماءِ مِن رِزق‌ٍ نزول باران و برف و تگرگ که تشكيل رودخانه‌ها و انهار و چشمه‌ها و چاه‌ها و روييدن گياهها و تلطيف هوا ميكند که اگر يك سال نبارد خشكسالي ميشود و توليد امراض، در واقع زمين مرده را زنده ميكند.
فَأَحيا بِهِ الأَرض‌َ بَعدَ مَوتِها وَ تَصرِيف‌ِ الرِّياحِ تموج هوا و حركت باد که هم تلطيف هوا ميكند و هم ميكروب‌ها را برطرف ميكند و هم موجب رشد گياهان و حيوانات و انسان ميشود اينها بالتمام.
آياتٌ قدرت و حكمت الهي است لكن.
لِقَوم‌ٍ يَعقِلُون‌َ که تعقّل و تفكّر و تأمّل كنند و درك نمايند که اگر يكي از اينکه آيات نقصاني پيدا كند بچه بلياتي گرفتار ميشوند و هر يك اينها چه فوائد بزرگي دارد جل الخالق.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 5)- در این آیه از سه موهبت بزرگ که هر یک نقش مهمی در حیات
ج4، ص407
انسان و موجودات زنده دیگر دارد، و هر یک آیتی از آیات خداست، نام می‌برد:
مسأله «نور» و «آب» و «هوا».
می‌فرماید: «در آمد و شد شب و روز، و رزقی را که خداوند از آسمان نازل کرده و به وسیله آن زمین را بعد از مرگش حیات بخشیده، و همچنین در وزش بادها، نشانه‌هایی است برای جمعیتی که تعقل و اندیشه می‌کنند» (وَ اخْتِلافِ اللَّیْلِ وَ النَّهارِ وَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّماءِ مِنْ رِزْقٍ فَأَحْیا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ تَصْرِیفِ الرِّیاحِ آیاتٌ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ).
مسأله نظام «نور و ظلمت» و آمد و شد شب و روز که هر یک با نظام خاصی جانشین و خلیفه دیگری می‌شود بسیار حساب شده و شگفت انگیز است.
در مرحله دوم از رزق حیاتبخش آسمانی، یعنی باران، سخن به میان آمده که نه در لطافت طبعش کلامی است، و نه در قدرت احیا گریش سخنی، و همه جا نشانه زندگی و طراوت و زیبائی است.
و در مورد سوم سخن از وزش بادها است بادهایی که هوای پر اکسیژن زنده را جابه‌جا می‌کنند، و در اختیار جانداران می‌گذارند، هوای آلوده به کربن را برای تصفیه به دشتها و جنگلها و صحراها می‌فرستند، و پس از تصفیه به شهرها و آبادیها می‌برند، و عجب این که این دو دسته از موجودات زنده یعنی «حیوانات» و «گیاهان» درست بر ضد هم عمل می‌کنند، اولی اکسیژن را می‌گیرد و گاز کربن می‌دهد، و دومی کربن را می‌گیرد و اکسیژن می‌دهد تا تعادل در نظام حیات برقرار گردد، و با گذشت زمان ذخیره هوای مفید زمین نابود نشود.
وزش بادهایی که علاوه بر این، تلقیح گر گیاهان، و بارور کننده آنها، و افشاننده انواع بذرها در سرزمینهای مختلف، و پرورش دهنده مراتع طبیعی و جنگلها، و موج آفرین در دل اقیانوسهاست، موجی که به دریا حیات و حرکت می‌بخشد، و آب را از عفونت و فساد حفظ می‌کند، و نیز همین بادها کشتیها را بر صفحه اقیانوسها به حرکت در می‌آورند.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
