سید رضا فیروزآبادی
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
«آيت‌الله سيد رضا فيروزآبادی» (۱۲۴۸-۱۳۴۴ ش) روحانی مجاهد و خيّر شیعه در قرن ۱۴ هجری بود. وی در دوره‌های سوم، ششم، هفتم و چهاردهم مجلس شورای ملی از طرف اهالی شهر ری و تهران به نمايندگي انتخاب شد و شخصیتی دارای قناعت، پشتكار، شهامت در ابراز عقايد، خوش سلوكی و اهل خدمت به مردم بود. احداث بیمارستان، ساخت مساجد، تأسيس بنیاد فرهنگی و ساخت مدرسه علمیه، از جمله خدمات ماندگار آيت‌الله فیروزآبادی است.
 | |
| نام کامل | سيد رضا فيروزآبادی |
| زادروز | ۱۲۴۸ شمسی |
| زادگاه | شهر ری |
| وفات | ۱۳۴۴ شمسی |
| مدفن | شهر ری |
|
| |
| اساتید |
آخوند خراسانی، میرزا حسین خلیلی تهرانی، سید محمدکاظم یزدی، شیخ الشریعه اصفهانی،... |
|
| |
|
| |
محتویات
تحصیل و استادان
سید رضا فيروزآبادي فرزند سید هاشم در سال ۱۲۸۸ ق. در قريه فيروزآباد شهر ري چشم به جهان گشود. او با رسیدن به سن تحصیل، به مکتب‌خانه رفت و با فراگرفتن مقدمات و ادبیات، در زادگاهش رشد و نمو یافت.
سید رضا، برای ادامه تحصیل علوم اسلامی به تهران رفت و در مدرسه «آصفیه» این شهر به کسب علوم و معارف دینی پرداخت. وی روزها مشغول درس و بحث بود و شب‌ها جهت استراحت به منزل خویشانش می‌رفت.
با از دست دادن پدر، مسئوليت خانواده به عهده ايشان محول شد اما با اين وجود، عشق به فراگيري علوم ديني همچنان در دلش شعله ور بود، به طوري كه دو شبانه روز را به زراعت در فيروزآباد و بقيه ايام را در تهران مشغول تحصيل بود.
برخی اساتید برجسته وی در تهران عبارتند از:
- حاج میرزا مسیح طالقانی، از عالمان بزرگ و از مدرسان بنام مدرسه خان و مروی تهران بود.
- آقا سید ریحان الله کشفی بروجردی، عالمی کبیر و فقیهی جلیل بود. کتاب‌های ریحان القلوب (در اخلاق)، فواکه الفقهاء (در فقه)، ترجمه خلاصة الاذکار، شموس الطالعه (در شرح زیارت جامعه)، از مهمترین تالیفات وی به حساب می‌آیند.
- حاج سید علی اکبر تفرشی، از شاگردان ممتاز شیخ مرتضی انصاری محسوب می‌شد و در فقه و اصول به درجه رفیع اجتهاد نائل شد.
سید رضا فيروزآبادي، پس از مدتی تحصیل در تهران، برای ادامه تحصیل به عراق، مهاجرت کرد و در کربلا، در درس آیة الله سید اسماعیل صدر (متوفای ۱۳۴۱ ق.) حاضر شد و به مدت چهار ماه، بهره برد و پس از آن، رهسپار حوزه علمیه نجف اشرف شد. بزرگان زیر از برجسته‌ترین استادان آیة الله فیروزآبادی در حوزه علمیه نجف بودند:
- ملا محمدکاظم خراسانی معروف به آخوند خراسانی
- میرزا حسین خلیلی تهرانی
- سید محمدکاظم طباطبایی یزدی
- شیخ الشریعه اصفهانی.
وی تحصلیش را با همت و پشتکار شگفت‌انگیزی ادامه داد تا این که موفق به دریافت اجازه اجتهاد شد. پس از رحلت استاد گرانقدرش، آیة الله شریعت اصفهانی، دیگر توقف را در آنجا صلاح ندانست و برای خدمت‌رسانی به مردم، وارد ایران شد و در شهر مذهبی ری رحل اقامت افکند و به ترویج دین، اقامه نماز جماعت، دستگیری از مستمندان و بینوایان و رسیدگی به بیماران و غریبان پرداخت.
خدمات و فعالیتهای اجتماعی
آیة الله فیروزآبادی در جهت رفع نیازهای مردم کوشید و از خود بناهای ارزشمندی به یادگار گذاشت. بخشی از آثار ماندگاری که از چشمه زلال همت او نشئت گرفته‌اند، عبارتند از:
- احداث بیمارستان:
او طی سال‌هایی که نماینده مجلس بود، حقوق نمایندگی‌اش را دریافت نکرد تا جایی که مورد اعتراض دیگر نمایندگان قرار گرفت. اعتراضات آنان او را به فکر فرو برد و اندیشه یاری محرومان، افکارش را پریشان کرد. آنگاه با همت بالا و ایمان راسخ، قامت برافراشت و به ساختن بیمارستان «فیروزآبادی» همت گماشت. طبق بعضی از نوشته‌ها، فکر اولیه ساخت این بیمارستان، توسط شهید سید حسن مدرس مطرح شده بود و آیة الله فیروزآبادی با همت والای خویش، دعوت آن شهید گرانقدر را اجابت کرد و آستین همت برافراشت و به پیشنهاد شهید مدرس، آن بیمارستان را به نام خودش، نامگذاری کردند. او در ساختن بیمارستان تلاش فروان کرد و گاه مانند یک کارگر ساده، لباس کار می‌پوشید و نیز به جذب کمک‌های افراد خیّر و ساماندهی این کمک‌ها می‌پرداخت.
- ساخت مساجد:
از دیگر آثار نیک آن عالم وارسته، احداث ده‌ها مسجد در مناطقی چون ری، فیروزآباد، عمادآور و شهریار بود. بزرگترین این مساجد، مسجد جامع فیروزآبادی است که در جنب مزارش ـ شهر ری ـ قرار دارد و با مناره‌ای بلند و زیبا، منظره باشکوهی به وجود آورده است.
- بنیاد فرهنگی تربیتی:
یکی دیگر از کارهای پرارج آیة الله فیروزآبادی، ساخت و تأسیس مؤسسه فرهنگی تربیتی «بنیاد فیروزآبادی» بعد از فراغت از ساخت بیمارستان بود. این مجموعه که دارای پرورشگاه، دارالایتام، دبستان و دبیرستان بود، برای تربیت و تعلیم کودکان فقیر و یتیم و نونهالان بی‌بضاعت در نظر گرفته شد.
- مدرسه علمیه:
یکی دیگر از فعالیتهای چشمگیر آن خادم صادق، تأسیس مدرسه علمیه «رضائیه» در خیابان سیروس تهران، جنب حسینیه و مسجد تکیه رضا قلی خان است.
- مقبره فیروزآبادی:
یکی از پرتوهای نورانی ستاره فروزان ری، اندیشه محل دفن اموات مسلمین بود. وی زمینی را که جنب مسجد و بیمارستانش قرار داشت، به این منظور خریداری کرد و در آغاز، آنجا را محل دفن جسم خسته از تلاش‌های بی شمار خویش قرار داد و آن گاه مؤمنینی از بستگان و... در جوارش جای گرفتند و اکنون این مکان، یکی از قبرستان‌های معروف شهر ری به حساب می‌آید.
فعالیتهای سیاسی
آیت الله فیروزآبادی، دارای شمّ سیاسی، کیاست و مردم داری بود. او سیاست را ملازم روحانیت می‌دانست و به همین جهت، همزمان با اشتغال به تحصیل، به بحث و مطالعه در امور سیاست و اداره امور کشور پرداخت. در انقلاب مشروطیت نیز تلاش فراوانی کرد و از این انقلاب حمایت نمود.
او طی سال‌های ۱۲۹۴ تا بعد از ۱۳۲۲ ش. یعنی در دوره‌های سوم، ششم، هفتم و چهاردهم، نماینده مجلس بود. اولین دوره نمایندگی او در دوره سوم مجلس (۱۲۹۴ ش.) بود که از طرف مردم «غار و فشافویه» به عنوان نماینده مجلس شورای ملی انتخاب شد. در دوره‌های ششم (۱۳۰۵ ش.) هفتم (۱۳۰۷ ش.) و چهاردهم (۱۳۲۲ ش.) نیز به نمایندگی از مردم تهران، ری و حومه به سمت نمایندگی مجلس انتخاب گردید. وی به عنوان یک روحانی دلسوز و دردمند، خود را بلندگوی اسلام و ارزش‌ها می‌دانست. به طور کلی می‌توان عمق دیانت، نوع اندیشه، روش سلوک و تفکرات سازنده و ارزشمند آن عالم بزرگوار را از نطق هایش در مجلس، شناخت.
آیت الله فیروزآبادی دفاع از دستورات اسلام را وظیفه خود می‌دانست و در اجرای آن دستورات تلاش فراوان نمود. وی در هنگام مذاکره پیرامون تفسیر یکی از مواد قانون مجازات عمومی گفت: «قانون مجازات شرعی، چه نقصی دارد که قانون مجازات عمومی را می‌خواهند اجرا کنند؟
او به مجلس نرفته بود، تا مثل بعضی از نمایندگان، به نان و نوایی برسد و آسایش خود را بر رنج توده‌های محروم و مستضعف ترجیح دهد. او خود را حامی و مدافع حقوق پایمال‌شدگانی می‌دانست که وی را به عنوان نماینده برگزیده بودند و به همین جهت، با شجاعت و قاطعیت، همواره از حقوق مردم و ارزش‌های دینی و ملی دفاع می‌کرد. از آن جایی که آیت الله فیروزآبادی، از میان مردم مستضعف و مظلوم برخاسته بود، تمام همتش بر نجات آنان از فقر و بدبختی بود. مخارج و مصارف بیهوده‌ای را که بعضی از نهادها و دولت مردان انجام می‌دادند را باعث فقر بیشتر مردم می‌دانست و این گونه مصارف را خلاف عرف و شرع بر می‌شمرد.
فيروزآبادي با كليه لوايح دولتي كه به اعتبار مالي نياز داشت، از جمله استخدام افراد متخصص خارجي، اضافه حقوق و بودجه كه مانع اصلاحات و موجب افزايش تعداد كارمندان مي شد، مخالفت مي كرد و معتقد بود راه اصلاحات در عايد نمودن نفع به مردم و رساندن مخارج به مصرف امور عام المنفعه مي باشد.
همچنين آيت الله فيروزآبادي از همفكران آيت الله سید حسن مدرس بود و در جريانهاي سياسي و نيز در مجلس همكاري نسبي داشتند. در دوره پنجم مجلس شوراي ملي كه زمزمه جمهوريت در ايران شروع شد با شهید مدرس، قهرمان مبارزه با جمهوريت در يك صف قرار گرفت و در منزلشان اقداماتي عليه جمهوريت با انجمن متشكله اصناف تهران انجام داد كه بنا به دستور رضاخان از طرف حكومت نظامي وقت (مرتضي خان يزدان پناه) دستگير و به كلات نادري در خراسان تبعيد شد. پس از گذشت 22 روز بنا به تقاضاي اهالي شهر ري آزاد و روانه مشهد گرديد و پس از اقامت يك ماهه و رفع كسالت به تهران مراجعت كرد.
ویژگی‌های اخلاقی
یکی از امتیازات آیة الله فیروزآبادی این بود که وی در برخورد با اقشار مختلف مردم، از حسن معاشرت و سیرت پاک برخوردار بود. آن چه در زیر می‌آید، محورهای شایستگی‌های اخلاقی او که هریک مایه عبرت و نشانه عقل و درایت اوست، عبارتند از:
- اطاعت و بندگی:
وی از سنین کودکی به عبادت و راز نیاز عشق می‌ورزید. هنوز چند بهار از زندگی پربارش نمی‌گذشت که اعمال عبادی خویش را انجام می‌داد.
- ایمان به تساوی حقوق انسان‌ها:
میزان معرفت و کانون محبتش به آیین اسلام، موجب شد تا وی افراد را از روزنه شرع بنگرد و آنها را دارای حقوقی یکسان بداند و ذاتا میان آنان تفاوت قائل نشود. او خدمت به خلق خدا را واجب می‌دانست. یکی از توصیه‌هایش به دیگران این بود که خلق خدا را دوست بدارند و دیگران را مثل خود فرض کنند. هیچ وقت درصدد ایجاد نام و شهرت برای خودش نبود. به کسی فخر نمی‌فروخت و کسی را کوچک نمی‌شمرد.
- اسوه خدمتگزاران:
او با عشق و علاقه و همت و پشتکار، ثابت کرد که انسان با دست خالی نیز می‌تواند خدمتگزار دین و جامعه باشد. وی خود آستین همت بالا زد و در ساختن بناهای خیریه، گوی سبقت را از همگنانش ربود و سرانجام به مقام ارجمند «اسوه خدمتگزاران» دست یافت.
- سیرت نیکو:
وی در رفتار و کردار با دیگران، شیوه خداپسندانه‌ای اختیار کرده بود. با مردم با صمیمیت، ملایمت و صادقانه رفتار می‌کرد. از برخوردهای خشونت آمیز و غضبناک پرهیز می‌نمود و به حدی اخلاق اسلامی را رعایت می‌کرد که مورد محبت دیگران قرار می‌گرفت. تواضع و فروتنی‌اش، مایه جلب و نزدیکی دیگران می‌شد. خلوص و ساده زیستی اش باعث شده بود تا توانگران به کمکش بشتابند و در ساختن بیمارستان و دیگر بناهای خیریه، آن مرد نیکونام را یاری دهند. علاوه بر این، حاکمان و زمامداران نیز به وی محبت داشتند و شیفته صفا و رفتار اسلامی او می‌شدند.
- بذل مال و انفاق ماندگار:
انفاق و دستگیری از مستمندان و درماندگان، از دیگر ویژگی‌های اخلاقی آن فاضل ارجمند بود. وی در حد توان، دست فقیران و بینوایان را می‌گرفت و گره از مشکلات آنان می‌گشود. یار و یاور درماندگان و بی‌بضاعتان بود. نسبت به بینوایان، سخت دلسوز و فداکار بود و قدرت تحمل رنج و عذاب آنان را نداشت. داشتن این روحیه، او را وادار کرده بود تا در سال ۱۳۲۶ ش. در راس هیئتی جهت رسیدگی به امور سیل‌زدگان، به خرمشهر عزیمت کند و از نزدیک مصائب مردم و عشایر محروم آن شهر را مورد رسیدگی قرار دهد.
- مهرورزی و دلسوزی:
او نسبت به دیگران، دلسوز و مهربان بود. در شادی آنان، شادمان و در غم آنان، غمناک می‌شد. از دیگر نشانه‌های مهرورزی او، رسیدگی به وضع بیماران بود. نیمه‌های شب به بخش‌های مختلف بیمارستانش سر می‌زد و در آن لحظات تنهایی بیماران، آنان را عیادت می‌نمود و با تفقد و دلجویی، مونس و غمخوار آنان می‌شد و ساعاتی را در گفت و گو با آنان می‌گذراند.
- در اندیشه مرگ:
آن عالم فرهیخته، از همان آغاز زندگی، خود را مهاجری می‌دید که دیر یا زود باید از قفس تنگ دنیا برهد و به عالم جاویدان آخرت بپیوندد. او این احساس غریب را از کودکی به همراه داشت و همین تصویر آن سفر بی‌بازگشت، او را فوق‌العاده خدوم و نیکوکار ساخت. به همین جهت، تا هنگام وفات، از ساختن و سوختن باز نایستاد.
وفات
مرحوم آيت الله فيروزآبادی سرانجام، پس از یک عمر تلاش و سازندگی، در روز پنجشنبه ۷ ربیع الثانی ۱۳۸۵ ق. (۱۴ مرداد ۱۳۴۴ ش) در سن ۹۷ سالگی چشم از جهان فروبست و پس از تشییع و تجلیل فراوان، در مقبره‌ای که قبلا برای خود آماده کرده بود -جنب بیمارستان و مسجد جامع فیروزآبادی-، مدفون گردید.
منابع
- "آيت‌الله سيد رضا فيروزآبادی"، سایت فرهیختگان تمدن شیعه.
- "آيت‌الله حاج سيد رضا فيروزآبادی"، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، سهيلا عين‌الله‌زاده، بازیابی: 9 آذر 1392.
