شهيد غلامحسين حقانى

ولادت

یکی از روزهای سال 1320 ه.ش در خانواده ای روحانی، فرزندی متولد شد، نام وی را غلامحسین نهادند.غلامحسین دوران کودکی را در قم آغاز و سپس همراه خانواده به تهران کوچ نمود.

تحصیلات

ایشان تحصیلات ابتدایی را در تهران آغاز و به پایان رساند و درس‌های حوزوی را در محضر پدر بزرگوارش آغاز کرد، سپس برای ادامه تحصیلات دینی وارد مدرسه آیت الله مجتهدی شد و پله های ترقی را به سرعت پشت سر گذاشت و در شبی خجسته، در آستانه میلاد حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها، عمامه گذاری نمود.

خانواده معظم شهید حقانی می نویسند که:ایشان از هوش سرشاری برخوردار بود به گونه ای که سال پنجم و ششم را در تهران به طور جهشی خواند و بعد از پایان تحصیلات ابتدایی، دروس حوزه را در محضر پدر بزرگوارش و همچنین در مدرسه مجتهدی آغاز کرد. سیزده سال بیش نداشت که برای ادامه تحصیلات خویش وارد شهر قم شد و بعد از گذشت چند سال از اشتغال به دروس حوزه، همزمان تحصیلات دبیرستان خود را زیر نظر شهید دکتر بهشتی در مدرسه دین و دانش به پایان رسانید. قابل تذکر است که بازگشت به دروس کلاسیک به نقل از خود ایشان، راهیابی به مدارس و دانشگاه‌ها جهت تبلیغ دین و ارشاد و روشنگری دانشجویان در مسائل اجتماعی و سیاسی آن وقت بود. 1335 ه.ش.

غلامحسین پس از طی مراحل اولیه تحصیلات جدید و حوزوی در تهران، به شهر مقدس قم عزیمت نمود و در محضر بزرگان این شهر شگردی نمودند. شهید حقانی در 1340 ازدواج نمود که ثمره این ازدواج 6 فرزند می باشد.

استادان شهید حقانی

در تهران:

• 1- پدر بزرگوارش حجت الاسلام حاج شیخ محمد حقانی سال‌های اول تحصیل.

• 2- آیت الله مجتهدی.

در قم:

• 3- امام خمینی.

• 4- آیت الله محقق داماد.

• 5- آیت الله حائری.

• 6- آیت الله حاج شیخ عباسعلی شاهرودی.

• 7- شهید استاد مطهری.

تألیفات شهید غلامحسین حقانی

این روحانی دانشمند، جزوات بسیاری نوشت و بدون ذکر نام مؤلف از طریق مؤسسه در راه حق منتشر ساخت. در سال 1344 ه.ش کتاب «اسلام پیشرو نهضت‌ها» را به همراه آقای محمد مصطفوی کرمانی تألیف و منتشر ساخت. شهید استاد دکتر مفتح بر این کتاب مقدمه ای نوشت که گوشه ای از آن چنین است:کتاب اسلام پیشرو نهضت‌ها پنجمین نشریه جلسات (علمی اسلام‌شناسی) است، که برای تأمین همان هدف تألیف شده است. نویسندگان دانشمند این کتاب آقایان حقانی و مصطفوی از فضلای حوزه علمیه قم می باشند، و در تالیف و تحقیق مطالب کتاب زحمت فراوان کشیده اند تا اثری نفیس به جامعه جوانان تقدیم دارند. تاریخ مقدمه 1344/2/7 ه.ش. شهید حقانی کتاب‌های دیگری نوشت که هنوز منتشر نشده است.

مبارزات

شهید حقانی از شاگردان امام خمینی بود و همانند دیگر شاگردان برجسته آن استاد درس مبارزه را از وی آموخت. وی چندین بار در شهرهای شیراز، کرمان، بندرعباس توسط ساواک تحت تعقیب و پیگیری قرار گرفته و دستگیر شد. او از سال 1342 که نهضت اسلامی به رهبری امام شروع گردید، همگام با دیگر عالمان قم و سراسر کشور علیه رژیم پهلوی، مبارزه آشتی ناپذیری را آغاز کرد. این روحانی شجاع برای اولین بار بعد از یک سخنرانی افشاگرانه که در یکی از مساجد شیراز انجام داد، توسط مأموران ساواک دستگیر گردید.

این شهید بزرگوار در سال 1354 نیز به خاطر ادامه مبارزه دستگیر و تحت شدیدترین شکنجه ها قرار گرفت، به گونه ای که بر اثر شکنجه نزدیک به مرگ رسید. او با این شکنجه ها مقاومت خود را آشکار ساخت و اسرار مبارزان در نزد او مکتوم ماند.

زندان

شهید حقانی در سال 1350 ه.ش در شیراز دستگیر و به چند ماه زندان محکوم گردید. در سال 1354 ش مجدداً دستگیر و به 12 سال حبس محکوم شد که 7 ماه آن را در زندان کمیته گذراند. 4 ماه آن، مرتباً با شکنجه همراه بود. او 6 ماه در زندان اوین بدون ملاقات و 11 ماه در زندان قصر محبوس بود. در ایام زندان در اثر، شکنجه پیراهن این شهید عزیز پاره و خونی شده بود، بعد از رهایی از زندان در اوایل انقلاب، روزی به خانواده خود سفارش می کند که آن پیراهن خونی را با همان هیئت به هنگام مرگ با وی دفن کنند.

شهید حقانی در ایام زندان از فعالیت‌های سیاسی مذهبی خود غافل نبود به گونه ای که یک بار شخصی یهودی را در زندان ارشاد می کند. وی در اوج مبارزات و فشارهای ملت علیه رژیم سرسپرده پهلوی، همراه تعدادی دیگر از زندانیان آزاد شد و به فعالیت‌های خود ادامه داد.

هم بندان شهید حقانی

• 1- مرحوم آیت الله سید محمود طالقانی؛

• 2- آیت الله مهدوی کنی؛

• 3- آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی.

لیست فعالیت‌های سیاسی شهید حقانی به روایت اسناد

• 1- نامه جمعی از علمای تهران از جمله شهید حقانی به امیرعباس هویدا - نخست وزیر - در اعتراض به ادامه تبعید امام در تاریخ 1343/12/14، در این نامه تعداد افراد امضاء کننده 58 نفر است.

• 2- نامه فضلاء و محصلان حوزه علمیه قم از جمله شهید حقانی به امام خمینی، در پی انتقال معظم له از ترکیه به نجف اشرف در مهرماه 1344 ه.ش.

• 3- اعلامیه محصلین حوزه علمیه قم از جمله شهید حقانی در ارتباط با شهدای مدرسه فیضیه در مورخه 1344/11/25 ه.ش.

• 4- نامه فضلا و محصلان حوزه علمیه قم و شهید حقانی به مراجع ایران و عراق درباره بازداشت جمعی از فضلای حوزه علمیه قم، در فروردین 1345 ه.ش.

• 5- اعلامیه جمعی از علما و استادان حوزه علمیه قم و شهید حقانی به مناسبت فرارسیدن نیمه شعبان 1398 ه.ق با امضای 39 نفر.

• 6- اعلامیه جمعی از علما و روحانیان حوزه علمیه قم و شهید حقانی درباره حمله مزدوران رژیم شاه به مردم مشهد و سایر شهرها در مرداد 1357 با امضای 37 نفر.

• 7- پیام جمعی از فضلاء و استادان حوزه علمیه قم و شهید حقانی به کارکنان شرکت نفت پس از اعتصاب آن ها از کار و تقدیر از آنان در مورخه 1357/9/1 ه.ش با امضای 48 نفر.

• 8- نامه جمعی از علما و اساتید حوزه علمیه قم و شهید حقانی به حضرت آیت الله العظمی خویی درباره ملاقات ایشان با فرح دیبا و ابراز نگرانی و تأسف شدید خود از این عمل و گزارش جنایات رژیم شاه به ایشان در آذر ماه 1357 با امضای 27 نفر.

• 9- اعلامیه جمعی از فضلا و اساتید حوزه علمیه قم و شهید حقانی با امضای 48 نفر در آذر ماه 1357 درباره موضوع قبلی، که در پایان اعلامیه، خواستار نصرت دین و آگاهی و استقامت بیش از پیش مسلمین و دفع شر اشرار، از درگاه خداوند متعال شده بودند.

• 10- تلگرام جمعی از فضلا و استادان حوزه علمیه قم و شهید حقانی به رئیس جمهور فرانسه والری ژیسکاردستن، در مورخه 1357/9/18 با امضای 56 نفر، در این تلگرام تصریح شده بود که امام خمینی رهبر 35 میلیون نفر مردم ایران است. احترام به معظم له، احترام به ملت ایران و هر گونه اخطار به ساحت ایشان در واقع توهین به ملت ایران است، و گوشزد کرده بودند که دولت فرانسه باید طرفدار ملت ایران باشد نه طرفدار حکومت دژخیم و ضدمردمی.

فعالیت‌های فرهنگی شهید حقانی قبل از انقلاب

• 1- عضو جلسه علمی اسلام شناسی.

• 2- نشر کتاب اسلام پیشرو نهضت‌ها.

• 3- از بنیانگذاران مؤسسه در راه حق و اصول دین قم.

• 4- تبلیغ در مناطق مختلف کشور.

• 5- نشر جزواتی در مؤسسه در راه حق.

شهید غلامحسین حقانی از نگاه دیگران

حجت الاسلام شیخ محمد حقانی پدر بزرگوار شهید می گوید:«او در دوران کودکی اخلاق حمیده ای داشت و تا آن جا که به یاد دارم، غلامحسین در سنی که روزه گرفتن برای او واجب نبود در ماه مبارک رمضان روزه دار بود در آن موقع حجت الاسلام نبوی امامت جماعت مسجد محل را به عهده داشتند، به خاطر احترامی که برای او قائل بود، غلامحسین را برای افطار دعوت می کرد باید بگویم که به عبادت و بندگی خداوند از همان کودکی دل داده و نمازش حتی الامکان قضا نمی شد».

حجت الاسلام سید محمد سجادی دامغانی نقل می کند:«به همراه چند نفر روحانی برای تبلیغات به بندرعباس رفتیم، و به حضور شهید حقانی که امام جمعه بندرعباس بود رسیدیم تا ترتیب اعزام ما به مناطق مورد نظر، داده شود. شب جهت استراحت در منزل ایشان ماندیم و آن شهید عزیز در مورد وظیفه خطیر روحانیت در مقابله با توطئه های ضدانقلاب و آگاهی دادن مردم به حفظ وحدت و اتحاد مطالبی را بیان نمودند. پس از آن ترتیب استراحت مهمانان داده شد. نیمه شب بیدار شدم شهید حقانی را در راهروی منزل که بسیار تنگ بود مشاهده کردم که به استراحت پرداخته و در کنار مهمانان بودند او با این عمل درس تواضع و فروتنی را به ما آموخت».

سفرهای خارج از کشور

• 1- وی سه بار به مکه معظمه سفر نمود، در اولین سفر از آن جا که ممنوع الخروج بود ابتدا به کربلا و نجف اشرف رفتند و از آن جا به مکه مشرف شدند. به هنگامی که در نجف اقامت داشتند به خدمت امام خمینی نیز رسیدند، و رهنمودها و دستورالعمل‌های انقلابی را برای بکارگیری در تشکیلات سیاسی خود، از ایشان گرفتند. این سفر در سال 1345 ش. انجام شد، ضمنا همین مسأله سفر به عراق به عنوان یکی از جرائم دستگیری وی در ساواک مطرح شده بود.

• 2- ایشان به زبان تسط کامل داشت از این رو به همراه در هیئت‌های اعزامی به کشورهای عربستان، سوریه، لبنان، یمن شمالی و یمن جنوبی سفر کرد و در مجامع عمومی برای ملت‌های مسلمان سخنرانی‌های مفصل ایراد نمود تا آنان را با انقلاب اسلامی ایران آشنا سازد.

مشاغل و مسئولیت‌ها پس از انقلاب

• 1- مسئول دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.

• 2- نماینده امام و ریاست دادگاه و حاکم شرع استان‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان.

• 3- امام جمعه بندرعباس.

• 4- عضو شورای عالی تبلیغات اسلامی.

• 5- دبیر شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی.

• 6- سرپرست سازمان تبلیغات اسلامی.

• 7- نماینده مردم بندرعباس در مجلس شورای اسلامی.

شهید حقانی در سنگر مجلس

روحانی شهید غلامحسین حقانی در مجلس شورای اسلامی نقش مؤثری داشت و بسیار پیش می آمد که از خواب و خوراک خود در راه سامان رساندن مسائل و مشکلات آن دوره از مجلس، می گذشت. ایشان در کمیسیون دفاع، معاونت مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی خامنه ای و شهید چمران را بر عهده داشتند.

مقام معظم رهبری در دیداری با خانواده شهید می فرماید:«این شهید مظلوم، بی سروصدا و در نهایت اخلاص در مجلس فعالیت می کردند و حقیقتا به جای چهار نفر در کمیسیون کار می کردند و از آن جا که ما در جبهه حضور داشتیم وظایف بنده و شهید چمراه را هم ایشان انجام می داد. بعد از شهادت ایشان کمیسیون دفاع حقیقتا بی پدر شد و امور کارها از آن شور و حال به سرعت به کاستی گرایید».

روشنگری شهید حقانی در مجلس شورای اسلامی

شهید غلامحسین حقانی نماینده بندرعباس یکی از ناطقین قبل از دستور در یکی از جلسات چنین گفت:مجلس به طور مسلم باید تابع خط مشی امام باشد و رهنمودهای امام به طور مرتب الهام بخش ما باشد بعد از پیام‌ها و سخنرانی‌های امام در چند روز قبل برای ما مقداری محسوس بود که می خواستند جریان انحرافی درست بکنند، امام در آن پیام‌ها، لبه تیز فرمایشات خود را یکی به منافقین ضدخلق و دیگر به مسأله پاکسازی و تصفیه وزارتخانه ها و ادارات متوجه نمودند که به طور کلی ارتش را هم می گوید و اگر آن موقع، خوب مراقب بودیم شاید کار به این جا نمی رسید. مدارک زیادی را خود من درباره ارتش ارائه دادم و با کمال تأسف کمتر توجه شد، من معتقدم که هنوز هم عده ای ضدانقلاب در ارتش وجود دارند و متأسفانه گاه گاهی مهره عوض می کنند و جابه جا می شوند، وی افزود:(انتقاد از وزارت خارجه و وزارت ارشاد ملی) وزارت خارجه نیز اقدام مؤثری در زمینه پاکسازی انجام نداده است، مثلا در این جا مساله امیر علایی مطرح شد که در جریان شهادت مرحوم نواب صفوی دست داشته ولی هیچ عکس العملی وزارت خارجه نشان نداد، همین طور وزارت ارشاد ملی، من در رابطه با جزیره کیش می توانم شخصا بر علیه وزارت ارشاد ملی اعلام جرم بکنم که میلیون ها تومان اموال ملت را عملا در آن جا تلف کرده است و بعد از پیام امام نه تنها ترتیب اثری در وزارت خانه صورت نگرفته است بلکه در این روزها باز برخلاف پیام امام از نظر ما افراد ناسالمی را در همان زمینه سرکار گذاشته اند و به هر حال مساله کودتا برای ما از این جهت اهمیت دارد که باید پیشگیری کنیم، گرچه به هیچ نحوی در ایران موفق نخواهند شد که کودتایی را به ثمر برسانند. وی در پایان به مسأله بی هدین (منافقین خلق) اشاره نمود و گفت:این ها هنوز پس از پیام امام و خواسته مجلس و دیگران، موضع خودشان را روشن نکرده اند و به عقیده من جای تعجب دارد که معاون وزارت کشور به این ها اجازه بحث آزاد می دهد، بحث آزاد موقعی است که جای بحث باشد. گروهی که باید پس از اعلام نظر صریح امام موضع خودشان را مشخص می کردند، اما عکس العمل شدیدتر و حرکات مذبوحانه ای انجام دادند، بحث با چنین گروهی درست نیست و با کمال تأسف مشاهده می شود که در مجلس (که شاید بیش از یک نفر هم نباشد) مطالبی به نفع آنان گفته می شود و یا این که به یکی از مقامات نامه می نویسند و خودشان را می خواهند منتسب به او کنند. آن شخصیت باید حتما موضع خودش را در برابر پیام امام مشخص کند.

شهادت

در هفتم تیرماه 1360 ه.ش شهید حقانی پس از عمری تلاش ارزشمند در جنبه های مختلفِ سیاسی فرهنگی و علمی و خدمت در مسئولیت‌های خطیر و روشنگری جامعه به همراه 72 تن به درجه شهادت نائل آمدند.

منبع

• اسماعيل محمدى كرمانشاهى ,"شهيد غلامحسين حقانى" ستارگان حرم، جلد 5