تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۷ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=نرم افزار}}
+
{{مشخصات کتاب
  
تفسیری است از سيد شرف الدين، على حسينى استرآبادى، متوفى اواخر قرن دهم هجرى که به گردآوری و تفسیر آیات با موضوع‌ فضايل اهل بيت پيامبر عليهم السلام می پردازد.
+
|عنوان=
  
==انگيزه تأليف‌==
+
|تصویر=[[پرونده:تأويل الآيات الظاهرة.jpg|240px|وسط]]
  
سيد شرف الدين در مقدمه، انگيزه خود را از تأليف كتاب چنين بيان مى‌كند: «آيات فراوانى در [[قرآن]] مجيد در مدح [[اهل بيت]] پيامبر صلی الله علیه و آله و ذم و نكوهش دشمنان آنان آمده و روايات فراوانى در تفسير اين آيات وارد شده ولى اين روايات در كتب مختلف تفسير پراكنده‌اند به طورى كه دسترسى به آنها و اطلاع از همه آنها براى مراجعه كنندگان مشكل است، لذا تصميم به جمع‌آورى آنها در يك كتاب گرفتم تا موجب هدايت طالبان راه راست گردد. مأخذ تمام مطالب را هم روايات نقل شده از راسخين در علم قرار دادم زيرا هر چه از ناحيه آنها باشد مسلماً صحيح و خدشه ناپذير است. البته مقدارى هم، رواياتى از طريق عامه نقل كرده‌ام كه بسيار اندك است».
+
|نویسنده= سید شرف الدین على حسینی استرآبادی
  
==تاريخچه==
+
|موضوع= تفاسیر شیعه
  
روايتى از طريق [[شيعه]] و سنى از اميرمؤمنان [[امام على]] علیه السلام نقل شده كه آن حضرت مى‌فرمايد: «[[قرآن]] چهار بخش است. يك چهارم آن در مورد [[اهل بيت]] علیهم السلام است. يك چهارم آن درباره دشمنان آنهاست. يك چهارم سنن و امثال است و يك چهارم ديگر فرائض و احكام است».
+
|زبان= عربی
  
با توجه به اين كلام اميرمؤمنان، علماى اسلام اقدام به جمع آورى آيات قرآن مجيد كه در وصف اهل بيت نازل شده كرده‌اند و تاكنون ده‌ها عنوان كتاب در اين موضوع تأليف كرده‌اند. علمايى مانند: عبدالرزاق كاشانى، آقا نجفى اصفهانى، محمد بن ماهيار، ابونعيم اصفهانى و بسيارى ديگر.
+
|تعداد جلد=۱
  
البته هر يك از اين بزرگان آن مقدار از [[احاديث]] كه به دستش رسيده ضبط نموده و به جاست كه همه اين كتب‌ها با حذف مكررات به يكديگر ضميمه شده و كتابى جامع در اين موضوع نگاشته شود.
+
|عنوان افزوده1= تحقیق
  
==اسلوب كتاب==
+
|افزوده1= حسین استاد ولی
  
سيد شرف الدين به خاطر سهولت هر چه بيشتر در بازيابى مطالب كتاب، آن را به ترتيب قرآن قرار داده و از [[سوره حمد]] آغاز كرده و به [[سوره اخلاص]] ختم نموده است.
+
|عنوان افزوده2=
  
در هر قسمت نيز ابتدا نام سوره، بعد آيات مورد نظر را با شماره آيه ذكر كرده، پس از آن و در ذيل آيه روايات [[اهل بيت]] عليهم السلام را در تأويل آن آيه آورده است.
+
|افزوده2=
  
مصنف در بعضى موارد در پايان روايات توضيحاتى براى روشن شدن معناى آيه و روايتِ ذيل آن ذكر كرده است.
+
|لینک= [http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource/38810/ تأويل الآيات الظاهرة]
  
سيد شرف الدين آيات را به صورت گلچين آورده و در اين بين نام بعضى از سور قرآن در كتاب نيامده زيرا روايتى ذيل آيات آن سوره نيافته است.
+
}}
 +
'''«تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة»''' [[تفسیر قرآن|تفسیری]] از [[سید شرف الدین على حسینی استرآبادی|سید شرف‌الدین استرآبادى]]، از مفسران قرن دهم هجرى است، که به گردآوری و تفسیر و [[تأویل]] آیات [[قرآن مجید]] با موضوع‌ فضایل [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم‌السلام می پردازد. کتاب مذکور از بهترین تألیفات در این موضوع است و بسیارى از متأخرین هنگام تألیف کتابى در این زمینه، از آن استفاده فراوان برده اند.
  
نكته بسيار مهمى كه هنگام مطالعه اين كتاب بايد در نظر گرفته شود. آن است كه كتاب در صدد بيان ترجمه يا تفسير آيات بوسيله روايات نيست، چرا كه تفسير هم مانند ترجمه نظر به مدلول ظاهرى آيه دارد. مصنف در اين كتاب تمام تلاش خود را صرف تبيين تأويل آيات از راه روايات معصومين كرده است و تأويل قرآن نظر به باطن و بطن قرآن دارد كه هيچ راهى جز علم غيب براى رسيدن به آن وجود ندارد و الفاظ قرآن هيچ دلالتى بر آن معنى ندارند.
+
==مؤلف==
 +
[[سید شرف الدین على حسینی استرآبادی|سید شرف الدین على حسینى استرآبادى]]، از فقها، محدثین و مفسرین قرن دهم هجرى است. وی شاگرد شیخ نورالدین على بن عبدالعالى، معروف به [[محقق ثانی|محقق کرکى]] بود.  
  
مصنف محترم نيز با توجه به اين نكته تنها رواياتى را جمع آورى كرده كه باطن و حقيقت آيات الهى در قرآن كريم را بيان مى‌كنند.
+
از آثار ایشان، «تأویل الآیات الظاهرة» و «الفوائد الغرویة فی شرح الجعفریة» می باشد. سید شرف‌الدین استرآبادى در سال ۹۴۰ قمری رحلت نمود.
  
==مصادر كتاب==
+
==انگیزه تألیف‌==
  
سيد شرف الدين در تأليف خود از منابع متعددى استفاده كرده كه از آن جمله:
+
روایتى از طریق [[شیعه]] و [[اهل سنت|سنى]] از [[امام على]] علیه السلام نقل شده که آن حضرت مى‌فرماید: «[[قرآن]] چهار بخش است؛ یک چهارم آن در مورد [[اهل بیت]] علیهم السلام؛ یک چهارم آن درباره دشمنان آنهاست؛ یک چهارم سنن و امثال؛ و یک چهارم دیگر فرائض و احکام است».
  
# كنزالفوائد، كراجكى‌.
+
با توجه به این کلام امیرمؤمنان، علماى شیعه اقدام به جمع آورى آیات قرآن مجید که در وصف اهل بیت نازل شده کرده‌اند. از این رو، سید شرف الدین استرآبادی در مقدمه، انگیزه خود را از تألیف کتاب چنین بیان مى‌کند: «آیات فراوانى در [[قرآن مجید]] در مدح [[اهل بیت]] پیامبر صلی الله علیه و آله و ذم و نکوهش دشمنان آنان آمده و روایات فراوانى در [[تفسیر قرآن|تفسیر]] این آیات وارد شده، ولى این روایات در کتب مختلف تفسیر پراکنده‌اند، به طورى که دسترسى به آنها و اطلاع از همه آنها براى مراجعه کنندگان مشکل است، لذا تصمیم به جمع‌آورى آنها در یک کتاب گرفتم تا موجب هدایت طالبان راه راست گردد. مأخذ تمام مطالب را هم روایات نقل شده از [[راسخون|راسخین]] در علم قرار دادم، زیرا هر چه از ناحیه آنها باشد مسلماً صحیح و خدشه ناپذیر است. البته مقدارى هم، روایاتى از طریق [[اهل سنت|عامه]] نقل کرده‌ام که بسیار اندک است».
# ما نزل من القرآن في أهل البيت عليهم السلام از على بن ماهيار.
 
# كشف الغمة، إربلى‌.
 
# كتاب‌هاى علامه حلى‌
 
# كتاب تفسير على بن ماهيار كه مصنف بيشترين استفاده را از آن نموده است.
 
  
==خلاصه‌==
+
==اسلوب کتاب==
  
كتاب شريف تأويل الآيات توسط شيخ علم بن سيف بن منصور نجفى در سال 937 هجرى خلاصه شده و با نام جامع الفوائد و دافع المعاند انتشار يافته است. (البته بعضى به اشتباه آن را كنز جامع الفوائد گفته‌اند كه صحيح نيست.)
+
[[سید شرف الدین على حسینی استرآبادی|سید شرف الدین حسینی]] به خاطر سهولت هر چه بیشتر در بازیابى مطالب کتاب، آن را به ترتیب [[قرآن]] قرار داده و از [[سوره حمد]] آغاز کرده و به [[سوره اخلاص]] ختم نموده است. در هر قسمت نیز ابتدا نام [[سوره]]، بعد آیات مورد نظر را با شماره [[آیه|آیه]] ذکر کرده، پس از آن و در ذیل آیه روایات [[اهل بیت]] علیهم السلام را در [[تأویل|تأویل]] آن آیه آورده است. این روایات شامل مدح اهل بیت، مدح [[شیعه|شیعیان]] و محبان آنها و ذم و نکوهش دشمنان اهل بیت مى شود.  
  
==شرح‌==
+
سید شرف الدین در بعضى موارد در پایان روایات، توضیحاتى براى روشن شدن معناى آیه و روایتِ ذیل آن ذکر کرده است. مصنف آیات را به صورت گلچین آورده و در این بین نام بعضى از سور قرآن در کتاب نیامده، زیرا روایتى ذیل آیات آن سوره نیافته است.
  
به لحاظ ارزش و اهميتى كه موضوع و متن كتاب تأويل الآيات داشته، سيد روح الأمين مختارى شرحى بر آن نگاشته است. در مقدمه اين شرح 14 فصل پيرامون ترجمه و تفسير و تأويل و بحث مفصلى پيرامون هر يك از آنها ارائه شده است.
+
نکته مهمى که هنگام مطالعه این کتاب باید در نظر گرفته شود آن است که کتاب در صدد بیان ترجمه یا [[تفسیر قرآن|تفسیر]] آیات بوسیله روایات نیست، چرا که تفسیر هم مانند ترجمه نظر به مدلول ظاهرى آیه دارد. مصنف در این کتاب تمام تلاش خود را صرف تبیین تأویل آیات از راه روایات معصومین کرده است و تأویل قرآن نظر به باطن و بطن قرآن دارد که هیچ راهى جز علم غیب براى رسیدن به آن وجود ندارد و الفاظ قرآن هیچ دلالتى بر آن معنى ندارند. مصنف محترم نیز با توجه به این نکته تنها روایاتى را جمع آورى کرده که باطن و حقیقت آیات الهى در قرآن کریم را بیان مى‌کنند.
  
==ترجمه‌==
+
==منابع و مصادر کتاب==
  
اين كتاب توسط محمد معصوم بن محمد امين استرآبادى به فارسى ترجمه شده و با نام لوامع التأويل انتشار يافته است.
+
سید شرف الدین در تألیف خود از منابع متعددى استفاده کرده، از آن جمله:
  
==چاپ==
+
*[[کنز الفوائد (کتاب)|کنزالفوائد]]، از [[محمد بن علی کراجکی]].
 +
*ما نزل من القرآن فی أهل البیت علیهم السلام، از على بن ماهیار.
 +
*[[کشف الغمة (کتاب)|کشف الغمة]]، [[علی بن عیسی اربلی]].
 +
*برخی از آثار [[علامه حلی|علامه حلى‌]]
 +
*کتاب تفسیر على بن ماهیار، که مصنف بیشترین استفاده را از آن نموده است.
  
چاپ مورد استفاده در برنامه با مقدمه و تحقيق و تصحيح جناب آقاى حسين استاد ولى است. مقدمه كتاب مختصر است و پيرامون زندگينامه مؤلف و كتاب حاضر تدوين شده. همچنين توضيحاتى پيرامون تأويل و پيشينه تأليف در آن آمده است.
+
==تلخیص و شرح‌ و ترجمه‌ کتاب==
  
در پاورقى كتاب نيز تحقيقى شامل نسخه بدل‌ها و استخراج آيات و روايات از منابع همراه با آدرس آنها وجود دارد و بعضى روايات نيز از منابع اهل سنت آدرس‌دهى شده‌اند.
+
کتاب شریف «تأویل الآیات» توسط "شیخ علم بن سیف بن منصور نجفى" در سال ۹۳۷ هجرى خلاصه شده و با نام «جامع الفوائد و دافع المعاند» انتشار یافته است (البته بعضى به اشتباه آن را کنز جامع الفوائد گفته‌اند که صحیح نیست).
 +
 
 +
همچنین به لحاظ ارزش و اهمیتى که موضوع و متن کتاب «تأویل الآیات» داشته، "سید روح الأمین مختارى" شرحى بر آن نگاشته است. در مقدمه این شرح ۱۴ فصل پیرامون [[ترجمه قرآن|ترجمه]] و [[تفسیر قرآن|تفسیر]] و [[تأویل|تأویل]] و بحث مفصلى پیرامون هر یک از آنها ارائه شده است.
 +
 
 +
این کتاب توسط "محمدمعصوم بن [[محمدامین استرآبادی|محمدامین استرآبادى]]" به فارسى ترجمه شده و با نام «لوامع التأویل» انتشار یافته است.
  
 
==منابع==
 
==منابع==
* مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار جامع الاحادیث [لوح فشردهبخش کتابشناسی.
+
 
 +
* [[نرم افزار جامع الاحادیث ۵ / ۳|نرم افزار جامع الاحادیث]مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
  
 
[[رده:تفاسیر]]
 
[[رده:تفاسیر]]
 +
{{تفسیر قرآن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۰۹

تأويل الآيات الظاهرة.jpg
نویسنده سید شرف الدین على حسینی استرآبادی
موضوع تفاسیر شیعه
زبان عربی
تعداد جلد ۱
تحقیق حسین استاد ولی

تأويل الآيات الظاهرة

«تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة» تفسیری از سید شرف‌الدین استرآبادى، از مفسران قرن دهم هجرى است، که به گردآوری و تفسیر و تأویل آیات قرآن مجید با موضوع‌ فضایل اهل بیت علیهم‌السلام می پردازد. کتاب مذکور از بهترین تألیفات در این موضوع است و بسیارى از متأخرین هنگام تألیف کتابى در این زمینه، از آن استفاده فراوان برده اند.

مؤلف

سید شرف الدین على حسینى استرآبادى، از فقها، محدثین و مفسرین قرن دهم هجرى است. وی شاگرد شیخ نورالدین على بن عبدالعالى، معروف به محقق کرکى بود.

از آثار ایشان، «تأویل الآیات الظاهرة» و «الفوائد الغرویة فی شرح الجعفریة» می باشد. سید شرف‌الدین استرآبادى در سال ۹۴۰ قمری رحلت نمود.

انگیزه تألیف‌

روایتى از طریق شیعه و سنى از امام على علیه السلام نقل شده که آن حضرت مى‌فرماید: «قرآن چهار بخش است؛ یک چهارم آن در مورد اهل بیت علیهم السلام؛ یک چهارم آن درباره دشمنان آنهاست؛ یک چهارم سنن و امثال؛ و یک چهارم دیگر فرائض و احکام است».

با توجه به این کلام امیرمؤمنان، علماى شیعه اقدام به جمع آورى آیات قرآن مجید که در وصف اهل بیت نازل شده کرده‌اند. از این رو، سید شرف الدین استرآبادی در مقدمه، انگیزه خود را از تألیف کتاب چنین بیان مى‌کند: «آیات فراوانى در قرآن مجید در مدح اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و ذم و نکوهش دشمنان آنان آمده و روایات فراوانى در تفسیر این آیات وارد شده، ولى این روایات در کتب مختلف تفسیر پراکنده‌اند، به طورى که دسترسى به آنها و اطلاع از همه آنها براى مراجعه کنندگان مشکل است، لذا تصمیم به جمع‌آورى آنها در یک کتاب گرفتم تا موجب هدایت طالبان راه راست گردد. مأخذ تمام مطالب را هم روایات نقل شده از راسخین در علم قرار دادم، زیرا هر چه از ناحیه آنها باشد مسلماً صحیح و خدشه ناپذیر است. البته مقدارى هم، روایاتى از طریق عامه نقل کرده‌ام که بسیار اندک است».

اسلوب کتاب

سید شرف الدین حسینی به خاطر سهولت هر چه بیشتر در بازیابى مطالب کتاب، آن را به ترتیب قرآن قرار داده و از سوره حمد آغاز کرده و به سوره اخلاص ختم نموده است. در هر قسمت نیز ابتدا نام سوره، بعد آیات مورد نظر را با شماره آیه ذکر کرده، پس از آن و در ذیل آیه روایات اهل بیت علیهم السلام را در تأویل آن آیه آورده است. این روایات شامل مدح اهل بیت، مدح شیعیان و محبان آنها و ذم و نکوهش دشمنان اهل بیت مى شود.

سید شرف الدین در بعضى موارد در پایان روایات، توضیحاتى براى روشن شدن معناى آیه و روایتِ ذیل آن ذکر کرده است. مصنف آیات را به صورت گلچین آورده و در این بین نام بعضى از سور قرآن در کتاب نیامده، زیرا روایتى ذیل آیات آن سوره نیافته است.

نکته مهمى که هنگام مطالعه این کتاب باید در نظر گرفته شود آن است که کتاب در صدد بیان ترجمه یا تفسیر آیات بوسیله روایات نیست، چرا که تفسیر هم مانند ترجمه نظر به مدلول ظاهرى آیه دارد. مصنف در این کتاب تمام تلاش خود را صرف تبیین تأویل آیات از راه روایات معصومین کرده است و تأویل قرآن نظر به باطن و بطن قرآن دارد که هیچ راهى جز علم غیب براى رسیدن به آن وجود ندارد و الفاظ قرآن هیچ دلالتى بر آن معنى ندارند. مصنف محترم نیز با توجه به این نکته تنها روایاتى را جمع آورى کرده که باطن و حقیقت آیات الهى در قرآن کریم را بیان مى‌کنند.

منابع و مصادر کتاب

سید شرف الدین در تألیف خود از منابع متعددى استفاده کرده، از آن جمله:

تلخیص و شرح‌ و ترجمه‌ کتاب

کتاب شریف «تأویل الآیات» توسط "شیخ علم بن سیف بن منصور نجفى" در سال ۹۳۷ هجرى خلاصه شده و با نام «جامع الفوائد و دافع المعاند» انتشار یافته است (البته بعضى به اشتباه آن را کنز جامع الفوائد گفته‌اند که صحیح نیست).

همچنین به لحاظ ارزش و اهمیتى که موضوع و متن کتاب «تأویل الآیات» داشته، "سید روح الأمین مختارى" شرحى بر آن نگاشته است. در مقدمه این شرح ۱۴ فصل پیرامون ترجمه و تفسیر و تأویل و بحث مفصلى پیرامون هر یک از آنها ارائه شده است.

این کتاب توسط "محمدمعصوم بن محمدامین استرآبادى" به فارسى ترجمه شده و با نام «لوامع التأویل» انتشار یافته است.

منابع

***
تفسیر قرآن
درباره تفسیر قرآن: تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن
اصطلاحات: اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات
شاخه های تفسیر قرآن:

تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی)

روشهای تفسیری قرآن:
تفاسیر به تفکیک مذهب مولف: