فزونی استرآبادی

«محمدهاشم فُزونی استرآبادی» (م ۱۰۵۵ ق)، شاعر متخلّص به «فزونى» و مورخ شهیر ایرانی در قرن ۱۱ هجری است. از آثار مهم فزونی، «تاریخ البُحیره» به فارسى، کتابی در حکایات تاریخى و عجایب روزگار عهد مؤلف است.


نام کامل	محمدهاشم فزونی استرآبادی

زادگاه	استرآباد
وفات	۱۰۵۵ قمری
مدفن	هندوستان



آثار	تاریخ البُحیره، اللجین الطبریه، دیوان ساقى‌‌نامه، فتوحات عادلشاهی،...

زندگی‌نامه

محمدهاشم فزونی استرآبادی فرزند جلال‌الدین نقاش، در استرآباد به دنیا آمد و در آنجا نشو و نما یافت. وى از علماى عصر دولت صفوى است که در زمان شاه ‌عباس اول (حک: ۱۰۳۸-۹۹۶ ق) مى‌ زیست. در تذکره‌‌ى «میخانه» نام وى تحت عنوان هاشم ‌بیگ آمده است.

فزونی تحصیلاتش را در زادگاهش آغاز کرد و پس از تکمیل آن، در ایام جوانى به قصد تجارت به سیر و سفر در شهرهای مختلف، از جمله مشهد، عتبات عالیات در عراق و حج پرداخت. در زمان صفدرخان رضوى مشهدى متوفای ۱۰۵۵ هـ.ق. حاکم کشمیر به آنجا سفر کرد. صفدرخان فزونی را در خدمت خود نگاه داشت و نزد او مقام ارجمند یافت.

بعد از برکنارى صفدرخان، همراه وى در ۱۰۲۵ هـ.ق. به هندوستان رفت، در لاهور از او جدا شد و به دِکن رفت و مورد استقبال ابراهیم عادلشاه بیجاپوری (۹۸۸-۱۰۳۵ هـ.ق.) قرار گرفت. این سفرها و ماجراها از سال ۱۰۰۵ تا ۱۰۵۵ قمری تداوم داشته است.

محمدهاشم فزونی استرآبادی، سرانجام حدود سال ۱۰۵۵ هـ.ق. در هندوستان درگذشت.

آثار و تألیفات

برخی از آثار فزونى عبارتند از:

«بُحَیره» یا «تاریخ البُحیره» به فارسى، در حکایات تاریخى ایران و شبه قاره هند و عجایب و شگفتی هاى حیوانات و کوهها و چشمه‌ها و رودها و ساختمانها؛ که نویسنده آن را در سفر به هندوستان و کشمیر به اتمام رسانده است.
«اللجین الطبریه» یا «البحیره الطبریه» در تاریخ و مناسبت هاى تاریخى؛ نخستین بار میرزا عبدالله افندی از این کتاب نام برده است. شیخ آقا بزرگ تهرانی نیز ذیل این نام، آن را به فزونی نسبت داده ولی اینکه با کتاب «تاریخ بحیره» یک کتاب است یا نه، اشاره نکرده است.
«ساقى‌ نامه»؛ دیوان شعر به‌صورت مثنوی که به اسم شاه ‌عباس صفوى سروده است. آقا بزرگ تهرانی و چند منبع دیگر از دیوان وی سخن گفته‌اند.
«فتوحات عادلشاهی»؛ این کتاب در موضوع تاریخ «عادلشاهیان» است. وی در زمانی که در دکن و در دربار ابراهیم عادلشاه بود (۱۰۵۴ هـ.ق)، به نگارش کتاب فتوحات عادلشاه اقدام کرد. طبق برخی منابع، کتاب به نام شاه سلطان محمد عادلشاه نوشته شده است. فزونی، کتابش فتوحات عادلشاهی را در شش باب تنظیم کرده و در قالب شش باب، به تاریخ بیجاپور پرداخته است.

منابع

"محمدهاشم فزونی استرآبادی"، اثر آفرینان استرآباد و جرجان (استان گلستان).
اثرآفرینان، انجمن مفاخر فرهنگی، ج۴، ص۲۹۳.

شعر فارسی
	شعرشناسی	* شعر * علم عروض * قافیه * تخلص * دیوان * مصراع * بیت * مقفا * قالب * مطلع * تغزل * بحور شعری
	قالب‌های شعر	مثنوی قصیده * غزل * مسمط * مستزاد * ترجیع‌بند * ترکیب‌بند * قطعه * رباعی
	سبک‌های شعر فارسی	* سبک خراسانی * سبک عراقی * سبک هندی * سبک بازگشت ادبی * شعر نو
	شاعران پارسی گو:	همهقرن 4 قرن 5 * قرن 6 * قرن 7 * قرن 8 * قرن 9 * قرن 10 * قرن 11 * قرن 12 * قرن 13 * قرن 14